Xây dựng văn hoá và thay đổi văn hoá doanh nghiệp

Trong từ điển, văn hoá được định nghĩa là hành vi của những năng lực đạo đức và tư duy phát triển, đặc biệt thông qua giáo dục Hiện nay, trong nền kinh tế nước ta, dệt may là một trong những ngành có đóng góp lớn cho ngân sách của Nhà nước. Không những thế còn giải quyết công ăn việc làm cho rất nhiều lao động. Trong ngành dệt may ở Việt Nam, Công ty may Thăng Long là một đơn vị sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu các mặt hàng dệt may. Trước đây, Công ty......

Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat XÂY DỰNG VÀ THAY ĐỔI VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP HCM, 01/2006 Version 1.0 1 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat Lời nói đầu Trong thời gian vừa qua, chúng ta thường nghe nói nhiều đến các khái niệm văn hoá doanh nghiệp, văn hoá doanh nhân…tuy nhiên, đến nay các khái niệm này hầu như chưa được thống nhất. Điều này đã dẫn đến những quan niệm, tư tưởng và phương hướng xây dựng văn hoá doanh nghiệp chưa được đầy đủ. Với phương thức tiếp cận những đặc trưng văn hoá, nhất là đặc điểm của văn hoá con người Việt, sau đó là cơ sở đối chiếu, so sánh nhận dạng văn hoá doanh nghiệp. Phần cuối là hướng dẫn thực hiện văn hoá doanh nghiệp từ khâu hoạch định, thực hiện, đánh giá và duy trì văn hoá doanh nghiệp. Các phụ lục kèm theo sẽ là công cụ để các doanh nghiệp có thể tham khảo thực hiện văn hoá doanh nghiệp mình. Tài liệu lần đầu được biên soạn và tập hợp chắc rằng còn chưa đầy đủ, đặc biệt là văn hoá doanh nghiệp có mối quan hệ rất lớn với xây dựng và phát triển thương hiệu, chúng tôi sẽ sớm hoàn thành tài liệu hướng dẫn này. Mọi ý kiến, rất vui lòng gởi theo hộp thư: [email protected] Version 1.0 2 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat Mục lục Stt Nội dung Trang 1 Phần I – Tìm hiểu về văn hoá…………………………………….. 05 1.1 Khái niệm văn hoá…………………………………………………… 05 1.2 Các yếu tố văn hoá………………………………………………….. 06 1.3 Các tính chất của văn hoá…………………………………………… 09 1.4 Nhận diện văn hoá:………………………………………………….. 11 1.5 Đặc điểm của văn hoá và con người Việt nam:…………………….. 12 1.5.1 Một số yếu tố của lịnh sử ảnh hưởng đế văn hoá Việt nam: 12 ………… 1.5.2 Ưu và nhược điểm của người Việt nam:…………………………….. 13 1.6 So sánh phong cách ứng xử phương đông và phương tây:………….. 19 2 Phần II – Văn hoá doanh nghiệp…………………………………. 20 2.1 ́ ̣ ̣ Khai niêm Văn hoá doanh nghiêp:………………………………….. 20 2.2 Đặc điểm văn hoá doanh nghiệp:……………………………………. 22 2.3 Chủ thể của văn hoá Doanh nghiệp:………………………………… 23 2.4 Văn hoá Doanh nhân:……………………………………………….. 29 2.4.1 Doanh nhân là gì……………………………………………………. 30 2.4.2 Văn hóa doanh nhân………………………………………………… 30 2.4.3 Tính cách, đặc điểm của doanh nhân?……………………………… 32 2.4.4 Thực trạng doanh nhân Việt nam…………………………………… 42 2.4.5 Các yếu tố cấu thành văn hóa doanh nhân…………………………... 51 2.5 Yếu tố cấu thành của văn hoá DN:…………………………………. 54 2.6 Văn hoá DN với các kiểu văn hoá khác:……………………………. 72 2.7 Giới thiệu văn hoá doanh nghiệp của một số tổ chức………………. 75 2.8 Vai trò của văn hoá doanh nghiệp:………………………………….. 82 3 Xây dựng, duy trì và phát triển VHDN…………………………… 86 3.1 Các rào cản đối với quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp:…….. 86 3.2 Quản trị quá trình thay đổi VHDN:…………………………………. 86 Version 1.0 3 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat 3.3 Họach định xây dựng VHDN:............................................................. 88 3.4 Thực thi quá trình xây dựng VHDN:................................................... 99 3.5 Duy trì và phát triển VHDN:................................................................ 108 3.6 Ví dụ xây dựng văn hóa doanh nghiệp:............................................... 109 Phụ lục………………………………………………………………. 113 PHẦN I TÌM HIỂU VỀ VĂN HOÁ Trong những năm gần đây, chúng đã và đang được nghe nhắc nhiều về văn hóa doanh nghiệp. Đã có những cuộc tranh luận giữa các nhà nghiên cứu về việc có tồn tại văn hóa doanh nhân, văn hóa doanh nghiệp hay không. Bản thân tôi cho rằng đã tồn tại một tổ chức, thì ở đó có một “nền văn hóa” riêng, vấn đề là nền văn hóa đó mạnh yếu hay nói cách khác “sức mạnh” của nó như thế nào mà thôi. Nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp, chúng ta không thể nào bỏ qua phạm trụ văn hóa, cái mà chúng ta đang nhắc đến hàng ngày, đã được các nhà nghiên cứu kiểm Version 1.0 4 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat chứng. Mục đích của nghiên cứu về văn hóa là trên cơ sở đó chúng ta sẽ xây dựng được đầy đủ các thành tố, cũng như mối quan hệ giữa văn hóa nói chung và văn hóa doanh nghiệp nói riêng. 