VAI TRÒ CỦA QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH
Quản trị tài chính quan tâm đến việc đầu tư, mua sắm, tài trợ và quản lý tài sản doanh nghiệp nhằm đạt mục tiêu đề ra. Qua định nghĩa này có thể thấy quản trị tài chính liên quan đến 3 loại quyết định chính: quyết định đầu tư, tài trợ và quản lý tài sản.
Baøi 1:
VAI TROØ CUÛA QUAÛN TRÒ TAØI CHÍN H
Taøi chính coù 3 lónh vöïc chuû yeáu bao goàm: (1) thò tröôøng vaø theå cheá
taøi chính, (2) ñaàu tö taøi chính, vaø (3) quaûn trò taøi chính. Caùc lónh vöïc
naøy thöôøng lieân quan nhö nhau ñeán nhöõng loaïi giao dòch taøi chính
nhöng theo giaùc ñoä khaùc nhau. Trong phaïm vi moân hoïc naøy chuùng ta
chæ taäp trung xem xeùt nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán quaûn trò taøi
chính coøn thò tröôøng taøi chính vaø ñaàu tö taøi chính seõ ñöôïc xem xeùt
ôû nhöõng moân hoïc khaùc.
1. Quaûn trò taøi chính laø gì?
Quaûn trò taøi chính quan taâm ñeán vieäc ñaàu tö, mua saém, taøi trôï vaø
quaûn lyù taøi saûn doanh nghieäp nhaèm ñaït muïc tieâu ñeà ra. Qua ñònh
nghóa naøy coù theå thaáy quaûn trò taøi chính lieân quan ñeán 3 loaïi quyeát
ñònh chính: quyeát ñònh ñaàu tö, taøi trôï vaø quaûn lyù taøi saûn.
1.1 Quyeát ñònh ñaàu tö
Quyeát ñònh ñaàu tö laø quyeát ñònh quan troïng nhaát vì noù taïo ra giaù trò
cho doanh nghieäp. Quyeát ñònh ñaàu tö laø nhöõng quyeát ñònh lieân quan
ñeán: (1) toång giaù trò taøi saûn vaø giaù trò töøng boä phaän taøi saûn (taøi
saûn löu ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh) caàn coù vaø (2) moái quan heä caân
ñoái giöõa caùc boä phaän taøi saûn trong doanh nghieäp.
Trong moân hoïc keá toaùn baïn ñaõ laøm quen vôùi hình aûnh baûng
caân ñoái taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Quyeát ñònh ñaàu tö gaén lieàn vôùi
phía beân traùi baûng caân ñoái taøi saûn. Cuï theå noù bao goàm nhöõng
quyeát ñònh nhö sau:
• Doanh nghieäp caàn nhöõng loaïi taøi saûn naøo phuïc vuï cho saûn
xuaát kinh doanh?
• Moái quan heä giöõa taøi saûn löu ñoäng vaø taøi saûn coá ñònh neân
nhö theá naøo?
• Doanh nghieäp caàn ñaàu tö bao nhieâu vaøo taøi saûn löu ñoäng? Bao
nhieâu vaøo taøi saûn coá ñònh? Chi tieát hôn, doanh nghieäp caàn
ñaàu tö bao nhieâu vaøo haøng toàn kho, bao nhieâu tieàn maët caàn
coù trong hoaït ñoäng kinh doanh haøng ngaøy? Neân mua saém
nhöõng loaïi taøi saûn coá ñònh naøo? v.v…
Trong caùc chöông tieáp theo cuûa moân hoïc naøy chuùng ta seõ laàn löôït
xem xeùt xem coâng ty neân ra quyeát ñònh ñaàu tö nhö theá naøo.
