Tìm hiểu về Tài chính tiền tệ
Tài chính phản ánh hệ thống các quan hệ, kt phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính bằng việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ đáp ứng nhu cầu tích lũy hoặc tiêu dùng của các chủ thể trong xã hội
Taøi Chính Tieàn Teä
(I) (I) ra ñôøi
1. Phaân coâng lñ xh
2. Neàn saûn xuaát hh
3. söû duïng tieàn teä
4. Nhaø nöôùc
• • Naûy sinh quan heä taøi chính.
(II) (II) Baûn chaát tc
Taøi chính phaûn aùnh heä thoáng caùc quan heä, kt phaùt sinh trong quaù trình
phaân phoái caùc nguoàn taøi chính baèng vieäc hình thaønh vaø söû duïng caùc quyõ
tieàn teä ñaùp öùng nhu caàu tích luyõ hoaëc tieâu duøng cuûa caùc chuû theå trong
xaõ hoäi .
(III) (III) Ñaëc ñieåm
+ Quan heä taøi chính gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng ñoäc laäp töông ñoái cuûa tieàn
ñeå tieán haønh phaân phoái caùc nguoàn taøi chính.
+ Quan heä taøi chính gaén lieàn vôùi quaù trình taïo laäp vaø söû duïng caùc quyõ
tieàn teä cuûa caùc chuû theå trong xaõ hoäi.
(IV) (IV) Chöùc naêng
Phaân phoái:
+ Cuûa caûi vaät chaát ñöôïc phaân phoái baèng tieàn teä
+ Söï phaân chia caùc nguoàn taøi chính maø chuû yeáu laø saûn phaåm quoác daân
cho tieát kieäm vaø tieâu duøng, ñeå cuoái cuøng vöøa thoaû maõn nhu caàu vöøa
phaùt trieån kt-xh.
Ñoái töôïng: Laø caùc nguoàn taøi chính chuû yeáu laø toång sp quoác daân dieãn ra
döôùi hình thöùc giaù trò vaø gaén lieàn vôùi vieäc hình thaønh vaø söï duïng tieàn teä
trong neàn kinh teá.
Hình thöùc phaân phoái: laàn ñaàu ñöôïc tieán haønh trong lónh vöïc SXKD &
DV cho chuû theå tham gia vaøo quaù trình saùng toaï ra cuûa caûi vaät chaát.
Caùc quyõ tieàn teä ñöôïc söû duïng nhö sau:
@ Buø ñaép tieâu hao chi phí coá ñònh vaø löu ñoäng cuûa voán ñaõ öùng ra
@ Tieàn löông, tieàn coâng phaûi traû cho ngöôøi lñ
@ Phaàn goùp vaøo caùc quyõ baûo hieåm
@ Thu nhaäp cho chuû sôû höõu.
*Vì sao laïi phaân phoái laïi?
+Tieáp tuïc phaân phoái nhöõng thu nhaäp cô baûn ñöôïc hình thaønh ôû phaân
phoái laàn ñaàu ra phaïm vi toaøn xh ñaùp öùng nhu caàu tích luyõ vaø tieâu duøng.
+ Huy ñoäng moät phaàn thu nhaäp cuûa caùc toå chöùc vaø daân cö vaøo caùc quyõ
tieàn teä döôùi caùc hình thöùc thueá, voán nhaøn roãi gôûi vaøo heä thoáng tín duïng,
mua baûo hieåm, chöùng khoaùn, giaáy tôø coù giaù.
+ Söû duïng caùc quyõ tieàn teä cuûa caùc chuû theå trong xh.
Yeâu caàu cuûa pp taøi chính:
+ Xaùc ñònh quy moâ tæ troïng cuûa ñaàu tö trong toång sp quoác daân phuø hôïp
vôùi tieàm naêng phaùt trieån kinh teá.
+ Pp taøi chính phaûi ñi lieàn vôùi moái quan heä tieát kieäm ñaàu tö vaø tieâu
duøng.
