Tuyển tập Đạm Phương Nữ sử ( Q3 )
Trẻ càng lớn lên, trình độ thông minh của trẻ cũng lớn thêm, lương tâm và nghị lực của trẻ có thể thực hành từ bốn, năm tuổi sắp đi, nhưng cần phải có phương pháp cho khôn khéo và khoa học thì sự học vấn ấy mới có tấn ích.
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 1
MUÅC LUÅC
PHÊÌN THÛÁ BA TRÑ DUÅC ............................................................................................................ 2
CHÛÚNG I HOÅC VÊËN CUÃA TREÃ EM CÊÌN PHAÃI THÛÅC HAÂNH CAÁCH THÏË NAÂO? ....... 3
CHÛÚNG II BA PHÛÚNG PHAÁP GIAÁO DUÅC VAÂ HOÅC VÊËN ............................................. 9
PHÊÌN THÛÁ TÛ THÏÍ DUÅC .......................................................................................................... 22
CHÛÚNG I MÖÅT TÊM HÖÌN TRAÁNG KIÏÅN TRONG MÖÅT THÊN THÏÍ TRAÁNG KIÏÅN 23
CHÛÚNG II CHÚI ÀUÂA VAÂ THÏÍ THAO ............................................................................ 28
CHÛÚNG III NHÛÄNG CUÖÅC CHÚI TRONG NHAÂ ........................................................... 32
KÏËT LUÊÅN “CON NHÚÂ ÀÛÁC MEÅ”....................................................................................... 38
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 2
Phêìn thûá ba
TRÑ DUÅC
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 3
CHÛÚNG I
HOÅC VÊËN CUÃA TREÃ EM CÊÌN PHAÃI THÛÅC HAÂNH
CAÁCH THÏË NAÂO?
CÊÌN PHAÃI NUÖI DÛÚÄNG SÛÁC HOÅC CHO TREÃ
Treã caâng lúán lïn, trònh àöå thöng minh cuãa treã cuäng lúán thïm,
lûúng têm vaâ nghõ lûåc cuãa treã phaát triïín thò lyá trñ cuäng phaãi phaát
triïín theo. Hoåc vêën cuãa treã coá thïí thûåc haânh tûâ böën, nùm tuöíi sùæp
ài, nhûng cêìn phaãi coá phûúng phaáp cho khön kheáo vaâ khoa hoåc thò
sûå hoåc vêën êëy múái coá têën ñch. Traái laåi, thûåc haânh nhûäng phûúng
phaáp sai lêìm coá thïí laâm hû hoãng caã trñ naäo tinh thêìn con treã,
khöng thöng minh thïm maâ laåi hoáa ngu àêìn, chêåm luåt mêët hïët caã
tûúng lai.
Möåt ngûúâi meå coá hoåc vêën vaâ coá thò giúâ thò ngoaâi viïåc chùm
nuöi vaâ böìi böí àûác duåc, nïn múã mang trñ duåc cho treã nûäa, giaáo duåc
cuãa meå nhû thïë múái àûúåc hoaân toaân.
Nhûng nïëu vò sûå trúã ngaåi gò maâ phaãi giao sûå hoåc vêën cuãa con
cho möåt trûúâng mêîu giaáo, meå cuäng biïët qua caách thûác vïì trñ duåc,
àïí haâng ngaây kiïím soaát sûå hoåc vêën cuãa con úã trûúâng coá tiïën böå
khöng, vaâ cöng viïåc giaáo duåc cuãa thêìy giaáo coá àûúåc nhû yá khöng.
Caái tuöíi tûâ böën àïën baãy, khöng phaãi laâ tuöíi ài trûúâng àïí chêët
chûáa nhûäng kiïën thûác cao xa vaâ khoa hoåc chñnh thûác. Thúâi gian
naây laâ chó àùåt trñ naäo cuãa treã àuã nùng lûåc àïí tiïëp nhêån möåt hoåc vêën
sau naây.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 4
Trong thúâi gian böën tuöíi àïën baãy tuöíi khöng nïn eáp treã phaãi
raáng sûác vïì trñ naäo quaá. Tuy sûå raáng sûác êëy coá thïí thêëy nhûäng kïët
quaã trûúác mùæt, nhûng noá seä aãnh hûúãng rêët tai haåi vïì tûúng lai.
Möåt àûáa treã múái mûúâi hai tuöíi, cha meå laâm thúå buöåc noá
khuên vaác gaåch àaá, noá laâm àûúåc caã. Ngûúâi ta khen treã coá sûác laâm
nhû ngûúâi lúán. Nhûng khöng mêëy höm treã àaä quùçn vai suån xûúng
söëng trúã nïnngûúâi taân têåt. Àöëi vúái sûå hoåc cuãa möåt treã nùm tuöíi
cuäng vêåy. Nïëu cha meå buöåc treã theo nhûäng chûúng trònh hoåc cuãa
lúáp sú àùèng treã coá thïí theo kõp trong möåt thúâi gian, nhûng khöng
bao lêu nghõ lûåc vaâ trñ thûác cuãa treã bõ cùng thùèng quaá, treã phaãi
kiïåt lûåc. Tinh thêìn cuãa treã bõ cuân laåi; sûác hoåc cuãa treã tûâ àoá khöng
thïí naâo tiïën àûúåc nûäa. Thïë laâ tinh thêìn cuãa treã cuäng bõ taân têåt
vêåy.
Möåt baâ meå àem con àïën trûúâng xin vaâo hoåc, khoe vúái öng àöëc:
“Thûa ngaâi con töi múái nùm tuöíi maâ àaäbiïët àoåc chûä thöng lùæm, vaâ
àaä biïët laâm tñnh”. Öng àöëc vöåi vaâng traã lúâi: “Thûa baâ, töi xin löîi vaâ,
thûåc laâ möåt sûå rêët àaáng tiïëc”. Nhaâ giaáo duåc àêìy kinh nghiïåm êëy àaä
hiïíu thêëu nghôa" nhûäng traái chñn non bao giúâ cuäng laâ traái chua
chaát" vêåy.
NHÛÄNG NGUYÏN NHÊN LÊÌM LÖÎI CUÃA TREÃ
Nhûäng nguyïn nhên lêìm löîi cuãa treã trong sûå phaán àoaán vaâ lyá
luêån rêët nhiïìu. Chùèng qua nhûäng súã nùng cuãa treã chûa luyïån têåp,
sûå chuá yá coân thiïëu, sûå quan saát vaâ suy nghô coân ñt, chûa kinh
nghiïåm, vö söë nhûäng viïåc chûa tûâng thêëy, tûâng biïët. Vò bao nhiïu
leä àoá laâ khöng lêëy laâm laå khi thêëy treã hiïíu sai, tñnh nhêìm.
