Tìm hiểu chung về Công ty chứng khoán
Công ty chứng khoán là một định chế tài chính trung gian thực hiện các
nghiệp vụ trên thi trường chứng khoán.
Ở Việt Nam, theo quyết định 04/1998/QĐ-UBCK3 ngày 13 tháng 10 năm
1998 của UBCKNN, CTCK là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn
thành lập hợp pháp tại Việt Nam, được UBCKNN cấp giấy phép thực hiện một
hoặc một số loại hình kinh doanh chứng khoán.
Công ty chứng khoán là một định chế tài chính trung gian thực hiện các nghiệp vụ trên thi trường chứng khoán.
Ở Việt Nam, theo quyết định 04/1998/QĐ-UBCK3 ngày 13 tháng...
- - - - - -
Công ty chứng khoán
KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY CHỨNG KHOÁN
1.Khái niệm
Công ty chứng khoán là một định chế tài chính trung gian thực hiện các
nghiệp vụ trên thi trường chứng khoán.
Ở Việt Nam, theo quyết định 04/1998/QĐ-UBCK3 ngày 13 tháng 10 năm
1998 của UBCKNN, CTCK là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn
thành lập hợp pháp tại Việt Nam, được UBCKNN cấp giấy phép thực hiện một
hoặc một số loại hình kinh doanh chứng khoán.
2.Phân loại công ty chứng khoán
Căn cứ vào mô hình hoạt động công ty chứng khoán có thể chia thành:
2.1.Công ty chuyên doanh chứng khoán
Theo mô hình này, hoạt động kinh doanh chứng khoán sẽ do các công ty
độc lập, chuyên môn hóa trong lĩnh vực chứng khoán đảm nhận; các ngân hàng
không được trực tiếp tham gia kinh doanh chứng khoán.
Ưu điểm của mô hình này:
- Hạn chế rủi ro cho hệ thống ngân hàng.
- Tạo điều kiện cho TTCK phát triển do tính chuyên môn hóa cao hơn.
Mô hình này được áp dụng ở nhiều nước như Mỹ, Nhật, Canada…
2.2. Công ty đa năng kinh doanh tiền tệ và chứng khoán
Theo mô hình này, các ngân hàng thương mại hoạt động với tư cách là chủ
thể kinh doanh chứng khoán, bảo hiểm và kinh doanh tiền tệ.
Mô hình này có ưu điểm là ngân hàng có thể đa dạng hóa, kết hợp nhiều
lĩnh vực kinh doanh, nhờ đó giảm bớt rủi ro cho hoạt động kinh doanh chung,
khả năng chịu đựng các biến động của TTCK là cao. Mặt khác, ngân hàng tận
dụng được thế mạnh về vốn để kinh doanh chứng khoán; khách hàng có thể sử
dụng được nhiều dịch vụ đa dạng và lâu năm của ngân hàng.
Tuy nhiên, mô hinh này bộc lộ một số hạn chế như không phát triển được
thị trường cổ phiếu do các ngân hàng có xu hướng bảo thủ, thích hoạt động tín
dụng truyền thống hơn là bảo lãnh phát hành cổ phiếu, trái phiếu. Mặt khác, theo
mô hình này, nếu có biến động trên TTCK sẽ ảnh hưởng mạnh đến hoạt động
kinh doanh tiền tệ của ngân hàng, dễ dẫn đến các cuộc khủng hoảng tài chính.
Do những hạn chế trên mà trước đây Mỹ và nhiều nước khác đã áp dụng
mô hình này, nhưng sau cuộc khủng hoảng năm 1933, đa số các nước đã chuyển
sang mô hình chuyên doanh chứng khoán, chỉ có Đức vẫn duy trì đến ngày nay.
Tại Việt Nam, do quy mô các ngân hàng thương mại nói chung là rất nhỏ
bé, và đặc biệt vốn dài hạn rất thấp, hoạt động của các ngân hàng thương mại
Việt Nam chủ yếu trong lĩnh vực tính dụng thương mại ngắn hạn, trong hoạt
động của TTCK thuộc lĩnh vực vốn dài hạn. Khả năng khắc phục những điểm
yếu này của ngân hàng Việt Nam còn rất lâu dài. Do đó, để bảo vệ an toàn cho
các ngân hàng, Nghị định 144/CP về chứng khoán và TTCK quy định các Ngân
hàng thương mại muốn kinh doanh chứng khoán phải tách ra một phần vốn tự có
của mình thành lập một Công ty chứng khoán chuyên doanh trực thuộc, hạch toán
độc lập với ngân hàng.
3.Điều kiện và thủ tục thành lập công ty chứng khoán
3.1.Điều kiện thành lập công ty chứng khoán
- Điều kiện về vốn: CTCK phải có mức vốn điều lệ tối thiểu bằng vốn
pháp định.
Ở Việt Nam, CTCK phải có vốn điều lệ thực góp tối thiểu bằng mức
vốn pháp định theo quy định tại Điều 18 Nghị định số 14/2007/NĐ-CP ngày
19/01/2007 như sau:
Vốn pháp định cho các nghiệp vụ kinh doanh của CTCK, CTCK có vốn
đầu tư nước ngoài, chi nhánh CTCK nước ngoài tại Việt Nam là:
a) Môi giới chứng khoán: 25 tỷ đồng Việt Nam;
b) Tự doanh chứng khoán: 100 tỷ đồng Việt Nam;
c) Bảo lãnh phát hành chứng khoán: 165 tỷ đồng Việt Nam;
d) Tư vấn đầu tư chứng khoán: 10 tỷ đồng Việt Nam.
Trường hợp CTCK xin cấp phép cho nhiều loại hình kinh doanh thì vốn
pháp định là tổng số vốn pháp định của từng loại hình riêng lẻ.
- Điều kiện vè nhân sự: những người quản lý hay nhân viên giao dịch cuẩ
công ty phải đáp ứng các yêu cầu về kiến thức, trình độ chuyên môn và kinh
nghiệm, cũng xnhư mứ độ tín nhiệm, tính trung thực.
3
- Điều kiện về cơ sở vật chất: các tổ chức và cá nhân sang lập CTCK
phải đảm bảo yêu cầu cơ sở vật chất tối thiểu cho CTCK.
- Ở Việt Nam các CTCK muốn được cấp giấy phép phải đáp ứng thêm
các điều kiện sau đây:
+) Có phương án hoạt động kinh doanh phù hợp với mục tiêu phát triển
kinh tế - xã hội và phát triển ngành chứng khoán.
