Thoái hóa khớp và cột sống ở người cao tuổi
Bệnh thoái hóa khớp và cột sống gặp khá nhiều ở Việt Nam. Ngoài các triệu chứng điển hình, bệnh còn để lại nhiều loại di chứng ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của người bệnh. Bệnh thoái hóa khớp và cột sống là bệnh mạn tính do thương tổn ở sụn của khớp và đĩa đệm của cột sống. Sụn và đĩa đệm bị xơ cứng, mỏng, mất tính đàn hồi, nhiều khi còn mọc thêm các gai xương. Sở dĩ có hiện tượng đó là do quá trình lão hóa của mô sụn. Để tìm hiểu rõ hơn về căn bệnh này, mời các bạn cùng tham khảo tài liệu.
THOÁI HÓA KHỚP VÀ CỘT SỐNG Ở NGƯỜI CAO
TUỔI
Bệnh thoái hóa khớp và cột sống gặp khá nhiều ở Việt Nam. Ngoài các
triệu chứng điển hình, bệnh còn để lại nhiều loại di chứng ảnh hưởng rất lớn
đến cuộc sống của người bệnh.
Bệnh thoái hóa khớp và cột sống là bệnh mạn tính do thương tổn ở sụn của
khớp và đĩa đệm của cột sống. Sụn và đĩa đệm bị xơ cứng, mỏng, mất tính đàn hồi,
nhiều khi còn mọc thêm các gai xương. Sở dĩ có hiện tượng đó là do quá trình lão
hóa của mô sụn. Thông thường, bệnh gặp ở người cao tuổi nhưng cũng có thể gặp
ở cả lứa tuổi trẻ hơn, trung niên. Loại bệnh hay gặp nhất là thoái hóa đốt sống thắt
lưng và khớp cùng chậu.
Triệu chứng biểu hiện
Đau: đau là dấu hiệu bao giờ
cũng có. Đau khi làm việc gắng sức, vận
động nhiều, nhất là khi thời tiết thay đổi
và đặc biệt là giảm khi nghỉ ngơi, không
vận động. Tính chất của đau thường đau
âm ỉ và liên tục, cơn đau càng tăng dần
nếu không có sự can thiệp gì. Ví dụ như:
xoa bóp, bấm huyệt, châm, cứu hoặc bôi
các thuốc giảm đau như diclofenac, tinh
dầu giảm đau... Các triệu chứng khác
của viêm như: sưng, nóng, đỏ thường
không thấy xuất hiện.
Hạn chế vận động: triệu chứng
hạn chế vận động gần như bao giờ cũng
gặp. Điển hình nhất của hạn chế vận
động là khi người bệnh cúi xuống hoặc quay nghiêng sang bên khó khăn. Nếu có
chèn ép dây thần kinh thì cúi xuống rất khó khăn và đau (hội chứng của đau thần
kinh tọa).
Làm biến dạng cột sống như: cong, vẹo.
Ngoài ra có thể có hiện tượng teo cơ, nhất là trong trường hợp dây thần
kinh tọa bị chèn ép lâu ngày.
Về chụp X-quang có 3 dấu hiệu đặc trưng: hẹp khe khớp, đặc xương dưới
sụn và mọc gai xương.
Ngày nay, khoa học về y học ngày càng phát triển cho nên có nhiều kỹ
thuật, xét nghiệm giúp cho việc chNn đoán thoái hóa khớp và cột sống chính xác
hơn rất nhiều như chụp cộng hưởng từ chẳng hạn...
Biện pháp xử trí
Rất cần đi khám bác sĩ để được chNn đoán chắc chắn và có hướng điều trị
thích hợp, không nên tự điều trị hoặc dùng những thuốc không có lợi. Việc làm
này không những không khỏi bệnh mà còn làm ảnh hưởng đến sức khỏe như: gây
teo cơ, loãng xương… N ên đi khám càng sớm càng tốt, bởi vì hiện nay đã có một
số thuốc và biệt dược được khuyến cáo dùng trong điều trị thoái hóa khớp và cột
sống khá hiệu nghiệm, kể cả khớp cùng chậu.