1. Khái niệm văn hoá: 1.1 Khái niệm văn hoá: Trong từ điển, từ văn hóa được định nghĩa là “hành vi của những năng lực đạo đức và tư duy phát triển, đặc biệt thông qua giáo dục”. Văn hóa cũng có một số định nghĩa khác như “văn hóa là những nguyên tắc về đạo đức, xã hội và hành vi ứng xử của một tổ chức dựa trên những tín ngưỡng, tư tuởng và sự ưu tiên của những thành viên của tổ chức ấy”. Văn hoá được hiêu theo rât nhiêu cach khac nhau. Ơ mức chung nhât, có ̉ ́ ̀ ́ ́ ́ thể phân biêt hai cach hiêu: văn hoá theo nghia hep và văn hoá theo nghia rông. ̣ ́ ̉ ̃ ̣ ̃ ̣ Xet về pham vi thì văn hoá theo nghia hep thường được đông nhât với văn hoá tinh ́ ̣ ̃ ̣ ̀ ́ hoa. Văn hoá tinh hoa là môt kiểu văn hoá chứa những giá trị đap ứng cac nhu câu bâc ̣ ́ ́ ̀ ̣ cao cua con người. Theo nghia nay, văn hoá thường được đông nhât với cac loai hinh ̉ ̃ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̀ nghệ thuât, văn chương. ̣ Xet về hoat đông thì văn hoá theo nghia hep thường được đông nhât với văn hoá ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ̀ ́ ứng xử. Theo hướng nay, văn hoa thường được hiêu là cach sông, cach nghĩ và cach đôi ̀ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ ́ xử với người xung quanh. Trong khoa hoc nghiên cứu về văn hoa, văn hoá được hiêu theo nghia rông. Theo ̣ ́ ̉ ̃ ̣ nghia nay, đinh nghia văn hoá cung có rât nhiêu. Chăng han, định nghĩa đâu tiên cua ̃ ̀ ̣ ̃ ̃ ́ ̀ ̉ ̣ ̀ ̉ E.B.Tylor năm 1871 xem văn hoa là “môt phức hợp bao gôm tri thức, tin ngưỡng, nghệ ́ ̣ ̀ ́ thuât, đao đức, luât phap, tâp quan, cung moi khả năng và thoi quen khac mà con người ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́ như môt thanh viên cua xã hôi đã đat được”. TS. Federico Mayor, Tông giam đôc ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ́ UNESCO, thì xem “văn hoa bao gôm tât cả những gì lam cho dân tôc nay khac với dân ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̀ ́ tôc khac, từ những san phâm tinh vi hiên đai nhât cho đên tin ngưỡng, phong tuc tâp ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ quan, lôi sông và lao đông.” ́ ́ ́ ̣ Như vậy có thể định nghĩa Văn hoá là môt hệ thống cua cac giá trị do con người ̣ ̉ ́ sang tao và tich luỹ qua quá trinh hoat đông thực tiên, trong môi quan hệ với môi trường ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̃ ́ tự nhiên và xã hôi. ̣ Version 1.0 5 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat Là một hệ thống ý nghĩa, văn hoá bao gồm những biểu tượng, những niềm tin và những giá trị nền tảng để dựa theo đó, các thành viên trong cộng đồng, về phương diện nhận thức, có thể diễn tả và đánh giá các hoạt động và các sự kiện khác nhau, có thể phân biệt được cái đúng và cái sai, cái tốt và cái xấu, cái đạo đức và cái vô luân, cái có thể và cái không thể chấp nhận được; về phương diện thẩm mỹ, phân biệt cái đẹp và cái xấu, cái hay và cái dở, cái đáng yêu và cái đáng ghét, v.v... Hệ thống ý nghĩa ấy đóng vai trò chủ đạo trong việc hình thành cộng đồng, ở đó, mọi thành viên có thể truyền thông với nhau và cảm thấy có sợi dây liên kết với nhau.. Ðiều này làm cho tính tập thể trở thành một trong những đặc điểm nổi bật nhất của văn hoá: văn hoá là những gì người ta có thể nhận được bằng giáo dục và có thể lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Nhưng nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục cũng là nhấn mạnh đến hai tính chất: một, tính chất thế quyền thể hiện qua vai trò của nhà nước, yếu tố quyết định chính sách, chương trình, và do đó, diện mạo của giáo dục; hai, tính chất tín ngưỡng: do được giáo dục từ lúc vừa mới lọt lòng, người ta dễ ngỡ các quy ước văn hoá là những điều linh thiêng, cần phải được chấp nhận một cách vô điều kiện. 1.2 Các yếu tố cấu thành của văn hóa: Trong phần này tôi đưa ra một số yếu tố cấu thành văn hóa doanh nghịêp theo đối tượng sử dụng, chủ yếu là đối tượng bên trong (người dân Việt nam) và đối tượng bên ngòai (người nước ngòai). Đây cũng là phương pháp phân lọai được sử dụng trong phân lọai VHDN. + Công trình kiến trúc: Các công trình kiến trúc như đền chùa, cầu, nhà đều ảnh hưởng khá rõ nét kiến trúc Trung Hoa và của Pháp. Bản thân các kiến trúc này theo các vùng cũng khác nhau. Một phần là do ảnh hưởng của từng vùng theo điều kiện về khí hậu, thời tiết…Tuy nhiên, nhìn qua các kiến trúc, một ngôi trà tranh tre mái lứa chúng ta biết đó là của người Việt. Các công trình kiến trúc tượng trưng cho cả một dân tộc, ở trong công trình kiến trúc ấy, con người ta thấy “xa nhớ, gần thương”. Công trình là cái gián tiếp, cái thân thuộc, cái tạo cảm giác, sự thân thiện để con người ta vững vàng trong làm việc, trong cuộc sống. Trong doanh nghiệp, nếu những vật dụng chỉ là tạm bợ, chỉ là nhất thời, nhem nhuốc, người ta không khỏi “chán ngán”, người ta đến là vì miếng cơm manh áo, muốn mong chóng hết giờ để thóat khỏi chỗ này. Tại sao ở một Version 1.0 6 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat số doanh nghiệp, nhân viên coi chỗ ngồi như một