Vò thïë, trong khoaãng böën tuöíi àïën baãy tuöíi, sûå múã mang trñ
thûác cuãa treã phaãi thûåc haânh khön kheáo, khöng nïn cêìu treã hoåc vaâ
laâm nhûäng viïåc khöng àuã sûác, chûa àïën trònh àöå, khöng nïn buöåc
treã phaãi xuêët têët caã lûåc, dêìu treã thêåt coá nhûäng nùng lûåc êëy. Trong
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 5
luác naây tinh thêìn cuãa treã nhû möåt caái mêìm vûâa thoaát haåt giöëng,
nïëu gùåp tay vuång vïì khöng biïët vun xúái, mêìm cêy seä heáo dêìn
khöng kõp nêíy laá àêm hoa.
MÖÅT TREÃ SAÁU TUÖÍI CÊÌN BIÏËT NHÛÄNG GÒ?
Tiïìm dûúäng sûác treã nhû thïë, coá thiïåt haåi gò cho sûå hoåc vêën
cuãa treã khöng? Khöng, khöng thiïåt haåi gò caã. Traái laåi lúåi nhiïìu laâ
khaác. Dêìu qua àïën nùm thûá saáu treã vêîn chûa biïët àoåc, biïët viïët,
tûúng lai cuãa treã cuäng khöng bõ hû hoãng gò caã. Sûå quan hïå vïì hoåc
vêën cuãa treã khöng phaãi úã nùm naâo treã bùæt àêìu hoåc, maâ chñnh laâ úã
trònh àöå hoåc vêën cuãa treã àïën bêåc naâo sau khi thöi hoåc.
Cöët nhêët laâ àïën saáu tuöíi treã coá möåt thên thïí khoãe maånh chùæc
chùæn vaâ möåt tinh thêìn saáng suöët, tûúi töët, thò dêìu luác êëy treã chûa
biïët A - B gò, nhûng sau treã seä hoåc möåt caách thöng minh vaâ têën ñch
vö cuâng. Cha meå nïn nhúá rùçng: chúá ham cho con hoåc súám maâ nïn
dûå bõ laâm sao cho con coá sûác hoåc àûúåc lêu daâi vaâ cao hún. Möåt nhaâ
giaáo duåc laäo thaânh kia àaä noái möåt cêu rêët yá võ sau naây: “Töi khöng
muöën hoåc troâ (thanh niïn) coá möåt àêìu oác chêët àêìy kiïën thûác, töi
chó tröng hoå coá möåt àêìu oác àêìy àuã nùng lûåc”. Möåt àêìu oác maâ caác súã
nùng vïì trñ thûác coá thïí phaát triïín möåt caách maånh meä giûäa möåt bêìu
khöng khñ yïn vui vaâ triïín voång saáng suãa.
Chûúng trònh hoåc vêën rêët töët cho treã trong giai àoaån tûâ 4 àïën
5 tuöíi, dêìu úã gia àònh hay trûúâng hoåc cuäng thïë, khöng cêìn phaãi baâi
vúã phiïìn phûác, maâ chó cêìn nhûäng têåp saách veä cho àeåp àïí cho treã
nhêån thêëy nhûäng sûå vêåt xung quanh mònh. Daåy cho treã têåp luyïån
vaâ sûã duång caác giaác quan, têåp haát, têåp noái, têåp nhòn, têåp ài, têåp
cêìm, têåp nghe, têåp phên biïåt ngûúâi vaâ vêåt trong hoaân caãnh cuãa treã.
Sûå hoåc êëy meå chó cêìn hûúáng dêîn röìi tûå treã coá thïí hoåc lêëy möåt
mònh rêët coá hiïåu quaã. Möåt nhaâ giaáo duåc vaâ têm lyá àaä noái: “Caái tuöíi
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 6
maâ treã hoåc àûúåc nhiïìu vaâ mau hiïíu hún caã laâ tuöíi treã khöng coá
thêìy”. Lúâi noái thiïåt chñ lñ quaá!
BAÃN SAÁT HAÅCH ÀÏÍ BIÏËT TRÒNH ÀÖÅ TRÑ THÛÁC CUÃA TREÃ
Muöën thûåc haânh hoåc vêën cho treã, cêìn phaãi hiïíu trònh àöå trñ
thûác cuãa treã àïën bêåc naâo? Caác nhaâ sinh lyá vaâ têm lyá hoåc ngaây nay
àaä àùåt ra möåt baãn saát haåch àïí xeát trònh àöå trñ thûác cuãa treã àïën
àûúåc trònh àöå trñ thûác cuãa treã múái coá thïí tòm àûúåc nhûäng hoåc vêën
vûâa phaãi maâ daåy cho treã. Dûúái àêy laâ möåt baãn saát haåch cuãa nhaâ
têm lyá hoåc àaä àùåt ra àïí saát haåch nhûäng treã tûâ ba thaáng àïën baãy
tuöíi:
3 thaáng: Möåt caái nhòn coá chuá yá.
6 thaáng: Àïí yá àïën caác thûá tiïëng. Sau khi thêëy vêåt gò hoùåc súâ vêåt gò,
biïët ngaã tay ra nùæm.
1 tuöíi : Nhêån biïët àöì ùn.
2 tuöíi : Biïët ài, sai laâm àûúåc möåt viïåc; àaä biïët noái vaâ chó caác
moán cêìn thiïët tûå nhiïn (thñ duå chó cúm ùn, nûúác uöëng).
3 tuöíi : Biïët chó löî muäi, con mùæt vaâ miïång treã; lùæp àûúåc hai söë,
àïëm vaâ chó nhûäng ngûúâi vaâ vêåt trong möåt bûác veä; noái àûúåc tïn
mònh, lùæp àûúåc saáu tiïëng.
4 tuöíi : Biïët chó mònh trai hay gaái, biïët chó möåt chòa khoáa, möåt
caái dao, möåt àöìng xu; lùæp àûúåc ba söë; so saánh hai àûúâng vaâ nhêån
àûúåc àûúâng naâo daâi àûúâng naâo ngùæn.
5 tuöíi : So saánh hai höåp vaâ phên biïåt àûúåc höåp naâo nùång, höåp
naâo nheå; cheáp möåt hònh vuöng, lùæp laåi möåt cêu coá mûúâi tiïëng, àïëm
àûúåc böën xu thûúâng; sùæp àûúåc möåt troâ chúi göìm hai miïëng.
6 tuöíi: Nhêån biïët tay mùåt tay traái; lùæp laåi möåt cêu coá 16 tiïëng;
so saánh vaâ chó àûúåc caái xêëu vaâ caái àeåp. Giaãi nghôa sûå ñch lúåi caác àöì
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 7
duâng úã trong nhaâ; laâm àûúåc ba viïåc sai baão; noái àûúåc tuöíi cuãa
mònh; chó vaâ phên biïåt àûúåc buöíi mai vaâ buöíi chiïìu.
7 tuöíi: Nhêån thêëy sûå thiïëu soát trong möåt bûác veä, àïëm àûúåc caác
ngoán tay; cheáp laåi àûúåc möåt cêu viïët; cheáp laåi möåt hònh thoi, lùåp laåi
nùm chûä söë: giaãi àûúåc möåt hònh veä, àïëm àûúåc mûúâi ba àöìng xu
thûúâng; chó àûúåc böën àöìng tiïìn tïå khaác nhau.
