Quốc Ngữ, Modern Written Vietnamese
More than once, I have been asked to write my name in "real
Vietnamese" and not in "English". Most Americans expect
the Vietnamese script to look like Chinese characters, or the
written Korean, or the Japanese Hira-gana and Kata-ganạ My
"English" name is actually written in the modern romanized
Vietnamese - the Japanese equivalent is Romaji (1) - without
the diacritic marks above, under or by the side of the vowels.
Quốc Ngữ, Modern Written Vietnamese
Dương Hùng
More than once, I have been asked to write my name in "real correspondances, and in the national examinations (7). The
Vietnamese" and not in "English". Most Americans expect use of Chinese characters in medieval Viet Nam, Korea, and
the Vietnamese script to look like Chinese characters, or the Japan can be compared to the dominance of Latin in medieval
written Korean, or the Japanese Hira-gana and Kata-ganạ My Europẹ Chữ nho is still used in religious banners and placards
"English" name is actually written in the modern romanized for weđings, funerals, and festivals.
Vietnamese - the Japanese equivalent is Romaji (1) - without
the diacritic marks above, under or by the side of the vowels. Chữ Nôm: Hàn Thuyên (8), a famous Vietnamese poet in the
13th century was beleived to be the developper of this form
1 - The Spoken Language of writing. Chữ Nôm borrowed Chinese characters but altered
them to phonetically represent the spoken Vietnamesẹ
Certain traits of early spoken Vietnamese are found in the Usually two Chinese characters were combined; the
Mường, Thái (2) dialects in the highland of North Viet Nam. unaltered one represented the meaning, the altered character
The modern Vietnamese spoken language could be the fusion reflected the Vietnamese pronunciation of the word. It is a
of the ancient dialects of the Bách Việt tribes (3), the dialects cumbersome process so Chư nôm can be literally translated
of Thái, Mường, and certain elements of Mon-Khmer as "vulgar" or "demotic". This term reflected the official
(Cambodian). position of the Vietnamese royal court toward this written
languagẹ The development of Chữ nôm came from the
Different accents exist in the modern Vietnamese spoken historical urge of the Việt race to have its own written
language; three dominant accents are northern accent (giọng language and to neutralize or to lessen the Chinese influences
Bắc Hà Nội), central acent ( giọng Trung, Huế), southern in the Vietnamese literature and culture.
accent (giọng Nam, Saì Gòn).There is probably no greater
difference between these accents than between the American, The Vietnamese literati wrote outstanding masterpieces in
Australian or British English accents. The central and Chữ nôm: "Chinh Phụ Ngâm" (Ballad of a Warrior's Wife) by
southern speeches are more melodious and relaxed, while the Ðoàn Thị Ðiểm (9), "Cung Oán Ngâm Khúc" (Elegy of an
northern accent is sharp, and more precise in the distinction Odalisk) by Nguyễn Gia Thiều (10), and "Kim Vân Kiều" by
of tones. These accents bear the cultural and historical marks Nguyễn Du (1765-1820).
ot southward expansion of the Viet race; Central Viet Nam
was the land of the Champa Kingdom while South Viet Nam In Japan, Hira-gana and Kata-gana had been developped
was part of the Khmer Kingdom. under similar cultural environment. Unlike Chữ nôm, Hira-
gana and Kata-gana got the blessing of the Japanese Imperial
Vietnamese is a monosyllabic and tonal language; each Court and evolved into the official Japanese written scripts
syllable is formed with one or two vowels followed by a tone replacing Chinesẹ
which is part of the vowels. These tones are represented by
the diacritic marks in the romanized script (4). Some The introduction of Christianity into Viet Nam (17th century)
linguists suggest that Vietnamese might have been originally and the French domination in the 19th century facilitated the
polysyllabic (5); under the influence of Chinese the original emergence of a new form of written Vietnamese: the
words might have been contracted and gradually became romanized Quốc Ngữ.
monosyllabic.
3 - The Development Of Quốc Ngữ
2 - The Old Written Languages
Around the 16th and 17th centuries, Catholic priests
In the long history of Viet Nam, different forms of written developed romanized scripts for different Asian languages in
languages have been adopted: order to translate prayers and catechism for their missionary
works. In 1548, a Japanese convert Yajiro began the
Chữ Nho: can be literally translated as "the script used by romanization of the Japanese languagẹ In Hội An (Faifoo)
Confucius" (Nho Giáo: Confucianism.) Chữ Nho or Chinese there was a small community of Japanese merchants and the
characters had been the official written language in Viet Nam Catholic priests used the romanized Japanese catechism to
until the French domination (6). Since the 9th century, teach the Bible to that communitỵ Using the pattern of
following the ten centuries of Chinese domination, the romaji, the Jesuit priests started a new Vietnamese script.
Vietnamese King used Chữ nho in all official records, Thus the Quốc Ngữ was created. Father Alexendre de
29
Rhodes, a French Jesuit priest, was widely credited as the Ngữ is easy to learn; an average adult can learn to read and
inventor of Quốc Ngư when he published the Portugese- write in just a few months.
Latin-Vietnamese dictionary in 1651.