nơi “bất khả xâm phạm”, một nơi ở yêu thương của mình. Bởi vì chủ DN yêu quý họ, cho họ những công vụ làm việc tốt, cho họ thấy, chỗ làm việc cũng không khác gì của họ. Và tất nhiên là họ sẽ gắng sức làm cho chỗ ấy trở lên “đẹp hơn”. + Những sản phẩm có giá trị: Việt nam chúng ta xuất thân từ nền văn minh lúa nước, các sản vật có từ gạo, trái cây…rất nhiều, đó là niềm tự hào của bất kỳ người dân Việt nam nào. Tuy nhiên, hiện nay nhắc đến Việt nam là người nước ngòai lại nói đến Phở, nói đến Áo Dài, họ cũng không nói nhiều đến gạo Việt nam dù rằng chúng ta luôn đứng trong top các nước xuất khẩu gạo. Rò ràng khi nói đến những sản phẩm của một quốc gia, người ta nói đến yếu tố đặc trưng, điển hình, sự khác biệt. Đây cũng chính là một trong nhứng chiến lược xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp, khác biệt hay là chết. + Lịch sử truyền thống, phong tục tập quán: Đất nước ta tự hào với truyền thống 4000 năm lịch sử, nhưng Trung Quốc thì hơn chúng ta rất nhiều, chúng ta tự hào bởi chúng ta đã từng chiến thắng 3 lần quân Nguyên, một đế quốc mạnh nhất thời bấy giờ, chiến thắng 02 đế quốc lớn nhất trong thời gian gần đây. Đây là niềm tự hào của bất kỳ ngừoi dân nào. Lịch sử là những cái đã qua, lịch sử không thể trở lại, những người cựu chiến binh Mỹ và con cái của họ, hai thế hệ, vẫn còn in hằn trong lòng minh những vết thương của chiến tranh. Doanh nghiệp ở nước ta mới bắt đầu phát triển chưa dài, những “vết thưong” có thể sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cả một thế hệ của doanh nghiệp, niềm tự hào sẽ bị mai một. Chính vì vậy, gắn với những thành công, hành động tốt đẹp trong quá khứ và luôn được nhắc đến trong hiện tại và tương lai sẽ trở thành niềm tin, thúc đẩy lý tưởng trong mỗi nhân viên. + Giá trị về văn hóa nghệ thuật: Bao gồm tác phẩm về văn xuôi, thơ ca, tác phẩm lịch sử, thơ ca, hôi hoạ…Các tác phẩm này phản ánh rất chân thực những “công sức” của cả một dân tộc trong quá khứ, nó cũng là một hình ảnh chân thực nhất về dân tộc trong mỗi thời điểm trong lịch Version 1.0 7 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat sử. Đối với doanh nghiệp, các giá trị văn hoá nghệ thuật cũng chính là hệ thống văn bản nội bộ mà họ tạo ra, nó còn có thể là những tác phẩm về văn xuôi, thơ ca… Chúng ta còn nhớ khi mới thành lập FPT đã phát động phong trào rộng rãi trong toàn thể nhân viên viết các truyệt cười, ảnh hưởng của nó lan rộng sang cả các doanh nghiệp khác. Tuy nhiên sau một thời gian, nhận thấy những yếu tố tiêu cựu của nó, lãnh đạo FPT đã dừng những hoạt động này lại. Thực tế thì những hoạt động này đã góp phần tạo bầu không khí thoải mái trong khi làm việc tại FPT, nhưng họ cũng không lường hết được những yếu tố tiêu cực của nó. + Tín ngưỡng: Thực chất tín ngưỡng chính là quan niệm của con người về nhân sinh, về cách hàng xử của họ với gia đình và xã hội. Tín ngưỡng một mặt nào đó tạo ra niềm tin cho con người, họ biết nhận thức đúng hay sai, tín ngưỡng một phần nào nó lại thể hiện đạo đức của một nhóm người. Mức phát triển cao hơn của niềm tin chính là lý tưởng, mỗi con người có lý tưởng, có niềm tin khác nhau dẫn đến cách hàng xử (thái độ) của họ khác nhau. Ví dụ một người có lý tưởng trở thành một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, như vậy những yếu tố sau sẽ ảnh hưởng hành vi của họ: - Họ có được làm việc, thực hiện các công việc tương đối đầy đủ đến tài chính không? - Họ có được cơ hội để doanh nghiệp cử đi học các khoá về nâng cao tri thức không? - Xếp trực tiếp của họ có giỏi không để họ học đuợc những kinb nghiệm không… Cũng là một nhân viên kế toán, nhưng nếu anh ta mong muốn kiếm thật nhiều tiền, hành vi của anh ta sẽ khác. + Các yếu tố khác của văn hoá là trình độ, tri thức, lọai hình chính trị, tích cách con người, giá trị đạo đức, trình độ sản xuất, công nghệ. Version 1.0 8 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat 1.3 Các tính chất của văn hoá: a.Tinh hệ thông cua văn hoa ́ ́ ̉ ́ Nhiêu đinh nghia lâu nay coi văn hoa như phep công cua những tri thức rời rac từ ̀ ̣ ̃ ́ ́ ̣ ̉ ̣ nhiêu linh vực. Đinh nghia văn hoa cua E.B. Taylor (1871) cung thuôc loai nay: văn hoá ̀ ̃ ̣ ̃ ́ ̉ ̃ ̣ ̣ ̀ = môt “phức hợp bao gôm tri thức, tin ngưỡng, nghệ thuât, đao đức, luât phap, phong ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ tuc…”. Do vây, cân thiêt nhân manh đên tinh hệ thông cua văn hoa. Cân xem xet moi giá trị ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̣ văn hoa trong môi quan hệ mât thiêt với nhau. Tinh hoan chinh cho phep phân biêt môt ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ nên văn hoá hoan chinh với môt tâp hợp rời rac cac giá trị văn hoa. Bản thân các yếu tố ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ́ văn hóa liên quan mật thiết với nhau trong những thời điểm lịnh sử cũng như trong một