+) Có đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ cho việc kinh doanh chứng
khoán.
+) Giám đốc (TGĐ), các nhân viên kinh doanh (không kể nhân viên kế
toán, văn thư hành chính, thủ quỹ) của CTCK phải có giấy phép hành nghề
chứng khoán do UBCKNN cấp.
3.2. Thủ tục thành lập
Hồ sơ xin cấp giấy phép kinh doanh chứng khoán đối với công ty chứng
khoán 100% vốn trong nước bao gồm:
- Đơn xin cấp giấy phép kinh doanh chứng khoán.
- Phương án kinh doanh dự kiến trong 3 năm đầu.
- Điều lệ công ty.
- Bản thuyết trình cơ sở vật chất, kỹ thuật và phương tiện phục vụ hoạt
động kinh doanh chứng khoán.
- Biên bản góp vốn của các cổ đông sáng lập đối với công ty cổ phần, của
thành viên sáng lập đối với công ty trách nhiệm hữu hạn có từ hai thành viên trở
lên hoặc quyết định giao vốn của chủ sở hữu đối với công ty trách nhiệm hữu
hạn một thành viên.
- Bản sao hợp lệ giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của pháp nhân tham
gia góp vốn lập công ty chứng khoán.
- Báo cáo tài chính của các bên là pháp nhân góp trên 10% vốn điều lệ của
công ty chứng khoán.
- Lý lịch tóm tắt của các thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Hội
đồng thành viên, Chủ tịch công ty.
- Hồ sơ hợp lệ xin cấp chứng chỉ hành nghề kinh doanh chứng khoán của
Tổng giám đốc, Phó tổng giám đốc (Giám đốc, Phó giám đốc) và các nhân viên
kinh doanh của công ty.
4
- Hồ sơ hợp lệ của 2 nhân viên thực hiện nghiệp vụ lưu ký chứng khoán
theo quy định tại Quy chế đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán do
Bộ Tài chính ban hành.
Các tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài kinh doanh chứng khoán
tại Việt Nam phải thành lập công ty liên doanh với đối tác Việt Nam theo giấy
phép do UBCKNN cấp sau khi được Bộ Tài chính chấp thuận.
Thời hạn cấp giấy phép kinh doanh chứng khoán tối đa là 60 ngày, kể từ
ngày UBCKNN nhận được hồ sơ hợp lệ (gồm bộ bản chính và 2 bộ bản sao).
Sau khi nhận được văn bản chấp thuận nguyên tắc việc cấp giấy phép
kinh doanh chứng khoán của UBCKNN, tổ chức xin phép kinh doanh chứng
khoán phải chuyển toàn bộ số vốn điều lệ vào tài khoản phong tỏa tại Ngân
hàng chỉ định thanh toán. Số tiền này chỉ được giải tỏa sau khi tổ chức xin phép
được chính thức cấp giấy phép kinh doanh chứng khoán. Trường hợp vốn điều
lệ có phần vốn góp bằng hiện vật hoặc quyền sử dụng đất, tổ chức xin phép
kinh doanh chứng khoán phải gửi UBCKNN các giấy tờ chứng minh quyền sở
hữu hoặc quyền sử dụng và giá trị hiện vật tương đương với phần vốn góp.
UBCKNN chính thức cấp giấy phép kinh doanh chứng khoán sau khi tổ
chức xin phép hoàn thành thủ tục đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật
hiện hành.
Công ty chứng khoán muốn lập, đóng cửa chi nhánh phải được UBCKNN
chấp thuận.
4. Các nghiệp vụ của công ty chứng khoán
4.1. Môi giới chứng khoán
Là một hoạt động kinh doanh của công ty chứng khoán trong đó công ty
chứng khoán đại diện cho khách hàng tiến hành giao dịch thông qua cơ chế giao
dịch tại Sở giao dịch chứng khoán hay thị trường OTC mà chính khách hàng s ẽ
phải chịu trách nhiệm đối với hậu quả kinh tế của việc giao dịch đó.
Khi thực hiện nghiệp vụ môi giới, công ty chứng khoán phải mở tài khoản
giao dịch chứng khoán và tiền cho từng khách hàng trên cơ sở hợp đồng ký kết
giữa khách hàng và công ty.
Trong trường hợp khách hàng của công ty chứng khoán mở tài khoản lưu
ký chứng khoán tại tổ chức lưu ký là ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân
5
hàng nước ngoài, công ty chứng khoán có trách nhiệm hướng dẫn các thủ tục
giao dịch, mua bán cho khách hàng và phải ký hợp đồng bằng văn bản với tổ
chức lưu ký. Tiền hoa hồng môi giới thường được tính phần trăm trên tổng giá trị
của một giao dịch.
Tùy theo quy định cua mỗi nước, cách thức hoạt động của từng Sở giao
dịch chứng khoán mà người ta có thể phân chia thành nhiều loại nhà môi giới
khác nhau như sau:
4.1.1. Môi giới dịch vụ (Full Service Broker)
Là loại môi giới có thể cung cấp đầy đủ dịch vụ như mua bán chứng
khoán, giữ hộ cổ phiếu, thu cổ tức, cho khách hàng vay tiền, cho vay cổ phiếu để
bán trước, mua sau và nhất là có thể cung cấp tài liệu, cho ý kiến cố vấn trong
việc đầu tư.
4.1.2. Môi giới chiết khấu ( Discount Broker)
Là loại môi giới chỉ cung cấp một số dịch vụ như mua bán hộ chứng
khoán. Đối với môi giới loại này thì khoản phí và hoa hồng nhẹ hơn môi giới
toàn dịch vụ vì không có tư vấn, nghiên cứ thị trường.
4.1.3. Môi giới ủy nhiệm hay môi giới thừa hành
Đây là những nhân viên của một công ty chứng khoán thành viên c ủa một
Sở giao dịch, làm việc hưởng lương của một công ty chứng khoán và được bố trí
để thực hiện các lệnh mua bán cho các công ty chứng khoán hay cho khách hàng
của công ty trên sàn giao dịch.
4.1.4. Môi giới độc lập
Môi giới độc lập (Independent Broker) chính là các môi giới làm việc cho
chính họ và hưởng hoa hồng hay thù lao theo dịch vụ. Họ là một thành viên tự bỏ
tiền ra thuê chỗ tại Sở giao dịch (sàn giao dịch) giống như các công ty chứng
khoán thành viên. Họ chuyên thực thi các lệnh cho các công ty thành viên khác của
Sở giao dịch.