Khi đau nhiều mà chưa có điều kiện đi khám bác sĩ thì nên nghỉ ngơi, hạn
chế vận động nặng, xoa bóp, thoa một số loại dầu làm giảm đau như dầu gió hoặc
kem bôi kháng viêm non-steroid hoặc uống thuốc giảm đau như paracetamol.
Khi cơn đau đã giảm có thể tập thể dục nhẹ nhàng, tập đúng bài, những
ngày đầu có thể tập thời gian ngắn, sau đó tùy theo sự đánh giá của bản thân mà
tăng dần thời gian lên.
Khi đi khám bác sĩ và đã có chỉ định điều trị thì nên kiên trì và chịu khó
uống thuốc. N gười bệnh cần xác định đây là dạng bệnh mãn tính và phải điều trị
lâu dài, đặc biệt là người bệnh đã có tuổi việc phục hồi tổ chức sụn, khớp không
thể ngày một ngày hai.
THOÁI HÓA KHỚP Ở NGƯỜI CAO TUỔI
Thoái hóa khớp hay còn gọi là viêm xương khớp là bệnh khá phổ biến ở người cao tuổi, bệnh
ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, sinh hoạt, công việc do triệu chứng đau, tê, hạn chế cử động ở
khớp. Để tránh những tác hại của chứng bệnh này chúng ta cần quan tâm đến 3 vấn đề cơ bản
sau đây:
1. Thoái hóa khớp là gì, do đâu lại bị thoái khớp?
2. Những khớp nào dễ bị thoái hóa và có biểu hiện gì?
3. Những điểm gì cần lưu ý khi điều trị và phòng ngừa bệnh thoái hóa khớp.
Đầu tiên chúng ta xem xét thoái hóa khớp là gì? Do đâu lại bị thoái hóa khớp?
Để hiểu được thoái hóa khớp là gì ta cần biết khớp là phần tiếp nối giữa 2 đầu xương trong cơ
thể gồm có bao khớp bọc xung quanh, sụn mềm đệm giữa 2 đầu xương, dịch nhầy để khớp
được trơn láng khi cử động. Thoái hóa khớp là hư hỏng xảy ra ở sụn khớp là chính, kèm theo là
phản ứng đầu xương tại khớp và giảm thiểu dịch nhầy về số lượng và chất lượng.
Thoái hóa khớp thường gặp ở các khớp cột sống cổ, cột sống thắt lưng, khớp vai, khớp bàn tay,
khớp háng, khớp gối, khớp ở gót chân.
Thoái hóa khớp thường gặp ở tuổi trên 40 nhất là tuổi sau 60. Nhưng quá trình thoái hóa khớp
thực sự đã xảy ra trước đó từ những năm 20 tuổi.
Như vậy vì sao lại thoái hóa khớp?
Người ta nhận thấy rằng hầu hết thoái hóa khớp ở người cao tuổi là nguyên phát nghĩa là
không tìm thấy có một số yếu tố sau đây tham gia trong quá trình thoái hóa khớp: tuổi cao, tình
trạng béo phì, tính di truyền, chấn thương nhẹ mãn tính ở khớp. Ngoài ra thoái hóa khớp cũng
có thể là thứ phát nghĩa là do những nguyên nhân cụ thể như xảy ra sau viêm khớp dạng thấp,
viêm khớp nhiễm trùng, chấn thương khớp nặng, đái tháo đường, suy tuyến giáp trạng...
Thoái hóa khớp nguyên phát thường gặp ở người cao tuổi và trong trường hợp này tuổi tác giữ
một vai trò quan trọng. Người ta cho rằng sụn trong quá trình lão hóa chống đỡ kém, dễ bị hư
hỏng trong quá trình khớp cử động và béo phì với cân nặng dư thừa góp phần làm tăng thêm
gánh nặng cho các khớp nhất là khớp háng, khớp gối. Trong quá trình sống các chấn thương
nhẹ mãn tính tại khớp dễ xảy ra nếu ta không chú ý như khuân vác hay xách đồ nặng làm tăng
gánh nặng cho khớp cột sống, khớp gối, khớp háng, khớp ở gót chân. Các chấn thương tại
khớp mạnh hơn như đá bóng làm tổn thương khớp gối nặng là nguyên nhân thường gặp của
thoái hóa khớp thứ phát. Ngược lại ở những người không vận động nhất là những trường hợp
bệnh nặng liệt giường, bất động kéo dài thì quá trình thoái hóa khớp cũng xảy ra khá nhanh
chóng.