thời gian dài. Do vậy, việc xem xét văn hóa mang tính hệ thống giúp chúng ta có cái nhìn, sự nhận diện một cách đầy đủ nhất về văn hóa nói chung và văn hóa doanh nghiệp nói riêng. b.Tinh giá trị cua văn hoa ́ ̉ ́ Song, không phai moi hệ thống đêu là văn hoa mà chỉ có những hệ thống giá trị ̉ ̣ ̀ ́ mới là văn hoa. Văn hoa chỉ chứa cai hữu ich, cai tôt, cai đep. Nó là thước đo mức độ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̣ nhân ban cua con người. ̉ ̉ Cuôc sông là quá trinh tim kiêm cac giá trị để thoả man cac nhu câu. Giá trị là kêt ̣ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̃ ́ ̀ ́ quả thâm đinh cua chủ thể đôi với đôi tượng theo môt hoăc môt số thang độ nhât đinh ̉ ̣ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ (như “đung-sai”, “tôt-xâu”, “đep-xâu”...). ́ ́ ́ ̣ ́ Van vât đêu có tinh hai măt, đông thời chứa cả cai giá trị và phi giá tri. Ngay cả ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̣ những hiên tượng tưởng như xâu xa tôi tệ nhât như ma tuy, mai dâm, chiên tranh, chửi ̣ ́ ̀ ́ ́ ̣ ́ nhau... cung có những măt giá trị cua no. Và ngay cả những hiên tượng tưởng như tôt ̃ ̣ ̉ ́ ̣ ́ đep nhât như thanh tựu y hoc, thuỷ điên... cung có những măt phi giá trị cua no. ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̃ ̣ ̉ ́ Do vây, giá trị là khái niệm có tinh tương đôi. Nó phụ thuôc vao chủ thê, không ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̉ gian và thời gian. Vì vây, muôn xac đinh được giá trị cua môt sự vât (khái niệm) thì ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ Version 1.0 9 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat phai xem xet sự vât (khái niệm) trong bôi canh “không gian - thời gian - chủ thê” cụ thê, ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ̉ trong môi tương quan giữa mức độ “giá tri” và “phi giá tri” trong no. ́ ̣ ̣ ́ Tinh giá trị là đăc trưng quan trong nhât giup đi sâu vao ban chât cua khai niêm văn ́ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̣ hoa. Nó cho phep phân biêt văn hoa với cai phi văn hoa, vô văn hoa; phân biêt văn hoá ́ ́ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ thâp với văn hoá cao; phân biêt văn hoá theo nghia hep và văn hoá theo nghia rông. Nhờ ́ ̣ ̃ ̣ ̃ ̣ tinh giá tri, ta có được cai nhin biên chứng và khach quan trong viêc đanh giá tinh giá trị ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ́ ́ cua sự vât, hiên tượng; tranh được những xu hướng cực đoan – phủ nhân sach trơn ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ hoăc tan dương hêt lời. ̣ ́ ́ ́ ̉ ́ c.Tinh nhân sinh cua văn hoa Văn hoa là san phâm cua con người. Văn hoa và con người là hai khai niêm không ́ ̉ ̉ ̉ ́ ́ ̣ tach rời nhau. Con người là chủ thể sang tao ra văn hoa, đông thời chinh ban thân con ́ ́ ̣ ́ ̀ ́ ̉ người cung là môt san phâm cua văn hoa. ̃ ̣ ̉ ̉ ̉ ́ Tinh nhân sinh tao ra những khả năng không có săn trong ban thân sự vât (hiên ́ ̣ ̃ ̉ ̣ ̣ tượng) mà được con người gan cho để đap ứng cac nhu câu cua con người, đó là giá trị ́ ́ ́ ̀ ̉ biêu trưng. Tinh nhân sinh keo theo tinh biêu trưng cua văn hoá. ̉ ́ ́ ́ ̉ ̉ Tinh nhân sinh cho phep phân biêt văn hoá với tự nhiên. Văn hoa là san phâm trực ́ ́ ̣ ́ ̉ ̉ tiêp cua con người và gian tiêp cua tự nhiên. Văn hoa là cai tự nhiên được biên đôi bởi ́ ̉ ́ ́ ̉ ́ ́ ́ ̉ con người, là môt “tự nhiên thứ hai”. ̣ d.Tinh lich sử cua văn hoa ́ ̣ ̉ ́ Tự nhiên được biên thanh văn hoa là nhờ có hoat đông xã hôi - sang tao cua con ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ người. Nhờ có hoat đông nay mà cac giá trị được tich luy và tao thanh văn hoá . Ban ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̃ ̣ ̀ ̉ thân cac hoat đông cung chinh là cac giá trị văn hoá. Sự tich luy cac giá trị tao nên đăc ́ ̣ ̣ ̃ ́ ́ ́ ̃ ́ ̣ ̣ điêm thứ ba cua văn hoá là tinh lịch sử. ̉ ̉ ́ Tinh lịch sử tao ra tinh ôn đinh cua văn hoá. ́ ̣ ́ ̉ ̣ ̉ Tinh lich sử cân để phân biêt văn hoa như cai được tich luy lâu đời với văn minh ́ ̣ ̀ ̣ ́ ́ ́ ̃ như cai chỉ trinh độ phat triên ở môt thời điêm nhât đinh. ́ ̀ ́ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ Version 1.0 10 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat 1.4 Nhận diện văn hoá: Để nhân diên môt đôi tượng có phai là văn hoá hay không, cân phai dựa vao đinh ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ̉ ̀ ̣ nghia văn hoá với bôn đăc trưng nêu trên. Chúng ta xem xét trên các khía cạnh sau: ̃ ́ ̣ a> Theo sự phân lọai các yếu tố cấu thành văn hóa, trên cơ sở đó phân tích, so sánh và nhận diện một nền văn hóa hoặc giữa các nên văn hóa với nhau. Thuật ngữ này, chúng ta có thể sử dụng tương đồng đối với các phương pháp để nhận diện thương hiệu của doanh nghiệp. b) Theo khía cạnh sự khác biệt. Theo khía cạnh này, văn hoa được khác biệt với khu biêt với Tự Nhiên, Văn Minh ́ ̣ các nền văn hóa