Thuật ngữ giao nhận vận tải
Tài liệu tham khảo về thuật ngữ giao nhận vận tải
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
A (Back to top)
Abatement Sự giảm giá (Hàng hóa, cước phí,...)
Sự giảm giá(Hàng hóa,
cước phí,...)
Accept except Thuật ngữ được người thuê tàu hoặc đại lý thuê tàu sử dụng trong giao dịch
Chấp nhận nhưng loại để chỉ mình chấp nhận một số điều khoản hoặc chi tiết nào đó nhưng không
trừ chấp nhận các phần khác bị loại trừ sẽ được gạt bỏ hoặc sửa đổi theo yêu cầu.
Accomplished bill of Vận đơn gốc đã được trao cho người chuyên chở (Surrendered) tại cảng dở v à
lading hàng đã được nhận xong.
Vận đơn đã nhận hàng
Là việc từ chối thực hiện một h ành động. (abandonment of action). Thí dụ:
Abandonment
Sự khước từ: Khước từ việc thưa kiện, truy cứu, chuyến hành trình, vi ệc giao nhận hàng vì
những lý do nào đó. 2. Sự từ bỏ: L à việc từ bỏ một tài sản được bảo hiểm
(Abandonment of insured prope rty) trong trư ờng hợp tài sản bị tổn thất coi
như toàn bộ ước tính (constructive total loss). Chủ tài sản phải làm văn bản
từ bỏ tài sản và thực hiện việc chuyển quyền sở hữu tài sản ấy cho người
(công ty) bảo hiểm, để được người này xem xét t ừ chối hoặc chấp nhận bồi
thường toàn bộ lô hàng. Ví dụ: Tàu bị đắm ở biển sâu, trục vớt khó khăn và
tốn kém n ên chủ tàu tuyên bố từ bỏ tàu, chuyển quyền sở hữu con tàu cho
người (công ty) bảo hiểm xem xét từ chối hoặc chấp nhận bồi th ường theo giá
trị bảo hiểm của tàu. Nếu người bảo hiểm từ chối bồi thường tổn thất toàn bộ
với lý do chính đáng, thì họ sẽ bồi thường tổn thất bộ phận (Partial loss).
Aboard 1. Trên, lên (Tàu, xe lửa, máy bay) - Xà lan chở trên tàu (Lighters aboard
ship) - Xếp hàng lên tàu (To get aboard) 2. Với Giới từ dùng trong thuật ngữ:
1. Trên, lên (Tàu, xe
lửa, máy bay) Va đụng với một tàu khác (to fall aboard of a ship). A.B.S Chữ viết tắt của:
American Bureau of Shipping. (Xem: American Bureau of shipping)
Vận đơn gốc đã được trao cho người chuyên chở (Surrendered) tại cảng dỡ v à
Accomplished bill of
hàng đã được nhận xong.
lading
Vận đơn đã nhận hàng
Act of war Bao gồm chiến tranh giữa các quốc gia, nội chiến, khởi nghĩa, nổi loạn, hành
Hành động chiến tranh động thù địch như tiêu diệt, phá hoại, bắt giữ, tịch thu và các hành động
chiến tranh khác t ương tự... Trong nghiệp vụ bảo hiểm, rủi ro tổn thất do
hành động chiến tranh được bảo hiểm theo điều kiện đặc biệt, có giới hạn,
theo điều khoản bảo hiểm chiến tranh (war risk insurance clause)
Thuật ngữ được dùng trong nghiệp vụ gom hàng vận chuyển (Consolidation)
Actual carrier or
effective carrier để chỉ người chuyên chở có tàu đảm trách việc chở hàng thực sự, khác với
Người chuyên chở đích người chuyên chở danh nghĩa theo hợp đồng vận tải nhưng không có tàu
thực (NVOCC) đứng ra ký kết hợp đồng vận tải, sau đó lại phải thu ê người chuyên
chở đích thực chở hàng thay. (Xem: Consolidation or groupage)
Actual total loss Thuật ngữ dùng trong nghiệp vụ bảo hiểm, chỉ lô hàng được bảo hiểm bị hoàn
Tổn thất toàn bộ thực toàn tổn thất về số lượng hoặc về phẩm chất. (Xem: Total loss)
tế
Bản ghi những điều bổ sung vào một văn bản pháp luật chủ yếu (hiệp định,
Addendum
Phụ lục hợp đồng, thỏa thuận...), làm thành một bộ phận không tách rời của văn bản
ấy. (Xem: Rider )
Là khoản tiền phải trả thêm vào số tiền gốc theo một quy định nào đó. Thí
Additional charges
Phụ phí dụ: Trong chuyên chở hàng bằng tàu chợ hay tàu container, có trường hợp
người thuê tàu phải trả phụ phí về nhiên liệu tăng giá (Bunker adjust ment
charges), về đồng tiền trả cước mất giá (Currency adjustment charges), về
lỏng hàng (Lighterage)... thêm vào số tiền cước gốc, theo quy định của chủ
tàu.
Additional Premium Là khoản tiền mà người bảo hiểm phải trả thêm trong trư ờng hợp hàng được
Phụ phí bảo hiểm bảo hiểm theo điều kiện bảo hiểm gốc B hoặc C mà muốn mở rộng thêm một
số rủi ro phụ như: rủi ro trộm cắp và / hoặc không giao hàng, thấm ướt nước
mưa, nước ngọt, rách vỡ, dây bẩn do dầu mỡ, hành vi ác ý hay phá hoại...
Ngoài ra, một số công ty bảo hiểm quy định người được bảo hiểm phải trả
1
thêm phụ phí khi sử dụng "tàu già" (Tàu có nhiều năm tuổi).
A ddress commission Là khoản tiền tính trên phần trăm tổng số cước phí được chủ tàu / người
Hoa hồng người thuê chuyên chở trích thưởng cho người thuê tàu chuyến hoặc thuê tàu hạn định
nhằm khuyến khích người này phát triển quan hệ giao dịch giữa đôi bên, Về
tàu
thực chất, hoa hồng người thêu tàu là số tiền giảm cước mà chủ tàu / người
chuyên chở dành cho người thuê tàu
Abandonment Abandonment 1. Sự khước từ: Là việc từ chối thực hiện một hành động.
Sự khước từ (abandonment of action). Thí dụ: Khước từ việc thưa kiện, truy cứu, chuyến
hành trình, việc giao nhận hàng vì những lý do nào đó. 2. Sự từ bỏ: Là việc từ
bỏ một tài sản được bảo hiểm (Aba ndonment of insured property) trong
trường hợp tài sản bị tổn thất coi như toàn bộ ước tính (constructive total
loss). Chủ tài sản phải làm văn bản từ bỏ tài sản và thực hiện việc chuyển
quyền sở hữu tài sản ấy cho người (công ty) bảo hiểm, để được người này
xem xét từ chối hoặc chấp nhận bồi thường toàn bộ lô hàng. Ví dụ: Tàu bị
đắm ở biển sâu, trục vớt khó khăn và tốn kém nên chủ tàu tuyên bố từ bỏ
tàu, chuyển quyền sở hữu con tàu cho người (công ty) bảo hiểm xem xét từ
chối hoặc chấp nhận bồi thường theo giá trị bảo hiểm của tàu. Nếu người bảo
hiểm từ chối bồi thường tổn thất toàn bộ với lý do chính đáng, thì họ sẽ bồi
thường tổn thất bộ phận (Partial loss).
Accept except
Thuật ngữ được người thuê tàu hoặc đại lý thuê tàu sử dụng trong giao dịch
Chấp nhận nhưng loại để chỉ mình chấp nhận một số điều khoản hoặc chi tiết nào đó nhưng không
trừ
chấp nhận các phần khác bị loại trừ sẽ được gạt bỏ hoặc sửa đổi tùy theo yêu
cầu.
Accomplished bill of Vận đơn gốc đã được trao cho người chuyên chở (Surrendered) tại cảng dỡ v à
hàng đã được nhận xong.
lading
Vận đơn đã nhận hàng
Act of God or natural Tai họa bất ngờ do thiên tai gây ra, ngoài kiểm soát của con người như: động
calamity đất, sét đánh, núi lửa phun, lũ lụt, bão tố, lốc, sóng thần
Thiên tai là sức
mạnh khó phòng chống được nên tập quán quốc tế xét trường hợp xảy ra
Thiên tai
thiên tai gây tổn thất tài sản, sinh mệnh hoặc cản trở, thủ tiêu nghĩa vụ của
một bên đương sự được qui định bởi một hợp đồng hay cam kết nào đó, thì
đương sự ấy được miễn giảm trách nhiệm do trườnt hợp bất khả kháng (force
majeure). Tuy nhiên, trong nghi ệp vụ bảo hiểm, thiên tai là một loại rủi ro
được bảo hiểm và người được bảo hiểm sẽ được bồi thường tổt thất tài sản do
thiên tai gây ra.
Act of state or Act of Bao gồm các mệnh lệnh, chỉ thị về đình chỉ, cấm đoán, ngăn trở mua bán,
prince chuyên chở, hợp tác, đầu tư, gây tổn thất tài sản hoặc cản trở, thủ tiêu nghĩa
Hành vi nhà cầm quyền vụ của một bên đương sự được quy định bởi một hợp đồng hay cam kết nào
đó, thì bên đương sự ấy được miễn giảm trách nhiệm do trường hợp bất khả
kháng (force majeure). Trong nghiệp vụ bảo hiểm, rủi ro gây tổn thất do
hành vi nhà cầm quyền là loại rủi ro bị loại trừ, không được bảo hiểm
(excluded risk).
Bao gồm chiến tranh giữa các quốc gia, nội chiến, khởi nghĩa, nổi loạn, hành
Act of war
Hành động chiến tranh động thù địch như tiêu diệt, phá hoại, bắt giữ, tịch thu và các hành động
chiến tranh khác tương tự
Trong nghiệp vụ bảo hiểm, rủi ro tổn thất do
hành động chiến tranh được bảo hiểm theo điều kiện đặc biệt, có giới hạn,
theo điều khoản bảo hiểm chiến tranh (war risk insurance clause).
Actual carrier or Thuật ngữ được dùng trong nghiệp vụ gom hàng vận chuyển (Consolidation)
để chỉ người chuyên chở có tàu đảm trách việc chở hàng thực sự, khác với
effective carrier
Người chuyên chở đích người chuyên chở danh nghĩa theo hợp đồng vận tải nhưng không có tàu
thực (NVOCC) đứng ra ký kết hợp đồng vận tải, sau đó lại phải thuê người chuyên
chở đích thực chở hàng thay. (Xem: Consolidation or groupage)
Thuật ngữ dùng trong nghiệp vụ bảo hiểm, chỉ lô hàng được bảo hiểm bị hoàn
Actual total loss
Tổn thất toàn bộ thực toàn tổn thất về số lượng hoặc về phẩm chất. (Xem: Total loss)
tế
Addendum Bản ghi những điều bổ sung vào một văn bản pháp luật chủ yếu (hiệp định,
Phụ lục hợp đồng, thỏa thuận
), làm thành một bộ phận không tách rời của văn bản
ấy. (Xem: Rider)
Additional charges Là khoản tiền phải trả thêm vào số tiền gốc theo một quy định nào đó. Thí
Phụ phí dụ: Trong chuyên chở hàng bằng tàu chợ hay tàu container, có trường hợp
2
người thuê tàu phải trả phụ phí về nhiên liệu tăng giá (Bunker adjustment
charges), về đồng tiền trả cước mất giá (Currency adjustment charges), về
lỏng hàng (Lighterage)
thêm vào số tiền cước gốc, theo quy định của chủ
tàu.
Là khoản tiền mà người bảo hiểm phải trả thêm trong trư ờng hợp hàng được
Additional Premium
Phụ phí bảo hiểm bảo hiểm theo điều kiện bảo hiểm gốc B hoặc C mà muốn mở rộng thêm một
số rủi ro phụ như: rủi ro trộm cắp và / hoặc không giao hàng, thấm ướt nước
mưa, nước ngọt, rách vỡ, dây bẩn do dầu mỡ, hành vi ác ý hay phá hoại
Ngoài ra, một số công ty bảo hiểm quy định người được bảo hiểm phải trả
thêm phụ phí khi sử dụng ì tàu già (Tàu có nhiều năm tuổi).
A ddress commission Là khoản tiền tính trên phần trăm tổng số cước phí được chủ tàu / người
Hoa hồng người thuê chuyên chở trích thưởng cho người thuê tàu chuyến hoặc thuê tàu hạn định
tàu nhằm khuyến khích người này phát triển quan hệ giao dịch giữa đôi bên, Về
thực chất, hoa hồng người thêu tàu là số tiền giảm cước mà chủ tàu / người
chuyên chở dành cho người thuê tàu. Nhưng cũng có một số chủ tàu / người
chuyên chở không chấp nhận cho người thuê tàu hưởng hoa hồng bằng cách
ghi vào hợp đồng thuê tàu câu ì miễn hoa hồng người thuê tàu (Free of
Address Commisson).
Được lập ra nhằm xét xử một vụ tranh chấp nào đó và sẽ chấm dứt tồn tại
Ad - hoc Arbitration
committee sau khi xét xử.
Hội đồng trọng tài vụ
việc
Adjustment of (Xem: General average)
Average
Tính toán tổn thất /
Bảng tính tổn thất
Ad - valorem freight Là loại cước do người chuyên chở (chủ tàu) đặt ra và thu phí đối với loại hàng
Cước theo giá trị có giá trị cao như vàng bạc, đá quý, tác phẩm nghệ thuật danh tiếng
Là một phần tiền của tổng số cước phí chuyên chở mà chủ tàu và người thuê
Advance freight
Cước trả trước tàu thỏa thuận phải trả trước khi tàu chở hàng đến giao tại cảng đích
Advance on freight Là số tiền mà người gởi hàng tạm ứng cho Thuyền trưởng để trả các chi phí
Tiền tạm ứng trên cước tại cảng (không phải là cước trả trước) và sau đó sẽ được khấu trừ khi thanh
toán cước. Cước trả trước thường chiếm khoảng 1/3 tổng số cước phí và tùy
thỏa thuận mà người thuê tàu có thể được hưởng một lãi suất định trên số
tiền đã trả trước (khoảng 3%). Cước trả trước không phải là tiền vay nợ của
chủ tàu (Loan) và chủ tàu thường quy định trong điều khoản thanh toán:
ì Cước trả trước
phần trăm khi ký phát vận đơn, không khấu trừ và không
thoái hoàn cho dù tàu và / hoặc hàng hóa bị mất hay không mất . (The
freight to be paid in
on signing Bills of Lading, discountless and non
returnable, ship and / or cargo lost or not lost).