+ Pptc phaûi thoaõ ñaùng lôïi ích cuûa chuû theå tham gia phaân phoái.
Giaùm ñoác: laø vieäc giaùm ñoác baèng tieàn theo doõi kieåm tra, kieåm soaùt
thoâng qua caùc chæ tieâu taøi chính, caùc chæ tieâu veà taïo laäp, phaân phoái, vaø
söû duïng quyõ tieàn teä.
Söû duïng: thöôùc ño giaù trò veà söï aên khôùp giöõa giaù trò, tieâu duøng, lñoäng vaø
phöông tieän trao ñoåi cuûa ñoàng tieàn naèm trong yù nieäm khoâng phaûi baèng
tieàn maët.
Nhö vaäy:
+ Giaùm ñoác laøm cho hieäu quaû, chaát löôïng cuûa hoaït ñoäng taøi chính
+ Giaùm ñoác taøi chính laø giaù trò vaø vaät chaát vaän ñoäng caân ñoái
+ Dieãn ra tröôùc hoaëc sau quaù trình phaân phoái
+ Giaûm ñoác taøi chính vaø phaân phoái taøi chính coù quan heä bieän chöùng.
Muïc ñích:
+ toång quaùt keát quaû hoaït ñoäng taøi chính
+ bieän phaùp caûi tieán trong töông lai
ôû nöôùc ta: heä thoáng tí duïng – luoàng tieàn teä hoaït ñoäng roái loaïn phöùc taïp,
caùc vuï aùn ngaân haøng, löøa ñaûo lôùn, nôï khoù ñoøi, haønh chính keùm, tieâu
cöïc... nhö vaäy chöùc naêng giaùm ñoác quan troïng.
(V) (V) vaän duïng phaân phoái vaøo vieät nam
+ thueá
+ chi tieâu chính phuû (chi chuyeån nhöôïng, chi mua hh dv) / trong hoaït
ñoäng ngaân saùch.
+ giaùo duïc
+ thò tröôøng chöùng khoaùn...
(VI) (VI) heä thoáng taøi chính
(1) (1) tc nhaø nöôùc:
+ toaøn boä hoaït ñoäng kt-xh
+ ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc söû duïng, thueá, thu khaùc, vay trong vaø ngoaøi
nöôùc, vieän trôõ quoác teá.
söû duïng:chi chuyeån nhöôïng, chi mua hh dv, chi khaùc.
(2) (2) taøi chính doanh nghieäp:
+ trong dn sxkd vaø dv caùc hoaït ñoäng taøi chính höôøng ñeán muïc ñích lôïi
nhuaän
+ toå chöùc taøi chính trung gian: ngaân haøng, coâng ty tc, toå chöùc tín duïng,
baûo hieåm xh, bh thöông maïi.
(3) (3) taøi chính hoä gia ñình vaø toå chöùc xh:
hoä gia ñình:thu nhaäp töø lñ, goùp voán, ñaâu tö taøi chính, chöùng khoaùn,
thöøa keá chuyeån nhöôïng...
toå chöùc xh: moät phaàn tieâu duøng moät phaàn nhaøn roãi ñaàu tö. thu töø ñoùng
goùp hoäi vieân, uûng hoä töø beân ngoaøi.
(4) (4) quan heä giöõa ngaân saùch nn vaø tc caùc doanh nghieäp:
+ caùc luoàng tieàn qua laïi giöõa hai ñoái töôïng naøy ñan xen nhau
+ nhaø nöôùc ñaùnh thueá dn
+ chi chueån nhöôïng cuûa chính phuû cho dn
+ hoã trôï töø ngaân saùch
+ chính phuû chi mua hh dv cuû dn.
+ laøm trung gian laãn nhau cho toå chöùc thöù 3
vai troø taøi chínhngöôøi
+ coâng cuï phaân phoái toång sp quoác daân
+ coâng cuï quaûn lyù vaø ñieàu tieát kt vó moâ neàn kinh teá
*** phaùp luaät – chính saùch – coâng cuï taøi chính.
chöông 1: ngaân saùch nhaø nöôùc
(1) (1) ñ/n:
nsnn laø heä thoáng quan heä kt phaùt sinh trong quaù trình phaân phoái caùc
nguoàn taøi chính cuûa xh ñeå taïo laäp vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä cuûa nn
nhaèm thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa nn.