KHÑ CHÊËT CUÃA TREÃ CON
Vúái baãn saát haåch, chuáng ta biïët àûúåc trònh àöå trñ thûác treã em,
nhûng thïë cuäng chûa àuã, ta coân phaãi biïët khñ chêët cuãa treã ra laâm
sao nûäa thò ta múái coá thïí àûa àûúâng cho sûå hoåc vêën cuãa con möåt
caách coá hiïåu quaã. Ta laåi biïët cú thïí cuãa treã rêët aãnh hûúãng àïën tinh
thêìn vaâ khöng möåt cú thïí naâo giöëng möåt cú thïí naâo. Nïn khöng
laâm gò maâ coá treã giöëng nhau hùèn.
Ngaây xûa caác nhaâ giaáo duåc hay chia treã con ra laâm böën haång,
lêëy khñ chêët laâm cùn cûá: 1 - haång khñ chêët hay kñch thñch vaâ naäo
cên (caãm àöång mau); 2 - haång khñ chêët sung tuác vïì huyïët maåch
(giêån mau); 3- haång khñ chêët sung tuác vaâ gan mêåt (cau coá); 4- haång
khñ chêët sung tuác vïì haåch huyïët (buöìn rêìu).
Caác nhaâ giaáo duåc ngaây nay laåi chia ra laâm böën haång lêëy cú
thïí laâm cùn cûá: 1- haång vïì thêìn kinh, 2- haång vïì hö hêëp; 3- haång
vïì tiïu hoáa, 4- haång vïì cên duåc.
Haång thêìn kinh daáng ngûúâi maãnh khaãnh, traán röång vaâ muäi
núã röång, mùæt saáng hún caã, tuy vêåy maây mùåt vêîn thuây mõ dïî coi.
Haång hö hêëp, khöí mùåt röång úã giûäa hai khoaãng lûúäng quyïìn,
muäi núã röång, löìng ngûåc núái röång vaâ thuön daâi.
Haång tiïu hoáa, khöí mùåt röång úã dûúái maâ trïn àêìu toáp laåi nhû
quaã àaâo, miïång röång, haâm to, vaâ khoaãng buång lúán hún löìng ngûåc.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 8
Haång cên duåc, coá möåt àêìu trung bònh, hònh cên àöëi cöí cûáng
vûäng, bùæp thõt trong cú thïí nêíy núã àïìu.
Trong böën haång êëy thò haång thêìn kinh vaâ cên duåc coá nhiïìu
tûúng lai vïì hoåc vêën hún caã, haång thêìn kinh vïì phûúng diïån trñ
thûác, haång cên duåc vïì phûúng diïån sûác khoãe. Coân hai daång hö hêëp
vaâ tiïu hoáa vò caác cú quan hö hêëp vaâ tiïu hoáa phaát triïín quaá thaânh
lêën aát sûå phaát triïín cuãa caác cú quan khaác, vò thïë sûå tiïën böå cuãa treã
bõ chêåm ài nhiïìu. Tuy vêåy giaáo duåc chuyïn cêìn cuãa cha meå biïët
caách sûãa àöíi sûå bêët bònh quên êëy. Àöëi vúái haång hö hêëp, cêìn phaãi
daåy cho treã têåp thïí duåc thïí thao vaâ àöëi vúái haång tiïu hoáa, cêìn phaãi
tröng nom caách thûác ùn uöëng, cho coá phûúng phaáp, cuäng coá thïí laâm
cho caác cú quan trong ngûúâi treã phaát triïín möåt caách quên bònh.
Tuy tñnh chêët hö hêëp vaâ tiïu hoáa cuäng vêîn coân, nhûng toaân cú thïí
cuäng chõu aãnh hûúãng ñt nhiïìu cuãa sûå têåp luyïån chuyïn cêìn cuãa cha
meå.
Haång cên duåc, nhúâ coá sûác khoãe nïn sau naây seä àuã sûác chõu
àûång caác sûå mïåt nhoåc vïì hoåc haânh. Cha meå nïn chõu khoá chúâ àúåi,
möåt thúâi gian treã seä phaát triïín vïì tinh thêìn möåt caách maånh meä
nhû thïí chêët cuãa treã vêåy. Cha meå chó cêìn chùm soác laâm sao cho sûå
phaát triïín caác bùæp thõt khöng lêën aát caã sûå phaát triïín vïì lyá trñ.
Trong mêëy nùm àêìu, nhiïìu khi lïn àïën 10, 12 tuöíi, treã coá veã nhû
lûúâi biïëng, cha meå khöng nïn lêëy thïë maâ lo. Sau naây treã coân àuã sûác
tiïën nûäa. Cha meå chó cêìn sùæp àùåt trûúác möåt con àûúâng töët cho con
ài, nghôa laâ nuöi daåy cho coá quy cuã vaâ chuyïn cêìn.
Haång thêìn kinh, coá nhiïìu nùng lûåc vïì trñ thûác, sau naây coá
nhiïìu hy voång hoåc lïn nhûäng trònh àöå cao. Nhûng trong thúâi thú
êëu cha meå laåi cêìn nuöi dûúäng sûác hoåc cho treã. Khöng nïn thêëy con
thöng minh maâ buöåc con phaãi hoåc súám, vaâ raáng sûác con. Nhiïìu khi
treã coá thïí laâm àûúåc, hoåc àûúåc nhiïìu caái khoá, nhûng möåt thúâi gian
sûác treã seä chêåm ài vaâ kïëtquaã khöng tiïën àûúåc nûäa. Àoá laâ löîi cha
meå, cêìn têåp luyïån thïí thao cho treã. Treã coá möåt sûác maånh khoãe thò
sau naây múái chõu àûång nöíi nhûäng sûå khoá nhoåc vïì tinh thêìn maâ treã
rêët coá nhiïìu nùng lûåc.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 9
CHÛÚNG II
BA PHÛÚNG PHAÁP GIAÁO DUÅC VAÂ HOÅC VÊËN
YÁ NGHÔA CUÃA BA PHÛÚNG PHAÁP
YÁ nghôa chung cuãa ba phûúng phaáp giaáo duåc tûâ ba àïën saáu,
baãy tuöíi laâ chúá nïn xem treã nhû möåt hoåc sinh chñnh thûác. Trong
thúâi kyâ êëy khöng cêìn ra nhûäng baâi vúã nhiïìu cho treã, khöng bùæt treã
ngöìi yïn möåt chöî. Traái laåi nïn giuáp cho tñnh ûa hoaåt àöång cuãa treã,
bùçng nhûäng caách chúi àuâa maâ têåp luyïån caác súã nùng vaâ giaác quan
cuãa treã. ÊËy laâ thúâi kyâ chúi maâ hoåc. Sùæp àùåt nhûäng caách chúi thïë
naâo maâ hûäu ñch cho sûå phaát triïín cú thïí lêîn tinh thêìn cuãa treã, coá laâ
têët caã chûúng trònh giaáo duåc hoåc vêën cuãa treã trong mêëy nùm àêìu.