In the early 20th century, ideologies of the French 1789
While the romanization of the written languages received a revolution was introduced to the Vietnamese at the same time
token welcome in China and Japan, Quốc Ngữ succeeded with French romanticism and logics through translated
extraordinarily in Viet Nam. It ultimately replaced both Chữ publications. Vietnamese writers also published a large
nho and Chữ nôm, and served as the catalyst for the amount of novels and books exploring all aspects of the
nationalist movements to overthrow the French domination. Vietnamese culture and societỵ Patriotic themes were
Quốc Ngữ evolves into the driving force for the social, disguised under love stories, folklore researches or historical
cultural and political revolutions in Viet Nam in the 20th novels to avoid the French censorship.
centurỵ
The world wide events of that era and their ramification had
4 - The Role Of Quốc Ngữ In Modern History Of Viet Nam been quickly communicated to the Vietnamese mass through
Quốc Ngữ: the victory of Japan over the Russian fleet in
After nearly 03 decades of war, the French colonialist 1905, the nationalist Chinese revolution in 1911, and the
completely conquered Viet Nam in 1884. Under the French Bolchevik revolution in Russia in 1917. The modern printing
domination, Quốc Ngữ had been taught as an "elective technology also had facilitated the publishing of newspapers
language" in Viet Nam besides French since 1906. Divide to and magazines, as well as underground revolutionary
conquer, the French splitted Viet Nam into three separated literatures representing a wide spectrum of political
states. They directly ruled Cochinchina (South Viet Nam) as movements from loyalist to bolchevik communist.
a colony; Annam (Central Viet Nam) remained as an
autonomous kingdom under the Nguyen dynasty while At the end of WWII, Quốc Ngữ was resourceful and robust to
Tonkin (North Viet Nam) became a French protectoratẹ support the Vietnamese curriculum from grade school to
college level. The term Quoc ngu is now seldom used, it is
In 1908, the Royal Court in Hue created the Ministry of now "tiếng Việt" (the Vietnamese languagẹ). With the
Education to implement the Quốc Ngữ curriculum in public explosion of electronic publishing and communication media,
schools. Not until 1919, did the Royal Court recognize Quốc the overseas Viet Nammsese have developped successful
Ngữ as the official national written languagẹ (the literal Vietnamese word processing computer programs; the major
translation of Quốc Ngữ is national language) hurdle still is the complex system of diacritic marks.
The French saw Quốc Ngữ as a suitable tool to westernize the 5 - Technicalities of Quốc Ngữ
Vietnamese population, to undermine the national resistance
through the assimilation of French culture, and to ease their The refined Quốc Ngữ alphabets are quite different from the
colonial rulẹ The Vietnamese revolutionaries also considered first roman alphabets used by the Catholic priests in early
Quốc Ngữ as a powerful vehicle to erase iliteracy, to educate 18th centurỵ Quốc Ngữ now has 27 consonnants and 12
the mass, and to fight the French in the cultural front. In vowels. The 27 consonnants are: b, c, ch, d (equivalent to the
1906, Phan Bội Châu -a distinguished scholar and English Z), đ, g, gh, gi, h, k, kh, l, m, n, ng, ngh, nh, ph
revolutionary in exile in Japan- sent a clandestine manisfesto (equivalent to F), q, r, s, t, th, tr, v and x. The 12 vowels are a,
to Viet Nam urging the Vietnamese people to develop an e, i, o, u, y (13) and these derivatives ă, â, ê, ô, ơ, ự
universal education system using Quốc Ngữ. The popular
national literacy campaign was actually a nationalist political The spoken Vietnamse is monosyllabic with six different
movement in disguisẹ Private schools teaching Quoc ngu had tones. Five diacritic marks differentiate these tones:
been opened; the most famous one was Ðông Kinh Nghĩa
Thục in Ha Noị The French closed the school a couple years flat tone no mark
later under the suspicion that the students learned more about high rising ' (sắc)
revolutionary ideas than conventional knowledgẹ low falling ` (huyền)
falling-rising, constricted? (hỏi)
Graduates from Catholic schools were the first Vietnamese high-rising, broken ~ (ngã)
scholars who laid the foundation for Quốc Ngữ; the most well low-falling, short constricted. (nặng)
known were Pétrus Trương Vĩnh Ký(11) and Paulus Huỳnh
Tịnh Của (12). They converted Vietnamese materpieces from Many Vietnamese words are almost identical except for the
Chu nho and Chu nom to Quốc Ngữ. They also translated a marks mentioned abovẹ These marks are essential for the
vast amount of French literary works into Quốc Ngữ. Paulus written Vietnamese because the words are pronounced
Của composed the first comprehensive Vietnamese dictionarỵ differently, and have different meanings. For example:
Other scholars expanded and refined Quốc Ngữ into a
practical and effective written languagẹ Researches in ma means ghost
linguistics, phonetics, grammar, sciences, and books in má mother (southern accent) or cheek
literature and history had been published in abundancẹ Quốc mà who, which, that, whom
mả tomb
30
mã horse or appearance (3) Hundred Yueh, a group of autonomous states in ancient
mạ young rice seeding, or mother (central) China whose territories covered the coastal areas from the
The Vietnamese grammar is simple and straightforward. The Yangste River to Quang Dong, Quang Chau provinces.
words are invariablẹ Special marker words preceeding the
nouns express pluralitỵ Special markers also specify genders (4) Romanized Vietnamese has 12 wowels while English has
of the noun, tenses of the verbs and the relationship of subject five.
and object in a sentencẹ Simple snentences in Vietnamese are
built in the order:SUJECT+VERB+OBJECT. Sometimes the (5) The languages of Viet Nam's neighbors Laos, Kampuchia
subject or the verb is omitted when the context of the phrase and Thailand are all polysyllabic.
or the paragraph imply them. Verbs are not conjugated,
pronouns and adjectives are not declined and grammatical (6) The French completely dominated Viet Nam in 1884.
distinctions are acheived through changes in words order.
(7) Thi Hội ( Bachelor Exam) and Thi Hương (Doctorate
There is a large amount of compound words formed by the Exam)
linkage of two words that are connected by a hyphen. Based
on this observation, some linguistics maintain that the (8) Hàn Thuyên was a poet in the 13th century; his poems
Vietnamese language probably comes from an ancient were the first written in chữ nôm. The development of Chữ
polysyllabic root. nôm could start as early as in the 8th century.