Affreightment Người thuê tàu / chủ hàng (Affreighter / Cargo Owner) có nhu cầu chuyên chở
(Chartering) đàm phán và ký kết với người chở thuê / chủ tàu (Carrier / Shipí s owner)
Việc thuê tàu một hợp đồng thuê tàu (contract of affreightment) mà theo đó người chở thuê
cam kết vận chuyển hàng hoặc cung cấp một phần hay toàn bộ con tàu cho
người thuê sử dụng để chở hàng và người thuê phải trả số tiền cước nhất định
đã được thỏa thuận trước. Hợp đồng thuê tàu bao gồm các điều khoản quy
định quyền lợi, nghĩa vụ của người thuê và người cho thuê; là hợp đồng thuê
chuyến hoặc định hạn (Voyage or time Charter-Party), vận đơn đường biển
(Bill of Lading) và đơn lưu khoang (Booking note).
Là một hợp đồng trong đó người ủy thác (Principal) ủy nhiệm cho người đại lý
Agency Agreement
Hợp đồng đại lý (Agent) thay mặt mình để thực hiện một số công việc được chỉ định và bằng
dịch vụ đó người đại lý nhận được một số tiền thù lao gọi là hoa hồng đại lý
(Agency commission). Trong vận tải biển, hợp đồng đại lý được ký kết phổ
biến giữa chủ tàu và đại lý chủ tàu (shipownerí s agent), còn ở các trường
hợp khác chủ tàu thường chỉ định đại lý tạm thời bằng điện báo hay Telex với
nội dung ủy thác ngắn gọn. Các điều khoản chủ yếu trong hợp đồng đại lý chủ
tàu gồm có: - Chỉ định đại lý và khu vực đại lý. - Phạm vi công việc đại lý (thu
xếp thủ tục tàu ra vào cảng, tiến hành bốc dỡ và giao nhận hàng, kiểm tra
thu nộp cước, thanh toán các loại phí theo chỉ thị của chủ tàu
) - Quyền và
trách nhiệm của 2 bên. - Hoa hồng đại lý - Xử lý tranh chấp - Điều kiện hiệu
3
lực và kết thúc hợp đồng
Là số tiền thù lao mà chủ tàu trả cho đại lý tàu biển (Ship -agent) về những
Agency fees
Đại lý phí dịch vụ đã làm trong lúc tàu hoạt động tại cảng: Làm thủ tục ra vào cảng, liên
hệ các nơi và theo dõi bốc dỡ hàng, tính toán thưởng phạt bốc dỡ, lo liệu vật
phẩm cung ứng, thu xếp thuyền viên đi bờ
Đại lý phí được tính nhiều hay ít
căn cứ vào nội dung yêu cầu của chủ tàu, kết quá phục vụ của đại lý, cỡ tàu
to nhỏ và tính chất, khối lượng hàng bốc dỡ. Đôi khi, để giản tiện công việc,
chủ tàu yêu cầu đại lý phí được tính chung vào tổng số tiền hoa hồng ghi
trong hợp đồng thuê tàu mà chủ tàu sẽ chi trả. Riêng trong chuyên ch ở tàu
chợ, ngoài đại lý phí theo lệ thường, chủ tàu chợ đôi khi còn trích một phần
tiền cước làm hoa hồng về hàng hóa xuất nhập khẩu. Điều này không phải là
thông lệ trong chuyên chở hàng bằng tàu chuyến dù rằng đôi khi chủ tàu cũng
chấp nhận cho đại lý được hưởng hoa hồng trên tổng số tiền cước thu được.
Advice of shipment of hàng / người mua hàng biết tình hình hàng hóa đã được gởi đi và những chi
tiết có liên quan. Trong mua bán xuất nhập khẩu, thông báo kịp thời việc giữ
Advice of despatch
Giấy báo gởi hàng hàng là trách nhiệm của người bán hàng.
All in rate Là tổng số tiền bao gồm: Cước thuê tàu, các loại phụ phí và phí bất thường
Cước toàn bộ khác mà người thuê phải trả cho người chuyên chở. Thí dụ: tàu chợ thường áp
dụng thu cước toàn bộ khi chở thuê.
All risks (A.R.) Là điều kiện bảo hiểm rộng nhất và theo điều kiện này, người bảo hiểm chịu
Bảo hiểm mọi rủi ro trách nhiệm về mọi rủi ro gây ra mất mát, h ư hỏng cho hàng hóa được bảo
hiểm (thiên tai, tai nan của biển, rủi ro phụ khác
) nhưng loại trừ các trường
hợp: Chiến tranh, đ ình công, khủng bố, khuyết tật vốn có của hàng hóa, hành
động ác ý của người được bảo hiểm, tàu không đủ khả năng hàng hải, mất
mát hư hỏng do chậm trễ, thiếu sót về bao bì đóng gói hàng, hao hụt tự nhiên
của hàng, hư hỏng, mất mát hoặc chi phí do thiếu khả năng thanh toán của
người chủ tàu, người thuê tàu hoặc người điều hành chuyên chở. Từ
01/01/1982, Hiệp hội bảo hiểm London (Anh) đã thay đổi điều kiện bảo hiểm
A.R. thành ì Điều kiện bảo hiểm hàng hóa A (Institute Cargo Clauses A) với
nội dung bảo hiểm không thay đổi về cơ bản.
All time saved both Thuật ngữ được dùng trong hợp đồng thuê chuyến có quy định thưởng phạt
theo cách bù trừ (Reversible laydays). Có nghĩa là: Hợp đồng thuê tàu quy
ends
Toàn bộ thời gian bốc định cho người thuê tàu được tính gộp toàn bộ thời gian bốc dỡ tiết kiệm được
dỡ tiết kiệm được ở 2 ở 2 đầu cảng bốc dỡ nhanh (Despatch money). Cách tính n ày có lợi cho người
đầu thuê tàu hơn là cách tính thưởng phạt riêng rẽ ở mỗi đầu cảng (Separate
laydays). Thí dụ: Một hợp đồng thuê tàu quy định thời gian bốc dỡ theo cách
bù trừ gồm 10 ngày làm việc tốt trời không kể Chủ nhật và ngày lễ dù có làm,
tiền phạt bốc dỡ chậm là 5000 USD cho cả tàu/ngày, tiền thưởng bốc dỡ
nhanh bằng ½ tiền phạt. Thực tế, người thuê tàu đã dùng 4 ngày bốc hàng tại
cảng gởi và 3 ngày dỡ hàng tại cảng đến. Như vậy toàn bộ thời gian tiết kiệm
ở 2 đầu cảng là 3 ngày và nhận được tiền thưởng bốc dỡ nhanh là: 2,500 USD
x 3 = 7.500 USD (Xem: Laydays)
All told Thuật ngữ đặt sau chữ ì Trọng tải tàu để chỉ trọng tải toàn phần của con
Toàn phần tàu (Deadweight all told), bao gồm: Trọng lượng hàng hóa, trọng lượng vật
phẩm cung ứng cho chuyến đi (Nhiên liệu, nước, thực phẩm, vật liệu chèn lót,
phụ tùng dự trữ), trọng l ượng thuyền viên và hành lý.
Always accessible (Xem: reachable on arrival)
Luôn luôn tiếp cận được
Thuật ngữ có nghĩa là đáy tàu không bao giờ chạm đất khi ra vào hoặc đỗ tại
Always safely afloat
Luôn luôn nổi an toàn cầu cảng, bảo đảm an toàn cho tàu. Chủ tàu đưa thuật ngữ này vào hợp đồng
thuê tàu, nhằm đặt trách nhiệm cho người thuê tàu chọn cảng nước sâu bảo
đảm tàu không chạm đáy lúc ra vào cũng như lúc làm hàng tại cảng. Tuy
nhiên, ở một số cảng mà độ sâu cầu cảng có phần bị hạn chế hoặc ảnh h ưởng
của thủy triều nhưng đất đáy là bùn nhão, người thuê tàu có thể yêu cầu chủ
tàu chấp thuận: ì Tàu không luôn luôn nổi nhưng chạm đáy an toàn (not
always afloat but safely aground). (Xem: arrived ship)
Có chức năng đăng kiểm và cấp giấy chứng nhận đăng kiểm cho các tàu biển
American Bureau of
shipping (A.B.S) hoạt động kinh doanh, phù hợp với quy chế, điều kiện do A.B.S của Hoa Kỳ
Tổ chức đăng kiểm tàu quy định.
Hoa Kỳ
4
Số tiền mà cảng quy định các tàu neo đậu trong hoặc ngoài khu vực cảng
Anchorage dues
Thuế neo tàu phải giao nộp.
Antedated bill of Việc ký lùi ngày cấp vận đơn (Antedating) thông thường do người gởi hàng
yêu cầu để đáp ứng phù hợp với thời gian giao hàng đã được quy định trong
lading
Vận đơn ký lùi ngày cấp hợp đồng mua bán hoặc thời hạn hiệu lực của thư tín dụng. Nó bị các trọng tài
và tòa án quốc tế lên án là thiếu trung thực, gian dối và do đó có thể gây hậu
quả tai hại cho người xuất khẩu giao hàng cũng như người chuyên chở đã ký
lùi ngày vận đơn.
Là phương thứd giải quyết tranh chấp bằng cách đưa vấn đề tranh chấp ra
Arbitration
Sự phân xử của trọng trước trọng tài viên (Arbitrator) xét xử và phán quyết, khi 2 bên đương sự
tài không thể giải quyết bằng thương lượng nhưng lại không muốn đưa vấn đề ra
tòa án. Phán quyết của trọng tài (Arbitration award) có hiệu lực pháp lý như
phán quyết của tòa án. Thông thường, mỗi b ên đương sự cử 1 trọng tài viên
của mình để xem xét và nhất trí thì các bên đương sự phải chỉ định thêm
trọng tài viên thứ 3 hoặc chỉ định một trọng tài viên quyết định (Umpire).
Trọng tài viên quyết định là người có quyền ra quyết định cuối cùng về các
vấn đề mà các trọng tài viên kia chưa nhất trí.
Arbitrator or arbiter Xem: arbitration)
Trọng tài viên, Người
phân xử
Arrest or seizure Khi chủ tàu hoặc chủ hàng vi phạm luật lệ, tập quán địa phương hoặc gây tổn
Việc bắt giữ - Việc sai hại đến quyền lợi của địa phương thì căn cứ theo sự khởi tố hoặc vụ kiện mà
chính quyền sở tại sẽ ra lệnh bắt giữ, sai áp tàu hoặc hàng hóa tạm thời để
áp
chờ đợi xét xử theo pháp luật. Thí dụ: Tàu X va đụng và làm hỏng cầu cảng,
sẽ bị chính quyền sở tại bắt giữ tại cảng chờ xét xử. Tuy nhiên, nếu chủ tàu
có yêu cầu và sẵn sàng nộp tiền bảo chứng (bail) cho việc bồi thường thì tàu
có thể được thả ra và tiếp tục kinh doanh.
Arrived ship Theo hợp đồng thuê tàu, con tàu được gọi ì Tàu đã đến khi đáp ứng đủ 3
Tàu đã đến (cảng) điều kiện sau: 1. Tàu phải thực sự đã vào cầu, bến của cảng bốc dỡ hàng có
tên trong hợp đồng. 2. Tàu phải thực sự đã sẵn sàng về mọi mặt để bốc, dỡ
hàng. 3. Thông báo sẵn sàng bốc, dỡ thích hợp bằng văn bản phải được trao
cho người gởi hay người nhận hàng. Trong hợp đồng thuê chuyến có quy định
thưởng phạt bốc dỡ, thuật ngữ trên đây liên quan mật thiết đến việc tính thời
gian bốc dỡ hàng và tính thưởng phạt bốc dỡ. Vì vậy, người thuê nên nêu cụ
thể tên cầu bến của cảng mà tàu phải đến, vào cầu bến để bốc dỡ hàng, tránh
nêu chung chung tên cảng đến vì vùng cảng khá rộng lớn, tàu đến cảng
nhưng chưa vào cầu đã có quyền trao thông báo sẵn sàng bốc dỡ và bắt đầu
tính thời gian bốc dỡ. Thường thì chủ tàu không thích cách quy định cụ thể
này vì họ lo ngại gặp trắc trở khi tàu vào cầu (Thí dụ: do cảng bị ùn tắc) và
họ chưa có quyền trao thông báo sẵn sàng bốc dỡ mà phải neo đậu chờ cầu.
Do đó, họ yêu cầu hợp đồng quy định tàu đã đến ì cho dù tàu đã vào cầu hay
chưa (Whether in bert h or not), ì cho dù đã vào cảng hay chưa (Whether
in port or not), ì Cho dù đã kiểm dịch hay chưa (Whether in free pratique
or not) và ì Cho dù đã xong thủ tục hải quan hay chưa (Whether in
customs clearance or not). Hợp đồng thuê tàu chở ngũ cốc Baltimore, mẫu C
có những quy định tương tư như sau: ì Nếu khi đến cảng dỡ hàng, tàu không
vào được vì ùn tàu thì tàu vẫn có quyền trao thông báo sẵn sàng để bốc dỡ
ngay lúc tàu còn neo đậu tại một địa điểm ngoài cảng do cảng chỉ định và bắt
đầu tính thời gian bốc dỡ cho dù tàu vào cầu hay chưa, vào cảng hay chưa, đã
kiểm dịch hay chưa, đã xong thủ tục hải quan hay chưa. Thời gian tàu rời nơi
neo đậu để vào cầu sẽ không tính vào thời gian bốc dỡ (ì If on arrival at port
of discharge, vessel is unable to enter a port due to congestion, vessel to be
allowed to tender notice of readiness upon arrival off the port at the place
appointe by the Harbour Master and time to commence as per charter
whether vessel in berth or not, whether in port or not , whether entered at
Customs or not. Time used in shifting from anchorage to berth not count as
laytime ). Những quy định nói trên trong hợp đồng thuê tàu đặt người thuê ở
thế bất lợi. Người thêu tàu cần xem xét kỹ thực trạng của Cảng đến, tình hình
địa phương, yêu cầu chuyên chở
để đấu tranh để đạt đến những thỏa thuận
công bằng hợp lý.
5
Thuật ngữ này được ghi chú dưới chữ ký để chứng minh người ký tên trong
As agent only
Chỉ nhân danh đại lý chứng từ (Thí dụ: Vận đơn đường biển, vận đơn hàng không, hợp đồng thuê
tàu
) chữ ký tên với tư cách pháp nhân là người được người khác ủy nhiệm
để thực hiện hoặc xác nhận một việc hay một số việc g ì đó và chỉ chịu trách
nhiệm giới hạn trong phạm vi ủy nhiệm ấy.
Assortment
Việc phân loại, xếp
hạng hàng hóa
Là người nhận bảo hiểm lợi ích của khách hàng (Người được bảo hiểm) theo
Assurer (Insurer)
Người bảo hiểm những quy tắc, điều kiện bảo hiểm quy định, có quyền thu phí bảo hiểm đồng
thời chịu trách nhiệm bồi thường tổn thất do những rủi ro được bảo hiểm gây
ra cho đối tượng bảo hiểm (Subject matter insured).