2. Thoái hóa khớp có biểu hiện gì và khớp nào thường bị thoái hóa
Để phát hiện sớm bệnh thoái hóa khớp bà con cần lưu ý triệu chứng của thoái hóa khớp là:
Đau tại khớp bị thoái hóa.
Cứng khớp vào buổi sáng.
Cả 2 triệu chứng này đều có những đặc điểm khác với viêm khớp dạng thấp.
Hiện tượng cứng khớp nghĩ là khớp cử động khó khăn vào buổi sáng là triệu chứng thường gặp
kéo dài trong thời gian ngắn 5-15 phút, tối đa không quá 30 phút, khu trú ở vai khớp bị thoái
hóa. Trong khi đó viêm khớp dạng thấp có thể kéo dài lâu hơn đến vài giờ, cứng khớp có ở
nhiều khớp và đối xứng cả 2 bên.
Đau do thoái hóa khớp có một số đặc điểm như: xuất hiện ở một vài khớp riêng lẻ bị thoái hóa
như ở khớp gối, khớp háng, cột sống cổ, cột sống thắt lưng, khớp ngón chân. Đau có thể 1 bên
hoặc 2 bên khớp. Đau do thoái hóa khớp không đi kèm theo sưng nóng đỏ tại khớp, khác với
đau do viêm khớp dạng thấp thường kèm theo sưng to hay nóng đỏ tại khớp.
Đau khớp về buổi sáng: Trong trường hợp thoái hóa khớp ở cột sống thắt lưng giai đoạn đầu
người bệnh thấy đau lưng nhiều về buổi sáng khi mới ngủ dậy kéo dài không quá 30 phút thì
giảm đau, sau đó không đau cả ngày dù vẫn làm việc bình thường. Sau một thời gian tiến triển
bệnh nặng hơn, đau lưng kéo dài cả ngày, tăng khi làm việc nhiều và giảm khi nghỉ ngơi.
Trong trường hợp thoái hóa khớp gót chân bệnh nhân có cảm giác đau thốn ở gót vào buổi
sáng lúc mới ngủ dậy bước xuống giường đi những bước đầu tiên. Khi đi được vài chục mét thì
thấy giảm đau nhiều và đi đứng bình thường. Sáng hôm sau tình trạng đau lại tái diễn càng
ngày càng nặng hơn.
Thoái hóa ở khớp háng ngoài triệu chứng đau có thể kèm theo tiếng lạo xạo, lụp cụp khi co
duỗi khớp gối, đau khớp gối nhiều khi đi lại vận động, đau nhất là khi ngồi xổm đứng dậy rất
khó khăn nhiều khi phải níu vào vật gì khác để đứng dậy. Nặng hơn là tê chân, biến dạng nhẹ ở
khớp gối.
Thoái hóa khớp gối làm người bệnh đi lại khó khăn ngay từ ngày đầu do triệu chứng đau vì
khớp háng chịu đựng trọng lượng cơ thể nhiều nhất.
Thoái hóa cột sống cổ thường gặp ở cột sống thứ 4, 5, 6 biểu hiện bằng cảm giác đau mỏi phía
sau gáy lan đến cánh tay bên có dây thần kinh bị ảnh hưởng.
Thoái hóa cột sống thắt lưng hay gặp từ đốt sống thắt lưng thứ 3 trở xuống. Khi có ảnh hưởng
thần kinh tọa người bệnh có cảm giác đau lan từ lưng xuống chân đôi khi rất mạnh như 1 luồng
điện chạy từ trên xuống khi có một cử động không đúng hướng.
Cảm giác thường xuyên mỏi ở khớp làm cho người bệnh thích bẻ khớp, hay giật mạnh khớp để
tạo tiếng kêu răng rắc, những động tác này có thể gây hại cho khớp.
Ngoài các triệu chứng lâm sàng nêu trên thì chụp X quang khớp phần nào giúp xác định chẩn
đoán và đánh giá mức độ nặng của bệnh. Trên phim X quang ta có thể thấy:
Hẹp khe khớp do biến đổi của sụn khớp.