VÛÚÂN TREÃ CUÃA FROEBEL
Froebel laâ möåt nhaâ baác hoåc nûúác Àûác, sinh nùm 1780. Suöët
àúâi öng phuång sûå cho möåt tön chó rêët cao quyá laâ: Tòm kiïëm möåt
phûúng phaáp giaáo duåc mêîugiaáo cho thêåt coá hiïåu quaã. Àïën nùm
mûúâi ba tuöíi, trong khi àûáng nhòn treã con chúi quaã cêìu, öng àaä
phaát minh ra àûúåc möåt phûúng phaáp daåy treã rêët quyá hoáa. Phûúng
phaáp cuãa öng àûúåc thïë giúái cöng nhêån laâ rêët lúåi ñch cho sûå giaáo duåc.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 10
Maäi àïën ngaây nay trïn möåt trùm nùm röìi maâ khùæp caác trûúâng
hoåcÊu Myä ngûúâi ta àïìu thûåc haânh phûúng phaáp cuãa öng, hoùåc
trong caác lúáp mêîu giaáo, trong caác nhaâ treã, trong caác vûúân treã.
Ngûúâi ta cuäng coá thïí àem duâng àïí dêåy treã trong gia àònh, nïëu cha
meå khöng muöën àûa treã àïën möåt cú quan giaáo duåc naâo.
Phûúng phaáp cuãa öng coá böën àùåc àiïím sau naây:
1- Sûå hoaåt àöång laâm cho treã phaát triïín möåt caách rêët lúåi ñch êëy
laâ: troâ chúi.
2- Núi thuêån tiïån cho sûå hoaåt àöång êëy laâ: vûúân treã.
3- Nhûäng “moán quaâ” àêìu tiïn cho treã chúi laâ: nhûäng khöëi
hònh troân, hònh quaã cêìu, khöëi hònh öëng troân, khöëi hònh vuöng.
4- Vúái nhûäng quaâ cho treã, seä daåy cho treã nhûäng caách chúi cho
coá thûá tûå liïn tiïëp nhau möåt caách coá yá nghôa.
Chuáng ta haäy giaãi thñch böën àùåc àiïím êëy: Troâ chúi treã con
chúi laâ möåt caách rêët tûå nhiïn, nhû nûúác chaãy, gioá thöíi. Nïëu treã
khöng chúi seä thêëy tuâ tuáng, giam cêìm caã thên thïí vaâ têm höìn cuãa
treã. Khöng chúi treã khöng laâm sao maâ giao tiïëp vúái hoaân caãnh
xung quanh mònh. Traái laåi chúi àuâa caái baãn thïí cuãa treã böåc löå ra
möåt caách roä raâng, nhúâ àoá maâ ta böìi böí nhûäng chöî khuyïët àiïím vaâ
gêy dûång nhûäng caái àaä coá röìi. Chiïìu theo tñnh ham chúi cuãa treã maâ
múã mang trñ thûác vaâ àaåo àûác cho treã, àoá laâ böën phûúng phaáp giaáo
duåc cuãa Froebel.
Vûúân treã: Hoaân caãnh rêët thuêån tiïån cho treã vûâa chúi vûâa hoåc
laâ: vûúân treã.
Froebel khi tòm ra àûúåc chûä “Vûúân treã” lêëy laâm thñch chñ, vò
chûä vûúân coá yá nghôa vûâa laâ vun tröìng böìi dûúäng cêy cöëi tûâ khi coân
gieo möång àïën àöå àêm hoa kïët traái. Möåt nhaâ giaáo duåc trong möåt
vûúân treã cuäng nhû möåt nhaâ laâm vûúân, chó khaác möåt àiïìu: nhaâ laâm
vûúân vun tröìng cêy, coân nhaâ giaáo duåc àaâo luyïån ngûúâi. Caác nûä giaáo
viïn trong caái cú quan giaáo duåc êëy cuäng thûúâng goåi laâ “viïn nûä”
(jardinòeres). Treã con ngoaâi nhûäng giúâ chúi caác àöì chúi do cö giaáo
daåy cho, coân têåp laâ vûúân, tröìng cêy, gieo mêìm laâm àêët. Ngoaâi
nhûäng thò giúâ êëy ra treã laåi têåp haát.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 11
Nhûäng àöì chúi cho treã: Nhûäng “àöì chúi” laâ nhûäng vêåt ta cho
treã duâng chúi vaâ àïí têåp luyïån thên thïí vaâ trñ naäo. Àöì chúi thûá nhêët
laâ möåt quaã cêìu mïìm bùçng len muâi, coá thïí duâng chúi àûúåc nhiïìu
caách vûâa chúi vûâa haát cho nhõp nhaâng. Tiïn sinh coá soaån nhûäng
baâi haát àïí vûâa haát vûâa tung cêìu rêët vui vaâ coá yá nghôa.
Nhûäng àöì chúi thûá hai: laâ nhûäng khöëi cêìu, nhûäng khöëi öëng
troân, nhûäng khöëi hònh vuöng, toaân bùçng göî. Nhûäng àöì chúi êëy coá
thïí cêìm nùæm, àûa lïn quêy quanh, nhêån àûúåc hònh thûác, biïët àûúåc
nùång nheå, têåp cho treã vïì caách duâng caác giaác quan, mùæt, tay vaâ bùæp
thõt. Khi àûa ba khöëi ra cho treã cuäng àuã cho treã nhêån thêëy ba hònh
khaác nhau.
Ngoaâi böën àöì chúi trïn laåi coân coá thïí cho treã nhûäng khöëi göî
vuöng do böën khöëi cùæt àïìu vaâ goáp laåi. Nhûäng khöëi hònh viïn gaåch
göåp laåi, vaâ nhûäng maãnh göî vuöng tam giaác, luåc giaác, nhûäng cêy
ngùæn vaâ daâi, nhûäng voâng troân, nhûäng voâng nûãa.
Vúái bao nhiïu àöì chúi êëy coá thïí chuyïín biïën ra vö söë laâ troâ
chúi rêët vui cho treã vaâ coá ñch cho sûå hoåc vêën vaâ quan saát cuãa treã.
Ngoaâi caác àöì chúi vaâ troâ chúi kïí trïn, trong vûúân treã laåi coân
daåy cho treã: nùån caác hònh tûúång bùçng thûá böåt khöng bêín tay, àan
caác têëm àïåm nhoã bùçng giêëy nguä sùæc, dïåt bùçng coång rúm, may vaá,
xïëp giêëy, cùæt daán v.v...
ÚÃ Êu Myä ngûúâi ta àaä xuêët baãn nhiïìu saách vïì caác kiïíu mêîu
theo phûúng phaáp Froebel. Ngaây nay caác trûúâng hoåc treã coá daåy
mön thuã cöng cuäng phêìn nhiïìu chõu aãnh hûúãng phûúng phaáp cuãa
Froebel vêåy.