4.1.5. Nhà môi giới chuyên môn
Các sở giao dịch chứng khoán thường quy định mỗi loại chứng khoán chỉ
được phép giao dịch tại một điểm nhất định gọi là quầy giao dịch (Post), các
quầy này được bố trí liên tiếp quanh sàn giao dịch (floor). Trong quầy giao dịch
có một số nhà môi giới được gọi là nhà môi giới chuyên môn hay chuyên gia. Các
chuyên gia này chỉ giao dịch một số loại chứng khoán nhất định. Nhà môi giới
6
chuyên môn thực hiện 2 chức năng chủ yếu là thực hiện các lệnh giao dịch và
lệnh thị trường.
4.2. Tự doanh chứng khoán
Là nghiệp vụ mà trong đó công ty chứng khoán thực hiện mua và bán
chứng khoán cho chính mình.
Công ty chứng khoán thực hiện nghiệp vụ tự doanh nhằm mục đích thu
lợi hoặc đôi khi nhằm mục đích can thiệp điều tiết giá trên thị trường. Chứng
khoán tự doanh có thể là chứng khoán niêm yết hoặc chưa niêm yết trên TTCK.
Ngoài ra công ty chứng khoán có thể tự doanh chứng khoán lô lẻ của khách hàng,
sau đó tập hợp lại thành lô chẵn để giao dịch trên TTCK.
Theo Điều 20 quy chế hoạt động và tổ chức của công ty chứng khoán số
55/2004/QĐ-BTC ngày 17/6/2004 quy định về hoạt động tự doanh của công ty
chứng khoán như sau:
- Công ty chứng khoán phải đảm bảo có đủ tiền và chứng khoán để thanh
toán các lệnh giao dịch của chính mình
- Khi tiến hành nghiệp vụ tự doanh, công ty chứng khoán không được:
+ Đầu tư vào cổ phiếu của công ty có sở hữu trên 50% vốn điều l ệ của
công ty chứng khoán.
+ Đầu tư vượt quá 20% tổng số cổ phiếu đang lưu hành của một tổ chức
niêm yết.
+ Đầu tư quá 15% số cổ phiếu đang lưu hành của một tổ chức không niêm
yết.
Hoạt động tự doanh hiện nay được xem là một trong những hoạt động
quan trọng nhất của các công ty chứng khoán tại Việt nam trong việc nâng cao
lợi nhuân. Tuy nhiên, do nghiệp vụ tự doanh và môi giới dễ nảy sinh xung đột lợi
ích nên các nước thường quy định các công ty chứng khoán phải tổ chức thực
hiện 2 nghiệp vụ ở 2 bộ phận riêng biệt nếu công ty chứng hoán đó đ ược thực
hiện cả 2 nghiệp vụ.
4.3. Nghiêp vụ quản lý danh mục đầu tư
7
- Là hoạt động quản lý vốn của khách hàng thông qua việc mua, bán, và
nắm giữ các chứng khoán vì quyền lợi khách hàng theo hợp đồng đ ược ký kết
giữa công ty chứng khoán và khách hàng.
- Nghiệp vụ này đươc thực hiện khi một số nhà đầu tư tổ chức hoặc cá
nhân muốn tham gia TTCK nhưng họ không có đủ điều kiện về thời gian hoặc
kiến thức chuyên môn để quyết định đầu tư, vì vậy, họ ủy thác cho công ty
chứng khoán đầu tư kèm theo thỏa thuận lãi, lỗ. Người ủy thác đầu tư thường
không can dự vào việc đầu tư của công ty chứng khoán và trả một khoản phí cho
công ty chứng khoán theo thỏa thuận.
- Các công ty chứng khoán khi thực hiệp nghiệp vụ này ngoài việc được
hưởng phí quản lý, họ còn có thể nhận được những khoản tiền thưởng nhất định
khi mang lại lợi nhuận cao cho nhà đầu tư.
- Khi thực hiện quản lý danh mục đầu tư, công ty chứng khoán phải quản
lý tiền và chứng khoán cho từng khách hàng ủy thác và sử dụng tiền trong tài
khoản theo đúng các điều kiện quy định trong hợp đồng đã ký kết. Hợp đồng
phải xác định rõ mức độ ủy quyền của khách hàng cho công ty chứng khoán và
điều quan trọng nữa là phải xác định khách hàng phải chịu mọi rủi ro của hoạt
động đầu tư. Để đảm bảo quyền lợi của khách hàng, định kỳ, công ty chứng
khoán phải gửi báo cáo giá trị các khoản đầu tư theo giá thị trường tại thời điểm
báo cáo cho khách hàng.
4.4. Nghiệp vụ bảo lãnh phát hành
- Là việc bảo lãnh giúp tổ chức phát hành thực hiện các thủ tục trước khi
chào bán chứng khoán, nhận mua một phần hay toàn bộ chứng khoán của tổ chức
phát hành để bán lại hoặc mua số chứng khoán còn lại chưa được phân phối hết.
- Tổ chức phát hành được hưởng phí bảo lãnh hoặc một tỷ lệ hoa hồng
nhất định trên số tiền thu được từ đợt phát hành.
Hiện nay trên thế giới có một số hình thưc bảo lãnh phát hành sau:
+ Bảo lãnh cam kết chắc chắn: là hình thức bảo lãnh mà tổ chức bảo lãnh
phát hành cam kết sẽ mua toàn bộ số chứng khoán phát hành cho dù có phân phối
hết hay không.
+ Bão lãnh cố gắng tối đa: là phương thức bảo lãnh mà theo đó tổ chức
bảo lãnh thỏa thuận làm đại lý phát hành cho tổ chức phát hành. Tổ chức bảo
8
lãnh không cam kết bán toàn bộ số chứng khoán mà cam kết sẽ cố gắng tối đa.
Số chứng khoán còn lại nếu không phân phối hết sẽ trả lại cho tổ chức phát
hành
+ Bảo lãnh tất cả hoặc không: là phương thức bảo lãnh mà theo đó, tổ
chức phát hành yêu cầu tổ chức bảo lãnh phải bán hết số chứng khoán dự định
phát hành, nếu không phân phối hết sẽ hủy bỏ đợt phát hành. Theo phương thức
này, không có một sự bảo đảm đợt phát hành có thành công hay không, nên
UBCKNN thường quy định số chứng khoán mà nhà đầu tư đã mua trong thời gian
chào bán sẽ được giữ bởi một người thứ ba để chờ kết quả cuối cùng của đợt
phát hành. Nếu đợt phát hành không thành công thì nhà đầu tư sẽ đ ược tr ả l ại
toàn bộ số tiền đặt cọc.