Another important feature in the written Vietnamese is the (9) Ðoàn thị Ðiểm (1705-1746) translated the original "Chinh
system personal pronouns. They indicate the subject/object phụ Ngâm" by Ðặng Trần Côn from chữ nho to chữ nôm.
relationship and reflect an unique tradition of the Vietnamese The translation is the most well known and popular version.
culturẹ
(10) He also hold the title of Ôn Như Hầu (Marquis Ôn Mhư)
Conclusion: (1741-1788)
Since the Vietnamese intelligentsia threw away the brush and (11) Petrus Ký (1837-1898) was a scholar, journalist and
learned how to handle the iron tip pen in 1920: linguist. He served as the translator for Ambassador Phan
thanh Giản on a mission to Napoleon III court in 1863.
Quẳng bút lông đi cầm bút sắt
Tú Xương (14) (12) Paulus Của (1834-1907) was scholar fluent in Chinese
and French; he pubished the first Vietnamese dictionary Ðại
Quốc Ngữ has played a vital role in the social, cultural and Nam Quốc Âm Tự Vị in 1896.
political revolution in Viet Nam. Quốc Ngữ rose from the
disgraceful "elective language" under the French domination (13) In many instances Y can be replaced by I, ex: qui and
to be the venerable national language of Viet Nam. quy are the same but the combination of Y and I with other
vowels are not interchanged, ex: tai (ear) is very different
It can be said without any ambiguity that the history of Quốc from tay (hand)
Ngữ mirrors the history of modern Viet Nam. The
Vietnamese people used Quốc Ngữ as a cultural weapon to (14) Trần Tế Xương (1870-1907) was well known for his
fight the French; the French culture was formidable but the poems voicing the frustation with life.
Vietnamese culture, like the bamboo tree, bended, rebounded
but never brokẹ The refined and systemized Tiếng Việt has Bibliography:
fullfilled its mission in the 20th centurỵ With more than two
millions overseas Vietnamese in America and in Europe, Ðào Duy Anh, Việt Nam Văn Hóa Sử Cương, Bốn Phương,
extensive movements are underway to use Tiếng Việt as the Saigon, 1951
catalyst for the next CULTURAL and ECONOMIC
revolution in the 21st century, the Asian century. Dương quảng Hàm, Việt Nam Văn Học Sử Yếu, Nha Học
Chính Ðông Pháp, Ha Noi, 1942
(1) register to news group soc.culture.japan; some of the
postings are in romaji. Trần trọng Kim, Việt Nam Sử Lược Publisher: Tân Việt,
Saigon, 1948
(2) Mương, Thái are a minority groups in North Viet Nam
with close ethnic characteristics to the Vietnamese. Nguyễn đình Hoà, Vietnamese-English Dictionary, Charles
E. Tuttle, Tokyo, 1966
31
Ai Ðặt Quốc Hiệu Việt Nam Ðầu Tiên?
Thành Lân
Nhà nghiên cứu Nguyễn Phúc Giác Hải cho biết, ông và một tiếc, Việt Nam thế chí không còn nữa, chỉ còn được dẫn bài
số đồng nghiệp đã phát hiện tổng số 12 bia niên đại thế kỷ 16, tựa trong Lịch triều hiến chương loại chí; còn Dư địa chí chỉ
17 có hai tiếng Việt Nam. Ngoài ra, còn một bản in khắc gỗ được khắc ván in ở thế kỷ 19 khi đã có quốc hiệu Việt Nam
từ năm 1752 cũng có danh xưng Việt Nam. Như vậy, hai rồi, những bản trước không có niên hiệu rõ ràng.
tiếng Việt Nam đã có từ lâu, và theo ông Giác Hải, Nguyễn
Bỉnh Khiêm có thể là người đầu tiên sử dụng tên gọi này như - Ông có thể nói rõ hơn về quá trình tìm kiếm nguồn gốc tên
quốc hiệu. gọi đất nước?
- Vì sao ông lại quan tâm đến vấn đề này? - Sau khi đọc được bản gốc Sấm Trạng Trình, tôi đã khẳng
định được hai tiếng Việt Nam đã được sử dụng từ thế kỷ 15.
- Nhà nghiên cứu Nguyễn Phúc Giác Hải: Cách đây nhiều Song bản sấm này được truyền lại qua những bản chép tay,
năm, tôi tình cờ đọc được một thắc mắc đăng trên báo quốc cũng không ai dám chắc tác giả là cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm.
hiệu Việt Nam có từ bao giờ. Câu hỏi tưởng chừng rất đơn Tôi liền chuyển qua tra cứu thơ văn của cụ để so sánh. Thật
giản nhưng tôi dám chắc phần lớn học sinh trung học, thậm bất ngờ, hai tiếng Việt Nam được cụ nhắc tới bốn lần: Trong
chí đại học không trả lời được, vì đại đa số các sách giáo tập thơ Sơn hà hái động thường vịnh (Vịnh về núi non sông
khoa của chúng ta không đề cập đến vấn đề này, còn tại sao biển) đã đề cập tới. Rõ hơn, trong các bài thơ gửi trạng Giáp
thì xin dành cho các nhà biên soạn sách và các sử gia. Hải, cụ có viết: 'Tuệ tinh cộng ngưỡng quang mang tại, Tiền
hậu quang huy chiếu Việt Nam'; còn trong bài gửi trạng
Ngay cuốn Lịch sử Việt Nam do Ủy ban Khoa học xã hội Nguyễn Thuyến, 'Tiền đồ vĩ đại quân tu ký / Thùy thị công
xuất bản năm 1976 cũng không hề nói tới điều nàỵ Còn cuốn danh trọng Việt Nam'.
Bách khoa toàn thư Anh (1992) thì cho nhận định, hai tiếng
Việt Nam bắt đầu từ thời Nguyễn do việc nhà Thanh bên Dẫu sao, đó cũng mới chỉ là những văn bản chép tay. Ðể
Trung Hoa năm 1804 đã đảo ngược hai chữ Nam Việt mà Gia khẳng định thêm, tôi đã đi tìm trong bi ký (bài ký trên bia đá).