1.2 Quyeát ñònh taøi trôï
Neáu nhö quyeát ñònh ñaàu tö lieân quan ñeán beân traùi thì quyeát ñònh taøi
trôï laïi lieân quan ñeán beân phaûi cuûa baûng caân ñoái taøi saûn. Noù gaén
lieàn vôùi vieäc quyeát ñònh neân löïa choïn loaïi nguoàn voán naøo taøi trôï
Kieu Minh Nguyen Bai 1.doc
cho vieäc mua saém taøi saûn, neân söû duïng voán chuû sôû höõu hay voán
vay, neân duøng voán ngaén haïn hay voán daøi haïn. Ngoaøi ra, quyeát ñònh
taøi trôï coøn xem xeùt moái quan heä giöõa lôïi nhuaän ñeå laïi taùi ñaàu tö
vaø lôïi nhuaän ñöôïc phaân chia döôùi hình thöùc coå töùc. Moät khi söï löïa
choïn giöõa taøi trôï baèng voán vay hay baèng voán cuûa doanh nghieäp, taøi
trôï baèng voán vay ngaén haïn hay voán vay daøi haïn, hoaëc löïa choïn giöõa
lôïi nhuaän ñeå laïi vaø lôïi nhuaän phaân chia ñaõ ñöôïc quyeát ñònh thì böôùc
tieáp theo nhaø quaûn trò coøn phaûi quyeát ñònh laøm theá naøo ñeå huy
ñoäng ñöôïc caùc nguoàn taøi trôï ñoù. Neân söû duïng lôïi nhuaän tích luõy
hay neân keâu goïi theâm voán töø coå ñoâng, neân vay ngaân haøng hay
neân huy ñoäng voán baèng caùch phaùt haønh caùc coâng cuï nôï, neân
phaùt haønh traùi phieáu hay thöông phieáu,… Ñoù laø nhöõng quyeát ñònh
lieân quan ñeán taøi trôï trong hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp.
1.3 Quyeát ñònh quaûn lyù taøi saûn
Loaïi quyeát ñònh thöù ba trong quaûn trò taøi chính laø quyeát ñònh veà
quaûn trò taøi saûn. Moät khi taøi saûn ñaõ ñöôïc mua saém vaø nguoàn taøi
trôï ñaõ ñöôïc söû duïng ñeå mua saém taøi saûn thì vaán ñeà quan troïng laø
quaûn lyù sao cho taøi saûn ñöôïc söû duïng moät caùch hieäu quaû vaø höõu
ích. Giaùm ñoác taøi chính chòu traùch nhieäm veà vieäc quaûn lyù vaø söû
duïng taøi saûn coù hieäu quaû, ñaëc bieät ñoái vôùi taøi saûn löu ñoäng laø
loaïi taøi saûn deã gaây ra thaát thoaùt vaø laõng phí khi söû duïng.
2. Muïc tieâu cuûa coâng ty
Ñeå ñaùnh giaù quaûn trò taøi chính coù hieäu quaû hay khoâng chuùng ta
caàn coù chuaån möïc nhaát ñònh. Chuaån möïc ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû
quaûn trò taøi chính ôû ñaây chính laø muïc tieâu maø coâng ty ñeà ra. Dó
nhieân coâng ty coù raát nhieàu muïc tieâu ñöôïc ñeà ra nhöng döôùi giaùc
ñoä quaûn trò taøi chính muïc tieâu cuûa coâng ty laø nhaèm toái ña hoaù
giaù trò taøi saûn cuûa chuû sôû höõu. Tuy nhieân muïc tieâu naøy khoâng
phaûi dieãn ra trong chaân khoâng maø trong moâi tröôøng kinh doanh, do
ñoù, noù phaûi ñöôïc xem xeùt trong moái quan heä vôùi caùc vaán ñeà khaùc
nhö quan heä lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh coâng ty,
giöõa lôïi ích coâng ty vaø lôïi ích xaõ hoäi noùi chung.
2.1 Taïo ra giaù trò
Ñöùng treân giaùc ñoä taïo ra giaù trò, toái ña hoaù lôïi nhuaän laø muïc tieâu
chính cuûa coâng ty. Muïc tieâu naøy nhaèm khoâng ngöøng gia taêng giaù trò
taøi saûn cho chuû sôû höõu doanh nghieäp. Muïc tieâu toái ña hoaù lôïi
nhuaän ñöôïc cuï theå vaø löôïng hoaù baèng caùc chæ tieâu sau:
• Toái ña hoaù chæ tieâu lôïi nhuaän sau thueá (Earning after tax – EAT).