+ Bảo lãnh với hạn mức tối thiều: là phương thức kết hợp giữa phương
thức bảo lãnh cố gắng tối da và phương bảo lãnh tất cả hoặc không. Theo
phương thức này, tổ chức phát hành yêu cầu tổ chức bảo lãnh bán tối thiểu một
tỷ lệ chứng khoán nhất định. Nếu số lượng chứng khoán bán ra dưới hạn mức
này thì đợt phát hành sẽ được hủy bỏ và toàn bộ tiền đặt cọc mua chứng khoán
sẽ được trả lại cho nhà đầu tư. Đây là phương thức bảo lãnh tương đối hiệu
quả, vừa bảo vệ lợi ích cho tổ chức phát hành, vừa hạn chế rủi ro cho tổ chức
bảo lãnh.
Riêng tại Việt Nam hiện nay chỉ áp dụng hình thức bảo lãnh với cam kết
chắc chắn nhằm mục đích bảo vệ của nhà đầu tư và gắn kết trách nhiệm của
các công ty chứng khoán. Điều này gây ra một số khó khăn cho các công ty chứng
khoán trong việc triển khai nghiệp vụ này.
4.5. Tư vấn tài chính và đầu tư chứng khoán
Là dịch vụ mà công ty chứng khoán cung cấp cho khách hàng trong lĩnh
vực tư vấn đầu tư chứng khoán; tư vấn tái cơ cấu tài chính, chia, tách, sáp nhập,
hợp nhất doanh nghiệp; tư vấn cho doanh nghiệp trong việc phát hành và niêm
yết chứng khoán.
Đây là nghiệp vụ mà vốn của nó chính là kiến thức chuyên môn, kinh
nghiệm nghề nghiệp của đội ngũ chuyên viên tư vấn của công ty chứng khoán.
· Tư vấn tài chính (Tư vấn cho người phát hành):
9
Đây là một mảng hoạt động quan trọng mang lại nguồn thu tương đối cao
cho công ty chứng khoán. Khi thực hiện nghiệp vụ này, công ty chứng khoán phải
ký hợp đồng với tổ chức được tư vấn và liên đới chịu trách nhiệm về nội dung
trong hồ sơ xin niêm yết. Hoạt động này tương đối đa dạng bao gồm:
+ Xác định giá trị doanh nghiệp: là việc định giá các tài sản hữu hình và vô
hình của doanh nghiệp trước khi chào bán chứng khoán.
+ Tư vấn về loại chứng khoán phát hành: tùy theo điều kiện cụ thể của
từng doanh nghiệp như tình hình tài chính, chiến lược phát triển của công ty…
mà xác định loại chứng khoán phát hành là cổ phiếu hay trái phiếu.
+ Tư vấn chia, tách, hợp nhất, sáp nhập doanh nghiêp…: khi một doanh
nghiệp muốn thâu tóm hay hợp nhất với một doanh nghiệp khác, họ tìm đến các
công ty chứng khoán để nhờ trợ giúp về các vấn đề kỹ thuật, phương pháp tiến
hành sao cho phù hợp và đỡ tốn chi phí…
+ Tư vấn đầu tư chứng khoán: là việc các chuyên viên tư vấn sử dụng
kiến thức chuyên môn của mình để tư vấn cho nhà đầu tư về thời điểm mua bán
chứng khoán, loại chứng khoán mua bán, thời gian nắm giữ, tình hình diễn biến
thị trường, xu hướng giá cả… Theo quy định tại Việt Nam, khi thực hiện tư vấn
đầu tư chứng khoán cho khách hàng, các công ty chứng khoán và nhân viên kinh
doanh phải:
- Tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.
- Bảo đảm tính trung thực, khách quan và khoa học của hoạt động tư vấn.
- Không được tiến hành các hoạt động có thể làm cho khách hàng và công
chúng hiểu lầm về giá cả, giá trị và bản chất của bất kỳ loại chứng khoán nào.
- Không được có hành vi cung cấp thông tin sai sự thật để dụ dỗ hay mời
gọi khách hàng mua bán một loại chứng khoán nào đó.
- Bảo mật các thông tin nhận được từ người sử dụng dịch vụ tư vấn tr ừ
trường hợp đươc khách hàng đồng ý hoặc pháp luật có quy định khác.
- Chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động tư vấn và bồi thường
thiệt hại cho người sử dụng dịch vụ tư vấn khi vi phạm cam kết trong hợp đồng
tư vấn.
Tuy nhiên, các nhà tư vấn thường đánh giá tình huống theo kiến thức, kinh
nghiệm và tư duy chủ quan của họ, do vậy việc đánh giá tình huống của mỗi nha
10
tư vấn là khác nhau. Tính khách quan và chính xác của các bản phân tích sẽ mang
lại uy tín cho nhà tư vấn.
4.6. Các nghiệp vụ hỗ trợ khác
- Nhìn chung, các nghiệp vụ hỗ trợ giao dịch nhằm mục đích tạo thuận lợi
cho nhà đầu tư, giúp nhà đầu tư không bỏ lỡ các cơ hội đàu tư, nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn.
- Nghiệp vụ lưu ký chứng khoán.: là công việc đầu tiên để các chứng
khoán có thể giao dịch trên thị tường tập trung – việc lưu giữ, bảo quản chứng
khoán của khách hàng và giúp khách hàng thực hiện các quyền của mình đối với
chứng khoán – được thực hiện thông qua các thành viên lưu ký của thị tr ường
giao dịch chứng khoán.
- Lưu ký chứng khoán là một hoạt động rẩt cần thiết trên TTCK. Bởi vì
trên TTCK tập trung, việc thanh toán các giao dịch diễn ra tại Sở giao dịch chứng
khoán. Vì vậy, lưu ký chứng khoán một mặt giúp cho quá trình thanh toán tại Sở
giao dịch đươc diễn ra thuận lợi, nhanh chóng, dễ dàng. Mặt khác, nó hạn
chế rủi ro cho người nắm giữ chứng khoán như rủi ro bị hỏng, rách, thất lạc
chứng chỉ chứng khoán…
- Cho vay cầm cố chứng khoán: là một hình thức tín dụng mà trong đó
người đi vay dùng số chứng khoán sở hữu hợp pháp của mình làm tài sản cầm cố
để vay kiếm tiền nhằm mục đích kinh doanh, tiêu dùng…
- Cho vay bảo chứng: là một hình thức tín dụng mà khách hàng vay tiền để
mua chứng khoán, sau đó dùng số chứng khoán mua được từ tiền vay để làm tài
sản cầm cố cho khoản vay.