Hình ảnh gai xương thường mọc ở bên bờ khớp có thể là nhiều gai. Gai xương thường gặp ở
cột sống, ít gặp hơn ở các khớp khác như khớp gối, khớp gót chân.
Cũng có nhiều trường hợp thoái khớp trong giai đoạn sớm hình ảnh X quang khớp còn bình
thường. Nhưng bà con không biết nên chủ quan không điều trị vì đây là giai đoạn điều trị và
phòng ngừa cho kết quả tốt.
Ngoài chụp X quang khớp thì xét nghiệm máu không phát hiện gì bất thường.
Thoái hóa cột sống ở người già và cách chữa
Thoái hóa cột sống (THCS) là một bệnh rất phổ biến, gặp cả ở nam và nữ giới, nhưng đặc biệt
hay gặp ở những người cao tuổi. Là tổn thương mạn tính dạng thoái hóa của các thân đốt sống
và đĩa đệm nằm giữa các đốt sống cùng các dây chằng cột sống.
Thoái hóa cột sống (THCS) là một bệnh rất phổ biến, gặp cả ở nam và nữ giới, nhưng đặc biệt
hay gặp ở những người cao tuổi. Là tổn thương mạn tính dạng thoái hóa của các thân đốt sống
và đĩa đệm nằm giữa các đốt sống cùng các dây chằng cột sống. Nếu để lâu không được chú ý
điều trị có thể để lại các biến chứng đáng tiếc như đau, yếu, tê bì tứ chi, teo cơ, đi lại khó khăn
hoặc liệt các chi không vận động được.
Đoạn cột sống hay bị thoái hóa nhất là cột sống cổ và cột sống thắt lưng - là những vùng linh
hoạt nhất của cột sống, nhưng hay phải chịu tải trọng và phải hoạt động nhiều nhất. Đĩa đệm
nằm giữa hai thân đốt sống bị tổn thương đầu tiên. Từ độ tuổi ngoài 30, đĩa đệm bắt đầu bị
thoái hóa, nhân nhày sẽ bị mất nước, vòng sợi bao quanh nhân nhày bị rách, đĩa đệm bị thoát
vị, xẹp xuống, có thể thoát vị ra phía sau thân đốt sống, gây chèn ép thần kinh, gây đau và ảnh
hưởng nghiêm trọng đến đi lại cũng như sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Mâm đốt sống bị
xơ, rìa mâm sống mọc ra các gai xương. Cơ cạnh cột sống cũng bị co cứng, dây chằng cạnh cột
sống cũng bị co kéo quá mức, làm cho cột sống bị biến dạng, thường bị vẹo về một phía.
Tình trạng cột sống và tiến trình thoái hóa.
Nguyên nhân THCS
Nguyên nhân chính THCS là do tuổi tác; ngoài ra còn do chấn thương như sau ngã, tai nạn và
do nghề nghiệp phải sử dụng nhiều cột sống như mang vác, bưng bê, nhấc xách các đồ vật; do
thiếu dinh dưỡng hoặc một số bệnh cột sống mắc phải như viêm đốt sống đĩa đệm, đau thần
kinh tọa, dị dạng cột sống... Ngoài ra, những người bị béo phì, đái tháo đường, suy giáp, cường
cận giáp, gút cũng dễ mắc THCS sớm. Một số yếu tố khiến quá trình thoái hóa khớp xảy ra
nhanh hơn là di truyền (bố mẹ có người bị thoái hóa khớp); dinh dưỡng (ăn uống không chất
dinh dưỡng để xây dựng khung xương khớp hoàn chỉnh); lao động nặng nhọc từ bé, mang vác
vật nặng, tập các loại thể thao nặng làm tăng tải trọng lên khớp và làm cho khớp bị thoái hóa
sớm; ít vận động kéo dài như đứng quá lâu, ngồi quá nhiều hoặc luôn phải làm việc ở một tư
thế gò bó cũng là yếu tố nguy cơ gây THCS.
Biểu hiện của THCS
Đối với thoái hóa cột sống thắt lưng, có 3 thể lâm sàng tùy thuộc vào mức độ tổn thương của
đĩa đệm:
Thể thứ nhất là đau lưng cấp tính. Đau xuất hiện sau một động tác mạnh, đột ngột và trái tư
thế. Bệnh nhân có tư thế chống đau như lom khom, vẹo cột sống. Đau có thể khỏi dần sau 1 - 2
tuần.