Assured (Insured) Thuật ngữ được dùng để chỉ người có lợi ích của mình để được bảo hiểm
Người được bảo hiểm (Hàng hóa, tàu biển, tài sản khác
) chớ không phải bản thân người này được
bảo hiểm (Trừ bảo hiểm nhân thọ).
Thuật ngữ được sử dụng trong hợp đồng bảo hiểm chuyến (Insurance vo yage
At and from
Tại và từ
policy): ì Tại và từ một cảng quy định . Có nghĩa l à ì Bảo hiểm có hiệu lực
từ khi tàu đến tại cảng quy định và trong suốt chuyến đi tiếp theo . Nhưng
nếu khi hợp đồng bảo hiểm được ký kết mà tàu chưa đến cảng quy định thì
hợp đồng bảo hiểm sẽ có hiệu lực khi nào tàu đến tại cảng ấy. Cần phân biệt
với thuật ngữ ì Từ
(From) một cảng nào đó có nghĩa là bảo hiểm chỉ có
hiệu lực khi tàu bắt đầu chuyến đi từ cảng ấy.
Người đại diện toàn quyền Là người được một người khác (Người ủy quyền)
Attorney
Người được ủy quyền chỉ định để hành động thay cho người này giải quyết, xử lý một việc nào đó.
Thí dụ: Một luật sư được thân chủ ủy quyền ra trước tòa để bênh vực quyền
lợi trong một vụ kiện (altorney - at - law); một đại lý vận tải được chủ tàu ủy
nhiệm thanh lý những phí vặt của tàu sau tai nạn đắm tàu. Việc ủy quyền
phải được viết thành văn bản gọi là ủy quyền (Warrant or power of attorney)
hoặc thư ủy quyền (Letter of attorney).
Loại hợp đồng thuê tàu chuyến chở ngũ cốc do Phòng vận tải Vương quốc Anh
Australian Grain
Charter (Austrai) (Chamber of shipping of the United Kingdom) và Hiệp hội những người gởi
Hợp đồng thuê chở ngũ hàng Úc (Australian Grain shipperí s association) soạn thảo và áp dụng trong
cốc Úc chuyên chở ngũ cốc từ Úc.
Autonomous port Loại cảng ở Pháp được xây dựng và quản lý bởi một Hội đồng quản trị gồm đại
Cảng tự quản diện của chính quyền sở tại, công nhân cảng, người giao nhận
Average Là thiệt hại (damage) của tàu và / hoặc hàng hóa trong một chuyến đi cũng
Tổn thất như những phí tổn đặc biệt (extraordinary expenses) xảy ra liên quan đến
một sự cố hàng hải. Theo thói quen, chữ "average" cũng được dùng để chỉ
"tổn thất riêng" (Particular average). (Xem: General average và Particular
average)
Là những chuyên gia có kinh nghiệm được tin cậy ủy thác công việc tính toán
Average adjuster
Chuyên viên tính tổn các mất mát, thiệt hại và các phí tổn của những bên có quyền lợi trong
thất (Lý toán viên tổn chuyến đi biển và phân định thuộc tổn thất riêng hay tổn thất chung. Việc tính
thất) toán tổn thất và phân chia đóng góp của các bên trong trường hợp tổn thất
chung và trong trư ờng hợp 2 tàu đụng nhau là những công việc khá tế nhị và
phức tạp nên người ta thường ủy thác cho những chuyên viên tính tổn thất
trung thực và giàu kinh nghiệm đứng ra giải quyết.
Bản cam kết đóng góp tổn thất chung Khi xảy ra trường hợp tổn thất chung,
Average bond
Bản cam kết thuyền trưởng (Người chuyên chở) gửi cho các chủ hàng trong chuyến đi biển
chung bản cam kết đóng góp tổn thất chung, yêu cầu ký tên xác nhận cam
kết đóng góp tổn thất chung theo tỷ lệ tương ứng do các chuyên viên tính tổn
thất sẽ xác định sau. Chỉ khi nào chủ hàng đồng ý cam kết hoặc đại diện cho
chủ hàng (Công ty bảo hiểm) đồng ý ký cam kết thì hàng hóa mới được dỡ và
giao cho người nhận hàng. Cùng với việc ký cam kết, chủ hàng sẽ phải tạm
ứng một số tiền ký quỹ tương đương với phần phải đóng góp (General
average deposit), trừ khi người chuyên chở chấp nhận khác đi. (Xem: Average
và General Average).
Do công ty bảo hiểm lập, xác nhận sự bảo đảm của mình với chủ tàu sẽ đứng
Average guarantee
Giấy bảo lãnh đóng góp ra chi trả phần tiền đóng góp và / hoặc tiền cứu hộ do chuyên viên tính tổn
tổn thất chung thất, phân bổ cho hàng hóa được bảo hiểm có liên quan đến tổn thất chung.
6
Nếu không có giấy bảo lãnh của Công ty bảo hiểm thì chủ hàng phải tự ký bản
cam kết đóng góp tổn thất chung và rót tiền ký quỹ thì mới được tàu cho
nhận hàng.
Là bản trình bày chi tiết phần đóng góp tổn thất chung của mỗi bên có quyền
Average Statement
Bản phân bố tổn thất lợi trên tàu tương ứng theo tỷ lệ giá trị của tài sản ấy. Bản phân bố tổn thất
chung chung do những chuyên viên tính tổn thất chung lập ra và phân phát cho tất
cả các bên trong chuyến đi chung, ngay sau khi họ đã hoàn thành công việc
tính toán.
B (Back to top)
Back freight or home Dùng để chỉ tiền cước mà người thuê tàu phải trả cho chuy ên chở hàng trở về
freight cảng gởi hoặc một cảng thuận tiện nào khác mà vì một trở ngại nguy hiểm
Cước chuyến về nào đó làm cho con tàu không thể đến được cảng đích để giao hàng.
Bagging plant Được đặt tại cảng dỡ hàng để đóng bao hàng rời được vận chuyển đến. Cách
Thiết bị đóng bao làm này có lợi: hàng rời được chở xô trên tàu có hiệu quả kinh tế hơn được
chở đóng bao và hàng rời được đóng bao tại cảng dỡ sẽ dễ dàng, thuận tiện
chuyển tải vào nội địa.
Back freight or home Dùng để chỉ tiền cước mà người thuê tàu phải trả cho chuy ên chở hàng trở về
cảng gởi hoặc một cảng thuận tiện nào khác mà vì một trở ngại nguy hiểm
freight
Cước chuyến về nào đó làm cho con tàu không thể đến được cảng đích để giao hàng.
Ballast Gồm các vật liệu nặng như: nước biển, cát, đá, phế liệu, kim loại,
dùng làm
Vật dằn tàu vật liệu dằn tàu để giữ gìn hay tăng thêm độ ổn định khi tàu chạy trên biển
đồng thời giữ cho bánh lái, chân vịt của tàu hoạt động bình thường, trong
trường hợp tàu chở đến mức trọng tải thích hợp hoặc khi tàu phải chạy không
hàng tức chạy dằn (Ballast trip).
Chi phí bỏ ra để mua và chất xếp vật dằn tàu khi tàu phải chạy dằn (Ballast
Ballastage
Phí dằn tàu trip).
Ballast bonus
Phụ phí tàu chạy dằn Trong thuê tàu chuyến hoặc thuê định hạn, đôi khi chủ tàu phải điều con tàu
từ một địa điểm cách xa đến cảng gởi hàng hoặc cảng giao hàng và con tàu bị
buộc phải chạy dằn trên cự ly vận chuyển ấy. Do đó, chủ tàu có thể đề nghị
và được người thuê chấp nhận trả phụ phí tàu chạy dằn để khuyến khích ý đồ
chở thuê của chủ tàu (Ballast trip).
Công hội Hàng hải Quốc tế và vùng Bantic
Baltic and
International
Maritime Conference
(BIMCO)
Là một tổ chức giao dịch thuê tàu chuyến và tàu định hạn vào loại lớn của thế
Baltic Mercantile &
Shipping Exchange giới, có lịch sử lâu đời, trụ sở đặt tại London (Vương quốc Anh). Hằng ngày
làm việc vào buổi trưa, các đại diện chủ tàu và các môi giới thuê tàu đại diện
(Baltic)
Sở giao dịch thuê tàu cho người thuê cùng nhau tiếp xúc và đàm phán ký kết hợp đồng thuê tàu (kể
Ban-tích cả mua bán tàu). Giao dịch thuê tàu chủ yếu trên tuyến Nam Mỹ - châu Âu
(chở ngũ cốc), Bắc Mỹ - châu Âu (chở than), Nam Á - châu Âu (Chở đường và
sản phẩm vùng nhiệt đới). Giá cước thuê tàu tại Sở giao dịch thuê tàu Ban -
tích ảnh hưởng rộng đến giá cước vận chuyển ở những khu vực khác.
Baltime Mẫu chuẩn hợp đồng thuê tàu định hạn "Baltime" do tổ chức "Công hội hàng
Mã hiệu của mẫu chuẩn hải quốc tế và vùng Ban - tích" (BIMCO) soạn thảo, nhiều lần được bổ sung,
hợp đồng thuê tàu định sửa chữa và được phòng hàng hải của Vương quốc Anh chấp nhận, thực hiện.
hạn "Baltime".
Baltimore Form C Tên viết ngắn gọn của mẫu hợp đồng thuê tàu chuyến chở hàng hạt từ Hoa Kỳ
(Approved Baltimore Berth Grain Charter Party).
Bare boat charter or
Demise charter Tàu trần (Bare ship or bare boat) đ ược trang bị đầy đủ, bảo đảm tính năng
hàng hải nhưng không có biên chế thuyền bộ (Crew). Trong thời hạn thu ê tàu
(BARECON)
Thuê tàu trần trần, chủ tàu tạm giao con tàu cho người thuê quản trị và khai thác. Tiền cước
thuê tàu trần (hire) được trả theo tấn trọng tải mớn nước mùa hè của tàu
(Summer DWT) cho mỗi tháng niên lịch (Calendar month) và thường được
quy định trả trước. Khi giao tàu cho người thuê (on delivery of the ship), tàu
phải được kiểm tra kỹ để xác định t ình trạng và điều kiện so với các quy định
7
của hợp đồng. Phí kiểm tra trả cho các giám định viên (Surveyor) khi giao tàu
sẽ do người thuê chịu và khi trả tàu sẽ do chủ tàu chịu. Người thuê tự đảm
trách việc thuê thuyền viên, có quyền chỉ định thuyền trưởng và máy trưởng
nhưng phải được sự đồng ý của chủ tàu. Nếu chủ tàu có lý do chính đáng
không bằng lòng việc làm của họ thì chủ tàu có quyền yêu cầu thay thế bằng
người khác. Người thuê có quyền quản trị và khai thác con tàu chở hàng trong
khu vực hoạt động được quy định trong hợp đồng. Người thuê phải giữ gìn,
chăm sóc, duy tu sửa chữa tàu theo định kỳ kỹ thuật, bảo đảm tình trạng
phẩm chất con tàu lúc hoàn trả như lúc ti ếp nhận, trừ những hao mòn tự
nhiên (Fair wear and tear excepted). Nếu không có thỏa thuận đặc biệt nào
khác, hợp đồng thuê tàu trần thường quy định: - Chủ tàu đảm trách và trả
phí: Khấu hao tàu (Depreciation), bảo hiểm thân tàu (Hull insurance), kiểm
tra (Survey), k ể cả hoa hồng cho môi giới thuê tàu trần nếu có (Brokerage). -
Người thuê tàu đảm trách và trả phí: Lương và phụ cấp thuyền viên (Crew's
wages and subvention), lương thực, thực phẩm (Provision), duy tu sửa chữa
(Maintenance and repairs), cung ứng vật phẩm, thiết bị cho tàu (Stores,
supplies and equipments), nhiên liệu dầu nhờn (Fuel and lubricating oil,...),
nước ngọt, cảng phí (Port charges), đại lý phí (Agency fees), phí bốc dỡ hàng
(Stevedoring charges), phí quét hầm (Cleaning of holds), phí ch èn lót
(Dunnage), phí dằn tàu (Ballastage), phí hành chính văn phòng (Overhead
charges), hoa hồng môi giới thuê tàu (Brokerage), nếu có. Chủ tàu áp dụng
cách cho thuê tàu trần khi có khó khăn thuê mượn thuyền viên, có ý định
tránh phiền phức khi xảy ra sự cố hoặc khi xảy ra chiến tranh. Người thuê tàu
sử dụng cách thuê tàu trần mục đích chỉ để khai thác trong một thời gian nhất
định (Tốt hơn là bỏ vốn mua lấy tàu) hoặc để bổ sung sức chở cho đội tàu nhà
khi có nhu cầu đột xuất. Về thực chất, thuê tàu trần là một biến tướng của
thuê tàu định hạn, với các điều khoản tương tự nhau nhưng có điểm khác là
con tàu được thuê không có biên ch ế thuyền viên.
Barratry Là hành vi phi pháp, cố ý của thuyền trưởng hoặc thủy thủ gây tổn hại cho
Hành vi ác ý gây hại chủ tàu hoặc người thuê tàu và tất nhiên là không có sự tham gia đồng lõa từ
phía chủ tàu. Như vậy, hành vi sơ suất (Negligence) của thuyền trưởng hoặc
thuyền viên không phải là hành vi ác ý gây hại vì nó không có sự chủ tâm, cố
ý gây thiệt hại (Wilfully committed) cho chủ tàu/người thuê tàu. Thí dụ: Cố
tình vi phạm quy tắc giao thông, buôn lậu hàng hóa, cố ý đánh đắm tàu
(Wilful sinking) là những hành vi ác ý gây hại.
Dùng để chỉ số tiền cước chính mà người thuê phải trả cho người vận chuyển
Basic freight - Basic
về lô hàng chuyên chở theo như đã thỏa thuận trong hợp đồng vận tải. Ngoài
rate of freight
Cước gốc cước gốc ra, ng ười vận chuyển có thể tùy đặc tính lô hàng và điều kiện
chuyên chở mà quy định, thu thêm một số phụ phí khác. Thí dụ: phụ phí chở
hàng nguy hiểm, độc hại, phụ phí chạy dằn (Ballast trip), phụ phí cảng bốc/dỡ
ứ đọng,...
Bay plan Có ý nghĩa như sơ đồ chất xếp hàng trên tàu phổ thông (Stowage plan),
Sơ đồ ô xếp Container nhằm mục đích giúp chất xếp container khoa học, hợp lý, an toàn và tiện lợi
cho bốc, dỡ Container
trên tàu
Là người có vận đơn trong tay, xuất trình với tàu để đổi lấy việc nhận hàng.
Bearer (of a bill of
lading) Vận đơn này có tên là vận đơn xuất trình (to Bearer bill of lading).