Trung têm yá: Möåt phêìn lúán thò giúâ trong vûúân treã laâ àïí hoåc
caác mön caách trñ thûúâng thûác. Nghôa laâ nhûäng cuöåc noái chuyïån coá
choån loåc kyä lûúäng maâ trong caác giaác quan: mùæt muäi, tay chên. Cêu
chuyïån rêët àún giaãn, thûúâng thûác vaâ dïî hiïíu, cöët múã röång kiïën
thûác cuãa treã. Cêu chuyïån phaãi lêëy möåt Trung têm yá röìi theo trung
têm yá êëy maâ keáo daâi ra möåt traâng chuyïån kïë tiïëp nhau caái naây qua
caái kia vaâ hïët ngaây naây àïën ngaây khaác. Tuy vêåy vêîn quanh quêín
vaâo möåt yá chñnh. Nhû thïí ta khöng laâm taãn laåc yá cuãa treã ài, traái laåi
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 12
laâm cho treã chuá yá vaâo möåt vêën àïì nhêët àõnh, möåt vêën àïì trung têm
cho têët caã caác vêën àïì.
ÚÃ chöën thön quï, trong ruöång vûúân thiïëu gò nhûäng trung têm
yá. Möåt “cö giaáo” khön kheáo seä lûåa nhûäng vêåt xung quanh treã laâm
trung têm yá. Trong caác àöì chúi cuãa treã: “Göî, giêëy, rúm, caác moán ùn,
quêìn aáo, cêy cöëi, àöì laâm vûúân” àïìu sùæp àùåt thaânh nhûäng trung têm
yá àïí kïí cho treã nghe.
Thñ duå: Nhên coá möåt viïåc gò àuång àïën chuyïån cúm. Ta lêëy höåt
cúm laâm trung têm chuá yá, röìi tûâ cúm qua gaåo, tûâ gaåo qua luáa, tûâ
luáa qua àöìng bùçng, söng nûúác, trêu boâ, ngûúâi laâm ruöång, keã chùn
trêu, muâa maâng thúâi tiïët, caác khñ cuå laâm ruöång, bao nhiïu caãnh êëy,
vêåt êëy ta lêìn lûúåt cho treã xem têån mùåt, bùæt têån tay, cêu chuyïån seä
kïë tiïëp haâng ngaây naây qua ngaây khaác maâ chó quanh quêín möåt
trung têm yá laâ höåt cúm, àïí têåp trung yá cuãa treã vaâo möåt vêën àïì duy
nhêët. Khi naâo hïët trung têm yá naây laåi kiïëm nhûäng trung têm yá
khaác àïí noái chuyïån vúái treã.
TINH THÊÌN TRONG VÛÚÂN TREÃ
Toám laåi ta thêëy trong vûúân treã treã luön luön hoaåt àöång, vui
veã, yïn tônh vaâ coá trêåt tûå. Ngaây naâo treã cuäng coá tiïën böå àûúåc chuát
ñt. Möåt kyã luêåt maâ ai cuäng vui loâng theo vò khöng coá gò laâ boá buöåc.
Thoái quen àaä laâm cho treã tñn nhiïåm cö giaáo nhû möåt baâ meå. Treã seä
quen vúái àûác tñnh vêng lúâi, möåt sûå vêng lúâi khöng heân haå. Hùçng
ngaây phaãi chung sûác goáp viïåc vúái nhau trong caác troâ chúi hûäu ñch,
treã têåp quen àûúåc àûác tñnh giuáp àúä, höî trúå nhau, nhûäng tñnh ñch kyã
lûúâi biïëng, ganh tõ vò thïë maâ phaãi tiïu ma.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 13
KHI RA KHOÃI VÛÚÂN TREÃ
Möåt nûä giaáo viïn àaä tûâng thêëy khi treã ra khoãi vûúân treã, tuy
treã chûa biïët àoåc biïët viïët, nhûng treã àaä biïët àûúåc nhiïìu chuyïån
lùæm, vò treã àaä coá giaác quan têåp luyïån rêët thaânh thuåc, treã àaä chuêín
bõ àêìy àuã vïì sûå àoåc, sûå viïët röìi. Nïëu àûa cho treã möåt caái buát, cho
treã quyïín saách, treã seä àuöíi kõp chuáng baån vaâ khöng bao lêu seä vûúåt
quaá nûäa, vò treã àaä coá möåt cöng trònh tu luyïån trûúác rêët cöng phu:
Nùng lûåc trñ thûác cuãa treã àaä àûúåc böìi dûúäng maånh meä, treã coá thïí
chõu àûång àûúåc nhûäng sûå lao nhoåc vïì hoåc haânh. Bao nhiïu cöng
trònh tu dûúäng úã vûúân treã bêy giúâ àaä thêëy coá kïët quaã roä raâng.
NHAÂ TREÃ CUÃA NÛÄ BAÁC SÔ MONTESSORI
Montessori laâ möåt nûä baác sô vïì y hoåc cuãa àaåi hoåc La Maä. Àïën
nùm 1898 nghôa laâ múái caách àêy trïn 96 nùm baâ múái khuynh
hûúáng vïì vêën àïì giaáo duåc. Phûúng phaáp giaáo duåc cuãa baâ cùn cûá vaâo
khoa hoåc do kinh nghiïåm vïì y hoåc maâ phaát minh ra. Phûúng phaáp
êëy àaä àûúåc caác nhaâ têm lyá hoåc, caác nhaâ giaáo duåc khùæp thïë giúái rêët
taán thaânh. Ngûúâi ta àaä àem phûúng phaáp cuãa baâ thûåc haânh trong
caác “nhaâ treã” thêëy àûúåc nhiïìu kïët quaã rêët myä maän.
Theo yá baâ sûå sai lêìm cuãa giaáo duåc ngaây nay laâ eáp buöåc treã
theo àuöíi cho kõp möåt chûúng trònh àaä àõnh trong chûâng êëy thaáng,
chûâng êëy nùm. Giaáo duåc àöëi vúái hoåc troâ nhû chiïëc xe lûãa vúái caác
toa. Àêìu maáy khöng cêìn biïët toa xe coá maáy moác kyä lûúäng hay
khöng chó ài cho túái àñch, cho kõp thò giúâ àaä àõnh, trong khi êëy caác
toa xe vêîn boã soát raãi raác doåc àûúâng. Cuöëi nùm thêìy giaáo hïët
chûúng trònh, coân hoåc troâ coá hûúãng àûúåc gò khöng, mùåc kïå.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 14
Theo baâ Montessori, nïn àïí cho treã laâm nhûäng viïåc maâ treã coá
thïí laâm àûúåc. Sûå khön kheáo cuãa baâ laâ úã chöî nhêån thêëy àûúåc nhûäng
caái maâ möîi treã coá thïí laâm, coá thïí hoåc àûúåc. Baâ noái rùçng treã súã dô
chêåm tiïën laâ vò cha meå, thêìy giaáo khöng biïët cho treã ruát lui möåt
vaâi bûúác àïí lêëy àaâ, trûúác khi ài túái. Sûå ruát lui àïí coá sûác maâ vûúåt túái
möåt caách maånh vaâ nhanh laâ möåt sûå khön kheáo cuãa giaáo cuå
Montessori. Chó coá bûúác àûúâng àêìu laâ bûúác quan hïå hún caã.