khác. Văn hoa khu biêt với tư nhiên là nhờ có tinh nhân sinh. Thiêu tinh ́ ̣ ́ ́ ́ nhân sinh, tự nhiên chưa phai là văn hoa. Văn hoa khu biêt với văn minh là nhờ có tinh ̉ ́ ́ ̣ ́ lich sử. Thiêu tinh lich sử, văn minh cung chưa phai là văn hoa. ̣ ́ ́ ̣ ̃ ̉ ́ Như vây, đây là sự khác biêt có hay không có chât văn hoa, có hay không có yêu tố ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ văn hoa. Tuy nhiên, có chât văn hoá vân chưa hăn đã đủ cơ sở để xêp môt sự vât (hiên tượng) ́ ̃ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ vao văn hoa. Vinh Hạ Long, hon Vong Phu,... đêu có ban tay và khôi oc cua con người, ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ̉ chung đêu có tinh biêu trưng. Nhưng để khu biêt và quyêt đinh xêp đôi tượng nay vao tự ́ ̀ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̀ nhiên, đôi tượng kia vao văn hoa, cân so sanh mưc độ tỷ lệ giữa “chât con người” và ́ ̀ ́ ̀ ́ ́ “chât tự nhiên” trong môi đôi tượng. ́ ̃ ́ Văn hoá đứng giữa tự nhiên và văn minh. Tinh nhân sinh chưa có hoăc quá it thì ́ ̣ ́ thuôc về tư nhiên. Tinh nhân sinh (nhân tao) quá nhiêu thì thuôc về văn minh. Khi tinh ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ nhân sinh có liêu lượng thì thuôc về văn hoá. ̀ ̣ Văn hoá con phân biêt với văn minh ở tinh giá tri, tinh dân tôc, đăc trưng khu vực và ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̣ tổ chức xã hôi. ̣ c) Trên khía cạnh giá trị Trên binh diên giá trị, văn hoa được phân biêt với Tâp hơp giá trị và Phan văn hoa. ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ́ Version 1.0 11 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat Văn hoa phân biêt với tâp hơp giá trị là nhờ có tinh hệ thông. Môt tâp hơp giá trị ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̣ thiêu tinh hệ thông thì vân đã thuôc văn hoá rôi, nhưng do rời rac, không có liên hệ với ́ ́ ́ ̃ ̣ ̀ ̣ nhau nên nó chưa trở thanh được môt đôi tượng (môt nên) văn hoá riêng biêt. ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ Văn hoa phân biêt với phan văn hoá là nhờ tinh giá trị. Phan văn hoá không phai là ́ ̣ ̉ ́ ̉ ̉ không có chât văn hoa, không có tinh giá tri, mà là ở chỗ tinh giá trị cua nó có thể bôc lộ ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̣ trong môt toạ độ văn hoá khac. Môt sự vât, hiên tượng có thể có giá trị trong hệ toạ độ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ nay, nhưng lai là phan văn hoá trong môt hệ toạ độ khac. ̀ ̣ ̉ ̣ ́ Như vây, viêc môt tâp hợp giá tri, môt phan văn hoá có là môt (nên) văn hoá hay ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ không là do cac môi quan hệ cua chung quyêt đinh. ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ 1.5 Đặc điểm của văn hoá và con người Việt nam: (Những đánh giá này đã được tham khảo từ một số nhà nghiên cứu, đề quý vị thảo luận, không mang tính chính thức). 1.5.1 Một số yếu tố của lịnh sử ảnh hưởng đế văn hoá Việt nam:  Nền sản xuất nông nghiệp nghèo nàn lạc hậu, tính chất khép kín, thô sơ.  Chịu 1000 năm phong kiến phương bắc, 100 năm dưới ách đô hộ của Pháp.  2 cuộc chiến tranh tàn phá, hội chứng của chiến tranh để lại là rất lớn.  Sự phân chia văn hóa giữa ba miền là rất lớn.  Những tư tưởng, phong cách văn hóa phương tây tràn vào Việt nam cũng như một đội ngũ tri thức VN ở nước ngoài đã ảnh hưởng không nhỏ đến văn hoá Việt nam  Nền kinh tế đất nước còn ảnh hưởng rất lớn từ thời bao cấp.  Có sự phân hoá rất lớn về nhận thức của hai thế hệ. 1.5.2 Ưu và nhươc điểm của người Việt nam: a> Ưu điểm của người Việt nam  Tương thân tương ái  Chịu khó Version 1.0 12 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat  Đoàn kết trong khó khăn.  Đại khái thì trí tuệ minh mẫn  Học chóng hiểu  Khéo chân tay  Nhiều người sáng dạ, nhớ lâu, lại có tính hiếu học, trọng sự học thức, quí sự lễ phép, mến điều đạo đức: lấy sự nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, làm 5 đạo thường cho sự ăn ở. b> Nhược điểm của người Việt nam b1> Nền tảng dân trí thấp. b2> Người Việt không ham đọc sách Người Việt hiếu học ư, cũng hiếu học đấy, nhưng vẫn chỉ là một số nào đó, một số lớn vẫn ít học, cho là nghề dạy nghề, tức tùy tiện tới đâu hay tới đó. Mà đa số trong số hiếu học ấy vẫn mang nặng tinh thần từ chương, quan lại, trọng bằng cấp từ ngàn xưạ. Họ học để tìm sự giầu có, phong lưu cho bản thân và gia đình hơn là giúp đời. Họ được gọi là trí thức, nhưng chỉ biết tri thức chuyên môn, hầu như họ sống cách biệt, không dính gì tới đại đa số đồng hương mà họ cho là thấp kém. Kiến thức tổng quát của họ là một mớ hời hợt, thường có được là qua những buổi trà dư tửu hậu, chứ không qua sách vở nghiêm túc. Nói chi tới dân thường, có nhiều người cả năm không mua một cuốn sách, một tờ báọ. Họ chỉ thích nghe lóm và chỉ đọc sách báo khi có ai đó mua thì mượn đọc ké thôi. Người