Người xuất trình vận
đơn
Berth Charter or Khi một hợp đồng thuê tàu quy định chủ tàu nhận chở thuê hàng tại một bến
Berth Charter Party (dọc ke cảng) được nêu tên cụ thể (on the berth...), thì được gọi là "Hợp đồng
Hợp đồng chở hàng tại chở hàng tại bến". Đặc điểm của cách thuê này là: - Tên và tính chất hàng
bến không cần biết trước chính xác miễn là hàng hợp pháp nhưng số lượng hàng
đã báo phải đảm bảo đầy đủ, nếu không chủ hàng phải trả c ước khống. - Chủ
tàu đảm trách và chịu phí bốc dỡ hàng, phí kiểm kiện, phí chất xếp kể cảng
phí,... Cách thuê này hàm ý: Con tàu được coi là "Tàu đến" (Arrived ship) khi
nó đã thực sự cặp bến được chỉ định, đã hoàn thành thủ tục vào cảng và sẵn
sàng nhận hàng, thông báo sẵn sàng đã được trao cho người thuê hoặc người
gởi hàng. Việc nêu rõ tên bến của cảng nào sẽ tránh được hiểu lầm của 2 bên
thuê và cho thuê có thể dẫn đến tranh chấp vì nếu 2 bên chỉ nêu tên cảng mà
không nêu cụ thể tên bến, thì nó là "Hợp đồng thuê tàu chở hàng tại cảng"...
(Port charter) và có hàm ý: con tàu được coi là "Tàu đến" khi nó đã nằm ở bất
cứ nơi nào trong phạm vi cảng được chỉ định. Những thuật ngữ "Berth
8
charter" và "Port charter" hiện nay ít được sử dụng.
Văn bản của người thuê tàu gởi cho hãng tàu (Người chuyên chở) yêu cầu
Berth note or
booking note dành chỗ trên tàu để vận chuyển hàng hóa. Đơn lưu khoang thường được các
hãng tàu chợ in sẵn thành mẫu đơn để người thuê tiện điền vào các khoản
Đơn lưu khoang
mục: - Tên hãng tàu, tên tàu. - Tên người thu ê và địa chỉ. - Tên hàng, trọng
lượng/thể tích, tính chất. - Địa điểm, thời gian bốc hàng và địa điểm dỡ hàng.
- Tiền cước và cách trả. Nếu người chuyên chở và người thuê đồng ý ký xác
nhận vào đơn lưu khoang thì nó trở thành văn bản thỏa thuận sơ bộ có tính
ràng buộc pháp lý cho đến khi hàng bốc xong xuống tàu, vận đơn đường biển
được thuyền trưởng ký phát sẽ thay thế cho đơn lưu khoang, có chức năng là
hợp đồng vận tải biển điều chỉnh nghĩa vụ và quyền lợi của đôi bên.
Điều khoản này được áp dụng trong chuyên chở bằng tàu chợ hoặc tàu
Berth terms or Liner
terms chuyến, có nghĩa là: Chủ tàu đảm trách bốc dỡ hàng tại cảng và chịu phí kể
Điều khoản bốc dỡ tại cả rủi ro xảy ra cho hàng hóa trong quá trình bốc dỡ. Thuật ngữ ì Berth
bến cảng hay điều terms được dùng đồng nghĩa với ì Liner terms , vì trong chuyên chở tàu
khoản bốc dỡ tàu chợ. chợ, chủ tàu đảm trách và chịu chi phí bốc dỡ tại c ác bến cảng làm hàng (trên
thực tế, chi phí bốc dỡ n ày đã được tính gộp vào cước suất tàu chợ). Tuy
nhiên, trong một số trường hợp, chủ tàu lại căn cứ theo mức bốc dỡ thông
thường của bến cảng địa phương mà quy định thời hạn tối đa bao nhiêu ngày
cho việc bốc dỡ hàng. Nếu số ngày bốc dỡ vượt quá thời hạn ấy thì người thuê
phải chịu phạt về chậm trễ, do lỗi của mình hoặc đại lý của mình và phải trả
phí lưu tàu (Detention), căn cứ theo tấn đăng ký tịnh của tàu và tiền phạt đã
được thỏa thuận. Thí dụ: Hợp đồng thu ê tàu chở ngũ cốc Ban-ti-mo mẫu C
(The Baltimore Berth grain Charter Party - Form C) quy định bốc hàng như
sau: "Tàu bốc hàng theo điều kiện tàu đảm trách bốc dỡ, căn cứ vào năng
suất bốc dỡ thông thường của cầu bến và nếu tàu bị lưu gi ữ quá 5 ngày (Trừ
Chủ nhật và ngày lễ) do lỗi của người thuê hay đại lý của họ, thì người thuê
phải chịu phạt chậm cho mỗi tấn đăng ký tính bằng,..."
Berth rates or Liner Dùng để chỉ loại cước áp dụng riêng biệt cho chuyên chở bằng tàu chợ và
rates thường được tập hợp thành biểu cước tàu chợ (Liner Freight Tariff). Cước suất
Cước suất tàu chợ tàu chợ được tính dựa trên cơ sở: trọng lượng (Weight), thể tích (Measure-
ment) hoặc giá trị (Value) của mặt hàng chuyên chở mà người chuyên chở tùy
ý chọn và áp dụng sao cho có lợi nhất cho mình.
Là giấy chứng nhận tình trạng sức khỏe của thuyền viên trên tàu do cơ quan y
Bill of Health
Giấy chứng sức khỏe tế có thẩm quyền tại cảng địa phương cấp theo mẫu đã định. Đôi khi, tùy theo
quy định riêng, giấy này còn phải được cơ quan lãnh sự nước có cảng đến của
con tàu thị thực mới có giá trị để làm thủ tục được giao dịch tụ do (Free
pratique).
Chứng từ vận tải đường biển do người chuyên chở hoặc đại diện của họ
Bill of Lading (Ocean
Bill of Loading) B/L (Thuyền trưởng, đại lý vận tải) ký phát cho người thuê tàu (Người gởi hàng)
Vận đơn (Vận tải đơn) làm bằng chứng cho việc người chuyên chở đã nhận hàng và đảm trách việc
đường biển vận chuyển từ cảng gởi đến cảng đích quy định để giao cho ng ười nhận hàng.
Có nhiều loại vận đơn đường biển nhưng xét về cách chuyên chở có 2 loại: 1.
Vận đơn tàu chợ (Liner B/L), với 3 chức năng: - Biên lai giao nhận hàng giữa
người chuyên chở và người nhận hàng. - Bằng chứng xác nhận quyền sở hữu
hàng của người có tên trong vận đơn. - Bằng chứng xác nhận hợp đồng vận
tải đã được ký giữa người chuyên chở và người thuê tàu. Vận đơn tàu chợ
được sử dụng trong cách vận chuyển hàng bằng tàu chợ phổ thông
(Conventional Liner) và cả trong cách vận chuyển bằng Container (Container
Liner). 2. Vận đơn tàu chuyến (Charter Party B/L), với 2 chức năng: - Biên lai
giao nhận hàng giữa người chuyên chở và người gởi, người nhận hàng. - Bằng
chứng xác nhận quyền sở hữu hàng của người có tên trong vận đơn. Vận đơn
tàu chuyến không có giá trị pháp lý của một hợp đồng vận tải vì hợp đồng
thuê tàu chuyến chính là hợp đồng vận tải còn vận đơn tàu chuyến chỉ là một
văn kiện bổ sung cho hợp đồng. Các điều khoản vận đơn nói chung được xây
dựng trên cơ sở pháp lý của Công ước quốc tế Brúcxen (C òn gọi là quy tắc
Hagues) 1924 hoặc quy tắc Hagues Visby 1977, đã được nhiều quốc gia
phê duyệt và chấp nhận áp dụng. Ngoài một số chi tiết được sửa chữa, bổ
sung quy tắc Hagues Visby vẫn đưa trên cơ sở pháp lý của quy tắc Hagues.
Vận đơn của 1 lô hàng chuyên chở được lập thành 1 bộ 3 bản chính giá trị
giao dịch như nhau và một số bản phụ không giao dịch được. Khi người nhận
hàng sử dụng một trong 3 bản chính để nhận hàng thì hai bản còn lại sẽ mặc
9
nhiên mất hiệu lực. Nội dung của vận đơn gồm 2 phần chủ yếu: - Phần một ở
trang đầu gồm các tiêu đề chừa trống để người gởi hàng cung cấp và điền các
thông tin về: Các bên đương sự (Người chuyên chở, người gởi, người nhận
hàng); Chuyến vận chuyển (tên tàu, cảng gởi, cảng đích,...); mô tả hàng
chuyên chở (tên, số lượng, tính chất, bao bì, ký mã hiệu hàng,...), cước phí và
cách thanh toán. Phần dưới của trang, có ghi nơi, ngày ký phát và chữ ký của
người ký phát vận đơn. Trên vận đơn, còn ghi chú: Ý kiến của thuyền trưởng
về tình trạng bên ngoài của hàng hóa. Phần sau ở trang 2 chứa đựng các điều
khoản được in sẵn do người chuyên chở lập ra về cơ sở pháp lý, trách nhiệm
người chuyên chở, tàu chạy chệch đường, bốc dỡ hàng, quy định hàng đặc
biệt (súc vật sống, hàng nguy hiểm, hàng trên boong), tổn thất chung, tàu
đụng nhau, chiến tranh và đình công,... Mỗi vận đơn được đánh số thứ tự, ghi
rõ nơi và ngày phát cùng chữ ký của người ký phát. Vận đơn có tác dụng quan
trọng chẳng những đối với hoạt động của ngành vận tải đường biển mà còn là
một chứng từ không thể thiếu trong mua bán, giao nhận và thanh toán ngoại
thương, trong nghiệp vụ bảo hiểm, nghiệp vụ ngân hàng.
Là một tổ chức hàng hải thành lập lâu đời, có uy tín lớn. Hội viên gồm các chủ
BIMCO (The Baltic
and International tàu và các tổ chức môi giới hàng hải thuộc nhiều quốc gia châu Âu , Bắc Phi,
Maritime Conference) Trung Cận Đông, Canada,... Tiền thân của BIMCO là Công hội hàng hải Ban
Công hội hàng hải quốc Tích và Biển Trắng, thành lập năm 1905, trụ sở tại: Copenhagen (Đan Mạch).
tế và vùng Ban-Tích. BIMCO xây dựng quy chế hoạt động, cung cấp thông tin phục vụ lợi ích của
các thành viên và soạn thảo các loại chứng từ vận tải quốc tế, các mẫu chuẩn
hợp đồng thuê tàu, các quy tắc và thực hành giao dịch, qua đó BIMCO đã và
đang đóng góp đáng kể cho sự phát triển hàng hải quốc tế. Thí dụ: BIMCO đã
soạn thảo mẫu chuẩn hợp đồng thuê tàu định hạn (Baltime), mẫu chuẩn hợp
đồng thuê chuyến chở than (Baltcon)... rất đ ược hoan nghênh và sử dụng phổ
biến.
Là bảng kê ghi tên những con tàu bị cấm hoạt động kinh doanh tại các cảng
Black list
Danh sách đen (sổ đen) của nước công bố danh sách này.
Blokade Là biện pháp quân sự ngăn chặn của nước tham chiến không cho tàu bè xuất
Phong tỏa nhập vào vùng biển và cảng khẩu của kẻ thù. Tàu và hàng hóa của các nước
trung lập đi vào khu vực bị phong tỏa sẽ bị bắt giữ và tịch thu.
Board and board Dùng để chỉ hai con tàu cặp mạn nhau để chuyển hàng từ tàu này sang tàu
Cặp mạn (Mạn kề mạn) kia, khi cần thực hiện việc chuyển tải.
Là giấy bảo đảm do người chủ kho ngoại quan lập và gửi cho hải quan cam
Bond
Giấy cam kết kết khi nào người gửi hàng vào kho hoàn thành thủ tục hải quan và nộp thuế
thì mới cấp phiếu xuất kho.
Bonded cargo or Chỉ hàng hóa tạm thời được gởi vào kho ngoại quan (Bonded warehouse) hoặc
để chờ làm thủ tục thông quan hoặc để chờ nộp thuế (nếu có) rồi mới xuất
bonded goods
Hàng lưu kho ngoại kho chở vào nội địa hoặc tái xuất.
quan
Bonded warehouse or Là kho của hải quan hoặc của tư nhân đặt dưới sự giám sát của hải quan và
được dùng để tạm chứa hàng chưa làm thủ tục hải quan và nộp thuế (nếu
bonded store
Kho ngoại quan có). Tại các kho này, chủ hàng có thể sửa chữa, đóng gói là phân chia lại
hàng hóa dưới sự giám sát của hải quan.
Khi chủ hàng hoàn thành thủ tục xuất nhập khẩu và nộp thuế (nếu có), hải
Bond note
Giấy phép xuất kho quan sẽ cấp một chứng từ gọi là giấy phép xuất kho ngoại quan cho phép
ngoại quan. hàng được rời để chuyển tiếp vào nội địa hoặc tái xuất đi nước ngoài.
Booking Thuê tàu chợ để vận chuyển hàng gọi là lưu khoang. Chủ hàng tiếp xúc với
Việc lưu khoang hãng tàu đại lý, đại diện của hãng tàu hoặc thuyền trưởng và lập đơn lưu
khoang (Booking note) giữ chỗ trên tàu để vận chuyển hàng. Việc lưu khoang
chỉ áp dụng trong thuê tàu chợ là những con tàu hoạt động chở thuê đều đặn
trên một tuyến vận chuyển cố định và theo một lịch trình chạy tàu đã định
trước. Hàng chuyên chở chủ yếu là hàng khô có bao bì, số lượng không hạn
chế, không bắt buộc người thuê phải gởi hàng đầy tàu như thuê chuyến.
Bốc/dỡ và chi phí bốc/dỡ hàng do chủ tàu đảm trách. Cước tàu chợ do chủ tàu
lập thành biểu cước trong đó quy định cước suất cho từng mặt hàng hay
nhóm hàng (Liner freight rates). Vận đơn đường biển do thuyền trưởng thay
mặt hãng tàu ký phát cho người thuê, có chức năng là một hợp đồng vận tải
đường biển điều chỉnh mối quan hệ pháp lý giữa đôi bên (Liner B/L).
10
Thuật ngữ thường được dùng trong đàm phán thuê tàu để chỉ chủ tàu và
Both ends
Cả hai đầu bến người thuê cùng nhau thỏa thuận mức bốc dỡ, chi phí bốc dỡ hoặc chỉ định đại
lý...được áp dụng chung cho cả hai đầu bến bao gồm cảng bốc hàng và cảng
dỡ hàng.