ÊËy thïë maâ töi thêëy rêët àöng cha meå Viïåt Nam ta àaä eáp sûå hoåc
cuãa treã quaá sûác, nhiïìu khi sûác treã chûa àïën trònh àöå êëy. Thêåm chñ
ngûúâi ta cûá möîi nùm chó lo ài vêån àöång caác thêìy cö giaáo vaâ hiïåu
trûúãng àïí cho con lïn lúáp, khöng cêìn biïët sûác con coá àïën trònh àöå
hoåc vêën êëy khöng? Chuáng ta haäy nïn xem gûúng cuãa Montessori
àïí böìi dûúäng sûác cho con.
NHAÂ TREÃ ÀÊÌU TIÏN THAÂNH LÊÅP ÚÃ LA MAÄ
Nùm 1907 múái bùæt àêìu lêåp úã La Maä (YÁ) “möåt nhaâ treã” (Casa
des Bambins). Montessori duâng chûä “nhaâ treã” àïí phên biïåt vúái
“vûúân treã” cuãa Froebel. Vò úã “vûúân treã” laâ ngûúâi ta vun tröìng treã
con, sùén coá möåt “cö giaáo” luön luön böìi böí vun xúái cho caác nhaânh
cêy quyá hoáa êëy mau àúm hoa kïët traái. Traái laåi “nhaâ treã” cuãa baâ
Montessori coá yá nghôa khöng phaãi laâ nhaâ àïí cho treã con maâ chñnh
laâ cuãa treã con. Treã con úã trong “nhaâ treã” seä thêëy laâ nhaâ cuãa mònh
nhû cha vaâ meå coá nhaâ riïng vêåy.
Trong “nhaâ treã” ngûúâi ta theo nguyïn tùæc àïí cho treã àûúåc tûå
do söëng. Vò thïë múái nhêån àûúåc sûå phaát löå tûå nhiïn tñnh chêët treã. Coá
thêëy tñnh chêët cuãa treã múái thi haânh giaáo duåc möåt caách hiïåu
nghiïåm.
Khi chúi thò töí chûác chung, àïën luác hoåc thò phaãi daåy riïng
tûâng treã möåt, tuây theo têm lyá vaâ súã nùng cuãa tûâng treã möåt. Möîi treã
coá möåt baân ghïë riïng khöng chung àuång.
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 15
TÛÅ DO VAÂ KYÃ LUÊÅT
Taåi nhaâ treã, ngûúâi ta àïí cho treã söëng tûå do, nhûng sûå söëng tûå
do êëy khöng phaãi laâ khöng coá kyã luêåt. Caác baâ baão mêîu àaä daåy cho
treã theo möåt kyã luêåt saáng suöët tûå hiïíu biïët vaâ tûå tòm lêëy caách söëng,
chúá khöng phaãi troái buöåc treã. Khi duâng àïën sûå nghiïm cêëm laâ luác
cêìn thêëy treã àuång àïën nhûäng viïåc vö ñch hoùåc coá haåi. Trong gia
àònh caác baâ meå vò quaá àuâm boåc treã, laâm cho treã luön phuå thuöåc meå
cha. ÚÃ “nhaâ treã” ngûúâi ta têåp cho treã söëng tûå lêåp tûâ sûå ùn uöëng,
thay aáo quêìn, sûå saåch seä, cho àïën chúi àuâa àïìu àïí cho treã tûå töí
chûác lêëy. Sûå sinh hoaåt êëy sau naây seä têåp cho treã söëng àúâi tûå lêåp rêët
cêìn thiïët.
KHÖNG THÛÚÃNG MAÂ CUÄNG KHÖNG PHAÅT
Trong “nhaâ treã” sûå thûúãng vaâ phaåt àïìu boã. Àêy töi xin trñch
ra möåt àoaån vïì vêën àïì naây: “Trong nhaâ treã” khi caác ngûúâi giuáp töi
vaâ töi tröng thêëy möåt treã phaá rêìy chuáng baån hoùåc khöng chõu nghe
lúâi khuyïn baão cuãa töi, töi liïìn nhúâ y sô khaám ngay treã êëy öëm àau
gò khöng, dêìu treã bïì ngoaâi maånh khoãe nhû thûúâng. Chuáng töi laåi
àïí riïng möåt caái baân nhoã vaâ ghïë nhoã trong möåt goác phoâng nhòn ra
chöî àöng treã chúi. Chuáng töi buöåc treã bõ löîi ngöìi riïng ra, vaâ cho treã
àuã caác thûá àöì chúi maâ treã muöën. Caách ngöìi riïng êëy laâm cho treã
àùçm tñnh xuöëng. Vò trong luác êëy treã nhòn thêëy toaân thïí caác chuáng
baån mònh, caách thûác hoå àûúng chúi àuâa, trêåt tûå vaâ sûå phuåc tuâng
cuãa chuáng baån, laâm cho treã giaác ngöå. ÊËy laâ möåt baâi hoåc cho treã
thêëy roä raâng, caác baâ baão mêîu khöng cêìn phaãi duâng lúâi noái maâ treã
tûå hiïíu. Lêìn höìi treã nhêån thêëy sûå lúåi ñch àûúåc àûáng ngöìi, ùn chúi
chung vúái baån. Tûâ àoá vïì sau treã caãm höëi möåt caách rêët tûå nhiïn vaâ
lêëy laâm sung sûúáng khi àûúåc pheáp trúã vïì vúái anh em, vaâ lêëy laâm tûå
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 16
àùæc khi laâm àûúåc viïåc nhû anh chõ em khaác. Treã laåi caâng thûúng
mïën töi vaâ caác cö giaáo".
BAÂI HOÅC THEO CAÁ NHÊN
Nhûäng baâi hoåc khöng phaãi daåy chung theo àaám àöng treã, maâ
tuây theo têm lyá vaâ trònh àöå cuãa möîi treã maâ daåy nhûäng baâi vûâa húåp
vúái sûác.
Baâi hoåc coá tñnh chêët ngùæn nguãi, giaãn dõ, khöng cêìn phaãi
nhiïìu lúâi, nhiïìu tiïëng chó cêìn nhûäng sûå xaác thûåc dïî hiïíu, àïí cho
treã tûå hiïíu nhiïìu, tûå thñ nghiïåm nhiïìu hún laâ sûå baây veä tûâng ly
tûâng tyá.
Dûúái àêy laâ möåt thñ duå vïì möåt caách daåy treã vïì sûå nhêån biïët
maâu sùæc:
Lêìn thûá nhêët: chó cho treã: “Caái naây laâ maâu àoã, caái kia laâ maâu
xanh'.
Lêìn thûá hai: Bêy giúâ ta hoãi treã: “Em àûa cho ta caái naâo àoã,
caái naâo xanh”. Àoá laâ sûå nhêån biïët.