- Cho vay ứng trước tiền bán chứng khoán: là việc công ty chứng khoán
ứng trước tiền bán chứng khoán của khách hàng được thực hiện tại TTGD
5. Vai trò của công ty chứng khoán
5.1. Vai trò làm cầu nối giữa cung - cầu chứng khoán
Công ty chứng khoán là một định chế tài chính trung gian tham gia hầu hết
vào quá trình luân chuyển của chứng khoán: từ khâu phát hành trên thị trường sơ
cấp đến khâu giao dịch mua bán trên thị trường thứ cấp.
-Trên thị trường sơ cấp
11
+ Công ty chứng khoán là cầu nối giữa nhà phát hành và nhà đầu tư, giúp
các tổ chức phát hành huy động vốn một cách nhanh chóng thông qua nghiệp vụ
bảo lãnh phát hành.
+ Công ty chứng khoán với nghiệp vụ chuyên môn, kinh nghiệp nghề
nghiệp và bộ máy tổ chức thích hợp, họ thực hiện tốt vai trò trung gian môi giới
mua bán, phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tư và thực hiện một số dịch vụ khác
cho cả người đầu tư và người phát hành. Với nghiệp vụ này, CTCK thực hiện
vai trò làm cầu nối và là kênh dẫn vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu.
-Trên thị trường thứ cấp
Công ty chứng khoán là cầu nối giữa các nhà đầu tư, là trung gian chuyển
các khoản đầu tư thành tiền và ngược lại. CTCK với nghiệp vụ môi giới, tư vấn
đầu tư đảm nhận tốt vai trò chuyển đổi này, giúp cho các nhà đầu tư giảm thiều
thiệt hại về giá trị khoản đầu tư của mình.
5.2.Vai trò xác định giá cả chứng khoán
Thông qua Sở giao dịch chứng khoán, thị trường OTC, các CTCK cung cấp
một cơ chế giá cả nhằm giúp nhà đầu tư có được sự đánh giá đúng thực tế và
chính xác về giá trị khoản đầu tư của mình.
5.3.Thực hiện tính thanh khoản của chứng khoán
Các CTCK thực hiện cơ chế chuyển đổi này, từ đó giúp các nhà đầu tư
thực hiện mong muốn chuyển tiền mặt thành chứng khoán và ngược lại một
cách ít thiệt hại nhất (chi phí chuyển đổi rẻ nhất và thời gian chuyển đổi ngắn
nhất có thể).
12
II/ CÔNG TY CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM
A. Thực trạng:
1.Giai đoạn 2000 – 2005
1.1.Số lượng và quy mô hoạt động của công ty chứng khoán
Ngày 28/11/1996, Chính phủ ra nghị định thành lập Ủy Ban Chứng khoán
Nhà Nước
Ngày 11/7/1998, Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập hai Trung tâm
giao dịch chứng khoán thuộc Ủy ban Chứng khoán nhà nước
20/07/2000 : Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM chính thức đi vào
hoạt động với:
4 Cty chứng khoán :SSI với vốn điều lệ ban đầu là 6 tỷ đồng
2 cổ phiếu niêm yết : Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (REE) và Công ty cổ
phần Cáp và Vật liệu viễn thông (Sacom). Một tuần chỉ có hai phiên giao
dịch.Giá trị cổ phiếu niêm yết là 270 tỷ đồng (theo mệnh giá)
Trong những năm đầu, thị trường chứng khoán Việt Nam còn non nớt, số
nhà đầu tư tham gia thị trường còn ít, không nhiều cá nhân, tổ chức mặn mà với
việc thành lập các CTCK. Thị trường chứng khoán phát triển chậm, không có
biến động lớn.Đến 05/05/2001 mới chỉ có 5 công ty niêm yết và 7 công ty kinh
doanh chứng khoán hoạt động tại trung tâm giao dịch chứng khoán.
Thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục phát triển chậm chạp trong các
năm tiếp theo. Số lượng các CTCK sau 3 năm thị trường hoạt động chỉ là 12 công
ty với tổng vốn điều lệ là 465 tỷ đồng, thực hiện tất cả các nghiệp vụ chứng
khoán. Số lượng mã cổ phiếu được giao dịch trên thị trường không cao (73 mã)
với giá trị vốn hóa không lớn. Thị trường mới chỉ có 14000 nhà đầu tư. Số nhà
đầu tư là tổ chức và nhà đầu tư nước ngoài không lớn. Tình trạng trên là do thị
trường chứng khoán chưa thực sự trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn
cho nền kinh tế. Nhìn vào biểu đồ ta thấy chỉ số vn index không tăng mà thậm
chí còn sụt giảm trong 3 năm đầu.
Năm 2004 và 2005 thị trường có những chuyển biến tích cực.Chỉ số VN
index liên tục tăng. Qua 5 năm TTGDCK TP hcm đã vận hành hệ thống giao dịch
13
thông suốt và an toàn trên 1.000 phiên giao dịch, với giá trị giao dịch bình quân
phiên của toàn thị trường liên tục tăng từ 1,4 tỷ đồng trong năm 2000 lên 81 tỷ
đồng trong 7 tháng đầu năm 2005. Bức tranh chung của Thị trường chứng khoán
Việt Nam năm 2005 có sự khởi sắc, quy mô thị trường được mở rộng, tăng
khoảng 55% giá trị chứng khoán niêm yết, số lượng nhà đầu tư tăng 35%, lòng
tin của nhà đầu tư đối với thị trường được nâng lên. Đây là một cơ hội lớn cho
các công ty chứng khoán tăng số khách hàng ,số lượng nhà đầu tư từ dưới 3.000
tài khoản vào năm 2000 nay đã đạt trên 24.300 tài khoản, trong đó có 250 nhà đầu
tư là tổ chức
Cũng trong năm 2005 trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội chính thức
đi vào hoạt động là một động lực lớn cho TTCK và cũng là một cơ hội l ớn cho
các công ty chứng khoán.