(2) (2) baûn chaát
+ toaøn boä khoaûn thu chi trong moät naêm
+ nsnn vôùi dn
+ nsnn vôùi haønh chính söï nghieäp
+ nsnn vôùi taàn lôùp daân cö
+ nsnn vôùi thò tröôøng taøi chính.
(3) (3) vai troø cuûa nsnn
+ quaûn lyù ñieàu tieát kinh teá vó moâ töø neàn kt-xh:
+ kích thích taêng tröôûng kt
+ ñieàu tieát w giaù caû vaø choáng laïm phaùt suy thoaùi
+ ñieàu tieát thu nhaäp daân cö goùp phaàn thöïc hieän coâng baèng xh.
(4) (4) heä thoáng ngaân saùch nhaø nöôùc
4 caáp:
+w
+ tænh, thaønh phoá thuoäc w
+ thaønh phoá thuoäc tónh, quaä huyeän, thò xaõ
+ thò traán phöôøng xaõ.
nguyeân taéc quan heä cuûa caùc caáp:
+ phaân ñònh nhieäm vu thu chi cuûa töøng caáp
+ cô cheá caáp treân boå xung cho caáp döôùi
+ uyû quyeàn thu chi cuûa caáp treân cho caáp duôùi
+ tröôøng hôïp ñaêc bieät.
nguyeân taéc quaûn lyù heä thoáng nsnn:
+ taäp trung daân chuû
+ coâng khai phaân coâng traùch nhieäm
+ theo ñieàu haønh cuûa quoác hoäi vaø chính phuû.
+ thueá thu töø phí leä phí, khaùc
+ taäp trung veà kho baïc nhaø nöôùc.
phaân caáp quaûn lyù: baèng caùc quy phaïm pl, 4 caáp. pc veà chính saùch, cheá
ñoä tieâu chuaån ñònh möùc taøi chính, phaân caáp veá vaät chaát thu chi, pc veá
chu trình ngaân saùch.
+ toång thu lôùn hôn toång chi
+ boäi chi phaûi nhoõ hôn chi ñaàu tö phaùt trieån
+ söû duïng khoaûn vay phaûi coù keá hoaïch thu hoài
+ tröôøng hôïp nhu caàu ñòa phöông lôùn chôø caáp treân duyeät, hay huy ñoäng
voán töø beân ngoaøi.
(5) (5) thu ngaân snn
(a) (a) thu thueá:
thueá laø gi?
phaân loaïi:
theo tính chaát goàm: thueá tröïc thu vaø thueá giaùn thu.
theo ñoái töôïng ñaùnh thueá goàm: thueá ñaùnh vaøo hoaït ñoäng sxkd, dv, hh,
thu nhaäp, taøi saûn.
caùc yeâu toá caáu thaønh luaät thueá:
+ teân goïi cuûa thueá-ñoái töôïng cuûa thueá
+ ñôn vò tính thueá
+ bieåu thueá-thueá suaát
+ giaù tính thueá vaø cheá ñoä öu ñaõi.
heä thoáng thueá ôû vn:
thueá giaù trò gia taêng
(giaùn thu: thu vaøo hh dv trong quaù trình luaân chuyeån cho ñeán tay ngöôøi
tieâu duøng. töøng coâng ñoaïn ngöôøi baùn hh dv thu thueá ngöoøi mua taïi thôøi
ñieåm baùn. thueá giaù trò gia taêng laø thueá tính treân khoaûn giaù trò taêng theâm
cuûa hh dv).
caên cöù tính: (giaù tính thueá: giaù chöa coù thueá giaù trò gia taêng, ñoái vôùi hh
dv nhaäp khaåu thì coâng theâm thueá nhaäp khaåu. giaù hh dv tính baèng ngoaïi
teä thì ñoåi sang tieàn vn theo giaù hieän haønh cuøa ngaân haøng w) thueá suaát
(0%, 5%, 10%, 20%).