Quy tắc chung của Công ước Brúcxen 1910 được đa số quốc gia áp dụng xử lý
Both to blame
collision Clause 2 tàu đâm va cùng có lỗi có nội dung như sau: Khi hai tàu đâm va và 2 bên
Điều khoản 2 tàu đâm cùng có lỗi do hành động bất cẩn hoặc lỗi lầm trong việc chạy tàu và quản trị
va cùng có lỗi tàu, gây tổn thất tàu và hàng hóa, thì bên này phải đền bù cho bên kia tương
ứng với mức độ phạm lỗi của mình. Nhưng luật pháp của Hoa Kỳ về tàu đâm
va nhau lại quy định khác: Khi xảy ra đâm va do lỗi của cả 2 tàu, thì tổng số
tổn thất về tàu và hàng hóa sẽ được phân chia đều cho mỗi tàu cùng gánh
chịu một nửa (50%) bất kể mức độ lỗi lầm nhiều ít thế nào. Vì thế, để bảo vệ
lợi ích của mình, các chủ tàu đưa vào vận đơn ì Điều khoản 2 tàu đâm va
cùng có lỗi với nội dung như sau đây: Nếu vụ tàu đâm va có liên quan đến
phán quyết của luật pháp Hoa Kỳ thì điều khoản 2 tàu đâm va cùng có l ỗi sẽ
áp dụng theo dưới đây: ì Nếu tàu chở hàng A đâm va tàu không hàng B do
hậu quả sơ suất của tàu B và do hành vi sơ suất hoặc lỗi lầm của thuyền
trưởng, thủy thủ, hoa tiêu hay người phục vụ trong việc chạy tàu và quản trị
tàu chở hàng A, thì chủ hàng trên tàu A sẽ bồi thường cho người chuyên chở
(Tàu A) mọi mất mát hoặc trách nhiệm đối với tàu không hàng B đến mức
mất mát hoặc trách nhiệm n ày tương ứng với mất mát hoặc hư hỏng mà chủ
hàng được tàu không hàng B đã hoặc sẽ bồi thường và nó đã được đối chiếu,
giảm trừ hoặc trích giữ như làmột phần khiếu nại của tàu B đối với tàu A. Quy
định vừa được đề cập cũng sẽ áp dụng tại nơi nào đó mà chủ tàu, người điều
hành hoặc người quản lý tàu hay phương tiện nào khác mà phạm lỗi lầm
trong một vụ tàu đâm va .
Trong vận chuyển hàng bằng container, các h ãng tàu lấy container làm đơn vị
Box rate
Cước suất container tính và thu cước (khác với tàu hàng thông thường mà tấn trọng lượng hoặc
mét khối được lấy làm đơn vị tính cước).
Breakdown Clause or 1. Trong một số hợp đồng thuê tàu định hạn, điều khoản này quy định:
ì Trong trường hợp tàu phải ngừng hoạt động quá 48 tiếng đồng hồ vì lý do
off-hire Clause
Điều khoản tàu hỏng hỏng máy, tàu vào ụ khô, thiếu hụt vật phẩm dự trữ, mắc cạn, hun sấy khử
hay điều khoản đình trùng...thì người thuê sẽ miễn trả cước sau 48 tiếng đồng hồ ấy cho đến khi
nào con tàu bắt đầu hoạt động toàn bộ bình thường trở lại... 2. Trong một
thuê
số hợp đồng thuê tàu định hạn khác, thời gian đình thuê và người thu ê được
miễn trả c ước bắt đầu tính ngay từ khi con tàu phải ngừng hoạt động. Thí dụ:
Hợp đồng mẫu Baltime quy định: A. Trong tr ường hợp tàu vào ụ khô hay tiến
hành các biện pháp cần thiết khác để duy trì hoạt động hữu hiệu của tàu, tàu
thiếu hụt nhân công hoặc vật phẩm dự trữ thuộc phía chủ tàu đảm trách, tàu
hỏng máy hay hư vỏ hay gặp tai nạn khác cản trở hoặc ngăn chặn hoạt động
của con tàu mà th ời gian kéo dài quá 24 tiếng đồng hồ liên tục, thì người thuê
được miễn trả cước suốt thời gian con tàu mất khả năng đáp ứng ngay đòi hỏi
của dịch vụ. Tiền cước nếu đã trả trước cũng sẽ được điều chỉnh lại tương
ứng. B. Trong trường hợp vì thời tiết bắt buộc mà tàu vào cảng hoặc đến nơi
neo đậu, tàu hoạt động tại các cảng mớn nước nông, tại các con sông hoặc
các cảng có cồn, cát, hoặc tàu hứng chịu một tai nạn xảy ra đối với hàng
chuyên chở, thì bất cứ tình hình chậm trễ nào và/hoặc bất cứ chi phí nào do
đó phát sinh đều sẽ thuộc về người thuê gánh chịu, cho dù tình hình chậm trễ
và/hoặc chi phí ấy có nguyên nhân trong sự sơ suất của những người giúp
việc cho chủ tàu. Điều này cho thấy những quy định của điều khoản đình thuê
trong các hợp đồng thuê tàu định hạn tồn tại nhiều khác biệt phức tạp về cách
quy nguyên nhân và giải quyết hậu quả. Vì vậy, người thuê và chủ tàu cần
thương lượng để có sự thỏa thuận thống nhất. Tại điều khoản này, chủ tàu có
thể chấp nhận trả các phụ phí do tình hình ngừng hoạt động của tàu gây ra.
Thí dụ: phí đặc biệt về cung cấp nhiên liệu, nước ngọt, ...cho tàu.
Là khoảng không gian hoặc khe hở trong hầm hàng do cấu trúc con tàu, do
Broken Stowage
Khoảng trống chất xếp bao bì hàng hóa hoặc do sử dụng vật liệu chèn lót ngăn cách hàng hóa...tạo
ra và gây hậu quả làm giảm bớt dung tích chứa hàng của tàu.
Brokerage Số tiền thù lao được tính theo một tỷ lệ nhất định của tổng số cước phí mà
Hoa hồng môi giới chủ tàu trả cho người môi giới về vai trò trung gian trong đàm phán ký kết
hợp đồng thuê tàu giữa chủ tàu và chủ hàng.
11
Dùng để chỉ những loại hàng không đóng bao, được chuyên chở dưới dạng rời
Bulk cargo
Hàng rời còn gọi là chở xá (Carriage in bulk) như: Than đá, quặng, ngũ cốc, dầu mỏ,
phân bón, ximăng,...
Là loại tàu chở hàng khô không đóng bao (Hàng rời), cấu trúc một boong
Bulker or Bulk ship
(Single deck), có sức chở lớn từ một vạn đến vài vạn tấn trọng tải, tốc độ
(Bulk carrier)
Tàu chở hàng khô rời trung bình khoảng 14-15 hải lý/giờ, trang thiết bị làm hàng phù hợp với đặc
tính của từng loại hàng. Các loại tàu chở hàng rời phổ biến gồm có: Tàu chở
than (Coal carrier), chở quặng (Ore carrier), chở ngũ cốc (Cereal carrier), chở
xi măng (Cement carrier), chở phân bón (Fertilizer), tàu chở hàng rời-dầu hỗn
hợp (Bulk-Oil Carrier), tàu chở hàng rời-quặng hỗn hợp (Bulk-Ore Carrier),...
Số tiền phụ thu mà người thuê phải trả thêm cho chủ tàu ngoài cước suất gốc
Bunker adjustment
được công bố của hãng tàu chợ hay hãng tàu Container, khi nhiêu liệu sử
charges (BAC)
Phí điều chỉnh giá nhiên dụng cho tàu tăng giá bất thường vào một thời điểm nào đó.
liệu
Tỷ lệ phần trăm mà chủ tàu công bố làm cơ sở tính phí điều chỉnh giá nhiên
Bulker adjustment
factor (BAF) liệu, khi nhiên liệu sử dụng cho tàu tăng giá bất thường vào một thời điểm
Hệ số điều chỉnh giá nào đó. Tiền phụ thu này được gọi là phụ thu nhiên liệu (Bunker surcharge).
nhiên liệu.
Điều khoản này trong hợp đồng thuê định hạn quy định người thuê sẽ chấp
Bunker Clause
Điều khoản nhiên liệu nhận và chi trả số nhiên liệu còn sót trong bồn chứa của tàu tại cảng giao tàu
và chủ tàu sẽ chấp nhận và chi trả số nhiên liệu còn sót trong bồn chứa tại
cảng hoàn trả tàu theo mức giá nhiên liệu tại các nơi ấy. Mức tối đa và tối
thiểu của số lượng nguyên liệu này do hai bên quy định. Ngoài ra, cũng có
trường hợp chủ tàu thương lượng với người thuê để nhận được một số lượng
nhiên liệu tại cảng hoàn trả tàu lớn hơn số lượng nhiên liệu quy định trong
hợp đồng khi giá nhiên liệu mua dọc đường rẻ h ơn giá nhiên liệu tại cảng
hoàn trả tàu. Lợi ích thu được từ chênh lệch giá nhiên liệu chở dôi thêm sẽ
được thỏa thuận chia đều cho 2 bên theo tỷ lệ 50/50.
(Back to top)
C
Car carrier Là loại tàu chuyên dùng được đóng và trang b ị riêng để chở ô tô xếp trần lên tàu :
Tàu chở ô tô cầu dẫn để đưa xe lên xuống tàu và nhiều tầng để chất xếp xe thuận lợi.
Thuật ngữ thường được dùng trong hợp đồng thuê để chỉ số tấn hàng hóa mà tàu có
Cargo capacity
thể chở an toàn đến dấu chuyên chở mùa hè(Summer loadline mark). Sức chở hàng
or cargo
carrying của một con tàu tùy thuộc một phần vào tính chất của từng loại hàng mà đặc biệt là
hệ số chất xếp của nó (Stowage factor).
capacity.
Trọng tải hàng
hóa(Sức chở
hàng)
Là hoạt động vận chuyển của các con tàu giữa các cảng ven bờ của cùng một nước.
Cabotage or
Nói chung, tàu nước ngoài không được tham gia vận tải ven bờ trừ khi có sự cho
coasting trade
Hàng hải ven bờ phép của nước sở tại.
Cancelling date Trong hợp đồng thuê tàu chuyến hoặc thuê tàu định hạn, điều khoản hủy hợp đồng
(Cancellation Clause) quy định người thuê tàu có quyền hủy hợp đồng nếu con tàu
or cancelling
day được thuê chuy ến không đến cảng bốc hàng hoặc con tàu được thu ê định hạn không
Hạn (ngày) hủy đến địa điểm giao tàu đúng kỳ hạn quy định, cho dù bất cứ nguyên nhân nào ngoài
hợp đồng sự kiểm soát của chủ tàu và cho dù thuyền trưởng đã tích cực cố gắng để khắc phục
chậm trễ. Theo mẫu chuẩn hợp đồng thuê chuy ến Gencon thì trong trường hợp trên,
người thuê tàu phải kịp thời thông báo cho chủ tàu việc hủy hợp đồng chậm nhất 48
tiếng đồng hồ trước khi tàu đến cảng bốc hàng. Theo mẫu chuẩn hợp đồng thuê
định hạn Baltime, người thuê phải thông báo hủy bỏ hợp đồng trong vòng 48 tiếng
đồng hồ sau khi đã được chủ tàu cho biết tàu sẽ không đến kịp kỳ hạn tại địa điểm
giao tàu. Nghĩa vụ của chủ tàu và thuyền trưởng là đưa tàu đến cảng hoặc địa điểm
quy định đúng kỳ hạn. Nếu cố tình hoặc chểnh mảng, gây ra chậm trễ thì đó là một
vi phạm hợp đồng dẫn đến người thuê có quyền hủy hợp đồng hoặc tiếp tục thuê
tùy theo sự cân nhắc, tính toán. Mặt khác, chủ tàu có thể phải chịu trách nhiệm bồi
thường tổn thất cho người thuê ở một mực độ nào tùy quy định của hợp đồng, mặc
dù cũng ít khi người thuê tàu đòi bồi thường vì tàu không đến đúng hạn.
Cargo capacity Thuật ngữ thường được dùng trong hợp đồng thuê để chỉ số tấn hàng hóa mà tàu có
thể chở an toàn đến dấu chuyên chở mùa hè (Summer loadline mark). Sức chở
or cargo
hàng của một con tàu tùy thuộc một phần vào tính chất của từng loại hàng mà đặc
carrying
12
biệt là hệ số chất xếp của nó (Stowage factor).
capacity
Trọng tải hàng
hóa (Sức chở
hàng)
Là sơ đồ bố trí hàng hóa trên một con tàu, có tác dụng giúp nắm được vị trí, tạo
Cargo plan or thuận lợi cho việc làm hàng, giao nhận hàng an toàn, nhanh chóng, tránh nhầm lẫn.
Sơ đồ là một hình vẽ mặt cắt dọc của con tàu, trên đó từng lô hàng được xếp chung
stowage plan
Sơ đồ xếp hàng tại một nơi chứa trong hầm, có đánh dấu theo vận đơn hoặc tô bằng màu khác nhau
để tiện theo dõi.
Cargo Do chủ tàu hoặc người thuê tàu phân công đi theo chăm sóc, b ảo quản và giao nhận
superintendent đối với một loại hàng cá biệt (súc vật sống, hàng có giá trị cao,...) trong suốt quá
Người áp tải hàng trình vận chuyển.
Carrier 1. Người chuyên chở Người vận tải Là một bên ký kết một hợp đồng chuyên chở
với một người gửi hàng. Họ có thể là người chủ tàu (Owner of vessel) hoặc là người
thuê tàu (Charterer). Họ có t hể là người chuyên chở công cộng (Common carrier),
kinh doanh dịch vụ chở thuê cho mọi chủ hàng hoặc là người thầu chuyên chở
(Contracting carrier) trong vận chuyển đi suốt và vận tải đa phương thức. 2. Tàu
vận chuyển Là bất kỳ loại tàu nào dùng vào việc chuyên chở hàng đường biển. Thí
dụ: Tàu chở hàng bách hóa (General cargo carrier), tàu chở hàng rời (Bulk carrier),
tàu chở dầu (Oil carrier), tàu chở hàng hạt rời (Grain carrier), tàu chở khí dầu hóa
lỏng (Liquid petrolium gas carrier), tàu chở súc vật sống (Cattle carrier),...
Dùng để giữ chặt container đúng với vị trí trong ô tàu container (cell) để bảo đảm
Cell guide
Cấu trúc định an toàn.
hướng chất xếp
Người kinh doanh dịch vụ hàng hải làm môi giới trung gian theo ủy thác của chủ
Chartering
hàng để tìm thuê tàu hoặc theo ủy thác của chủ tàu để tìm hàng chở thuê. Họ có
broker
Môi giới thuê tàu thể ký kết hợp đồng thuê tàu theo ủy quyền của chủ hàng hoặc chủ tàu và hưởng
hoa hồng môi giới theo tỷ lệ phần trăm của tổng số tiền c ước vận chuyển
(Brokerage commission).