Long đề nghị sắc phong năm 1802. Ðiều này quả cũng có Nhờ một số nhà khoa học Viện Hán Nôm, tôi đã tìm ra trong
thực. Trong cuốn chính sử nhà Nguyễn Ðại Nam thực lục bia trùng tu chùa Phúc Thánh (Quế Võ, Bắc Ninh) năm 1664,
chính biên, đệ nhất ký có ghi lại sự kiện này. phần bài Minh có câu Việt Nam cảnh giới, Kinh Bắc thừa
tuyên. Sau đó là bia trùng tu chùa Bảo Lâm (Chí Linh, Hải
- Chính sử thời ấy đã khá rõ ràng, vì sao ông, một nhà nghiên Dương) năm 1558, Việt Nam đại danh lam bất tri kỳ cơ, bia
cứu về sinh học và ngoại cảm lại không bằng lòng với cách chùa Cam Lộ (Hà Tây), năm 1590, Chân Việt Nam chi đệ
giải thích này? nhất. Tuy nhiên, phát hiện quan trọng nhất là tấm bia Thủy
Môn Ðình ở biên giới Lạng Sơn do trấn thủ Lạng Sơn
- Năm 1974, khi công tác ở Viện Khoa học Việt Nam, tôi bắt Nguyễn Ðình Lộc soạn năm Cảnh Trị thứ tám (1670), có câu:
đầu nghiên cứu về ngoại cảm, về khoa học dự báo và tôi có Việt Nam hầu thiệt trấn bắc ải quan (Cửa ải phía Bắc Việt
được đọc tập sách dự báo Sấm Trạng Trình, được coi là của Nam). Ðây là tấm bia có niên đại muộn hơn song nó có danh
Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585). Khi nghiên tính người soạn, hơn nữa đây là một mệnh quan triều đình, là
cứu tập sấm này, đến bản AB 444 trong kho sách của Viện phát ngôn chính thức.
Hán Nôm, tôi bất đồ tìm thấy hai chữ Việt Nam ngay trong
những dòng đầu tiên: Việt Nam khởi tổ xây nền. Theo quan Cho đến nay, sau tôi một số nhà nghiên cứu khác đã phát hiện
niệm chính thống, hai chữ Việt Nam không được phép có mặt tổng số 12 bia có hai tiếng Việt Nam. Tất cả đều có niên đại
trước năm 1804, trong khi cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm lại sống thế kỷ 16, 17. Ngoài ra, còn một bản in khắc gỗ có danh xưng
cách ta 500 năm. Vấn đề đặt ra là có thật hai chữ Việt Nam Việt Nam năm 1752. Như vậy, hai tiếng Việt Nam đã có từ
đã được dùng cách đây hơn 500 năm để chỉ tên gọi đất nước? lâu, và cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm là người đầu tiên sử dụng, sử
Trước Nguyễn Bỉnh Khiêm còn những ai đã dùng danh xưng dụng nhiều nhất và có ý thức nhất.
Việt Nam? Liệu có những bằng chứng khảo cổ về vấn đề
này? Song lúc đó không có điều kiện tiếp xúc với bản gốc - Theo những nghiên cứu của ông, có thể lý giải vì sao
nên phải tạm gác lại. Ðến 1980, khi được tiếp xúc với bản Nguyễn Bỉnh Khiêm là nguời đầu tiên sử dụng hai tiếng Việt
gốc, tôi đã dành hơn 20 năm nay để nghiên cứu. Theo Lịch Nam?
triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú (thế kỷ 19), thì
từ thời nhà Trần, tiến sĩ Hồ Tông Thốc đã viết bộ sách Việt - Dân tộc ta bắt nguồn từ một bộ tộc Việt trong Bách Việt -
Nam thế chí. Cuốn Dư địa chí của Nguyễn Trãi, trong thế kỷ chỉ tất cả các dân tộc phía nam Trung Hoạ Trong toàn bộ lịch
15 cũng đã nhiều lần nhắc đến hai tiếng Việt Nam. Song đáng sử, ta luôn dùng tử việt, để chỉ dân tộc và đất nước ta. Song
32
cha ông ta cũng dùng từ 'Nam' với ý nghĩa tương tư Bài thơ đối phó với triều đình phương Bắc, vừa an dân, tên nước
Thần-tuyên ngôn độc lập đầu tiên, Lý Thường Kiệt viết: Nam được gọi là Việt Nam. Lúc ấy, Nguyễn Bỉnh Khiêm là học
quốc sơn hà nam đế cự Từ Nam được dùng với nghĩa phương giả đứng đầu cả nước, nên nhiều khả năng ông đặt ra cách gọi
Nam để đối lại với phương Bắc (Trung Quốc). Trong thế kỷ này. Do Trạng Trình được coi là một nhà tiên tri lỗi lạc, cũng
18, danh y Tuệ Tĩnh khi viết bộ sách khảo cứu về cây thuốc có người muốn thần bí hóa bằng cách giải thích: Do nhìn thấy
nước ta, lấy tên là Nam dược thần hiệụ Ngày nay ta vẫn nói trước việc nhà Thanh phong vương cho Gia Long và gọi
thuốc nam-thuốc bắc. nước ta là Việt Nam nên ông đã gọi trước tên nước là Việt
Nam để tránh sự lúng túng cho hậu thế: Tên gọi là do ngoại
Vì sao có thể coi Nguyễn Bỉnh Khiêm là người đầu tiên sử quốc áp đặt. Trên thực tế, vài chục năm sau, nhà Nguyễn để
dụng Việt Nam như là quốc hiệu? Thế kỷ 15, nhà Mạc cướp tránh bị phụ thuộc đã đổi tên nước là Ðại Nam.
ngôi nhà Lê ở nước ta, nhà Minh bên Trung Quốc lấy cớ đem
quân can thiệp. Nhà Mạc đầu hàng, Ðại Việt lúc đó bị biến Dù giải thích thế nào, thì quốc hiệu Việt Nam cũng được
thành một quận của Trung Quốc, không còn quốc hiệu. Mạc Trạng Trình sử dụng đầu tiên, nhiều nhất và có ý thức nhất.