Qua 5 năm hoạt động đã có 14 CTCK được thành lập và hoạt đ ộng trên
TTCK. Năm 2005, cả 14 công ty đều có lãi. Các CTCK SSI, Bảo Việt, ACB,
VCBS... đều có mức lợi nhuận trên 30%. Sự lớn mạnh của các CTCK không chỉ
thể hiện qua việc mở rộng quy mô hoạt động ra một số tỉnh-thành trong nước
như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TPHCM, Bình Dương, Cần Thơ…, mà tiềm
lực về vốn và nguồn nhân lực cũng không ngừng gia tăng, góp phần nâng cao
năng lực hoạt động của thị trường.
1.2.Chất lượng hoạt động
Tính đến năm 2004 Các CTCK mở rộng hoạt động nghiệp vụ, có kết quả
kinh doanh và tiềm năng phát triển khả quan :
Cùng với sự gia tăng về số lượng, chất lượng các loại hình dịch vụ và
tiện ích phục vụ người đầu tư cũng ngày càng được nâng cấp và đa dạng hóa.
Các mô hình đầu tư mới như quỹ đầu tư chứng khoán, hợp đồng mua lại trái
phiếu, cổ phiếu có kỳ hạn… cũng đã bắt đầu xuất hiện trên thị trường, làm
phong phú thêm hàng hóa để người đầu tư lựa chọn. Các dịch vụ gia tăng giá tr ị
như liên kết tài khoản với ngân hàng, báo giá chứng khoán qua điện thoại, theo
dõi giao dịch chứng khoán trực tuyến, đặt lệnh giao dịch qua điện thoại,
Internet… được các CTCK đưa vào áp dụng ngày càng nhiều, đem lại lợi ích
thiết thực cho người đầu tư. . Nguồn vốn điều lệ của các CTCK đã lên tới trên
810 tỷ đồng, hoạt động kinh doanh đã ổn định hơn sau một số năm đầu khó khăn,
14
đến năm 2004 các CTCK đều có lãi và đã thực hiện trích quỹ dự phòng tài chính
để tăng vốn điều lệ.
Cụ thể:
+ Về kết quả triển khai các hoạt động nghiệp vụ được cấp phép: Các
CTCK đã chủ động triển khai mạnh hoạt động t ư vấn tài chính doanh nghiệp:
cung cấp dịch vụ định giá doanh nghiệp, tư vấn cổ phần hoá, thực hiện đấu giá
phát hành cổ phiếu qua CTCK, tư vấn niêm yết và phát hành bổ sung tăng vốn
qua TTCK. Trong năm 2004, các CTCK đã làm đại lý phát hành cổ phiếu cho gần
20 công ty và tư vấn cổ phần hoá cho gần 100 doanh nghiệp, tư vấn niêm yết
mới và niêm yết bổ sung cho 10 doanh nghiệp, đây là đóng góp c ủa các CTCK
trong tiến trình đẩy mạnh cổ phần hoá DNNN của nhà nước
Trong năm 2004 đã có 6/13 CTCK triển khai nghiệp vụ quản lý danh mục
đầu tư với tổng giá trị chứng khoán trong danh mục trên 240 tỷ đồng. Bên cạnh
đó, các CTCK đã thực hiện bảo lãnh phát hành với tổng giá trị là 9.034 tỷ đồng.
+ Về kết quả kinh doanh: Hầu hết các CTCK đều có lãi. So với năm 2003
doanh thu tự doanh tăng 8 lần (tự doanh trái phiếu chiếm 90% tổng giá trị tự
doanh), doanh thu môi giới tăng 3 lần và doanh thu tư vấn tăng 1,6 lần.
+ Về tiềm năng phát triển: các CTCK bắt đầu xác định thế mạnh nghiệp
vụ của từng công ty. Một số công ty đã thực hiện tăng vốn điều lệ (như Công ty
cổ phần chứng khoán Sài gòn, CTCK Ngân hàng Công thương).
+ Các tổ chức kinh doanh chứng khoán đã thành lập Hiệp hội để phối hợp
hoạt động giữa các hội viên và thúc đẩy phát triển TTCK, bước đầu đã tham gia
nghiệp vụ cho các nhân viên hành nghề.
Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế và tồn tại:
- Khung pháp lý và chính sách phát triển thị trường ck cũng như các công ty
chứng khoán vẫn chưa hoàn thiện. Chúng ta chưa có Luật Chứng khoán, hệ
thống các văn bản về chứng khoán và TTCK hiện hành có tính pháp lý chưa cao
và còn nhiều bất cập .Các văn bản pháp quy ở mức thấp vì vậy không bao trùm
được hết phạm vi hoạt động của thị trường, chưa tạo ra được một thể chế hoàn
chỉnh theo nguyên lý vốn có của nó..Điều này đã gây khó khăn cho các công ty
chứng khoán trong việc hoạt động cũng như chấp hành luật.
- Quy mô của thị trường cổ phiếu nhỏ nên chưa thu hút các nhà đ ầu tư.
Với 30 CTNY mà đa phần là các doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ, tổng giá trị vốn
15
hóa thị trường cổ phiếu hiện chỉ vào khoảng 0,6% GDP (nếu tính cả trái phiếu
thì tổng giá trị niêm yết toàn thị trường là 30.800 tỷ đồng, chiếm 4,8% GDP), hãy
còn quá nhỏ để có thể đại diện cho nền kinh tế. Quy mô nhỏ đã gây khó khăn
cho các công ty chứng khoán trong việc mở rộng hoạt động kinh doanh.Hơn nữa
“miếng bánh nhỏ” này lại bị các ông lớn như SSI,Bảo Việt … nắm giữ đa phần
nên sẽ càng khó khăn cho các công ty nhỏ và mới.
- Cơ chế hoạt động của TTCK chưa thực sự ổn định đã ảnh hưởng xấu
đến các công ty chứng khoán
- Năng lực trình độ của cán bộ quản lý, các nhân viên hành nghề chưa đáp
ứng được với yêu cầu phát triển lâu dài của thị trường.Điều nãy cũng dễ hiểu vì
TTCK VN là một thị trường non trẻ,thiếu kinh nghiệm.
- Máy móc thiết bị chưa hiện đại nên việc giám sát và thông tin của thị
trường không hiệu quả,hệ thống công nghệ thông tin còn ở trình độ thấp.
-Chất lượng hoạt động và cung cấp dịch vụ trên TTCK chưa cao, tính
minh bạch và hiệu quả còn hạn chế, thể hiện ở chất lượng công tác công bố
thông tin, chất lượng hoạt động của TTGDCK cũng như các thành viên thị
trường. Các biểu hiện vi phạm trên thị trường ở một số CTCK cũng như công ty
niêm yết đã ảnh hưởng đến lòng tin của công chúng đầu tư, các giải pháp phát
triển thị trường chưa đồng bộ.