Là những hợp đồng thuê tàu được các tổ chức hàng hải quốc tế, các chủ tàu hoặc
Charter Party
Standard các tổ chức giao nhận quốc tế soạn thảo làm mẫu chuẩn cho đàm phán và ký kết
Mẫu chuẩn hợp hợp đồng thuê tàu. Nội dung của hợp đồng bao gồm nhiều điều khoản khá đầy đủ
đồng thuê tàu về điều kiện pháp lý, điều kiện vận chuyển, điều kiện cước phí và một số điều kiện
khác. Mỗi mẫu chuẩn hợp đồng thuê tàu được dùng cho m ột loại hàng hoặc một
mặt hàng nào đó và có mã số gọi riêng (Code name). Có thể chia mẫu chuẩn hợp
đồng thuê tàu làm 2 loại: 1. Loại được sử dụng phổ biến và chính thức được một số
tổ chức hàng hải quốc tế hoặc quốc gia thừa nhận: - Hợp đồng chở bách hóa thống
nhất, mã số ì Gencon . - Hợp đồng chở ngũ cốc Úc, mã số ì Auswheat . - Hợp
đồng chở than biển Đông, mã số ì Centrocon . - Hợp đồng thuê định hạn, mã số
ì Baltime ... 2. Loại mang tính riêng biệt (Private form), ít được phổ biến và sử
dụng trong trường hợp cá biệt: - Hợp đồng chở quặng sắt Na Uy (Iron Ore Charter
Party from Narvik). - Hợp đồng chở phốt phát Ai Cập (Egyptian Phosphate
Charter). - Hợp đồng chở than Nam Phi (South African Coal Charter). Đối với loại
hợp đồng này, người thuê cần cẩn thận khi sử dụng vì thông thường nó chưa phải là
một mẫu chuẩn hoàn chỉnh và được quốc tế rộng rãi thừa nhận. Khi sử dụng các
mẫu chuẩn hợp đồng thuê tàu, cần chú ý đến ngày tháng soạn thảo vì nó đã trải
qua nhiều lần sửa chữa, bổ sung. Mặt khác, tuy hợp đồng được gọi là mẫu chuẩn
nhưng không mang tính bắt buộc mà tùy người thuê và chủ tàu thương lượng và
thỏa thuận, có thể giữ lại, hủy bỏ hoặc sửa đổi bổ sung. Điều này thường không
tránh khỏi trong việc lập và ký kết hợp đồng, thậm chí còn thêm một phụ bản với
nhiều điểm bổ sung phù hợp yêu cầu thực tế của chuyên chở.
Chỉ con tàu sau khi bắt đầu hành trình lại thay đổi cảng đích (Cảng dỡ hàng) mà
Change of
voyage hợp đồng thuê chuyến trước kia đã quy định. Trừ khi hợp đồng bảo hiểm có quy
Thay đổi hành định khác còn thì người bảo hiểm sẽ được miễn trách đối với mọi tổn thất của
tàu/hàng xảy ra kể từ lúc con tàu rời khỏi hành trình cũ mà hợp đồng trước kia đã
trình
quy định.
Charterer Là người hoặc công ty thuê tàu của chủ tàu để chở hàng chuyến giữa các cảng
Người thuê tàu (Voyage charterer) hoặc để tự kinh doanh chuyên chở trong một thời gian nhất định
(Time charterer).
D (Back to top)
13
Trong một số hợp đồng có qui định thời gian phạt bốc/dỡ chậm ( Dumurrage
Damages for
detention layday), người ta còn qui định thêm:"Nếu người thuê tàu lưu giữ tàu vượt quá
Tiền phạt lưu giữ tàu thời gian bốc/dỡ chậm thì họ phải chịu phạt về việc lưu giữ tàu tại cảng bốc
dỡ với số tiền cao hơn số tiền phạt bốc dỡ chậm". Thí dụ: "Thời gian áp dụng
tiền phạt bốc dỡ chậm là 10 ngày với mức phí 5.000USD/t àu/ngày và thời
gian sau 10 ngày sẽ áp dụng tiền phạt lưu tàu với mức phí 7.000
USD/tàu/ngày".
Thuật ngữ được dùng trong hợp đồng thuê tàu chuyến để chỉ: Ngày bốc và dỡ
Days all purposes
Ngày bốc và dỡ hàng hàng được tính gộp chung ở cả hai đầu cảng bốc và cảng dỡ. Thí dụ: Thời gian
tính gộp được phép, 10 ngày bốc và dở hàng tính gộp:(Time allowed, 10 days all
purposes).
Là khoản tiến cước của số lượng hàng mà người thuê tàu tuy đã thoả thuận
Deadfreight
Cước khống giao xuống tàu để gửi đi theo qui định của hợp đồng thuê tàu nhưng lại do
nhiều nguyên nhân trên thực tế hàng không gửi đi được, khiến cho khả năng
chuyên chở của con tàu không được tận dụng, trọng tải và dung tích tàu dành
cho số hàng bị bỏ trống.
Deadweight charter Là cách thuê tàu chở hàng khô rời trên cơ sở tiền cước được trả theo tấn trọng
Thuê bao trọng tải tải của con tàu (còn gọi là thuê bao cả tàu). Mục đích của người thuê bao
trọng tải tàu là tạo thế chủ động trong việc chọn lựa chủng loại và số lượng
hàng chuyên chở phù hợp với khả năng vận chuyển của con tàu được thuê.
Người thuê bao sẽ không trả cước khống nếu tàu không đầy hàng
Trong một số hợp đồng có quy định thời gian phạt bốc/dỡ chậm (Durmurrage
Damages for
detention layday), người ta còn quy định thêm: ì Nếu như người thuê tàu lưu giữ tàu
Tiền phạt lưu giữ tàu vượt quá thời gian bốc/dỡ chậm thì họ phải chịu phạt về việc lưu giữ tàu tại
cảng bốc/dỡ với số tiền cao hơn tiền phạt bốc dỡ chậm . Thí dụ: ì ...thời
gian áp dụng tiền phạt bốc dỡ chậm là 10 ngày với mức phí 5.000 USD/ tàu/
ngày và thời gian sau 10 ngày sẽ áp dụng tiền phạt lưu tàu với mức phí 7.000
USD/ tàu/ ngày .
Gồm các loại hàng có đặc tính lý hóa dễ gây cháy, nổ, ăn mòn, nhiễm độc,
Dangerous goods
Hàng hóa nguy hiểm phóng xạ, ...đe doạ sinh mệnh con người và tài sản trong quá trình bảo quản
và vận chuyển. Vì lẽ đó, căn cứ vào nhóm, loại hàng nguy hiểm và cách
chuyên chở mà người ta đề xuất áp dụng những quy tắc vận chuyển thích hợp
riêng biệt: - Quy tắc vận chuyển hàng nguy hiểm đường biển (IMDG Code) -
Quy tắc vận chuyển hàng nguy hiểm đường bộ và đường sắt (ADR/RID) - Quy
tắc vận chuyển hàng nguy hiểm đường hàng không (DGR). Các quy tắc này
đòi hỏi chủ hàng người gửi hàng và người chuyên chở chủ tàu sự tuân
thủ nghiêm ngặt trong các vấn đề bao bì đóng gói, ghi nhãn hiệu, cách bốc
dỡ, chất xếp, vận chuyển và biện pháp xử lý thích đáng.
Là ngày vượt quá số lượng ngày được phép dùng cho bốc / dỡ hàng theo quy
Days on demurrage. định của hợp đồng thuê tàu. Số ngày bốc / dỡ chậm được tính theo số ngày
(Demurrage days) bình thường (Running days) nghĩa là bao gồm ngày làm việc, ngày Chủ nhật
Ngày bốc / dỡ chậm và ngày lễ, bất luận thời tiết tốt hoặc xấu. Trong một số hợp đồng thuê tàu,
ngày bốc / dỡ chậm được giới hạn cụ thể. Thí dụ: 10 ngày. Nếu ngày bốc / dỡ
chậm vượt quá số lượng ấy và theo yêu cầu của chủ hàng, tàu vẫn ở tại cảng
tiếp tục làm hàng, thì người thuê phải đền bù cho chủ tàu những tổn thất do
tàu bị lưu giữ.
Deadfreight Là khoản tiền cước của số lượng hàng mà người thuê tàu tuy đã thỏa thuận
Cước khống giao xuống tàu để gửi đi theo quy định của hợp đồng thuê tàu nhưng lại do
nhiều nguyên nhân trên thực tế hàng không gửi đi được, khiến cho khả năng
chuyên chở của con tàu không được tận dụng, trọng tải và dung tích tàu dành
cho số hàng bị bỏ trống. Cần lưu ý: Cước khống là tiền cước của lô hàng
không thực sự gửi đi do đó phải trừ đi phí bốc / dỡ hàng không được tính vào
nếu hợp đồng thuê tàu đã ký trước khi quy định tiền cước và phí b ốc / dỡ tính
gộp, theo điều kiện bốc / dỡ tàu chợ (liner terms).
Deadweight Là sức chở của con tàu được đo bằng tấn mét hệ (Metric ton = 1.000 kg),
Trọng tải của tàu tấn Anh (British ton = 1016 kg) hoặc tấn Mỹ (US ton = 907,2 kg). Có hai loại
trọng tải của tàu: - Trọng tải toàn phần (Gross deadweight or deadweight all
told) bao gồm: Trọng lượng hàng hóa, trọng lượng hành khách và hành lý
(nếu có), trọng lượng vật phẩm cung ứng cho chuyến đi: nhiên liệu, dầu mỡ,
nước ngọt, thực phẩm, vật liệu phụ tùng dự trữ, trọng lượng thuyền viên và
hành trang (D.W.T = DW.a.t). - Trọng tải tịnh (Cargo deadweight or cargo
14
deadweight capacity): Là trọng lượng toàn bộ hàng hóa mà con tàu chở được
(D.V.C.C.). Theo công ước quốc tế về dấu chuyên chở (International
Convention on Loadline) trọng tải tàu được ghi trong Giấy chứng nhận trọng
tải là trọng tải toàn phần và trọng tải tịnh của con tàu khi mớn nước của tàu
đặt dấu chuyên chở nước biển mùa hè làm tiêu chuẩn.
Là cách thuê tàu chở hàng khô rời trên cơ sở tiền cước được trả theo tấn trọng
tải của con tàu (còn gọi là thuê bao cả tàu). Mục đích của người thuê bao
Deadweight charter
Thuê bao trọng tải trọng tải tàu là tạo thế chủ động trong việc chọn lựa chủng loại và số lượng
hàng chuyên chở phù hợp với khả năng vận chuyển của con tàu được thuê.
Người thuê bao sẽ không trả cước khống nếu tàu không đầy hàng.
E (Back to top)
Escalation clause Mục đích của điều khoản này nhằm bảo vệ lợi ích của đương sự (Chủ tàu hay
Điều khoản tăng giá chủ hàng) tránh khỏi việc gánh chịu hậu quả của giá cả tăng lên làm nảy sinh
hay giá cả leo thang những thiệt hại bất ngờ. Điều khoản qui định cho phép đương sự được thu phụ
phí để bù đắp tổn thất hoặc qui định cho phép đương sự được quyền từ chối
thanh toán những chi phí đột xuất xét ra không thuộc trách nhiệm của mình.
1. Việc ký hậu Vận đơn, ngân phiếu hoặc hợp đồng bảo hiểm được ký hậu
Endorsement
(Endorsed), có nghĩa là người nhận hàng có tên ghi trên vận đơn theo lệnh (to
order B/L), người chủ ngân phiếu hoặc người được bảo hiểm có tên trong hợp
đồng bảo hiểm thực hiện quyền làm chủ sở hữu tài sản hoặc quyền lợi của
mình bằng cách ký tên trên trang sau của chứng từ hữu quan để xác nhận
việc chuyển nhượng cho một người nào khác gọi là người thụ hưởng
(Endorsee). Có 2 loại ký hậu phổ biến: - Ký hậu để trống (Blank or general
endorsement): trên chứng từ không ghi tên người được ký hậu, ai có được
chứng từ ký hậu này, thì người ấy có quyền thụ hưởng tài sản hoặc quyền lợi
được chuyển nhượng. - Ký hậu ghi danh (full endorsement): tr ên chứng từ có
ghi tên người được kýhậu và người này là người thụ hưởng tài sản hoặc quyền
lợi được chuyển nhượng. 2. Giấy bảo hiểm bổ sung. Sau khi cấp đơn bảo hiểm
chính thức mà người được bảo hiểm yêu cầu sửa đổi, bổ sung một số chi tiết
trong đơn bảo hiểm thì người bảo hiểm sẽ căn cứ y êu cầu ấy để cung cấp 1
giấy bảo hiểm bổ sung có giá trị pháp lý đầy đủ kèm theo đơn bảo hiểm.
Even if used (E.i.u.) Thuật ngữ dùng trong thuê tàu chuyến, có nghĩa là: những ngày được trừ ra
Cho dù được sử dụng không tính vào thời gian bốc dỡ hàng nếu được sử dụng vào bốc dỡ hàng cũng
không tính vào thời gian bốc dỡ.
Thường được đưa vào hợp đồng thuê tàu chuyến hoặc vận đơn tàu chợ quy
Exceptions clause
Điều khoản miễn trừ định cho tàu chở hàng được miễn trách nhiệm đối với hư hỏng hàng do những
nguyên nhân được nêu ra như: thiên tai bất khả kháng, sơ suất điều khiển tàu
của thuyền trưởng,...
Chỉ hàng hóa được giao lên bờ vượt quá số lượng đã ghi trong bản lược khai
Excess landing
Giao vượt số lượng của tàu (shipí s manifest).
Ex quay Là một điều kiện mua bán quốc tế, theo đó người bán giao hàng cho người
Giao tại cầu cảng mua tại cầu cảng đến được quy định trong hợp đồng.
Là một điều kiện mua bán quốc tế, theo đó người bán giao hàng cho người
Ex Ship
Giao tại tàu (Cảng đến mua trên tàu tại cảng đến được quy định trong hợp đồng.
quy định)
Là một điều kiện mua bán quốc tế, theo đó người bán giao hàng cho người
Ex Works
Giao tại xưởng mua tại xưởng sản xuất của mình.
F (Back to top)
Far Eastern Freight Hiệp hội thành lập từ cuối thế kỷ 19, bao gồm nhiều hảng tàu chợ liên kết
Conference (FEFC) kinh doanh chở thuê hàng hoá từ Châu Âu đi Viễn đông Châu Á và ngược lại.
Hiệp hội vận tải Viễn Ban thư ký hiệp hội đóng tại London và các phân ban đóng tại một số cảng
đông Hamburg, Rotterdam, Antwerp.... Các thành viên chủ chốt gồm có các hãng
tàu : Peninsular & Orient Steam Navigation Company (P&O) của Anh,
Nedlloyd của Hà Lan, Maersk của Bỉ, Nippon Yusen Kaisa (NYK) của Nhật,
Compagnien Générale Maritime của Pháp (CGM), Nepture Orient Line (NOL)
của Singapore, Amarican President Lines của Hoa Kỳ, Swedish East Asiatic
Co.,Ltd của Thuỵ Điển, Lloyd Triestino Societa Anonima di Navigazione của
15
Ý,...