Ðăng Dung được nhà Minh phong làm An Nam đô sứ ty. Từ nguồn gốc này, lịch sử quốc hiệu đất nước không còn phụ
Trên thực tế Mạc Ðăng Dung vẫn là vua một nước, để vừa thuộc vào hai triều đại phong kiến nữa.
\
Về Nguồn 2002 Olympic
33
Ba Làng Việt Tộc Trong Nội Ðịa Biên Thùy Trung Quốc
Lê Văn Lân
Ba làng người "Trung Hoa gốc Việt tộc" đang sinh sống phát Kinh Việt tộc có 11,995 nhân khẩu. Hồi trước Kinh Việt tộc
triển trong nội địa nước Tầu hiện nay không phải là một điều là một bộ phận của nòi Lạc Việt thời xa xưa, nhưng vào đầu
bí mật hay rất ít người biết nữa như trước đây. Trái lại, nó thế kỷ thứ 16, họ đã từ vùng Ðồ Sơn của Việt Nam hiện giờ
được chính thức kể như một trong số hơn 50 sắc dân thiểu số lục tục di cư đến địa điểm bây giờ, tụ cư trên ba hòn đảo nhỏ
tại Trung Hoa, chiếm cứ khoảng 6.6% toàn thể của dân số gọi là ba làng là Vạn vĩ, Vu đầu và Sơn Tâm thuộc huyện
của quốc gia này là 1.3 tỉ nhân khẩu. Giang Bình nên người ta quen gọi là "Kinh tộc tam đảo."
Riêng về Việt tộc - còn gọi chính thức là Kinh tộc (the Jings) Tiếng nói và Văn tự của người Kinh Việt thế nào?
- có con số nhân khẩu khiêm tốn gồm khoảng hơn 15,000
người, tụ cư sinh sống trong ba hòn đảo nhỏ là Vạn Vĩ "Dân Kinh Việt tộc tam đảo vốn nói tiếng Kinh hay Việt và
(Wanwei), Ô Ðầu (Wutou) và Sơn Tâm (Shanxin) trong vùng có một văn tự gốc gọi là "chữ Nôm, nhưng từ lâu họ cũng nói
tỉnh Quảng Tây. Hình ảnh cô gái Việt hay Kinh tộc xinh đẹp tiếng địa phương Quảng Châu và xử dụng Hán tự."
với cái nón lá hình chóp đã được tài liệu hay bích chương du
lịch của Trung Hoa trưng lớn lên như mời mọc du khách Tiếng nói Kinh Việt
quốc tế.
"Nguồn gốc Kinh ngữ (hay Việt ngữ) theo Dân tộc Từ điển
Tôi tự hỏi tại sao người Việt mình ngày nay sẵn sàng đi du của Thượng hải (1987) có thể thuộc vào hai giả thuyết trên
lịch Trung Quốc một cách dễ dàng lại không tạo dịp đi thăm ngữ hệ: thứ nhất là thuộc Hán Tạng ngữ hệ, thứ hai là thuộc
ba làng Việt tộc nói trên. Trước hết là tỏ một mối tình thâm Nam Á ngữ hệ. Theo sự phân tách của sách này, Kinh (hay
trầm man mác đối với những người vốn là đồng bào đồng tộc Việt) ngữ rất gần tiếng các dân tộc Choang (Tráng) và Ðồng
với chúng ta nhưng vì hoàn cảnh lịch sử xa xưa lại không còn được phân bố tại các huyện tự trị lân cận. Kinh Việt ngữ có
ở chung một địa bàn địa lý với chúng ta; sau là chúng ta có 28 thanh mẫu, 106 vận âm. Nguyên âm KV chia thành
dịp sưu tầm lại những di sản quí báu về tinh thần mà những nguyên âm dài và nguyên âm ngắn. Phụ âm vận ở cuối từ có
người Việt tộc này vẫn còn lưu giữ sau gần 500 năm xa lìa 6 vận là: (-k), (-m),(-n),(-ng), (-p), (-t), ví dụ như cac(k), nam,
quê hương gốc như 30 điệu hát đúm vào ngày hội Tết đầu man, mang, map, mat. Thanh điệu có năm bực là: trung bình,
xuân và những tài liệu viết bằng chữ Nôm của họ. đê giáng, khúc triết, cao thăng, đê bình, tức là năm dấu giọng.
Về ngữ pháp, dân KV không nói ngược như dân Hán như họ
Mục tiêu vấn đề du lịch thăm ba làng Việt tộc ở Trung Quốc gọi Ông Thôn để chỉ chức trưởng thôn xã, Ông Kiểm để chỉ
là như thế nhưng muốn thực hiện chúng ta cần phải thu thập chức kiểm soát an ninh trật tự.
những yếu tố dữ kiện nào trên thực tế.
Chữ Nôm Kinh Việt
Sau đây là những điều cụ thể mà tôi đã tra cứu cẩn thận nên
trình bày ra để chia xẻ cho những ai đồng chí hướng thích sự "Viết về chữ Nôm của ba làng KV này, tài liệu Anh ngữ
ngao du thích thú sưu tầm: ChinaỖs Minority Nationalities (CMN) nói thật rõ như sau:
"Người Kinh có một thứ văn tự ghi chép riêng của họ gọi là
Tài liệu về lịch sử và sự phát triển, sinh hoạt của những người chữ Nôm (chữ Hoa ghi là Tự Nam, chữ Anh phiên âm là
Kinh hay Việt tộc (mà tôi tạm dùng chữ Kinh Việt viết tắt là Zinan). Ðược cấu tạo dựa trên căn bản của Hán tự vào cuối
KV trong bài này) được mô tả rất đầy đủ trong những sách thế kỷ 13, chữ Nôm nay được lưu truyền trong những sách thi
của Trung Hoa như Dân Tộc Tri Thức Thủ Sách (Dân tộc ca cũ và những bộ kinh tôn giáo." Chúng ta chưa thấy tự dạng
Xuất bản xã năm 1982) viết bằng Hoa ngữ - China's Minority và cấu trúc của nó ra sao, nhưng chắc chắn nó phải là chữ
Nationalities (Foreign Language Press năm 1989) bằng Anh Nôm của Việt Nam vào cuối đời Hậu Lê chắc chắn nó phải
ngữ. cổ và chính thống hơn chữ Nôm của ta từ nhà Nguyễn về saụ
Nếu ta sưu tầm được chữ Nôm Kinh Việt này, chúng ta có thể
Qua hai tài liệu trên, chúng ta được đọc về Kinh Việt tộc như hiểu nhiều tiếng Việt thời cổ hơn.