mình lại suy nghĩ thiếu khoa học nên dễ tin, đọc một bản tin trên báo hay nghe truyền miệng mà đã tin, nên dễ bị kẻ xấu lừa . Khi trả lời phỏng vấn của đài BBC ngày 2/3/2005, nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn ở Hà Nội, Biên Tập Viên nhà xuất bản Hội Nhà Văn đã nói: "Cứ nói người dân mình thích đọc sách và ham học lắm, nhưng tôi có cảm tưởng không phải như thế. Thực ra, dân mình mê khoa cử, kiếm chút bằng để kiếm ăn. Sách in ra đa số nhận rất ít phản ứng... Việc đọc sách chưa được xã hội hóa, hàng tháng không có thông tin về Version 1.0 13 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat sách mới ra, không giới thiệu, không phản hồi, không thống kê, giới viết và đọc không hội”. Vậy người Việt bị thua kém, tụt hậu vì những khâu nào. Tại sao đa số người Việt mua thực phẩm là món ăn vật chất hàng ngày, có thể mua nhạc hàng tháng để giải trí mà có khi cả năm mới mua một cuốn sách là món ăn tinh thần? Tại sao, người Việt dù có 2 triệu ở hải ngoại hay 80 triệu ở quốc nội, mỗi tựa sách (đầu sách) cũng chỉ in trung bình khoảng 1.000 cuốn? Như vậy người Việt có thực sự chăm tìm tòi, học hỏi không? Nếu bảo rằng sách đắt thì số người Việt tới thư viện sao cũng không cao. Nói chung, không có dân tộc nào tiến mạnh mà sách vở lại nghèo nàn. Bởi chính sách vở là kho kiến thức, làm nền tảng để phát triển. Người Nhật tiến mạnh được là nhờ họ biết tích lũy kinh nghiệm. Người đi trước khi học hỏi, họ ghi chép rất cẩn thận, sau này nhiều người trong số đó viết sách để lại cho người đi sau và cứ thế. Có những người Việt giỏi, nhưng không chịu khó viết sách để lại, nếu người ấy mất đi thì bao nhiêu kinh nghiệm tích lũy hàng mấy chục năm cũng mất theo luôn, thật là uổng phí. Hơn nữa, ai cũng rõ, nếu hiểu biết chỉ được thu thập thuần bằng kinh nghiệm chưa hẳn đã là chính xác và phổ quát, lúc viết sách, người viết sẽ phải tham khảo rất nhiều, khi đó, từ các suy nghĩ cho tới dữ kiện mới dần dần được hoàn chỉnh hơn. b3> Tính cộng đồng của người Việt trong thời chiến cao nhưng trong thời bình lại thấp. Cộng đồng dân tộc Việt -qua nhiều thiên niên kỷ, dân tộc Việt đã hình thành và tự khẳng định qua hai quá trình lịch sử tiến triển song song: quá trình chung đúc các tộc người gốc Môngôlôit và Nêgrôit ở bên trong, quá trình tiếp biến văn hóa với các nền văn hóa từ ngoài vào (acculturation). Trong những yếu tố đó, yếu tố so sánh tính cá thể/tính cộng đồng (individualism/collectivism) có tầm quan trọng đặc biệt. Hofstede xếp Bắc Mỹ và Tây Âu vào loại văn hóa đậm tính cá thể, các nước châu á, châu Phi và Nam Mỹ vào loại đậm tính cộng đồng. Do địa lý, lịch sử, người Việt đã phải sớm tập hợp nhau chống thiên tai và ngoại xâm, nên tính cộng đồng cao. Tính cộng đồng này, qua hàng nghìn năm, được nuôi Version 1.0 14 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat dưỡng bởi nhiều giá trị văn hóa tạo ra những truyền thống gắn bó người dân. Có những yếu tố văn hóa phi vật thể, như một nhà nghiên cứu Nhật nhận định: giống như gió; chúng ta sống trong gió nhưng không nhìn thấy gió. "Tính cộng đồng của người Việt", hiểu theo nghĩa rộng, đó là ý thức và tình cảm gắn bó người tộc Việt với nhau (tức là tính cộng đồng dân tộc Việt), là hệ thống tư tưởng yêu nước (Trần Văn Giầu). Theo nghĩa hẹp của bộ môn nhân học văn hóa (cultural anthropology), tính cộng đồng chỉ sự gắn bó với từng nhóm trong cộng đồng dân tộc lớn... (in-group: gia đình, thân tộc, tôn giáo...). Tuy nhiên trong thời gian gần đây, tính cộng đồng của người Việt đang bị thách thức. Chúng ta có hai triệu người Việt nam ở nước ngoài, số lượng kiều hối hàng năm gởi về hàng tỷ USD, nhưng không được như người Hoa, chúng ta có rất ít công ty tiếng tăm của người Việt ở hải ngoại. Trở lại trong nước, nhà nước đang hô hào cổ phần hoá, liên kết doanh nghiệp, nhưng mọi việc đều tiến triển rất chậm hoặc trên hình thức. Rõ ràng tính cộng đồng của người Việt đang bị thách thức. b.4> Tính tôn trọng pháp luật của người Việt nam của chúng ta còn rất kém. Nay đã là đầu thế kỷ 21, thử nhìn việc lưu thông ở các thành phố lớn Việt Nam xem. Thật là loạn không đâu bằng. Người ngoại quốc nào đến Việt Nam cũng sợ khi phải hòa mình vào dòng xe cộ đó, và nhất là khi băng qua đường. Tỷ lệ tai nạn xẩy ra rất cao, ai cũng ta thán, thế mà bao năm qua vẫn mạnh ai nấy chạy, mạnh ai nấy đị . Những ngã năm, ngã bảy xe đông nghẹt mà hầu như không chia làn đường, nhiều nơi không có bệ tròn để đi vòng, không cảnh sát hướng dẫn lưu thông, Từ mọi phía xe cứ đổ dồn thẳng vào rồi mạnh ai người nấy tìm đường tiến lên. Đã cấm đốt pháo được mà sao tệ nạn lưu thông đầy rẫy, mỗi một chuyện cỡi xe gắn máy phải đội nón an toàn đã bao năm qua vẫn chưa giải quyết được. Sống trong xã hội mà dường như có rất đông người Việt hầu như không muốn bất cứ một luật lệ nhỏ nào ràng buộc mình. Cứ làm đại, làm càn