Tuy nhieân neáu chæ coù muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän sau thueá
chöa haún gia taêng ñöôïc giaù trò cho coå ñoâng. Chaúng haïn, giaùm
ñoác taøi chính coù theå gia taêng lôïi nhuaän baèng caùch phaùt haønh
2
coå phieáu keâu goïi voán roài duøng soá tieàn huy ñoäng ñöôïc ñeå
ñaàu tö vaøo traùi phieáu kho baïc thu lôïi nhuaän. Trong töôøng hôïp
naøy, lôïi nhuaän vaãn gia taêng nhöng lôïi nhuaän treân voán coå
phaàn giaûm vì soá löôïng coå phaàn phaùt haønh taêng. Do ñoù chæ
tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän caàn ñöôïc boå sung baèng chæ tieâu toái
ña hoaù lôïi nhuaän treân voán coá phaàn.
• Toái ña hoaù lôïi nhuaän treân coå phaàn (Earning per share – EPS).
Chæ tieâu naøy coù theå boå sung cho nhöõng haïn cheá cuûa chæ
tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän sau thueá. Tuy nhieân chæ tieâu naøy
vaãn coøn coù nhöõng haïn cheá cuûa noù. (1) Toái ña hoaù EPS
khoâng xeùt ñeán yeáu toá thôøi giaù tieàn teä vaø ñoä daøi cuûa lôïi
nhuaän kyø voïng, (2) toái ña hoaù EPS cuõng chöa xem xeùt ñeán yeáu
toá ruûi ro, vaø cuoái cuøng toái ña hoaù EPS khoâng cho pheùp söû
duïng chính saùch coå töùc ñeå taùc ñoäng ñeán giaù trò coå phieáu
treân thò tröôøng. Bôûi vì neáu chæ vì muïc tieâu toái ña hoaù EPS coù
leõ coâng ty seõ khoâng bao giôø traû coå töùc!
• Vì nhöõng lyù leõ nhö ñaõ phaân tích treân ñaây, toái ña hoaù thò giaù
coå phieáu (market price per share) ñöôïc xem nhö laø muïc tieâu thích
hôïp nhaát cuûa coâng ty vì noù chuù yù keát hôïp nhieàu yeáu toá nhö
ñoä daøi thôøi gian, ruûi ro, chính saùch coå töùc vaø nhöõng yeáu toá
khaùc coù aûnh höôûng ñeán giaù coå phieáu.
Giaùm ñoác laø ngöôøi ñieàu haønh coâng ty caàn bieát roõ muïc tieâu cuûa
chuû sôû höõu (coå ñoâng) laø gia taêng giaù trò taøi saûn cuûa mình vaø
ñieàu naøy theå hieän qua giaù caû coå phieáu treân thò tröôøng. Neáu coå
ñoâng khoâng haøi loøng vôùi hoaït ñoäng cuûa coâng ty vaø giaùm ñoác thì
hoï seõ baùn coå phieáu vaø ruùt voán ñaàu tö vaøo nôi khaùc. Ñieàu naøy
ñoøi hoûi giaùm ñoác coâng ty phaûi taäp trung vaøo vieäc taïo ra giaù trò cho
coå ñoâng nhaèm laøm cho coå ñoâng haøi loøng vì thaáy muïc tieâu cuûa hoï
ñöôïc thöïc hieän.
2.2 Vaán ñeà ñaïi dieän
Ñaëc ñieåm cuûa coâng ty coå phaàn laø coù söï taùch rôøi giöõa chuû sôû
höõu vaø ngöôøi ñieàu haønh hoaït ñoäng coâng ty. Söï taùch rôøi quyeàn sôû
höõu khoûi vieäc ñieàu haønh taïo ra tình huoáng khieán giaùm ñoác haønh
xöû vì lôïi rieâng cuûa mình hôn laø vì lôïi ích coå ñoâng. Ñieàu naøy laøm
phaùt sinh nhöõng maâu thuaån lôïi ích giöõa chuû sôû höõu vaø giaùm ñoác
ñieàu haønh coâng ty.