Lêìn thûá ba: Àïën sûå nhúá biïët: “Caái naây laâ maâu gò” (treã con
phaãi traã lúâi cho àuáng tûâng maâu).
NHÛÄNG GIAÁO CUÅ ÀÏÍ DAÅY TREÃ CUÃA BAÂ MONTESSORI
Nhûäng giaáo cuå daåy treã cuãa baâ Montessori khaác vúái Froebel.
Nhûäng giaáo cuå cuãa baâ laâ nhûäng maãnh göî, hoùåc khöëi göî coá thïí
chöìng chêët vúái nhau coá thûá tûå nhû caái thaáp hay caái tam cêëp,
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 17
nhûäng têëm bia cùæt hònh chûä nhêåt, hònh vuöng, troân, tam giaác v.v...
nhûäng khuön göî coá àoáng caác miïëng vaãi, coá gaâi nuát, àñnh khuy thùæt
giêy àïí cho treã duâng caách thaáo, cúãi cho quen tay. Nhûäng khöëi nùång
nheå àïí treã quen lûúång àûúåc sûác nùång nheå cuãa caác vêåt.
Khi àem caác khöëi hònh ra, xoáa ài vaâ baão treã sùæp laåi cho coá thûá
tûå, hoùåc bõt mùæt maâ súâ vaâ noái àûúåc hònh caác vêåt, nhúâ thïë treã seä ghi
nhúá trong naäo hònh caác vêåt.
Laåi duâng giêëy bia cùæt chûä ra, hoùåc viïët chûä lïn giêëy bùçng höì
röìi raãi mùåt cûa lïn àïí thaânh chûä nöíi. Daåy cho treã möîi thûá chûä, röìi
laåi bûng mùæt treã vaâ baão treã súâ àïí noái tûâng chûä möåt, caách êëy laâm
cho treã ghi nhúá hònh chûä vaâo trñ.
Ngoaâi caác nhoám chúi maâ hoåc êëy treã laåi hoåp laåi àïí laâm nhûäng
troâ chúi chung hoùåc àïí têåp thïí thao, hoùåc laâm àêët tröng cêy. Trong
khi chúi chung, cö giaáo coá thò giúâ laåi ài dêåy riïng cho tûâng treã möåt.
Baâi hoåc yïn lùång: Montessrori laåi àùåt riïng ra nhûäng baâi hoåc
yïn lùång têåp luyïån treã vïì thñnh giaác, tônh têm vaâ chuá yá. Baâi hoåc êëy
baão treã àûáng im lùång àïí nghe tiïëng tñch tùæc cuãa möåt caái àöìng höì,
nghe àûúåc nhiïìu tiïëng nhoã tyá maâ bònh thûúâng treã quaá röån raâng
khöng thïí naâo nghe nöíi. Montessori phu nhên noái: “Töi àaä nhêån
thêëy treã rêët vui veã theo kyã luêåt. Töi goåi caác treã nhòn vaâo töi. Töi
àûáng im úã giûäa phoâng nhû khöng coá töi úã àêy, caác treã theo töi maâ
im phùng phùæc. Chuáng töi nhêån thêëy sûå yïn tônh khaác thûúâng. Bao
nhiïu sinh hoaåt röån rõp trong phoâng àïìu dêìn dêìn tiïu tan thaânh
nhû möåt phoâng khöng coá ngûúâi. Khi êëy chuáng töi nghe tiïëng àöìng
höì tñch tùæc trïn vaách, tiïëng êëy caâng ngaây caâng cao lïn khi sûå im
lùång àaä àïën tuyïåt àöëi. Ngoaâi sên bay vaâo nhûäng tiïëng chim, tiïëng
bûúác ài cuãa möåt treã nhoã. Caác treã cuãa töi àïìu ngaåc nhiïn vaâ caãm
àöång vö cuâng. Töi ra hiïåu: “Haäy nhùæm mùæt laåi maâ nghe möåt tiïëng
goåi”. Töi ài nheå qua bïn kia phoâng vaâ duâng möåt tiïëng goåi tyá ty maâ
xa xùm àïí goåi tïn cuãa möåt treã. Treã naâo nghe àûúåc tïn liïìn roán reán
qua bïn kia phoâng vaâ öm töi sung sûúáng quaá sûác. Caách chúi êëy
tinh haão àïën nhûäng treã ba tuöíi maâ cuäng vui loâng yïn tônh àïí chúâ
goåi àïën tïn mònh giûäa möåt phoâng 40 treã. Vúái baâi hoåc yïn tônh, töi
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 18
nhêån thêëy têm höìn cuãa treã cuäng thñch nhûäng cuöåc chúi coá vui thuá
vïì tinh thêìn".
Ta xem caách daåy treã cuãa Montessori laâ rêët taâi tònh khön
kheáo. Uy quyïìn caác cö giaáo vêîn coá maâ treã vêîn àûúåc hoaân toaân sinh
hoaåt tûå do, muöën laâm gò thò laâm, muöën chúi gò thò chúi. Nhûäng treã
àaä biïët, chó laâm vaâ chúi nhûäng caái gò vö haåi vaâ hûäu ñch, caái gò caác cö
giaáo bùçng loâng.
TRÛÚÂNG MÊÎU GIAÁO CUÃA NÛÚÁC PHAÁP
Ngoaâi hai phûúng phaáp giaáo duåc vaâ hoåc vêën cuãa nhi àöìng do
Froebel vaâ Montessori chuã trûúng, úã nûúác Phaáp coân thûåc haânh
phûúng phaáp giaáo duåc con treã bùçng caách töí chûác nhûäng trûúâng
mêîu giaáo, rêët àûúåc thïë giúái taán dûúng.
Chñnh phuã Phaáp rêët lûu yá àïën giaáo duåc con treã nïn nhûäng
sùæc lïånh cuãa Böå Giaáo duåc Phaáp vïì vêën àïì êëy rêët phên minh vaâ coá yá
nghôa. Töi xin trñch ra möåt àoaån sau:
“Muåc àñch cuãa Trûúâng mêîu giaáo laâ àïí cho treã con dûúái tuöíi ài
trûúâng chñnh thûác (tûâ 2 àïën 6 tuöíi) àûúåc coá chöî àïën têåp luyïån vaâ
nhúâ sûå sùn soác cêìn thiïët àïí phaát triïín cú thïí, trñ thûác vaâ àaåo àûác”.
“Trûúâng mêîu giaáo khöng phaãi laâ möåt trûúâng hoåc àuáng nhû
nghôa cuãa noá, maâ chó laâ möåt chöî àïí treã traánh caác tai naån cuãa àûúâng
phöë vaâ tai naån buöìn vùæng úã caác nhaâ khöng saåch seä”.
“Giaá trõ cuãa baâ giaáo trûúâng mêîu giaáo khöng phaãi laâ úã sûå daåy
têåp treã cho nhiïìu, maâ úã têëm loâng thûúng yïu vaâ biïët chùm nom
sùn soác cho treã caã sûác khoãe vaâ tinh thêìn”.