Nguyên nhân của tình trạng trên là do: tính chủ động, hiệu quả trong công
tác quản lý, giám sát hoạt động TTCK chưa cao. Chưa có một chương trình hành
động thống nhất để phát huy vai trò và khả năng của các thành viên thị tr ường
trong nỗ lực chung để phát triển TTCK, đặc biệt là vai trò phối kết hợp c ủa các
Bộ, ngành, địa phương với cơ quan quản lý Nhà nước về chứng khoán và TTCK
còn hạn chế. Đồng thời, năng lực và kinh nghiệm thực tiễn của cán bộ quản lý
cũng như nhân viên hành nghề còn có hạn chế nhất định; chưa xây dựng và thực
hiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của tổ chức và người kinh doanh chứng
khoán.
2.Giai đoạn 2006 - 2007
Trước tiên cần phải khẳng định giai đoạn 2006-2007 là thời kì bùng nổ
mạnh mẽ của thị trường chứng khoán nói chung và công ty chứng khoán nói
16
riêng. Sự gia tăng mạnh mẽ cả về số lượng, quy mô và mở rộng nghiệp vụ của
các công ty chứng khoán là rất đáng kinh ngạc.
Qua sáu năm hoạt động, khởi điểm từ vài công ty năm 2000 tính đến cuối
năm 2006 số lượng công ty đã tăng lên 55 và sang năm 2007 là 78.
Bên cạnh đó, các CTCK cũng chú trọng đến việc mở rộng mạng lưới giao
dịch thông qua các chi nhánh, các đại lí nhận lệnh,..Tuy nhiên về địa bàn hoạt
động còn rất nhiều hạn chế chủ yếu chỉ tập trung tại hai thành phố l ớn là Hà
Nội và Tp. Hồ Chí Minh. So với nhu cầu giao dịch của nhà đầu tư, nhu cầu tư
vấn CPH, niêm yết Việc phân tích một cách tương đối đơn giản các con số như
trên cho thấy, sự gia tăng của số lượng các CTCK trong thời gian vừa qua có xu
hướng phù hợp với xu hướng gia tăng của quy mô và hàng hóa trên th ị tr ường.
Giá trị thị trường tăng mạnh, số lượng hàng hóa lớn đòi hỏi một lực lượng trung
gian thị trường mạnh có tiềm lực tài chính, công nghệ, chuyên môn tốt. Mặt khác,
khi thị trường phát triển trong giai đoạn nóng, số lượng CTCK dù tăng nhanh vẫn
chưa thể đáp ứng được đòi hỏi giao dịch của nhà đầu tư, cũng như nhu cầu về tư
vấn cổ phần hóa (CPH), tư vấn niêm yết. Năm 2001 chỉ có 8.700 tài khoản nhà
đầu tư, năm 2006 tăng lên 72.700 tài khoản, năm 2007 là 303.980 tài khoản và
đến đầu năm 2008 là 383.980 tài khoản. Có thể thấy sự quá tải của các CTCK
trong giai đoạn 2006-2007 trong việc thực hiện các nghiệp vụ môi giới, tư vấn
niêm yết. Mặt khác, số lượng CTCK tuy tăng nhưng về cơ bản, số lượng chi
nhánh vẫn hạn chế (tính đến cuối 2007 chỉ có 45 chi nhánh/78 CTCK). So sánh
với các nước, ví dụ tại Nhật Bản hay Hàn Quốc, các CTCK thường có và tiềm
năng phát triển của thị trường, thiết nghĩ với số lượng CTCK như hiện nay chưa
phải là nhiều, nhất là trong điều kiện thị trường phát triển mạnh, không bị sụt
giảm như những năm 2006 -2007.
2.1. Về quy mô vốn
Giá trị vốn hóa của thị trường tính đến hết năm 2006 tăng hơn 20 lần so
với năm 2001, tăng gần 3 lần so với năm 2005. Trong giai đoạn này, mức tăng
của số lượng các CtyCK thấp hơn nhiều so với mức tăng của giá trị vốn hóa của
thị trường/GDP và số lượng CTNY. Số lượng CtyNY cũng tăng gần 4 lần so với
năm 2005 và đạt các chỉ tiêu tăng trưởng tốt. TTCK thu hút được sự quan tâm của
đông đảo công chúng đầu tư và các thành phần kinh tế. Giá cổ phiếu trên thị
17
trường liên tục tăng trong một giai đoạn dài. Bối cảnh chung nền kinh tế đạt tốc
độ tăng trưởng cao, xuất hiện nhiều cơ hội phát triển mới từ việc gia nhập
WTO, các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô được duy trì ở mức hợp lý, đầu tư nước ngoài
(ĐTNN) được đẩy mạnh. Tất cả những yếu tố này đã tạo niềm tin cho các nhà
đầu tư vào một TTCK tiềm năng, với những kỳ vọng về các khoản lợi nhuận do
thị trường đem lại... Nhiều tổ chức nhanh chóng gia nhập thị trường và mong
muốn được “hưởng một phần của chiếc bánh” lợi nhuận từ TTCK. Do vậy, nhu
cầu thành lập CTCK tăng mạnh là điều dễ hiểu.
Mặt khác, 2006 còn là năm bản lề, trước khi Luật Chứng khoán có hiệu
lực. Những tổ chức tài chính muốn gia nhập thị trường đứng trước sức ép phải
“nhanh chân” trước khi yêu cầu về vốn để thành lập CTCK tăng từ 44 tỷ đồng
lên 300 tỷ đồng theo quy định của Luật Chứng khoán, khi luật này có hiệu lực.
Đồng thời, cơ chế ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho các CTCK mới thành
lập sắp được bãi bỏ. Điều này dẫn đến một số lượng lớn hồ sơ nhanh chóng
được hoàn tất và đệ trình cơ quan chức năng để được hưởng các khoản ưu đãi
trên.