rồi tới đâu hay tới đó!? b.5 > Tính tư giác cũng kém. Version 1.0 15 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat Về bản thân người Việt, thân hình nhỏ bé, tuổi thọ thấp, sức lực kém, không bền bỉ, mà làm việc lại hay qua loa, tắc trách, đại khái nếu không nói là cẩu thả, nên nói chung năng suất kém. Chúng ta thử nhìn xem, trong bất cứ một nhà ăn quốc tế như ở các trường Đại Học có nhiều nhóm người thuộc nhiều nước thì nhóm nào nhỏ người nhất, lộn xộn và ồn ào nhất có nhiều phần chắc đó là nhóm người Việt. Nhóm này còn thêm cái tật hút thuốc, xả rác khá bừa bãi nữa. Câu chuyện về người Việt du lịch tại Singapo, khi đến khu du lịch, người ta hỏi tại sao lại xã rác ra thế này, người quản lý trả lời: có khả năng có người Việt ở đây. b.6> Tầm nhìn ngắn: Lấy một ví dụ là một ngõ nhỏ, mọi người bàn là mỗi nhà nên lùi vào một met để rộng ngõ, ô tô vào tận nơi, ai cũng hưởng ứng vì như vậy ngõ sẽ rộng hơn, giá cũng cao hơn, nhưng căn hộ ở đầu ngõ nhất định không chịu, vì cho rằng nếu các hộ trong lùi vào thì đương nhiên là mình được lợi, thêm nữa mình là đầu hồi thì lùi vào để làm gì, quá lắm ô tô vẫn đậu trước cửa được. Đó là tầm nhìn ngắn, vì một căn hộ như vậy làm biến dạng cả khu nhà vốn đã được quy hoạch theo lô, và như vậy giá trị nhà của chính họ cũng bị giảm đi rất nhiều... b.7> Tâm lý sành hang ngoại, chuộng hình thưc: Tất nhiên làm ăn cá thể thì người Việt thường chỉ mạnh ở khâu buôn bán nhỏ hoặc kinh doanh hiệu ăn lấy công làm lời.Ngay khâu buôn bán, người bán thường chú trọng mua hàng ngoại hạng nhất về bán kiếm lời và người tiêu dùng cũng lo bỏ ra thật nhiều tiền tìm mua hàng ngoại hạng nhất để khoe mà nhiều khi không biết dùng hoặc không cần dùng tới! Tại sao lại chuộng "hàng ngoại" đến như vậy? Hàng hóa ở Việt Nam ngày nay khá nhiều, nhưng người Việt không tự sản xuất lấy được khoảng 10% trong cấu thành sản phẩm đó. "Sản xuất" nếu có, "hàng nội" nếu có, thực ra chỉ là đốt giai đoạn, dùng máy ngoại quốc rồi nhập vật liệu và làm gia công. Sau này, khi máy hư hỏng thì lại mua máy mới, không dần dần tự chế máy thay thế như người Nhật hay Hoa được. Version 1.0 16 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat b.8>Tuy vậy, vẫn hay có tính khôn vặt, cũng có khi qủy quyệt, và hay bài bác chế nhạo. Thường thì nhút nhát, hay khiếp sợ và muốn có sự hòa bình, nhưng mà đã đi trận mạc thì cũng có can đảm, biết giữ kỷ luật. Người mình phần đông thường ranh vặt, qủy quyệt, bộ tịch lễ phép mà hay khinh khi nhạo báng. Tâm địa nông nổi, khoác lác, hiếu danh. c> Một số biện pháp xây dưng văn hóa con người Việt: 1- Khơi dậy tinh thần yêu nước nồng nàn, tinh thần bất khuất cao độ, khi thật cần thì nhiều người sẽ sẵn sàng hy sinh vì nước, tuy vậy, như một thân hữu đã nói, vẫn còn rất nhiều người “quá tận tụy với gia đình mà quá thờ ơ với đất nước”. Những người đó sống chỉ biết mình ta, hay gia đình ta, hầu như không bao giờ nhúng tay vào việc chung nào! 2- Tinh thần yêu thương, đùm bọc trong gia đình đáng được đề cao, đây là nền tảng của xã hội Việt Nam, tuy nhiên, cần có tầm nhìn rộng ra xã hội và tình cảm cần thăng bằng với lý trí. 3- Tình tương lân, tương trợ bạn bè khá chí tình, nhưng cũng dễ đi đến thiên trọng không khách quan, không công bằng. Dễ đi tới đần óc bè phái, địa phương, tôn giáo. Cần nghĩ đến cái lợi lớn chung hơn là cái lợi nhỏ cục bộ. 4. Tình đồng bào rất thắm thiết, nhưng cũng cần mở rộng ra thành tình nhân loại, giúp đỡ các dân tộc kém may mắn hơn khi cần. 5- Tinh thần đoàn kết cùng lo việc lớn còn kém, nếu chỉ “đoàn kết khi thật cần đến nhau” như trong truyện Lạc Long Quân và bà Âu Cơ thì vẫn còn lỏng lẻo, vì nguyên chuyện khi nào được coi là cần cũng có thể có nhiều ý kiến khác nhau, thành chia rẽ. Nếu luôn luôn tôn trọng, gìn giữ tinh thần đoàn kết thì tốt hơn. Phải cố gắng loại trừ tinh thần hẹp hòi của phe phái, tôn giáo, chủng tộc, địa phương… Nên tranh đua với người ngoài hơn là tranh giành nhau. 6- Do bản năng sinh tồn trong môi trường bất ổn, có tinh thần tự lập và thích ứng cao, nhưng ngắn hạn. Về chính trị, thường có óc lãnh tụ, hẹp hòi, thiếu tinh thần sinh hoạt dân chủ, công bằng và tôn trọng luật pháp... 7- Tinh thần học hỏi khá cao, nhưng còn nặng thói từ chương, khoa bảng, bàn xuông, Version 1.0 17 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat do đó, cần đi sâu vào thực dụng, cần tri-hành hợp nhất. Cần thay tinh thần chăm học để thi lấy bằng cấp hầu được yên thân bằng tinh thần dấn thân giúp đời. Cần đẩy mạnh óc nghiên cứu, tập tính ghi chép (thay vì chỉ dùng trí nhớ sẽ dễ quên và dễ nhầm lẫn), biên soạn, biên khảo, viết và đọc nhiều sách hơn. Cần mở rộng kiến thức tổng quát, thay vì chỉ học có sách vở trường sở. Người Việt khéo bắt chước, nhưng thường chỉ dừng lại ở mức 60-70%, không lên 80-90% như người Hoa hay vượt hơn như người Nhật. 8- Tinh thần dấn