Thể thứ hai là đau thắt lưng mạn tính, thường đau âm ỉ vùng thắt lưng, hay bị tái phát do đĩa
đệm thoái hóa nhiều, sức đàn hồi của đĩa đệm kém, giảm khả năng chịu lực, có phần lồi ra phía
sau kích thích các nhánh thần kinh.
Thể thứ ba là đau thắt lưng kết hợp với đau thần kinh tọa một hay hai bên. Người bệnh đau cột
sống thắt lưng, lan xuống mông, mặt sau ngoài đùi, khoeo, cẳng chân, có thể lan xuống tận gót
chân hay các ngón chân. Nếu bị thoái hóa cột sống cổ thì đau chủ yếu ở vùng cổ gáy. Đau có
thể lan lên phía sau đầu hay thậm chí đau phía hốc mắt (bệnh nhân có thể thấy nuốt khó,
thường được hay chẩn đoán nhầm là loạn cảm họng). Khi có dấu hiệu chèn ép rễ thần kinh
cánh tay thì thấy đau cột sống cổ lan xuống vai, tay. Nếu để lâu không được chú ý điều trị có
thể để lại các biến chứng đáng tiếc như đau, yếu, tê bì, teo cơ tay, do tổn thương các rễ thần
kinh cổ chi phối cánh tay. Một số bệnh nhân có thể bị liệt khi bị chèn ép tủy cổ. Cảm giác khó
chịu khiến bệnh nhân mất ăn mất ngủ, gầy sút và có tâm lý buồn chán, ảnh hưởng lớn đến cuộc
sống và công việc.
Thoái hóa cột sống gây gù lưng và đi lại khó khăn ở người cao tuổi.
Cần làm gì khi bị THCS?
Khi đau thắt lưng cấp, bệnh nhân cần nằm nghỉ tại giường trong vài ngày, dùng các thuốc giảm
đau như paracetamol, thuốc kháng viêm non - steroid như ibuprofen, celebrex, thuốc tăng
cường sụn khớp như glucosamin sulfat... (uống thuốc sau khi ăn và uống với nhiều nước để
tránh tác dụng phụ trên đường tiêu hóa). Có thể xoa bóp, bấm huyệt nhẹ nhàng vùng cột sống
bị tổn thương kết hợp vật lý trị liệu như đắp paraffin, hồng ngoại, túi chườm... Khi đi lại, cần
sử dụng dụng cụ hỗ trợ như gậy, khung chống, đai lưng. Khi đau nhiều mà chưa có điều kiện đi
khám bác sĩ thì nên nghỉ ngơi tại giường, hạn chế vận động nặng, xoa bóp, dùng kem bôi thuốc
kháng viêm non-steroid hoặc uống thuốc giảm đau như paracetamol. Khi cơn đau đã giảm, có
thể tập thể dục nhẹ nhàng. Khi đi khám bác sĩ và đã có chỉ định điều trị thì nên kiên trì và chịu
khó uống thuốc. Người bệnh cần xác định đây là bệnh mạn tính và phải điều trị lâu dài.
Hạn chế các hậu quả của bệnh THCS
Cần phòng bệnh THCS ngay từ khi còn nhỏ. Ăn nhiều thức ăn giàu các chất chống oxy hóa
như vitamin C và E có nhiều trong các loại rau, quả. Người cao tuổi nên uống bổ sung vitamin
D và canxi hằng ngày để cột sống chắc khỏe. Luôn giữ tư thế đúng ngay cả khi nằm ngủ, ngồi,
đứng. Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, giúp cho sụn khớp phát
triển. Để dự phòng THCS thắt lưng, có thể tập một số động tác các cơ vùng thắt lưng như tập
nghiêng xương chậu, tập cơ bụng, tập khối cơ cạnh sống. Có thể đi bộ, tập thái cực quyền, khi
ngủ không nên kê gối quá cao. Khi đã bị thoái hóa cột sống thì tốt nhất là tuân thủ các chế độ
điều trị do bác sĩ chuyên khoa thăm khám và chỉ định.