Loại tàu container cỡ nhỏ, có sức chứa khoảng vài trăm container 20í (TEU),
Feeder vessel or
feeder ship hoạt động trên tuyến vận chuyển nhanh (Feeder service), phục vụ việc tập
Tàu Container tiếp vận trung hoặc phân phối container hàng hóa giữa các cảng nhánh (feeder ports)
và các cảng bốc/dỡ trung tâm (hub ports) của các con tàu container cỡ lớn
chuyên hoạt động đường dài. Thông thường các hãng tàu container này thu
cước vận chuyển suố t (through rate) trong đó bao g ồm cả c ước vận chuyển
nhanh.
Là một tổ chức quốc tế rộng rãi, lớn mạnh và có uy tín gồm các hiệp hội giao
FIATA (Fédération
internationale des nhận với nhiều nước là thành viên hoạt động trên lĩnh vực giao nhận hàng
quốc tế. Được thành lập tại Viên năm 1926 và có trụ sở tại Zurich (Thụy Sĩ).
associa-tions de
Hiện nay, FIATA bao gồm 35.000 thành viên của trên 130 quốc gia, trong đó
transitaires et
assimilés) có ì Hiệp hội giao nhận Việt Nam (VIFFAS) được thành lập từ 18/5/1994.
Liên đoàn quốc tế các FIATA là một tổ chức phi chính phủ nh ưng được nhiều tổ chức kinh tế quốc tế
hiệp hội giao nhận kể cả các tổ chức kinh tế của Liên Hiệp quốc (UNC TAD, IATA, IMO,...) xem
như một tư vấn giao nhận, vận tải quốc tế. FIATA đã soạn thảo nhiều văn
kiện giá trị như: Điều lệ giao nhận, vận đơn,... được thừa nhận và sử dụng
rộng rãi.
Một con tàu được coi nh ư đã thực hiện chuyến rời cảng cuối c ùng khi nó đã
Final sailing
Chuyến rời cảng cuối nhận xong hàng và rời cảng bốc hàng, thực hiện chuyến vận chuyển cuối
cùng theo quy định của một hợp đồng thuê tàu.
cùng
Thuật ngữ được dùng trong trường hợp giao nhận hàng không có định mức
Fast as can
Nhanh có thể được bốc dỡ, chỉ quy định chung chung bốc/dỡ nhanh đến mức mà tàu có thể giao
hoặc nhận được. Thí dụ: tàu đảm trách bốc/dỡ hàng nhanh đến mức mà tàu
có thể nhận hoặc giao được (Liner terms as fast as the vessel can receive or
deliver).
Firm order 1. Đơn đặt thuê tàu cố định (Không thay đổi) 2. Đơn đặt mua hàng cố định
Trong nghiệp vụ thuê tàu, khi người thuê tàu đưa ra một đơn đặt thuê tàu cố
định, điều đó có nghĩa là người thuê có yêu cầu chắn chắn về thuê chở hàng
và đã chuẩn bị sẵn sàng để đi vào thương lượng cụ thể, dứt khoát (Firm
negociations) với người chở thuê (Chủ tàu) để ký kết hợp đồng thuê tàu.
Thông thường, để chủ động trong tìm thuê tàu, người thuê quy định rõ thời
hạn mà người nhận đơn đặt thuê phải trả lời. Nếu quá hạn quy định, đơn đặt
thuê sẽ không còn hiệu lực. Thí dụ: Firm order with daysí notice (đơn đặt
thuê cố định trong...ngày)
Thông thường trong đàm phán ký kết hợp đồng thuê tàu, chủ tàu và người
First refusal
Quyền ưu tiên thuê đều cố gắng giành quyền ưu tiên về quyết định hoặc chọn lựa một giải
pháp nào đó có lợi cho mình. Thí dụ: Khối lượng lô hàng chuyên chở từ cảng X
đến cảng Y là 10,000 tấn mét-hệ bột mì đóng bao có cộng thêm hoặc trừ đi
10% tùy theo chọn lựa của chủ tàu (10,000 metric tons flour in bags with
10% more or less at ownerí s option). Như vậy, chủ tàu có quyền ưu tiên
quyết định khối lượng hàng nhận chở phù hợp với thoả thuận nói trên. Tuy
nhiên, cũng có những trường hợp người thuê cho chủ tàu được hưởng quyền
ưu tiên về chuyên chở hàng của mình trên một tuyến đường nào đó nhằm
khuyến khích, động viên sự tích cực hợp tác của chủ tàu. Thí dụ: ì Người thuê
dành quyền ưu tiên cho chủ tàu về chuyên chở toàn bộ số gạo của mình đi từ
Việt Nam đến các cảng Đông Phi châu trong năm 199... (Charterer to give
Ownerí s first refusal on all shipments of rice from Vietnam to East Coasts of
Afica during 199...)
Flat rate Khi chủ hàng có yêu cầu chở hàng đến một vùng cảng (Range of ports) bao
Cước suất đồng loạt gồm một số cảng nằm trong phạm vi đ ược xác định bởi 2 cảng đầu và cuối và
một trong các cảng ấy sẽ được chọn làm cảng dỡ hàng, thì người thuê tàu và
người chuyên chở có thể thỏa thuận quy định cước suất đồng loạt, không thay
đổi khi hàng được dỡ tại bất cứ cảng nào trong vùng cảng đó, bất kể cự ly vận
chuyển xa hay gần. Ngoài ra, cước suất đồng loạt cũng có thể được áp dụng
đối với một số loại hàng chuyên chở tương tự mà chủ hàng thuê chở chưa thể
khẳng định tên mặt hàng cụ thể sẽ được vận chuyển.
Floating policy Là loại hợp đồng bảo hiểm hàng hóa có ghi các điều khoản bảo hiểm chung
Hợp đồng bảo hiểm để chưa xác định tên tàu và các chi tiết khác. Phần khai báo tên tàu và các chi
ngỏ tiết khác sẽ được thực hiện sau, bằng cách nào tùy hai bên (Người bảo hiểm
và người được bảo hiểm) thỏa thuận. Hợp đồng bảo hiểm để ngỏ có nhiều nét
16
giống hợp đồng bảo hiểm bao (Open cover), nhưng trong hợp đồng bảo hiểm
để ngỏ, phí bảo hiểm phải được trả ngay khi ký kết và một khi số tiền bảo
hiểm được khai báo vượt mức quy định của hợp đồng đã ký thì hai bên phải
ký tiếp một hợp đồng bảo hiểm khác.
Là người (công ty) nhận ủy thác của một người khác (chủ hàng, người chuyên
Forwarding agent
(Forwarder) chở, người giao nhận khác...) để theo chỉ dẫn của người này mà làm thay các
Đại lý giao nhận phần việc liên quan đến giao nhận hàng chuỵên chở trong hay ngoài nước:
Giao hàng xuất khẩu, nhận hàng nhập khẩu, lưu kho hàng hóa, làm thủ tục
hải quan, thu trả tiền hàng hay cước phí... Đại lý giao nhận được hưởng hoa
hồng đại lý cao thấp tùy theo mức độ dịch vụ giao nhận được ủy thác
(Forwarding agentí s commission)
Là tỷ lệ miễn trách nhiệm bồi thường cho người bảo hiểm trong một vụ tổn
Franchise
Mức miễn giảm thất hàng hóa. Có hai loại miễn giảm: - Miễn giảm có trừ (Deductible
franchise): Người bảo hiểm chỉ bồi thường phần tổn thất vượt quá tỷ lệ miễn
giảm quy định trong hợp đồng bảo hiểm. Thí dụ: Miễn giảm có trừ 3% (Free
from 3%) . Có ngh ĩa là: Tổn thất dưới 3% thì không bồi thường và nếu tổn
thất trên 3% thì chỉ bồi thường phần vượt quá 3% của số tiền bảo hiểm. -
Miễn giảm không trừ (Non-deductible franchise): Ngư ời bảo hiểm không bồi
thường nếu tổn thất thấp hơn mức miễn giảm quy định; nh ưng nếu tổn thất
vượt quá mức miễn giảm quy định thì người bảo hiểm sẽ bồi thường toàn bộ
tổn thất. Thí dụ: Mức miễn giảm không trừ quy định 3% (Warranted free from
particular average under 3%), nay t ổn thất là 5%, vượt quá mức giảm quy
định là 3%, thì người bảo hiểm sẽ đền trọn tổn thất là 5% của toàn bộ số tiền
bảo hiểm.
Là điều kiện mua bán quốc tế, theo đó người bán có trách nhiệm và chịu chi
Free alongside ship
(FAS) phí cho đến khi hàng được đặt dọc mạn tàu tại cảng xếp hàng quy định trong
Giao dọc mạn tàu hợp đồng.
Dùng trong hợp đồng vận tải chuyến để chỉ người chuyên chở (Chủ tàu)
Free despatch
Miễn thưởng bốc / dỡ không phải chi trả tiền thưởng bốc / dỡ nhanh cho chủ hàng, cho dù người
nhanh này đã rút ngắn được thời gian bốc / dỡ hàng sớm hơn quy định của hợp
đồng.
Free in and out (FIO) Thuật ngữ thuê tàu hàng hải dùng để chỉ: Người chuyên chở (Chủ tàu) không
(to the ship) có trách nhiệm trả phí bốc / dỡ hàng (loading and dis-charging charges). Phí
Miễn phí bốc v à dỡ bốc / dỡ hàng do người thuê tàu gánh chịu và như vậy họ cũng phải tự đảm
trách việc bốc / dỡ hàng.
Thuật ngữ thuê tàu dùng để chỉ: Người chuyên chở (Chủ tàu) không có trách
Free in and out,
stowed and trimmed nhiệm trả phí bốc / dỡ, kể cả việc chất xếp và san cào hàng trong hầm tàu và
(FIOST) như vậy cũng không chịu trách nhiệm bốc / dỡ, làm hàng... Trách nhiệm bốc /
Miễn phí bốc v à dỡ, dỡ, chất xếp và san cào hàng tại hầm tàu cùng các chi phí phát sinh thuộc về
chất xếp và san cào người thuê tàu gánh chịu.
hàng
Theo quy định này, người chuyên chở (Chủ tàu) không đảm trách việc bốc dỡ,
Free in and out and
việc chi trả phí bốc dỡ và cũng không gánh chịu việc nộp các loại thuế liên
free taxes
Miễn phí bốc v à dỡ và quan do chính quyền địa phương đặt ra. Việc bốc dỡ h àng, chi trả phí làm
miễn nộp thuế hàng và nộp thuế tại địa phương sẽ do người thuê tàu chịu trách nhiệm.
Là điều kiện mua bán quốc tế, theo đó, người bán có trách nhiệm và chịu chi
Free on board (FOB)
phí cho đến khi hàng được giao lên tàu tại cảng xếp hàng quy định trong hợp
đồng.
Free Pratique Theo tập quán hàng hải quốc tế, bất cứ tàu buôn nào muốn được vào cảng và
Miễn dịch Giấy chứng cập bến, đều phải chịu thủ tục kiểm tra vệ sinh đối với thuyền viên, hành
miễn dịch khách và hàng hóa thuộc loại động thực vật, thực vật nếu có. Việc kiểm tra
này do tổ chức y tế, vệ sinh nước sở tại thực hiện. Nếu con tàu đáp ứng đầy
đủ điều kiện y tế vệ sinh thì sẽ được coi là miễn dịch (To be in free pratique)
và sẽ nhận được một giấy chứng miễn dịch cho phép tàu được cập cảng và
làm hàng. Ngược lại, nếu tàu không đáp ứng đầy đủ điều kiện y tế vệ sinh của
nước sở tại thì sẽ bị từ chối vào cảng hoặc sẽ bị lưu giữ tại một vị trí riêng biệt
ngoài khu cảng để xử lý dịch bệnh trước khi được phép vào cầu cảng làm
hàng.
Free time Là thời hạn mà người chuyên chở quy định cho chủ hàng sử dụng vào việc
Thời gian nhận hàng nhận hàng và hoàn trả container tại cảng dỡ. Thời gian nhận hàng được tính
17
từ ngày tàu thông báo container chứa hàng đã đến cảng dỡ. Thí dụ: ì Thời
gian nhận hàng trong vòng 7 ngày... Nếu vượt thời gian quy định, chủ hàng
phải chịu phạt phí lưu giữ container quá hạn.
Là cách quy định thời gian bốc dỡ hàng không bao gồm thứ sáu trong tuần và
Fridays and holidays
ngày lễ, vì đó là những ngày nghỉ việc của nước sở tại. Quy định này được áp
excluded (FHEX)
Thứ sáu và ngày lễ bị dụng chủ yếu với một số nước Ả-Rập quy định ngày ngh ỉ việc trong tuần là
loại trừ ngày thứ sáu theo đạo Hồi, khác với đa số các nước khác trên thế giới thường
quy định thời gian bốc dỡ không bao gồm Chủ nhật và ngày lễ (Sundays and
holidays excluded).