Ñeå khaéc phuïc nhöõng maâu thuaån naøy chuû coâng ty neân xem
giaùm ñoác nhö laø ngöôøi ñaïi dieän cho coå ñoâng vaø caàn coù söï khích leä
sao cho giaùm ñoác noã löïc ñieàu haønh coâng ty toát hôn vì lôïi ích cuûa coå
ñoâng cuõng chính laø lôïi ích cuûa giaùm ñoác. Beân caïnh vieäc taïo ra cô
cheá giaùm saùt vaø kieåm soaùt caàn coù cheá ñoä khuyeán khích ñeå giaùm
ñoác haønh xöû vì lôïi ích cuûa coå ñoâng. Cheá ñoä khuyeán khích bao goàm
tieàn löông vaø tieàn thöôûng thoaû ñaùng, thöôûng baèng quyeàn choïn mua
coå phieáu coâng ty, vaø nhöõng lôïi ích khaùc maø giaùm ñoác coù theå
thöøa höôûng neáu haønh xöû vì lôïi ích cuûa coå ñoâng.
2.3 Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi
3
Toái ña hoaù giaù trò taøi saûn cho coå ñoâng khoâng coù nghóa laø ban ñieàu
haønh coâng ty lôø ñi vaán ñeà traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi chaúng haïn
nhö baûo veä ngöôøi tieâu duøng, traû löông coâng baèng cho nhaân vieân,
chuù yù ñeán baûo ñaûm an toaøn lao ñoäng, ñaøo taïo vaø naâng cao trình
ñoä cuûa ngöôøi lao ñoäng … vaø ñaëc bieät laø yù thöùc baûo veä moâi
tröôøng. Chính traùch nhieäm xaõ hoäi ñoøi hoûi ban quaûn lyù khoâng chæ
coù chuù troïng ñeán lôïi ích cuûa coå ñoâng (shareholders) maø coøn chuù
troïng ñeán lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi coù lieân quan khaùc (stakeholders).
3. Toå chöùc coâng ty vaø chöùc naêng quaûn trò taøi chính
Moân hoïc naøy nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa quaûn trò taøi chính trong
caùc coâng ty coå phaàn chöù khoâng phaûi ñeà caäp ñeán quaûn trò taøi
chính doanh nghieäp noùi chung. Do ñoù, ôû ñaây trình baøy sô ñoà toå chöùc
coâng ty vaø chöùc naêng quaûn trò taøi chính theo kieåu coâng ty coå phaàn.
Sô ñoà toå chöùc quaûn trò taøi chính trong coâng ty
Hoäi Ñoàng Quaûn Trò
Toång Giaùm Ñoác
Phoù Giaùm Ñoác Phoù Giaùm Ñoác Phoù Giaùm Ñoác
Saûn Xuaát vaø Tieáp Thò
Taùc Nghieäp Taøi Chính
Phoøng Taøi Chính
Phoøng Keá Toaùn
Hoaïch ñònh ñaàu tö voán
Quaûn trò tieàn maët Keá toaùn chi phí
Quan heä giao dòch vôùi Quaûn trò chi phí
NHTM vaø NHÑT Xöû lyù döõ lieäu
Quaûn trò khoaûn phaûi thu Soå saùch keá toaùn
Phaân chia coå töùc Baùo caùo cho cô quan
Phaân tích vaø hoaïch ñònh Nhaø nöôùc
taøi chính Kieåm soaùt noäi boä
Quan heä vôùi nhaø ñaàu tö Laäp caùc baùo taøi chính
Quaûn trò quyõ höu boång Laäp keá hoaïch taøi chính
Quaûn trò baûo hieåm vaø Laäp döï baùo taøi chính
ruûi ro
Phaân tích vaø hoaïch ñònh
thueá
4