Thoái hóa khớp ở người cao tuổi
Thoái hóa khớp là quá trình lão hóa mang tính quy luật của tổ chức sụn, các tế bào, tổ chức
ở khớp và quanh khớp
Thoái hóa khớp là một trong những bệnh thường gặp nhất ở những người lớn tuổi. Thoái hóa
khớp tiến triển chậm, nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến lao động và sinh hoạt hằng ngày. Nếu
không được điều trị bệnh sẽ dẫn tới tàn phế, chi phí tốn kém cho gia đình và xã hội.
Thoái hóa khớp là quá trình lão hóa mang tính quy luật của tổ chức sụn, các tế bào, tổ chức ở
khớp và quanh khớp kết hợp với tình trạng chịu áp lực quá tải kéo dài của sụn khớp. Theo thời
gian, lớp sụn khớp dần bị thoái hóa, trở nên xù xì và mỏng đi khiến cho khớp không thể vận hành
tốt. Đồng thời, phần xương dưới sụn cũng bắt đầu thay đổi cấu trúc và hình dạng, bị xơ hóa, mật
độ khoáng và sự bền chắc giảm sút rõ rệt, xuất hiện các vết nứt nhỏ. Đối với trường hợp nặng,
sụn có thể mỏng đến mức không thể che phủ toàn bộ đầu xương. Khi vận động, xương dưới sụn
bị cọ xát vào nhau, thậm chí bào mòn lẫn nhau khiến người bệnh cảm thấy vô cùng đau đớn.
Thoái hóa khớp là một bệnh chưa rõ nguyên nhân, tuy vậy có một số yếu tố liên quan đến bệnh,
như: Tuổi tác (người càng lớn tuổi thì sự lão hóa càng làm cho các thành phần sụn, xương dưới
sụn của khớp bị mài mòn, dịch khớp càng ít dần); yếu tố cơ học (các bất thường bẩm sinh của
khớp như gù, vẹo cột sống, các bệnh lý viêm khớp, các chấn thương khớp xương, bệnh béo phì
khiến tải trọng phải chịu của các khớp xương tăng lên) hoặc các yếu tô nghề nghiệp như lao động
nặng nhọc, tư thế không phù hợp (kể cả trong học tập, làm việc và cuộc sống hàng ngày); các yếu
tố khác như yếu tố di truyền, loãng xương, các bệnh nội tiết chuyển hóa (đái tháo đường, gout)
cũng làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
Triệu chứng điển hình của bệnh là đau tại khớp bị thoái hóa, đôi khi kèm theo cảm giác cứng
khớp. Cơn đau thường âm ỉ và trở nên nặng hơn vào buổi tối, hoặc khi co duỗi các khớp. Khớp có
cảm giác bị cứng lại sau khi nghỉ ngơi, nhưng thường sẽ giảm sau một vài phút vận động. Thoái
hóa khớp càng nặng thì cảm giác đau hoặc cứng khớp càng dai dẳng hơn. Khớp có thể bị sưng,
các cơ xung quanh trở nên mỏng hoặc yếu đi gây khó vận động. Các triệu chứng này thường rất
đa dạng mà không có nguyên nhân cụ thể, lúc đau, lúc không. Khi thời tiết thay đổi, cơn đau sẽ
trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt là thời tiết ẩm đi kèm với giảm áp suất không khí. Sau triệu
chứng đau là tình trạng hạn chế vận động: Các động tác của khớp bị hạn chế ở các mức độ khác
nhau khiến hoạt động của cơ thể gặp nhiều khó khăn. Ngoài hai triệu chứng chính là đau và hạn
chế vận động, người bệnh có thể bị teo cơ, nhất là tay chân.
Để phòng ngừa bệnh thoái hóa khớp nói chung, người cao tuổi nói riêng, trong cuộc sống hàng
ngày nên tránh các tư thế xấu trong lao động và sinh hoạt; tránh các tác động quá mạnh, đột ngột
và sai tư thế khi mang vác, đẩy, xách, nâng,...; chống béo phì bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý. Đối
với trẻ em, cần chữa sớm bệnh còi xương, các tật về khớp (vòng kiềng, chân cong). Hoặc những
người làm nghề lao động nặng cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm nếu bị
thoái hóa khớp. Mọi người cũng nên phát hiện sớm các dị tật của xương, khớp và cột sống để có
biện pháp sớm ngăn ngừa thoái hóa khớp thứ phát.