+ thueá gtgt phaûi noäp tính theo pp khaáu tröø.
+ phaïm vi aùp duïng roäng.
+ ñaùnh khoâng truøng laáp.
+ thu treân nhieàu coâng ñoaïn nhöng ñaùnh thueá moät laàn.
thueá tieâu thuï ñaêc bieät:
thu vaøo hh dv ñöôïc lieät keâ trong danh muïc. giaùn thu, thueá ñöôïc goäp vaøo
giaù baùn, chæ chòu thueá moät laàn ôû khaâu sxkd dv vaø nhaäp khaåu. giaù tính
vôùi hh trong nöôùc laø giaù cuûa cô sôû sxkd baùn ra chöa coù thueá tieâu thuï
ñaëc bieät, nhaäp khaåu thì coâng theâm thueá nhaäp khaåu, dòch vuï laø giaù cung
öùng dv chö coù thueá tieâu thuï ñaëc bieät.
thueá xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu:
thueá thu vaøo töø hoaït ñoäng maäu dòch vaø phi maäu dòch, xuaát nhaäp khaåu
qua bieân giôùi vn, trong khu cheá xuaát ra w trong nöôùc vaø trong nöôùc vaøo
khu cheá xuaát. giaù tính thueá ñoái vôùi xuaát (laø giaù taïi cöûa khaåu giaù haøng
coäng chi phí löu thoâng coäng lôïi nhuaän cuûa toå chöùc kinh doanh khoâng
goàm vaän taûi, baûo hieåm) nhaäp (giaù mua cuûa khaùch haøng taïi cöûa nhaäp
khaåu, goàm giaù haøng coäng chi phí vaän taûi, baûo hieåm) döïa treân soá löôïng
töøng maët haøng ñeå tính thueá.
thueá thu nhaäp doanh nghieäp:
tröïc thu ñöôïc ñaùnh vaøo thu nhaäp cuûa caùc chuû theå hoaït ñoäng sxkd, trong
vaø ngoaøi nöôùc. tính treân khoaûn thu nhaäp cuûa doanh thu sau khi tröø caùc
chi phí, ñaùnh phaàn traêm treân thu nhaäp.
thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao:
tröïc thu, ñoái töôïng laø coâng daân vn vaø coâng daân khaùc ñònh cö ôû vn. ñaùnh
treân thu nhaäp thöôøng xuyeân vaø khoâng thöôøng xuyeân baèng phaàn traêm
thu nhaäp.
thueá khaù:
(söû duïng ñaát, taøi nguyeân, nhaø ñaát, chuyeån quyeàn söû duïng
(b) (b) thu töø caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa nn:
nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo sxkd, dv vaø thu lôïi veà, tham gia voán vaøo caùc dn
trong vaø ngoaøi nöôùc, lieân doanh, lôïi töùc coå phaàn, thu töø baùn taøi saûn cuûa
nn, nn cho thueâ taøi saûn, töø söû duïng voán ngaân saùch nn.
(c) (c) leä phí:
laø khoaûn thu baét buoäc vôùi caùc phaùp nhaân vaø theå nhaân cho hoaït ñoäng
haønh chính ñoùng goùp cho nhaân saùch nn,
(d) (d) phí:
thu töø caùc hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, baát thöôøng vaø dòch vuï coâng coäng,
ñeå buø ñaép kinh phí cho haï taàn kt-xh.