sau:
Diễn biến quá trình định cư của dân Kinh Việt
Nguồn gốc Kinh Việt tộc
"Tổ tiên người Kinh di cư từ Việt Nam sang Trung Quốc vào
Kinh tộc - ngày xưa xưng là Việt tộc - là một trong những khoảng đầu thế kỷ 16. Thuở ban đầu thì họ định cư trên ba
dân thiểu số của Trung Hoo. Kinh Việt tộc chủ yếu nằm rải ra hòn đảo không người ở vì các vùng lân cận đã có người Hán
ở các địa khu của những dân tộc tự trị ở vùng duyên hải thuộc và người Choang (Trang tộc) chiếm cứ sinh sống rồị Tuy
khu Phòng Thành của tỉnh Quảng Tây. Theo thống kê 1982, sống chen vai thích cánh với người Hán và người Choang,
34
người Kinh đã tạo dựng nên một khu lãnh giới riêng cho vẫn còn tục ăn trầu, còn đàn ông thì đương nhiên ăn mặc thực
mình nhưng qua nhiều thế kỷ, họ đã hàn chặt nhiều mối liên tế theo hiện đại như những dân lân cận khác.
lạc mật thiết với dân tộc láng giềng. Theo tài liệu bằng chữ
Nôm mà người Kinh còn lưu giữ trong một ngôi đình của họ, Một điểm về mầu sắc là phụ nữ Kinh Việt khoái mầu vàng và
tổ tiên của Việt tộc tam đảo đã từ bãi Ðồ Sơn (tỉnh Hải Phòng mầu nâu non, vì hàng năm vào ngày quốc khánh của Trung
Việt Nam) đến vùng đất này vào năm Hồng Thuận. Theo Việt Quốc thì có đội nữ dân quân Giang Bình "chít khăn vàng,
Nam Sử Lược của Trần Trọng Kim, Hồng Thuận vào cuối mặc áo nâu non, quần đen, vai đeo súng, lưng thắt băng đạn
đời Hậu Lê tức là đời vua Lê Tương Dực (1510 - 1516), như đi diễu binh trước khán đài" (Làng Việt biên thùy - báo Sài
vậy dân Kinh hay Việt tộc đã sinh sống lập nghiệp trên đất Gòn Giải Phóng ngày 20 tháng Tám năm 1995).
Trung Hoa gần như tròm trèm 500 năm.
Họ ăn uống thế nào?
Hiện nay, chúng ta chưa rõ tại sao dân Kinh Việt lại di cư qua
Trung hoa? Vì vùng đất của họ nằm gần như sát biên thùy "Về ẩm thực, dân Kinh Việt ăn cơm là chính, ngoài ra còn ăn
Việt Hoa tức là huyện Móng Cáy tỉnh Quảng Ninh của Việt khoai sắn, khoai sọ, thích ăn cá tôm cua. Ngày Tết, họ thích
Nam ngó qua Ðông Hưng của Trung Hoa, nên chúng ta có ăn xôi chè (hỉ hoan cật nhu mễ phạn hòa nhu mễ đường
thể phóng đoán rằng ngày xưa giữa Trung Hoa và Việt Nam chúc). Họ làm nước mắm cá để chấm và nêm thức ăn.
không có con đường phân định rõ ràng về biên giới có tọa độ
rõ ràng. Do đó, đám người Kinh Việt cứ thấy vùng nào không Một điểm lý thú là dân Kinh Việt thích ăn hai món sau, ăn
có ai ở thì tới cắm dùi lập nghiệp sinh sống, chẳng chính hoài không ngán: Ðó là "bánh đa" bằng bột gạo có rắc mè
quyền nào kiểm soát. Lằn biên giới Hoa Việt mới chính thức nướng trên than hồng mà sách Tầu gọi là Phong xuy hỉ - bánh
vạch ra sau Hiệp ước Fournier-Lý Hồng Chương, chạy dọc phồng do gió thổi! - và "bún riêu, bún ốc" mà sách Hán tự ghi
theo kinh tuyến 108 độ 3 phút 13 giây, vùng nào về phía tây là Hỉ ty tức là sợi bún nấu với canh cua và ốc.
của kinh tuyến thuộc về Việt nam (thời ấy do Pháp đô hộ),
còn vùng nào ở phía đông kinh tuyến thì thuộc về lãnh thổ Phong tục, tín ngưỡng và văn hóa Kinh Việt ra sao?