Thoái hóa khớp và cột sống ở tuổi 20:
Hồi chuông cảnh báo cho giới trẻ
Theo PGS.TS Kiều Đình Hùng, Trưởng khoa Ngoại thần kinh cột sống và chấn thương
Chỉnh hình, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, trước đây thoái hóa khớp thường xảy ra ở
người già tuy nhiên, hiện nay những người khoảng hơn 20 tuổi đến 30 tuổi đã bị thoái
hóa khớp.
Theo các chuyên gia y tế, thoái hóa khớp và cột sống là hậu quả của quá trình cơ học và sinh
học làm mất cân bằng giữa tái tạo và phá hủy sụn khớp và tổ chức xương ở dưới sụn. Giai đoạn
đầu xương bị mất nước, dần phá hủy sụn, hậu quả là gây ra đau đớn, cứng khớp, hạn chế đi lại.
Đáng lo ngại, theo PGS. Kiều Đình Hùng, trước đây, thoái hóa khớp và cột sống xảy ra ở
người già, người lớn tuổi, nhưng gần đây xuất hiện cả ở những 30 tuổi, thậm chí có người hơn
20 tuổi cũng đã bị thoái hóa hóa khớp và cột sống. Đối với người già người cao tuổi là do hậu
quả của quá trình sinh học, nhưng đối với những người trẻ tuổi là do nhiều nguyên nhân như
quá trình ăn uống, dinh dưỡng, quá trình tập luyện thể thao, các tư thế làm việc không phù hợp
gây ra hậu quả như vậy.
Thoái hóa khớp và cột sống đang trẻ hóa.
PGS. Kiều Đình Hùng cũng cho biết thêm, nguyên nhân hay gặp nhất là tư thế làm việc. Ví dụ
ngồi quá lâu ở một tư thế cũng gây ra thoái hóa. Gần đây các bác sĩ hay gặp ở các bạn trẻ
những nhân viên văn phòng bị thoái hóa rất nhiều do ngồi quá nhiều. Hay các cháu học sinh
đang ở lứa tuổi học đường do tư thế ngồi học không đúng hoặc ngồi lỳ liên tục. Bên cạnh đó,
những sai lầm mà dễ dẫn đến bệnh thoái hóa khớp ở người trẻ đó là tập thể thao không đúng,
đặc biệt là ở những người tập tạ, chúng tôi quan sát có đến 70-80% người tập tạ bị ảnh hưởng
cột sống vì sức nặng đè lên cột sống.
Ngoài ra, những người lao động làm việc quá sức và mang vác đồ nặng sai tư thế. Bình thường
cột sống của chúng ta chỉ chịu mức độ khoảng 60-70kg nhưng nhiều người lại mang vác nặng
và bê đồ. Khi mang vác đồ nặng để lưng thẳng thì không sao nhưng để lưng còng, cột sống
cong thì rất nguy hiểm. Ngoài ra gần đây chúng tôi còn ghi nhận tỷ lệ thoái hóa khớp và cột
sống ở những người béo phì rất sớm và rất nhiều.
Đồng quan điểm trên, Ths.Bs Nguyễn Thị Thanh Huyền, Bệnh viện Đại học Y cũng cho biết
thêm, tại khoa Phục hồi chức năng Bệnh viện Đại học Y Hà Nội mỗi ngày tiếp nhận khoảng
50-60 bệnh nhân, hầu hết trong số đó có vấn đề về cơ xương khớp. Đáng lưu ý cơ cấu tuổi thời
gian gần đây đã có sự thay đổi, các bác sĩ gặp nhiều bệnh nhân là người trẻ tuổi chiếm khoảng
30-40%. Cá biệt, có các cháu có lứa tuổi học đường, học sinh sinh viên bị bệnh. Điều này là do
liên quan nhiều đến tư thế làm việc lao động...
PGS. Kiều Đình Hùng cũng bật mí, dấu hiệu thoái hóa khớp gặp đầu tiên sớm nhất là mỏi
khớp, sau đó thì đau nhưng không phải đau thường xuyên mà là thỉnh thoảng đau khớp.Đến
giai đoạn sau tức là muộn rồi thì khớp đã sưng. Về thoái hóa cột sống thì đau vùng cổ và lưng.