Freight (Ocean I. Cước chuyên chở (Cước vận chuyển đường biển) II. Hàng (hóa) chuyên chở
(Cargo) 1. Là số tiền mà người thuê tàu phải trả cho người chuyên chở về
freight)
công vận chuyển đưa hàng đến đích và sẵn sàng giao cho người nhận. Thông
thường cước chuyên chở được xây dựng trên cơ sở các yếu tố: - Hàng chuyên
chở: Số khối lượng, chủng loại, đặc tính, giá trị kinh tế, cách đóng gói, hệ số
chất xếp... - Tuyến chuyên chở: khoảng cách vận chuyển, tình hình cảng
bốc/dỡ, điều kiện thời tiết khí hậu... - Con tàu: Kích cỡ trọng tải/ dung tích,
khấu hao, bảo hiểm, duy tu sửa chữa, tiêu hao nhiên liệu, thời gian chạy tàu
và đỗ ở cảng, quản lý khai thác... - Sự cố khác: khủng hoảng và cạnh tranh
kinh tế, phong tỏa, cấm vận, chiến tranh... * Căn cứ vào các yếu tố này mà
cước chuyên chở được cấu thành bởi: - Các loại phí cố định: Phí khấu hoa, duy
tu sửa chữa vàbảo hiểm con tàu, lương bổng và bảo hiểm xã hội của thuyền
viên, phí quản lý hành chính... - Các loại phí biến động: Phí tiêu hao nhiên
liệu và vật liệu, phí bốc dỡ làm hàng, cảng phí và thuế... * Cước chuyên chở
được tính toán bằng 2 cách: - Dựa vào hàng chuyên chở: Lấy đơn vị trọng
lượng hàng (Weight) hoặc đơn vị thể tích hàng (Measurement) làm đơn vị tính
cước (Freight unit) - Dựa vào con tàu: Lấy đơn vị trọng tải hoặc dung tích của
con tàu làm đơn vị tính cước (Lumpsum Freight) Tuỳ phương thức và đặc
điểm kinh doanh của con tàu mà cước chuyên chở có thể phân thành 3 loại: -
Biểu cước tàu chợ (Liner bound freight tariff) - Cước tàu chạy rong hay cước
mở (Tramp freight or open freight): Gồm c ước chuyến và cước định hạn. -
Cước riêng biệt: Gồm biểu cước chuyên chở container (container freight
tariff), cước chuyên chở dầu (tanker freight), c ước chuyên chở hàng đông lạnh
(reefer freight)... * Cước chuyên chở có thể: - Được trả trước tại cảng bốc
hàng (Freight prepaid or freight paid at port of loading) - Được trả sau tại
cảng dỡ hàng (Freight payable at port of destination or freight to collect) -
Một phần cước được trả tại cảng bốc hàng và phần còn lại được trả tại cảng dỡ
hàng (...% payable at port of loading and ...% payable at port of discharging)
Do quy định trong vận đơn tàu chợ hoặc do thỏa thuận giữa người thuê tàu và
người chuyên chở. 2. Hàng chuyên chở: Do khác biệt về đóng gói, được chi
thành: - Hàng có bao bì (Package freight) - Hàng rời (Bulk freight) Ngoài ra
tùy tính chất đặc điểm, hàng được chia ra nhiều loại để áp dụng suất cước
riêng biệt. - Hàng chóng hỏng (Perishable freight) - Hàng quá khổ (Large size
freight) - Hàng dài (Long freight) Freight conference or shipping conference
Hiệp hội vận tải biển (Công hội hàng hải) Tổ chức liên kết giữa những hãng
tàu dựa trên cơ sở một thỏa ước được ký kết (Conference Agreement) về c ùng
nhau kinh doanh chở thu6 hàng hóa trên một tuyến hay khu vực hàng hải
theo những điều kiện vận chuyển thống nhất nhằm mục đích hạn chế cạnh
tranh nội bộ bảo vệ lợi ích của các thành viện, giữ vững thế độc quyền và
chống lại sự cạnh tranh từ bên ngoài. Mức độ liên kết do thỏa ước quy định
cao thấp, linh hoạt hay chặt chẽ tùy theo thỏa thuận giữa các thành viên hiệp
hội. a. Hiệp hội quy định biểu cước, giảm cước và điều kiện vận chuyển thống
nhất (Freight conference) b. Loại hiệp hội có tính hợp tác cao hơn dựa trên cơ
sở thỏa ước hợp doanh (Pool agreement) quy định, mức phân chia hàng vận
chuyển hoặc phân chia lợi nhuận căn cứ theo đóng góp (tàu, vốn) của mỗi
thành viên. * Hoạt động tập trung của hiệp hồi nhằm vào các vấn đề: - Quy
định biểu cước, giảm cước thống nhất bắt buộc mỗi thành viên cùng thực
hiện. - Xây dựng điều khoản và điều kiện vận chuyển được lồng vào nội dung
vận đơn. - Đặt kế hoạch khai thác kinh doanh: Phân chia số lượng chuyến đi,
số lượng hàng hóa chuyên chở và cước thu nhập. - Kiểm tra giám sát việc
tuân thủ quy chế, quy định của hiệp hội. - Ap dụng biện pháp đối phó cạnh
tranh của các hãng tàu ngoài hiệp hội (Outsiders) Do tính đặc thù của ngành
vận tải biển, các hiệp hội hàng hải ra đời vào cuối thế kỷ 19 và phát triển cho
đến nay có trên 200 tổ chức bao gồm các hiệp hội tàu chợ truyền thống (Liner
18
freight conferences), các hi ệp hội tàu container, các công -xoọc-xiôm
(Consortium) và các ì pun hàng hải (Shipping pools). Số lượng này thường
xuyên biến động bởi việc giải thể, sáp nhập hoặc thành lập các hiệp hội mới. *
Những hiệp hội vận tải biển đứng hàng đầu của thế giới ngày nay gồm có: -
Hiệp hội Châu Au Viễn Đông (Far-Eastern Freight Conference) - Hiệp hội
Viễn Đông Đông Phi Châu (Far East/East Africa Freight Conference) - Hiệp
hội lục địa Châu Au Cận Đông (Continent/Near-East Conference) - Hiệp hội
Á/Bắc Mỹ (Asia/North America Rate Agreement) - Công-xoọc-xiôm Mitsui-OSK
line (bao gồm Kline, Safmarine, NYK Line, Nedlloyd Line) - Hiệp hội Tân hoàn
cầu (New Global Alliance): Gồm các hãng tàu Hapag Lloyd, NOL, NYK, P&O,
và OOCL... Freight in full of all port charges, pilotage, consulages light due,
trimming, lighterage at discharging port Cước toàn bộ gồm cả cảng phí, phí
hoa tiêu, phí lãnh sự, phí san cào, phí chiếu sáng tại cảng dỡ hàng Theo quy
định này, người thuê phải trả đầy đủ tiền cước cho người chuyên chở, trong
đó bao gồm cả cảng phí, phí hoa tiêu, phí lãnh sự, phí ánh sáng, phí san cào,
phí lỏng hảng tại cảng dỡ.
Là số tiền cước mà tàu chợ thu theo đơn vị hàng chuyên chở (tấn hay mét
Freight rate
Cước suất khối)
Freighter (Cargo Dùng để chở hàng, khác với loại tàu (chở) khách (passenger ship)
ship)
Tàu (chở) hàng
Thuật ngữ dùng để chỉ người thuê tàu trả cước tại đích đến của hàng hóa, có
Freight payable at
destination or freight nghĩa là trả cước sau khi tàu hoàn thành chuyến vận chuyển. Để được rõ
ràng, chính xác hơn, trong hợp đồng vận tải đôi khi người ta còn ghi thêm:
to collect
Cước trả tại đích đến Cước trả trước khi dỡ hàng (Before breaking bulk) hoặc sau khi dỡ hàng (After
hoặc cước trả sau dis-charging) tại cảng đích.
Freight index Trong nghiên cứu tình hình thị trường thuê tàu, người ta thường lấy mức cước
Chỉ số cước tại một khu vực hoặc tuyến chuy ên chở vào một thời điểm nào đó làm ch ỉ số
cước gốc và xuất phát từ đó mà tìm ra và so sánh sự biến động tăng giảm của
giá cước trong một khoảng thời gian cần xem xét, để làm cơ sở góp phần dự
đoán xu hướng phát triển của giá cước trong những năm tới. Thí dụ: - Chỉ số
cước tàu chợ (Liner freight index) - Chỉ số cước tàu chạy rông (Tramp freight
index) - Chỉ số cước tàu container (Container freight index)
Freight note Là chứng từ do người chuyên chở hoặc đại lý, đại diện người chuyên chở gởi
Thông báo cước đến chủ hàng hoặc đại lý của họ, thông báo về số tiền cước chuyển chở phải
trả trước khi được trao vận đơn tại cảng bốc hoặc cảng dỡ hàng.
Freight payable on Trong chuyên chở hàng có khối lượng lớn bằng tàu chuyến, người ta có thể
in-taken quantity lấy khối lượng xếp xuống tàu tại cảng gửi hoặc lấy khối lượng hàng dỡ lên bờ
Cước trả theo khối tại cảng đến làm cơ sở để tính cước, tùy chủ tàu và người thuê thỏa thuận.
lượng hàng xếp xuống Nhưng trên thực tế, chủ tàu thường yêu cầu người thuê trả cước theo khối
tàu lượng hàng xếp xuống tàu tại cảng gửi.
Là đơn vị đo lường phổ biến của một mặt hàng chuyên chở (Thông thường là
Freight ton (freight
tấn hay mét khối) được dùng làm cơ sở để tính cước. Cần lưu ý vì còn có
unit)
Tấn cước những sai biệt về đơn vị đo lường ở một số nước do tập quán sử dụng lâu đời
để lại cho nên phải quy định rõ, cụ thể đơn vị đo lường trong hợp đồng để
tránh hiểu lầm, gây tranh chấp.
Hợp đồng thuê tàu mất tác dụng khi nó không còn đạt được mục đích kinh tế
Frustration
Mất tác dụng mong muốn do con tàu gặp phải một sự cố bất ngờ ngoài sự kiểm soát và
ngoài trách nhiệm của các bên đương sự làm hỏng kế hoạch dự tính. Thí dụ:
Tàu bị bão gây hư hỏng nặng mà nếu sửa chữa để có thể tiếp tục hành trình
theo hợp đồng thì phải kéo dài thời gian, tăng thêm nhiều phí tổn và hai bên
đương sự sẽ không đạt được mục đích kinh tế. Do đó, hợp đồng thuê tàu được
đặt trong tình trạng mất tác dụng nghĩa là không tồn tại nữa và không bên
nào chịu trách nhiệm về việc không thực hiện hợp đồng này.
Full and complete Chỉ khối lượng hàng đầy đủ và trọn vẹn cho sức chở bằng tấn hoặc mét khối
của con tàu.
cargo
Hàng đầy đủ và trọn
vẹn
Full container load Dùng để chỉ hàng được chở đầy một container và người chuyên chở sẽ thu
cước theo đơn vị container (CBR hoặc FAK).
(FCL)
19
Chở trọn container
G (Back to top)
Là tổn thất do ì hành động tổn thất chung gây ra cho tàu và hàng hóa
General average
Tổn thất chung trong một chuyến đi trên biển, nhằm bảo vệ lợi ích của tất cả các bên (Chủ
tàu, chủ hàng). Do đó mỗi bên phải cùng nhau gánh chịu Tổn thất chung khác
với tổn thất riêng (Particular average) là lo ại tổn thất chỉ liên quan đến lợi ích
riêng của chủ tài sản nào đó (Chủ tàu hay chủ hàng) trong chuyến đi chung
trên biển và người này phải tự mình gánh chịu mà không đòi hỏi được các chủ
tài sản khác cùng đóng góp. Tổn thất chung bao gồm: 1. Hy sinh tổn thất
chung (General average sacrifices): Là nh ững thiệt hại vật chất của: - Tàu:
Do dập tắt đám cháy trên tàu, chặt bỏ thiết bị vật dụng bị đổ nát, động cơ tàu
bị hỏng do chạy máy quá giới hạn cho phép để vượt cạn,... - Hàng: Vứt bỏ
hàng để làm nhẹ tàu, hàng ngấm ướt do dập đám cháy trên tàu, hư hỏng khi
phải dỡ hàng tại cảng lánh nạn... 2. Chi phí tổn thất chung (General average
expenditures) Bao gồm các chi phí cứu hộ (Phí lai dắt, phí sang mạn hàng,...),
chi phí tại cảng lánh nạn (Phí vào và rời cảng, phí dỡ hàng, phí sửa chữa tàu,
chi phí lương bổng thuyền viên trong thời gian tàu lưu tại cảng lánh nạn,..._
và các chi phí khác có liên quan (Phí giám định, phí tính toán phân chia đóng
góp tổn thất chung,...) Tổn thất chung là một sự cố hàng hải thừơng xảy ra
và cách giải quyết khá phức tạp đòi hỏi tính chính xác và có thời gian. Vì thế,
trước đây rất lâu người ta đã cố gắng soạn thảo và áp dụng thống nhất các
văn bản luật pháp về tổn thất chung như: Quy tắc York-Antwerp 1924, quy
tắc York-Antwerp 1950 Hiện nay các nước thống nhất sử dụng quy tắc York-
Antwerp 1994 (York-Antwerp Rules 1994) mà nội dung gồm 7 quy tắc từ A
đến G và 22 điều khoản nhằm diễn giải rõ ràng các trường hợp tổn thất
chung, các hy sinh và chi phí tổn thất, cách tính toán đóng góp tổn thất chung
và thủ tục tiến hành.
General average act. Theo diễn giải của Quy tắc A York-Antwerp 1994 được quốc tế công nhận phổ
Hành động tổn thất biến: Được coi là hành động tổn thất chung chỉ khi nào hành động ấy có chủ
chung định (Intentionally) và hợp lý (Reasonably) vì sự an toàn chung (Common
safety) khi gặp hiểm họa, đã gây ra những hy sinh và phí tổn bất thường
nhằm bảo vệ tài sản thoát khỏi hiểm họa trong một chuyến đi chung trên
biển. Thí dụ: - Vứt bỏ hàng để làm nhẹ tàu. - Tự nguyện đưa tàu vào cạn để
tránh tai nạn. - Bơm nước vào hầm hàng để dập tắt lửa - Đưa tàu vào cảng
lánh nạn để cứu chữa...
General average Điều khoản trong hợp đồng thuê tàu hoặc vận đơn quy định nơi và quy tắc xử
clause lý tổn thất chung (thường áp dụng quy tắc York-Antwerp)
Điều khoản tổn thất
chung
General average Khi xảy ra trường hợp tổn thất chung, chủ tàu có quyền yêu cầu người nhận
deposit hàng đóng một số tiền ký quỹ nào đó trước khi nhận hàng, làm cơ sở bảo đảm
Tiền ký quỹ tổn thất việc chi trả phần phải đóng góp tổn thất chung (general average
chung contribution). Tiền ký quỹ được đưa vào tài khoản liên doanh của chủ tàu và
chủ hàng. Người đóng tiền ký quỹ sẽ nhận được biên nhận làm bằng chứng
(deposit receipt) Số tiền ký quỹ kể cả tiền lãi của nó sẽ do những chuyên viên
tính tổn thất chung (average adjuster) sử dụng để chi trả tổn thất chung
và/hoặc tổn thất riêng, và/hoặc các phí khác. Nếu số tiền ký quỹ vượt quá
mức đóng góp thì số dư thừa sẽ được hoàn trả cho người nộp. Cũng có một số
trường hợp, chủ tàu chấp nhận người nhận hàng (hoặc công ty bảo hiểm lô
hàng) làm giấy bảo đảm chi trả mà không phải nộp tiền ký quỹ (Letter of
guarantee)
Là các loại hàng thông thường, được đóng thành đơn vị: thùng, kiện, hòm, bó,
General cargo
Hàng bách hóa sọt, bình, vại
để bốc xếp, vận chuyển được an toàn và tiện lợi. Còn được viết
tắt là Generals Cách bốc dỡ và công cụ bốc dỡ h àng bách hóa rất khác biệt với
cách bốc dỡ và công cụ bốc dỡ hàng rời là loại hàng không bao bì được chở
trần (Bulk cargo) Khoang chứa hàng bách hóa thường chiếm nhiều dung tích
hơn khoang chứa hàng rời vì nó bao gồm cả bao bì hàng hóa và khoảng trống
chất xếp (Broken stowage)
Container đa dạng, dùng để chở hàng bách hóa.
General purpose
container
20