thân, mạo hiểm, khai phá, sáng tạo vẫn còn rất giới hạn, cần dồn nỗ lực đẩy mạnh thêm lên. Những người tiên phong tốt có thể kéo cả quần chúng hay dân tộc đi theo. Có như thế quốc gia mới tiến nhanh được. 9- Người Việt lạc quan, vui tính, hay cười đùa, hòa nhã hay “chín bỏ làm mười”… nhưng cũng đôi khi vì vậy mà làm việc thiếu nghiêm chỉnh. Theo ghi nhận của chúng tôi, trong tiếng Việt có đến khoảng 500 từ ngữ về cười (có lẽ nhiều nhất thế giới), trong khi chỉ có khoảng 30 từ ngữ về khóc. 10- Cần sớm loại bỏ tinh thần làm việc đại khái, tùy tiện, thiếu trách nhiệm, thiếu kế hoạch hay kiểu đầu voi đuôi chuột, chiếu lệ, không chính xác, không đúng giờ, không nghiêm chỉnh giữ lời hứa hay cam kết. Cần đề cao tinh thần thượng tôn luật pháp dân chủ, coi đó là riềng mối duy trì trật tự xã hội. Càng yếu kém về kỹ thuật, càng thiếu tài chính, càng phải bù lại bằng cách lấy chữ tín làm đầu. 11- Cần thoát ra khỏi cung cách làm ăn theo quy mô cò con, cá nhân hay gia đình, dấu nghề... mà sớm tiến tới tập đoàn nhỏ, rồi tập đoàn lớn, từ đó mới tăng nhanh năng suất được. Phải đẩy mạnh óc thương mại, quản lý khoa học… có tầm nhìn thị trường rộng lớn, từ gia đình ra xã hội, từ địa phương ra toàn quốc, từ toàn quốc tới toàn thế giới. 12- Tiến lên tinh thần hoạt động xí nghiệp, làm chủ cả dây chuyền từ vật liệu đến sản xuất, đến tiếp thị, đến tái biến chế để bảo vệ môi sinh… 13- Tính mê tín dị đoan như lên đồng, đốt hàng mã, một thời bị nhà cầm quyền ngăn cấm, nay lại có khuynh hướng phát triển mạnh. Làng Đông Hồ nổi tiếng với tranh mộc bản, nhưng chỉ thực sự phát lên nhờ làm hàng mãõ. 14- Tính đổ thừa, không nhận trách nhiệm, từ chuyện nhỏ tới chuyện lớn. Đa số người Việt cho rằng sở dĩ ngày nay Việt Nam yếu kém là vì chiến tranh, vì , vì Trung Hoa, Pháp Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ, ... vì lãnh đạo, mà ít khi nào nói vì mình. Sinh Version 1.0 18 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat hoạt của người Việt ở các nước Âu-Mỹ ngày nay chưa dân chủ, chưa nghiêm chỉnh, chưa đúng giờ... thì không thể đổ thừa tại ai khác. 15- Cần lưu ý là người việt thân hình nhỏ và tuổi thọ chỉ trung bình (nam 63 và nữ 67, trong khi Nhật Bản với nam 78,4 và nữ 85,3), việc thể xác cao lớn hơn và tuổi thọ kéo dài hơn tỷ lệ thuận với sự lưu ý hơn về vệ sinh và dinh dưỡng. Sức khỏe và tuồi thọ đương nhiên là yếu tố quan trọng trong việc tạo dựng hạnh phúc cá nhân và phát triển quốc gia. Không có gì là phi lý cảœ khi người ta vẫn ví “sức khỏe là vàng”. 1.6 So sánh phong cách ứng xử phương đông và phương tây: Edward Hall đưa ra khái niệm hai loại hình văn hóa: loại hình văn hóa với giao tiếp có bối cảnh cao (high level context communication culture) và loại hình văn hóa giao tiếp có bối cảnh thấp (low level context communication culture). Loại hình thứ nhất phù hợp với những nền văn hóa đậm tính cộng đồng thiên về cảm xúc, thơ mộng, trực giác, tổng hợp, truyền thống. Loại hình thứ hai đặc trưng cho các nền văn hóa đậm tính cá thể thiên về logic, lý trí, phân tích. Không đi sâu vào lý luận, ta có thể xếp văn hóa Việt vào loại hình văn hóa đậm tính cộng đồng. Cũng phải nhắc lại là khái niệm tính cộng đồng này của nhân học văn hóa chỉ sự gắn bó với những nhóm (in-group): như gia đình, làng xã, tổ chức xã hội, tôn giáo... trong cộng đồng dân tộc lớn, với sự tin tưởng là sẽ được những nhóm ấy che chở cho sự gắn bó ấy. Tiêu chí Phương đông Phương tây Nhận thức Cảm tính, người phương đông Lý tính, rõ rang. Thiên về pháp suy đoán một cách cảm tính, trị, mang tính đúng sai, phải – mơ hồ, nói cách khác là khó trái. định lượng thiên về hay – dở, may – không may. Thiên về đạo đức Tính cách Trầm tĩnh, phòng thủ, giấu bài, Năng động, sôi nổi, khám phá, khó chia sẽ tấn công Quan điểm Đề cao sự tồn tại, hướng nội Đề cao sự phát triển, đấu tranh, Version 1.0 19 /111 Xây dựng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp by Ngo QuangThuat về cái tôi hướng ngoại Sự đấu Đề cao sự bảo tồn, mang tính Đề cao kết quả, tìm giải pháp đi tranh trung dung đến sự hợp lý Mối quan Đề cao cộng đồng Đề cao yếu tố cá nhân hệ PHẦN II VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ́ ̣ ̣ 2.1 Khai niêm Văn hoá doanh nghiêp: Mọi tổ chức đều có văn hóa và những giá trị độc đáo riêng của nó. Hầu hết các tổ chức đều không tự ý thức là phải cố gắng để tạo ra một nền văn hóa nhất định của mình. Văn hóa của một tổ chức thường được tạo ra một cách vô thức, dựa trên những tiêu chuẩn của những người điều hành đứng đầu hay những người sáng lập ra tổ chức đó. E.Heriôt từng nói: "Cái gì còn lại khi tất cả những cái khác bị quên đi - cái đó là văn hoá". Ðiều đó khẳng định rằng, văn hoá doanh nghiệp (VHDN) là một giá trị tinh thần và hơn thế nữa, là một tài sản vô hình của DN. Nó là toàn bộ các giá trị văn hoá được Version 1.0 20 /111

Tải về miễn phí