Trung Hoa. Do đó, vùng đất mà dân Kinh Việt chiếm cứ định
cư trong bao nhiêu thế kỷ bỗng nằm lọt vào lãnh thổ Trung "Nhà cửa của dân Kinh Việt thì thấp, làm bằng gỗ hay tre đan
Quốc. Rồi trải bao nhiêu thời gian, dân Kinh Việt cứ yên thành phên.
thắm sống trong vùng mà nhà nước Trung Hoa gọi là "Tự trị
khu" chung với những sắc dân thiểu số như Choang, Dao Phong tục hôn nhân thì một vợ, một chồng, thuở trước thì
trong tỉnh Quảng Tây. Cho đến cuối 1952 - sau năm 1949 khi thường do cha mẹ hai bên xếp đặt bao biện. Trai gái cùng họ
chính quyền Trung Cộng chiếm toàn lục địa Trung Hoa thì và anh em cô cậu cấm lấy nhau.
mới bắt đầu thành lập ba thôn làng là Vạn Vĩ, Vu Ðầu và Sơn
Tâm để rồi 1958 thì ba làng Kinh Việt này hợp cùng các làng Về tang ma thì chôn dưới đất.
khác của dân Choang và Dao để làm thành huyện tự trị Ðông
Hưng. Vào cuối năm 1979 thì các huyện tự trị này họp thành Trừ một thiểu số theo đạo Thiên chúa, phần lớn dân Kinh
trấn Phòng Thành tự trị cho đến nay. Việt theo Phật giáo, cúng vái đủ thứ thần thánh và sùng bái tổ
tiên.
Phong tục tập quán của dân Kinh Việt
Sinh hoạt văn hóa và văn nghệ Kinh tộc ra sao?
"Ta thử xem 500 năm qua xa xứ người Kinh Việt còn giữ dấu
tích gì của quê hương mẹ không? Dân tộc Kinh rất ưa thích lối hát đối đáp giao tình (antiphonal
songs) nghe du dương và trữ tình, kiểu như hát Quan họ hay
Họ mặc áo quần ra sao? hát đúm quen thuộc ngoài Bắc ta bây giờ. (Tài liệu Anh ngữ
CMN của Trung hoa về Kinh tộc đã dùng chữ rất đúng để
"Y phục của người Kinh rất đơn giản và thực tế. Phụ nữ ăn dịch chữ hát đối hay hát đúm vì "Antiphon" là lối hát chia
mặc theo cổ truyền với những chiếc áo ngắn, không cổ, chẽn thành nhiều phần đối đáp và xen kẽ luân phiên - Antiphon is
bó vào thân mình, cài nút phía trước, trên đầu đội quấn một a hymn, psalm etc... chanted or sung in responsive and
cái khăn rằn, dưới mặc những tấm quần rộng nhuộm đen hay alternating parts - Webster's New World Dictionary). Lối hát
nâu. Khi ra ngoài, phụ nữ thường mặc thêm áo dài tay chật đúm hát đối này thường được dân Kinh long trọng diễn vào
nhuộm màu sắc nhạt hơn. Họ đeo bông tai. Tóc phụ nữ phần ngày Tết của họ mà họ gọi là "Hát Tết." Hát đúm, hát đối là
lớn rẽ ngôi ở giữa và tóc xỏa hai bên, phía sau lại dùng vải do những cô gái gọi là "Hát muội" (Muội là em gái).
đen hay khăn đen buộc lại. Dân quê còn đi chân đất. Còn đàn
ông thì thường mặc áo cộc để làm việc, cổ quấn khăn, nhưng Tài liệu Hoa ngữ DTTT về Kinh tộc trang 91 đã đặc biệt khen
khi có hội hè thì họ mặc những áo dài chùng tới gối, hai vạt rằng: "Người Kinh trên phương diện sinh hoạt phấn đấu
trước sau đối nhau và có giải quấn ở eo lưng. trường kỳ đã sáng tạo một nền văn hóa rực rỡ muôn màu, nội
dung của nền văn học truyền khẩu thật phong phú, ca khúc và
Bây giờ người Kinh ăn mặc giống như người Hán láng giềng, khúc điệu đạt đến 30 loại. Ðàn bầu là một nhạc khí chỉ riêng
mặc dù còn một số ít bà cụ già còn giữ lối ăn mặc theo cổ tục Kinh tộc có mà thôi. Phê bình về âm nhạc và dân ca của Kinh
và một thiểu số phụ nữ trẻ còn búi tó và nhuộm răng đen vì tộc, sách Hoa ngữ nói rằng: "Lời ca thuần phác, khúc điệu
bình dị ít biến hóa."
35
trang bị làm tăng gia sự có thể đánh cá ở biển sâu. Ngành
"Về phương diện nghệ thuật, tài liệu Anh ngữ CMN nói thêm nuôi ngọc trai đã thành một kỹ nghệ phát triển từ năm 1958
thật rõ về Kinh tộc như sau: "Nhạc cụ cổ truyền của người khi những trại nuôi trai sản xuất ngọc được thiết lập vào
Kinh gồm có đàn nhị (two-stringed fiddle), sáo trúc, trống, những vũng biển nước sâu lý tưởng cho loài trai tăng trưởng.
cồng và cây độc huyền cầm (single-stringed fiddle) là cây đàn Cũng từ năm 1958, cây cối được trồng trên một diện tích 433
đặc thù của họ. Những truyện dân gian và cổ tích của họ rất mẫu đã tạo thành một bờ đai hàng rào chắn gió và cát di
nhiều. Những điệu múa ưa chuộng củ a người Kinh là múa chuyển. Qua nhiều năm, trái cây như chuối, đu đủ, dừa, nhãn
đèn, múa gậy sặc sỡ nhiều màu, múa rồng và múa y phục di thực từ vùng khác đã mọc sum xuê trên các vùng hải đảo.
thêu thùa.