Trong bệnh thoái hóa khớp thì khớp gối bị nhiều nhất, còn với thoái hóa cột sống thì ở cột sống
thắt lưng và cột sống cổ.
PGS. Hùng khuyến cáo, những người bị thoái hóa khớp gối tránh động tác làm cho khớp chịu
tải như chạy, nhảy, chơi cầu lông, bóng chuyền. Nếu thoái hóa ở cột sống thắt lưng thì không
được chơi những môn thể thao mà để cột sống phải chịu tải. Với những người béo phì đang có
một nghịch lý là phải giữ được cân cho tốt, nhưng nếu giữ cân tốt thì tình trạng béo lại tăng
lên, khi mà béo phì tăng lên thì nguy cơ thoái hóa lại cao, vì vậy những người này phải chọn
được môn thể thao phù hợp như bơi lội và các động tác mà không ảnh hưởng đến cột sống. Do
đó, theo PGS. Hùng để phòng bệnh này thì trước mắt phải loại bỏ nguyên nhân gây ra bệnh, ví
dụ hay ngồi nhiều thì bây giờ ngồi ít hơn, kiểm soát cân nặng, tập luyện môn thể thao phù hợp
có chế độ dinh dưỡng phù
Nói về hậu quả của bệnh thoái hóa khớp, Ths.Bs Nguyễn Thị Thanh Huyền chia sẻ, khớp và
cột sống là khung xương chịu lực giúp cơ thể chúng ta có thể vận động và di truyền hàng ngày
đều nhờ vào xương và khớp. Vì vậy trong trường hợp thoái hóa khớp nếu không được phát
hiện sớm hoặc chữa trị kịp thời dẫn đến hậu quả khớp đó mất khả năng chịu lực và hạn chế vận
động của các khớp. Dẫn đến teo cơ hoặc co rút cơ khớp và bệnh nhân sẽ có đau. Từ đó tạo ra
vòng xoắn bệnh lý, khi mình đau thì mình sẽ càng hạn chế vận động, từ hạn chế vận động sẽ
dẫn đến sự tái cấu trúc lại và các biến đối cấu trúc của toàn hệ cơ xương khớp. Điều đó lại càng
hạn chế vận động của mình hơn. Hậu quả là người bệnh không thể thực hiện được hoạt động di
chuyển đi lại như người bình thường, thậm chí không có khả năng thực hiện những sinh hoạt
hàng hàng ngày. Và theo đó có thể gây lên những rối loạn tâm lý, tình trạng đau mạn tính và có
thể sẽ tàn tật suốt đời.
Theo PGS. Kiều Đình Hùng, để điều trị bệnh thoái hóa khớp và cột sống các bác sĩ sẽ căn cứ
vào tình trạng bệnh nặng hay nhẹ. Trước mắt là cần bổ sung can xi và các chất cần thiết cho
xương, sụn khỏe, ngoài ra nếu bị thoái hóa ở giai đoạn đầu thì có thể dùng thuốc giảm đau
chống viêm. Nếu viêm nặng quả phải dùng thuốc Corticoid nhưng tuyệt đối không được lạm
dụng. Và nếu khi đã thực hiện điều trị thông thường bệnh không khỏi thì phải tiêm khớp. Nếu
nặng hơn thì phải phẫu thuật rửa khớp lấy sụn bị bong hỏng. Nặng hơn nữa thì phải thay khớp.
Hiên nay các bác sĩ đã thực hiện nhiều ca phẫu thuật thay khớp và cho thấy kết quả rất tốt.
Còn với bệnh thoái hóa cột sống, cũng cần phải có chế độ dinh dưỡng và thực phẩm bổ sung.
Và điều quant rọng là mình phải điều trị ngay ở giai đoạn sớm. Bởi khi thoái hóa cột sống sẽ
gây ra thoát vị đĩa đệm, với bệnh này thì 70% - 80% bệnh nhân có chỉ định dùng thuốc, và
20% thì phẫu thuật. "Mỗi kỹ thuật phẫu thuật đối với từng bệnh nhân như thế nào thì bác sĩ
phải thăm khám và xác định tình trạng bệnh nhân và từ đó bác sĩ sẽ có những lựa chọn thích
hợp nhất cho từng bệnh nhân". PGS. Kiều Đình Hùng cho biết thêm.