Sang năm 2007 giá trị vốn hóa thị trường năm đạt trên 43% GDP, số lượng
các CTCK tăng ở mức cao hơn so với mức tăng của giá trị vốn hóa thị
trường/GDP và số lượng CTNY. Sở dĩ như vậy là do nhu cầu thành lập CTCK
vẫn lớn trong khi giá sụt giảm liên tục, khiến cho giá trị vốn hóa thị trường giảm
mạnh. Giả thiết, nếu thị trường vẫn ở mức chiếm 40-50% GDP thì tương quan
này có thể khác rất nhiều. Một nhân tố khác phải tính đến, đó là năm 2007, Việt
Nam chính thức trở thành thành viên của WTO, đồng nghĩa với việc phải có lộ
trình thực hiện các cam kết về dịch vụ tài chính, chứng khoán. Theo đó, ngay từ
khi gia nhập WTO, CTCK nước ngoài được góp vốn, liên doanh với đối tác trong
nước với tỷ lệ không quá 49%. Sau 5 năm kể từ ngày gia nhập WTO, CTCK
nước ngoài được phép thành lập chi nhánh, CTCK 100% vốn nước ngoài. Điều
này mở ra triển vọng cho ngành dịch vụ chứng khoán tại Việt Nam khi đang chờ
đón làn sóng kinh doanh mới từ việc gia nhập WTO. Đồng thời, theo cam kết
WTO, cơ quan quản lý không có lý do gì để đưa ra hạn chế về số l ượng giấy
phép kinh doanh, đặc biệt trong hoàn cảnh các công ty nước ngoài chưa đến thời
điểm được gia nhập thị trường.
18
Bài học từ các thị trường mới nổi cho thấy, tại TTCK Trung Quốc trước
đây có số lượng CtyCK lên đến 2.000 công ty, nhưng đến thời điểm sụt giảm
còn 70 công ty, và hiện nay là 107 công ty. TTCK Đài Loan thời điểm cao nhất có
278 công ty, sau đó sụt giảm còn 48 công ty. TTCK Thái Lan trước đây cũng có
tới hơn 200 CTCK, sau đó giảm xuống còn hơn 50 công ty. Việc giảm số lượng
các CTCK tại các nước thường được thực hiện thông qua việc tăng yêu cầu về
mức vốn của các CTCK (đây cũng là điều kiện cơ bản và khó nhất khi l ập
CTCK). Điều này dẫn đến hàng loạt các cuộc sáp nhập, thâu tóm, hợp nhất giữa
các công ty. Liệu các CTCK còn non trẻ của Việt Nam đã sẵn sàng cho quá trình
này chưa? Mặt khác, theo cam kết về dịch vụ chứng khoán khi Việt Nam gia
nhập WTO, vào năm 2012, các CTCK nước ngoài được phép thành lập văn phòng
đại diện, chi nhánh, CTCK 100% vốn tại Việt Nam. Giới hạn số lượng CTCK
lúc này sẽ đặt các CtyCK trong nước vào nguy cơ bị thâu tóm bởi các công ty
nước ngoài có tiềm lực tài chính mạnh. Kinh doanh dịch vụ chứng khoán nhiều
khả năng sẽ trở thành sân chơi do các nhà cung cấp dịch vụ khổng lồ nước ngoài
thống trị, trong khi các công ty trong nước với kinh nghiệm còn non trẻ, tiềm lực
kinh tế còn mỏng khó lòng sống sót trong cuộc cạnh tranh sắp tới. Do vậy, nếu
dùng biện pháp tăng yêu cầu về vốn để khống chế số lượng các CTCK thì cần
cân nhắc tăng đến bao nhiêu là hợp lý?
Yêu cầu về vốn 300 tỷ đã là một con số tương đối lớn đối với một nhà
cung cấp dịch vụ trong nước, bởi thiết nghĩ CTCK không cần thiết phải có s ố
vốn lớn đến như một ngân hàng thương mại (hiện mức vốn tối thiểu là 1.000 tỷ
đồng), đồng thời cần cân nhắc tới tương quan với tổng giá trị vốn hóa thị trường
và số lượng hàng hóa trên thị trường. Nên chăng, chúng ta nên tập trung vào việc
nâng tiêu chí thành lập CTCK dưới góc độ nâng cao chất lượng như việc bắt
buộc khi thành lập CTCK mới cần phải có sự tham gia của các định chế tài chính
lớn như ngân hàng, bảo hiểm... Một vấn đề nữa đặt ra là số lượng các CTCK khi
thị trường sụt giảm sẽ là bao nhiêu và khi thị trường tăng trưởng trở l ại thì bao
nhiêu là đủ? Trong mọi thời điểm, thiết nghĩ, vấn đề chất lượng nên được đặt
lên hàng đầu, nhất là trong tình hình thị trường hiện nay, việc tăng cường năng
lực cho đội ngũ trung gian thị trường càng là vấn đề cấp thiết.
2.2.Về hoạt động của các công ty chứng khoán
19
Theo thống kê của UBCKNN cho thấy hết năm 2006 và quí I năm 2007 lợi
nhuận sau thuế đều tăng mạnh ( ngoại trừ cong ty chứng khoán Việt Nam lỗ
1,573 tỷ đồng). Phải kể đến TOP 5 CTCK trên thị trường Việt Nam đều đạt
được lợi nhuận lớn như: Lợi nhuận sau thuế của SSI cán đích 864 tỷ đồng,
ACBS là 332 tỷ đồng BVSC 214 tỷ đồng, KLS 126 tỷ đồng
Trong các nghiệp vụ cơ bản của một công ty chứng khoán gồm: Tự
doanh; môi giới; tư vấn tài chính và đầu tư chứng khoán; lưu ký chứng khoán,
bảo lãnh phát hành chứng khoán... thì tự doanh là mang lại nguồn lợi lớn
nhất.Tất nhiên, đó là vào thời điểm giá chứng khoán lên như diều gặp gió và
thường xuyên xanh sàn. Với các chức năng còn lại, CTCK chỉ là kiếm tiền lẻ duy
trì hoạt động, phần trăm thu về trên tổng mức lợi nhuận là rất khiêm tốn Một
trong những nguồn thu lớn nhất của các công ty CK đến từ mảng môi giới, hiện
đang được tính ở mức 0,2-0,3% tổng giá trị giao dịch của các nhà đầu tư (cá biệt
có công ty thu đến 0,5%). Nếu tính trung bình thị trường TP.HCM và Hà Nội đạt
tổng giá trị giao dịch hơn 1.000 tỉ đồng/phiên thì cứ mỗi phiên 55 công CK “xơi”
chừng 2-3 tỉ đồng. Tuy nhiên, một số công ty đang “phất” lên chủ yếu nhờ mảng
tự doanh. Trong đó, SSI đang được xem là công ty CK có mảng tự doanh mạnh
nhất trên thị trường. Năm 2006, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn của công ty
này lên đến 1.786 tỉ đồng, trong khi đầu tư tài chính dài hạn chỉ có 147,8 tỉ đồng.
3. Giai đoạn nửa cuối 2007 đến nay
20