Ta xem caác huêën lïånh cuãa Böå giaáo duåc àoá thò thêëy rùçng
trûúâng mêîu giaáo khöng phaãi laâ chöî àïí maâ dêåy hoåc cho treã, maâ chó
laâ cú quan àïí dûå bõ cho treã àuã nùng lûåc sau naây coá thïí vaâo caác
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 19
trûúâng chñnh thûác. Caác baâ giaáo cêìn coá nghôa vuå laâ thûúng yïu treã
vaâ chùm nom treã, giuáp àúä treã, múã mang tinh thêìn vaâ cú thïí.
Baâ Kergomard, möåt nhaâ giaáo duåc con treã rêët danh tiïëng úã
nûúác Phaáp àaä àûúåc chñnh phuã uyã cho chûác töíng thanh tra caác
trûúâng mêîu giaáo, àaä tuyïn böë: “Thêåt laâ traái vúái luên lyá khi ngûúâi
ta bùæt nhûäng treã con coân non núát nhêån möåt moán ùn maâ noá khöng
thïí tiïu hoáa àûúåc, cuäng traái vúái luên lyá khi ngûúâi ta daåy cho treã
con hoåc àoåc trong luác noá noái chûa soäi. Trûúâng mêîu giaáo khöng phaãi
laâ trûúâng daåy hoåc maâ chñnh laâ trûúâng àïí dûúäng duåc”.
NHÛÄNG CÖNG VIÏÅC TRONG TRÛÚÂNG MÊÎU GIAÁO
Trong trûúâng mêîu giaáo ngûúâi ta phêìn nhiïìu daåy cho treã chúi
àuâa coá yá nghôa, têåp haát, têåp thïí thao têåp theo caác phûúng phaáp cuãa
Froebel vaâ Montessori. Nhiïìu cha meå cho con àïën caác trûúâng nhû
thïë àïìu lêëy laâm ngaåc nhiïn sao con chûa hoåc vêìn, hoåc àoåc. Cha meå
khöng hiïíu rùçng úã mêîu giaáo ngûúâi ta chó nuöi dûúäng sûác treã àïí àïën
möåt ngaây treã phaát triïín cho àûúåc hoaân toaân.
Baâ Kergomard khuyïn caác baâ Àöëc caác trûúâng mêîu giaáo nïn
lûu yá àïën aãnh hûúãng tai haåi cuãa giaáo duåc xêëu bêåy úã gia àònh hoùåc
xaä höåi àöëi vúái treã. Phêån sûå cuãa caác baâ giaáo trûúâng mêîu giaáo laâ phaãi
caãi caách nhûäng têåp quaán, àûác tñnh xêëu do gia àònh àaä àaâo taåo cho
treã. Kergomard phu nhên noái: “Muöën caãi taåo möåt têm höìn treã cho
coá hiïåu quaã khöng phaãi chó laâ cho treã ghï súå sûå töåi löîi maâ chñnh
laâm cho treã caãm hoáa, yïu mïën vaâ thûåc haânh àiïìu àaåo àûác. Nhûäng
thoái hû nïët xêëu cuäng nhû bïånh truyïìn nhiïîm, treã con cêìn phaãi
traánh xa vaâ khöng biïët àïën. Nhûäng àûác quyá tñnh hay cuäng truyïìn
nhiïîm cêìn phaãi gieo tröìng cho treã, vaâ baây veä cho treã thûåc haânh
nhûäng àûác tñnh êëy”.
Baâ Kergomard laåi àûa ra möåt ñt thñ duå vïì nhûäng chuyïån
khöng nïn kïí cho treã con nghe: “Möåt àûáa treã möîi ngaây meå noá cho
http://ebooks.vdcmedia.com
TUYÏÍN TÊÅP ÀAÅM PHÛÚNG NÛÄ SÛÃ 20
möåt xu, qua àûúâng gùåp bêìy treã khaác ruã àaánh baåc thua saåch. Ngaây
mai treã laåi àaánh laåi thua nûäa. Ban àêìu àaánh möåt xu, sau àaánh caã
tiïìn meå noá giao cho noá ài mua haâng”. Möåt cêu chuyïån nhû thïë laâ
coá yá rùn daåy treã khöng nïn àaánh baåc, nhûng caái muåc àñch luên lyá
êëy àaä khöng coá aãnh hûúãng àöëi vúái têm höìn coân ngêy thú cuãa treã.
Traái laåi, caái haânh àöång ùn cùæp tiïìn cuãa meå laåi laâm cho treã mau
hiïíu, vaâ caãm hoáa, bùæt chûúác laâm theo. Trong trñ treã thûúâng àaä coá yá
nghô: vúái xu haâo coá thïí àöíi àûúåc baánh keåo, nay coá àûáa treã kia àaä múã
möëi cho treã hiïíu caách àïí lêëy àûúåc tiïìn cuãa meå vêåy.
Cho nïn trong cêu chuyïån kïí cho con nghe khöng nïn lêëy
viïåc aác àïí rùn àiïìu thiïån, maâ chñnh laâ cêìn lêëy àiïìu thiïån laâm àïì
muåc àïí ngùn chùån sûå aác coá thïí túái.
THÛÚÃNG VAÂ PHAÅT TRONG TRÛÚÂNG MÊÎU GIAÁO
Àöëi vúái sûå thûúãng vaâ phaåt trong trûúâng mêîu giaáo cuäng giöëng
nhû trong nhaâ treã cuãa Montessori. Baâ Kergomard noái: “Phêìn àöng
caác treã con túái trûúâng mêîu giaáo tûâ ba tuöíi àïën saáu tuöíi”. Vêåy caác
tuöíi êëy coá nïn trûâng phaåt khöng? Khöng, khöng nïn duâng sûå trûâng
phaåt chñnh thûác.
Baâ àöëc trûúãng chó can ngùn khöng cho treã laâm nhûäng viïåc gò
haåi cho treã hoùåc cho ngûúâi khaác. Chúá coá chaán naãn trong sûå can
ngùn êëy. Vúái sûå kiïn trò cuãa caác baâ giaáo, treã seä mêët dêìn tñnh xêëu
vaâ têåp nhiïîm tñnh töët. Nhûäng treã khoá chõu, öìn aâo, dûä túån, bùæt àûáng
riïng ra, treã laâm nuäng, cûá tûå nhiïn chúá coá can thiïåp. Khi treã thêëy
sûå cö quaånh cuãa mònh vaâ muöën trúã laåi vui veã vúái chuáng baån thò nïn
tiïëp àaäi niïìm núã an uãi treã vaâo treã nïn ùn nùn nhûäng viïåc lêìm löîi,
treã seä sung sûúáng trong loâng. Nhûäng treã lûúâi biïëng seä khöng àûúåc
chúi chung nïëu, khöng chung sûác vúái treã khaác. Treã ñch kyã khöng
muöën chia phêìn vúái baån khaác, thò laåi khöng àûúåc hûúãng caác phêìn
chia.
http://ebooks.vdcmedia.com
