Tiết 19: Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp
Tạo nguồn biến dị làm nguyên liệu cho chọn lọc,
Đánh giá kiểu hình để chọn ra kiểu gen mong muốn,
Tạo và duy trì dòng thuần có tổ hợp gen mong muốn
Chương IV: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
Ch IV:
Tiết 19:
CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG
DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
QUI TRÌNH TẠO GIỐNG GỒM:
- Tạo nguồn biến dị làm nguyên liệu cho chọn lọc
Nghiên cứu phần đầu
- Đánh giá kiểu hình để chọn ra kiểu gen mong muốn
tiên của SGK trang 75,
- Tạo và duy trì dòng thuần có tổ hợpEm hãy cho biết các
gen mong muốn
bước của qui trình tạo
giống mới?
lai h÷u tÝnh t¹o
Phương pháp nào đã
Nguån biÕn dÞra được biến dị tổ
tæ hîp
hợp?
Tại sao biến dị tổ hợp
lại có vai trò đặc biệt
trong quan trọng trong
việc tạo giống mới?
T¹o gièng T¹o gièng
thuÇn chñng cã −u thÕ lai cao
Nhóm 1: Quan sát sơ đồ hình 18.(1 và2), nêu cách tiến hành
của phương pháp tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tỏ hợp?
Nhóm 2: Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo
giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp?
Nhóm 3: Ưu thế lai là gì? Lấy ví dụ minh hoạ?
Cơ sở di truyền học của hiện tượng ưu thế lai?
Nhóm 4: Trình bày phương pháp tạo ưu thế lai?
Kể một vài thành tựu tạo giống vật nuôi và cây trồng có ưu thế
lai cao ở Việt Nam mà trên thế giới mà em được biết?
Nhóm 5: Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo giống có ưu
thế lai?
1. TẠO GiỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN BỊ TỔ HỢP
Cách tiến hành:
-Tạo dòng thuần chủng khác nhau
- Lai các dòng thuần với nhau rồi chọn lọc ra tổ hợp gen mong
muốn
- Cho tổ hợp gen “đã chọn” tự thụ phấn hoặc giao phối gần để
tạo ra giống thuần
* Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo giống
nh
dựa trên nguồn biến dị tổ hợp:
• Kỹ thuật không phức tạp nhưng mất rất
nhiều thời gian, công sức để đánh giá từng
tổ hợp gen cũng như tìm cách để duy trì
được tổ hợp gen mong muốn ở dạng thuần
chủng vì các gen thường phân li trong quá
trình giảm phân, nên chỉ có những tổ hợp
gen đặc biệt mới có thể duy trì ổn định.
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao
1. Khái niệm ưu thế lai
Là hiện tượng con lai có năng suất, sứthế laing chịu, khả
Nhóm 3: Ưu c chố là gì?
năng sinh trưởng và phát Lấển cao vượt trộic? với các dạng
tri y ví dụ minh họ so
Cơ sở di truyền học của
bố mẹ.
hiện tượng ưu thế lai?
2. Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
• Giả thuyết “siêu trội”cho rằng; ở trạng thái dị hợp tử
về nhiều cặp gen khác nhau, con lai có kiểu hình
vượt trội về nhiều mặt so với các dạng bố mẹ thuần
chủng.
AABB < AaBb > aabb
2- Phương pháp tạo ưu thế lai
• Tạo ra các dòng thuần chủngương pháp tạo
Trình bày ph khác nhau.
ưu thế lai?
• Lai các dòng thuần chủngt vài thành tựu tạđể tìn ra
Kể mộ với nhau o
giống vật nuôi và cây trồng
tổ hợp lai cho ưu thế có ưu thế lai cao ở Việt
lai cao.
Nam mà trên thế giới mà
- Lai thuận nghịch
em được biết?
- Lai khác dòng:
+ Lai khác dòng đơn: dòng A x dòng B → dòng C
+Lai khác dòng kép: dòng A x dòng B → dòng C
dòng D x dòng E → dòng F
dòng C x dòng F → dòng G
Con lai có năng suất cao
* Ưu điểm:
Ưu, nhược điểm
* Nhược điểm:
của phương
pháp tạo giống
-Việc tìm kiếm tổ hợp gen chocó TL thế lai? nhiều
Ư ưu tốn rất
công sức, thời gian và kinh phí.
- Khó có thể tiên đoán được trước tổ hợp lai nào
cho ƯTL, tổ hợp lai nào không cho ƯTL.
- Việc duy trì ƯTL rất khó thực hiện vì ƯTL chỉ
biểu hiện cao nhất ở F1 và giảm dần qua các thế
hệ không sử dụng F1 để làm giống
4. Một vài thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong
sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
• Lúa:
• Ngô: VN10, VN5, Biôxit, nếp,...
• Lạc, Đỗ tương,.....
• Vật nuôi: Lợn, gà, dê, bò (bò vàng Thanh
hoá với bò Hônsten Hà Lan), vịt lai:vịt Bầu
với vịt cỏ)
NGUỒN NGUYÊN LIỆU CHO TẠO GIỐNG
Nguồn gen tự nhiên Nguồn gen nhân tạo
+ Việc lai giống và gây đột biến
+ Là nguồn gen được sưu tập
tạo ra nguồn nguyên liệu cho
trong tự nhiên về một giống Qua nghiên cứu phần I
và II, chọn giống-biết ồn gen nhân
em hãy cho ngu
vật nuôi cây trồng nào đó
nguồn tnguyên liệu cho
ạo hay ngân hàng gen
→ bộ sưu tập giống
tạo giống được lấy từ
+ Ở cây trồng, bộ sưu tập là đâu?
+ Ngân hàng gen về lúa là Viện
các chủng địa phương hoặc nghiên cứu lúa quốc tế IRRI
các dạng ở các trung tâm
phát sinh giống cây trồng
Câu 1: Câu nào dưới đây giải thích về ưu thế lai
1: Câu
là đúng?
a. Lai 2 dòng thuần chủng với nhau sẽ luôn cho
ra con lai có ưu thế lai cao.
b. Lai 2 dòng thuần chủng khác xa nhau về khu
vực địa luôn cho ưu thế lai cao.
c. Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ
nhất định mới có thể cho ưu thế lai.
d. Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai
cao làm giống vì con lai thường không đồng
nhất về kiểu hình.