Làm sao thực hiện một chuyến du lịch vào vùng Kinh Việt
Theo sách Dân Tự Trị Thủ Sách của Trung hoa, câu chuyện Tam đảo?
cổ tích mà dân Kinh hay kể là Truyện chàng Thạch sanh (mà
cái tên Lý Thông phản phúc trong truyện được gọi và cải lại Trước đây, Trung Quốc đã có chánh sách đóng kín bức màn
là Nguyễn Thông). tre nên chuyện du lịch Trung Hoa là một vấn đề khó khăn
thiên nan vạn nan với bao thủ tục và gần như mạo hiểm như
Ðàn kêu tích tịch tình tang, chúng ta có thể phối kiểm những bài viết du khảo về Trung
Ai đem công chúa trên hang mà về! Quốc của nguyệt san tạp chí National Geographic. Nhưng
cho đến cuối tháng Giêng năm 1986, thì 244 đô thị của Trung
Cái đàn "tích tịch tình tang" gẩy bằng que tre chính là cây đàn Quốc được mở ra để du khách ngoại quốc có thể thăm với
bầu nói trên. thông hành có chiếu khán và giấy phép hợp lệ. Kể từ đó, cơ
quan Dịch Vụ Du Lịch Quốc Tế của Trung hoa - China
Kinh tế của ba làng Kinh Việt International Travel Service - cùng nhiều công ty khác đã
phối hợp chặt chẽ với công ty China Focus Inc. hay Ritz
Dân Kinh Việt sống trong một vùng bán nhiệt đới, có mưa Tours... tổ chức thường xuyên nhiều chuyến tuần du Trung
nhiều và lắm tài nguyên khoáng sa. Vịnh Bắc Bộ ở phía nam Quốc với giá cả tương đối rẻ bao gồm bao nhiêu thứ nào là vé
là một nơi lý tưởng cho ngư nghiệp. Trong 700 loại cá đánh ở phi cơ, vé xe lửa, vé xe buýt, vé thăm thắng cảnh, vé coi
đây thì hơn 200 loại có giá trị kinh tế cao và thu hoạch nhiều. show cùng với những bữa ăn. Ðiều này chứng tỏ chính quyền
Ngọc trai, cá ngựa và sea otters sinh sản lắm ở đây và thường Trung Quốc rất hoan nghênh sự thăm viếng của du khách để
quí về phương diện dược liệu. Nước biển của vịnh Bắc Bộ tốt thâu ngoại tệ. Riêng về du lịch vùng Tam Ðảo ở tỉnh Quảng
cho sự làm muối. Mùa màng chính ở đây là gạo, khoai lang, Tây thì tôi chưa thấy phổ biến rộng rãi mặc dù trên nhiều tài
đậu phọng, khoai sọ, và kê. Những loại trái cây bán nhiệt đới liệu và bích chương du lịch của Trung Hoa thường in hình cô
như đu đủ, chuối, nhãn thì rất nhiều. Những khoáng sản dưới gái Kinh Việt đội nón lá rất tươi với dáng vẻ mời mọc. Tôi
đất gồm sắt, monazite, titanium, magnetite và silica. Những nghĩ họ đang cần quảng cáo cho nhiều đô thị hay thắng cảnh
giải rộng của rừng tràm mọc trên vùng nước lợ là một nguồn nổi danh trước đã, để thu vào nhiều lợi từ khách quốc tế mà
lợi phong phú về chất tannin dùng làm nguyên liệu tất yếu họ gọi là nguồn lợi big spenders. Tuy nhiên, theo sự dọ hỏi
cho kỹ nghệ thuộc da. của tôi với vài hướng dẫn viên du lịch địa phương ở Trung
Hoa thì công ty của họ sẵn lòng phối hợp với China Focus tổ
Dân Kinh Việt sinh nhai chính bằng ngư nghiệp, còn nông chức những chuyến du lịch nhỏ kiếm ăn kiểu cò con phụ
nghiệp là thứ yếu, ví dụ ở làng Sơn Tâm thì 70% lợi tức của thêm (extension trip) vào những tours chính mà chỉ cần trả
làng do ngư nghiệp, 27% do nông nghiệp còn lại 3% do các phụ trội một phí tổn tương ứng. Ví dụ chúng tôi vừa đi một
hoạt động khác. Trước đây, ngư nghiệp không phát đạt vì chuyến 15 ngày du lịch trả khoảng 1,550 mỹ kim để đi một
trang bị của ngư dân còn nghèo, phươngpháp còn vụng về vòng qua các nơi như Bắc Kinh, Tây An, Quế Lâm, Nam
chậm tiến và nhất là không thể đánh cá ở biển sâu. Nông Kinh, Hàng, Tô Châu, Thượng Hải, nhưng lại muốn đi thăm
nghiệp cũng kém, mỗi mẫu tây chỉ thâu hoạch 750 kg thóc, hai ngày ở Hàng Châu (gần Thượng Hải) nên chỉ trả thêm
chỉ đủ dự trữ ăn trong ba, bốn tháng. Do đó, dân Kinh Việt mỗi người 350 mỹ kim thôi. Tính ra mỗi ngày chỉ trả 150 mỹ
phải sống chật vật, đổi cá lấy gạo và các thứ nhật dụng hoặc kim. Vùng Kinh Việt Tam Ðảo thuộc tỉnh Quảng Tây nên tôi
làm thêm thủ công nghệ như đan đát tre hay nghề mộc. nghĩ có thể dàn xếp với công ty du lịch cho chúng ta thăm
phụ thêm khi cái tour chính của chúng ta đi qua gần đấy như
Hiện nay, tình trạng thay đổi nhiều trên ba làng dân Kinh thăm Quế Lâm, Quảng Châu hay Hồng Kông miễn là chúng
Việt. Dự án ý nghĩa nhất để chuyên trị những cù lao đất bồi ta có ít nhất là 10 người cùng đi.
nghèo nàn là xây đắp 11 con đê để lấn đất ra biển và nối các
hòn cù lao với đất liền. Một diện tích khoảng 400 mẫu đất Nếu chúng ta cố tình muốn thăm ba làng Việt tộc, thì vấn đề
được tạo dựng tương đương với bốn lần diện tích đất canh tác không khó mà có thể tổ chức một thuận lợi nếu có nhiều
cụ China's Minority Nationalities đã khoe. Về ngư nghiệp, người cùng thích đi.
những ghe thuyền gắn động cơ và nhiều dụng cụ đánh cá mới
36