(e) (e) vay vaø vieän trôï:
chính phuû vay nôï (ngaén haïn trung haïn vaø daøi haïng)
ôû trong nöôùc:
tín phieáu kho baïc (traùi phieáu chính phuû ngaén haïn, thu cho ngaân saùch
taïm thôøi) traùi phieáu kho baïc (traùi phieáu chính phuû trung vaø daøi haïn, giaûi
quyeát boäi chi ngaân saùch nhaø nöôùc) traùi phieáu coâng trình (traùi phieáu
chính phuû trung vaø daøi haïn, voán cho coâng trình nn) phöông thöùc ñaáu
thaàu (laøm traùi phieáu tieâu thuï nhanh, nhanh choùng voán vaøo ngaân saùch)
phöông thöùc tieâu thuï qua ñaïi lyù (laø caùc ngaân haøng thöông maïi, coâng ty
taøi chính laøm ñaïi lyù) phöông thöùc phaùt haønh tröïc tieáp (kho baïc nhaø
nöôùc töï toå chöùc, toán keùm...) vay nôï nöôùc ngoaøi: hieäp ñònh vay nôï giöõa
hai chính phuû, vôùi caùc toå chöùc taøi chính, phaùt haønh traùi phieáu chính phuû
ra nöôùc ngoaøi.
vieän trôï khoâng hoaøng laïi:
laø moät hình thöùc ñaàu tö quoác teá giaùn tieáp, nguoàn voán quan troïng cho
keânh huy ñoäng trong nöôùc.
(6) (6) chi ngaân saùch
(a) (a) chi thöôøng xuyeân:
+ chi söï nghieäp kt
+ chi söï nghieäp vaên hoaù xaõ hoäi
+ chi quaûn lyù nhaø nöôùc
+ chi quoác phoøng an ninh vaø an toaøn xh
(b) (b) chi ñaàu tö phaùt trieån:
+ xd ctrình keát caáu htaàn kt-xh
+ chi ñaàu tö vaø hoã trôï voán cho caùc dn nhaø nöôùc
+ chi goùp voán coå phaàn lieân doanh vaøo caùc doanh nghieäp
+ chi cho quyõ hoã trôï ñaàu tö quoác gia vaø caùc quyõ hoã trôï phaùt trieån
+ chi döï tröõ nhaø nöôùc
(c) (c) chi traû nôï do chính phuû vay.
(7) (7) quaù trình ngaân saùch
hình thaønh ngaân saùch:
laäp ngaân saùch (laäp dö toaùn thu chi tröôùc naêm taøi chính, kieåm tra veà döï
toaùn nsnn, keát quaû thöïc hieän cuûa thu chi naêm tröôùc, cuûa caùc caáp sau ñoù
chính phuû ñieàu chænh vaø trình quoác hoäi. quoác hoäi pheâ chuaån) coâng boá
nsnn (sau khi quoác hoäi pheâ chuaån thì coâng boá mang tính thuû tuïc)
chaáp haønh ngaân saùch:
chaáp haønh thu – chaáp haønh chi ngaân saùch nhaø nöôùc.
keá toaùn vaø quyeát toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc:
ñaùnh giaù kieåm tra laïi quaù trình chaáp haønh cuûa nsnn, theo soá thöïc thu
thöïc chi.
(8) caùch xöû lyù boäi chi ngaân saùch nn
taùc haïi?
bc laø hieän töôïng thu lôùn hôn chi, saûy ra khi caùc khoaûn nôï ngaén haïn ñeán
haïn thanh toaùn, hay nn ñaàu tö lôùn, chi ñoät xuaát quaù nhieàu.
+ khoáng cheá töø ñaàu boäi chi (5% chaún haïn), roài giôùi haïn möùc vay, laäp keá
hoaïch chi laâu daøi.
+ caùc khoaûn thu phaûi xaùc ñònh treân cô sôû taêng tröôûng chaéc chaèn vaø oån
ñònh
+ laäp quyõ döï phoøng chi ñoät xuaát
+ nn caàn tieát kieäm trong tieâu duøng, tích luyõ ñeå ñaàu tö
+ khoâng boäi chi cho tieâu duøng chæ boäi chi cho ñaàu tö phaùt trieån
+ quaûn lyù chaët trong vieäc chi
+ vaän ñoäng vieän trôï, khoâng vay ngaén haïn..
