Tài liệu về KINH TẾ CHÍNH TRỊ
Thành phần kinh tế là 1 kiểu sản xuất kinh doanh gắn liền với 1 hình thức tổ chức kinh
tế nhất định và những chế độ sở hữu nhất định về tư liệu sản xuất.
KINH TEÁ CHÍNH TRÒ B
Caâu 1:
A – Tính taát yeáu khaùch quan vaø lôïi ích cuûa vieäc duy trì vaø phaùt trieån nhieàu thaønh phaàn
kinh teá ôû nöôùc ta:
_ Thaønh phaàn kinh teá laø 1 kieåu saûn xuaát kinh doanh gaén lieàn vôùi 1 hình thöùc toå chöùc kinh
teá nhaát ñònh vaø nhöõng cheá ñoä sôû höõu nhaát ñònh veà tö lieäu saûn xuaát.
_ Cô sôû toàn taïi cuûa nhieàu thaønh phaàn kinh teá chính laø söï ña daïng hoùa quan heä sôû höõu.
_ Nöôùc ta hieän nay coù 5 thaønh phaàn kinh teá:
+ Kinh teá nhaø nöôùc
+ Kinh teá hôïp taùc xaõ.
+ Kinh teá tö baûn nhaø nöôùc.
+ Kinh teá tö baûn (kinh teá tö nhaân)
+ Kinh teá caù theå tieåu chuû.
_ Trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH ôû nöôùc ta phaûi duy trì vaø phaùt trieån nhieàu thaønh phaàn
kinh teá vì 2 lyù do:
+ Xuaát phaùt töø tính keá thöøa trong hoaït ñoäng kinh teá vaø ñaëc ñieåm caûi taïo XHCN veà quan heä
saûn xuaát trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH.
• Tính keá thöøa hoaït ñoäng kinh teá bieåu hieän ôû choã tröôùc khi ta böôùc vaøo thôøi kyø quaù
ñoä thì ñaõ coù saün caùc quaù trình saûn xuaát kinh doanh : döïa treân cheá ñoä tö höõu nhö :
saûn xuaát cuûa caùc nhaø tö baûn, saûn xuaát cuûa tieåu noâng, thôï thuû coâng, hoaït ñoäng kinh
doanh cuûa tieåu thöông, tieåu chuû. Ban ñaàu böôùc vaøo TKQD neáu xoaù boû ngay nhöõng
quaù trình saûn xuaát kinh doanh ñoù thì ñôøi soáng xaõ hoäi seõ bò huûy dieät, coøn neáu chuyeån
ngay thaønh kinh teá nhaø nöôùc vaø kinh teá hôïp taùc thì seõ khoâng thích öùng ñöôïc kòp thôøi
vaø laøm cho saûn xuaát kinh doanh keùm hieäu quaû, trì treä, thaäm chí laø bò tan raõ. Noùi
toùm laïi , xöû lyù nhö treân seõ laøm saûn xuaát vaø ñôøi soáng bò ñaûo loän, khoâng coù caùch naøo
khaùc laø phaûi laøm cho caùc quaù trình saûn xuaát kinh doanh ñoù ñöôïc keá thöøa, löu laïi vaø
ñöôïc tieáp dieãn bình thöôøng.
• Coøn ñaëc ñieåm caûi taïo XHCN ñöôïc theå hieän ngay thôøi kyø ñaàu cuûa thôøi kyø quaù ñoä thì
ñaõ coù moät soá: kinh teá nhaø nöôùc, kinh teá hôïp taùc, kinh teá TB nhaø nöôùc. Tieáp theo,
qua quaù trình xaây döïng môùi, quaù trình coù moät soá chuû kinh doanh tö nhaân chuû ñoäng
keát hôïp vôùi nhaø nöôùc hoaëc hôïp taùc laøm aên theo tính chaát taäp theå vaø theo quaù trình
ñoù kinh teá nhaø nöôùc, kinh teá hôïp taùc vaø kinh teá TB nhaø nöôùc seõ ngaøy caøng môû roäng
ra, ngaøy caøng cuûng coá vaø phaùt trieån vaø chieám tyû leä ngaøy caøng lôùn trong neàn kinh teá
quoác daân. Noù chính laø caûi taïo XHCN trong TKQÑ. Tuy nhieân, muoán quaù trình naøy
coù hieäu quaû, muoán giaønh thaéng lôïi thaät söï trong quaù trình phaùt trieån thì phaûi laø quaù
trình dieãn bieán laâu daøi ñi daàn daàn töøng böôùc cho phuø hôïp thöïc teá. Nhö vaäy, nhìn
chung trong 1 thôøi gian laâu daøi phaûi coù nhieàu kieåu saûn xuaát kinh doanh khaùc nhau
cuøng toàn taïi, vaän ñoäng vaø taùc ñoäng qua laïi ñeå cuøng phaùt trieån, ñoù chính laø quaù trình
duy trì vaø phaùt trieån nhieàu thaønh phaàn kinh teá.
• Phaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu quy luaät: quan heä saûn xuaát phuø hôïp tính chaát, trình ñoä
phaùt trieån cuûa llsx bôûi vì trong TKQÑ leân CNXH nhaát laø buoåi ñaàu thì llsx phaùt trieån
chöa cao, thaäm chí noù coøn thaáp keùm, maø llsx thaáp keùm thì ñoàng thôøi khoâng ñoàng
ñeàu (coù quaù trình saûn xuaát kinh doanh coù trình ñoä hieän ñaïi, coù choã trình ñoä laïc haäu,
choã saûn xuaát lôùn, choã saûn xuaát nhoû…). Vôùi traïng thaùi llsx nhö vaäy ñoùi hoûi cuõng phaûi
coù qhsx ña daïng döïa treân nhieàu loaïi quan heä saûn xuaát khaùc nhau thì môùi thích öùng
ñöôïc vôùi llsx moät caùch linh ñoäng => Vieäc duy trì vaø phaùt trieån nhieàu thaønh phaàn
kinh teá trong TKQÑ leân CNXH cuûa ta mang laïi raát nhieàu lôïi ích:
Coù theå lôïi duïng ñöôïc caùc theá maïnh cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá tö höõu nhö :
söùc maïnh veà voán lieáng, cung caáp vieäc laøm, giaûi quyeát thaát nghieäp, saûn
phaåm cung caáp cho thò tröôøng vaø cho xaõ hoäi; rieâng thaønh phaàn kinh teá TB
thì coøn moät soá theá maïnh khaùc nhö trình ñoä KTCN hieän ñaïi, kinh nghieäm
quaûn lyù cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát lôùn, kinh nghieäm phaùt trieån vaø vaän
duïng quan heä thò tröôøng, quan heä haøng tieàn, kinh nghieäm xaây döïng vaø vaän
duïng phaùp luaät phuø hôïp kinh teá thò tröôøng, coù saün caùc moái quan heä kinh teá
vôùi TB nöôùc ngoaøi.
Noù taïo ra ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phaùt trieån kinh teá haøng hoùa, kinh teá
thò tröôøng vì ñieàu kieän hieän nay maø trong TKQÑ noùi chung, duy trì vaø phaùt
trieån nhieàu thaønh phaàn kinh teá theå hieän phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi ñöôïc
phaùt trieån, ñoàng thôøi laøm cho doanh nghieäp trong neàn kinh teá quoác daân taêng
saûn löôïng, ña daïng hoùa veà chuûng loaïi vaø ñaûm baûo ñöôïc tính töï chuû (tính ñoäc
laäp töông ñoái) giöõa chuùng.
Trong ñieàu kieän chuyeån töø neàn kinh teá taäp trung, quan lieâu, bao caáp sang
neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng thì vieäc duy trì vaø phaùt trieån
nhieàu thaønh phaàn kinh teá seõ giaûi phoùng moïi llsx, taän duïng ñöôïc moïi tieàm
naêng, phaùt huy ñöôïc moïi nguoàn löïc hoaït ñoäng kinh teá cuûa ñaát nöôùc.
B – Noäi dung, vò trí, xu höôùng vaän ñoäng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong TKQÑ cuûa nöôùc
ta:
1/ Noäi dung, vò trí cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá:
a) Kinh teá nhaø nöôùc: laø 1 thaønh phaàn kinh teá döïa treân cheá ñoä sôû höõu toaøn daân veà llsx ñang
mang hình thöùc laø sôû höõu nhaø nöôùc : tröôùc ñaây, quan nieäm veà kinh teá nhaø nöôùc , ngöôøi ta
chæ nghó ñeán doanh nghieäp nhaø nöôùc (xn quoác doanh). Hieän nay, khaùi nieäm kinh teá nhaø
nöôùc ñöôïc môû roäng ra thuoäc kinh teá nhaø nöôùc, ngoaøi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc keå caû
ngaân haøng thöông maïi coøn coù moät soá ñoái töôïng khaùc: nguoàn voán ñöôïc nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo
caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc baèng caùch mua coå phieáu, traùi phieáu
vaø lieân doanh, lieân keát bao goàm taát caû caùc taøi saûn cuûa nhaø nöôùc, taøi saûn coâng naèm trong
caùc cô quan: ñaûng, chính quyeàn, ñoaøn theå, caùc toå chöùc chính trò, xaõ hoäi …(tröôøng hoïc, beänh
vieän…), ñaëc bieät trong ñoù coù ngaân saùch nhaø nöôùc, quõy döï tröõ cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc vaø
caùc quyõ baûo hieåm, taøi nguyeân thieân nhieân, uy tín cuûa nhaø nöôùc.
_ Rieâng doanh nghieäp nhaø nöôùc hieän nay phaân chia -> 3 loaïi:
+ Dn ñaûm baûo an ninh quoác phoøng: saûn xuaát vuõ khí, laø doanh nghieäp khoâng nhaèm muïc
ñích lôïi nhuaän.
+ Dn coâng ích: caâu laïc boä, nhaø vaên hoùa, khoâng nhaèm muïc ñích lôïi nhuaän.
+ Dn kinh doanh: doanh nghieäp nhaèm muïc ñích kinh teá
_ Kinh teá nhaø nöôùc coù vai troø, vò trí quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, noù ñoùng vai troø
chuû ñaïo trong neàn kinh teá quoác daân ngay töø ñaàu, sôû dó noù nhö vaäy vì nhöõng lyù do:
+ Kinh teá nhaø nöôùc thöôøng ñöôïc theå hieän -> nhöõng doanh nghieäp coù quy moâ lôùn vaø hieän
ñaïi, hôn nöõa noù chieám lónh caùc vò trí then choát cuûa neàn kinh teá: gtvt, ngaân haøng, baûo hieåm,
CN naëng (ñieän, nöôùc, daàu khí, hoùa chaát, vlxd…)
+ Noù döïa treân cheá ñoä sh nhaø nöôùc, maø neáu trieån khai ñöôïc toát ñeå baûo ñaûm ñuùng baûn chaát
toát ñeïp cuûa noù, noù taïo ra qhsx tieán boä xaõ hoäi ñeå taïo ñieàu kieän cho llsx phaùt trieån nhanh
choùng.
+ Noù laø löïc löôïng tröïc tieáp naèm trong tay nhaø nöôùc, cho neân trong nhieàu tröôøng hôïp noù
ñöôïc nhaø nöôùc hoã trôï moät caùch tröïc tieáp ñeå phaùt trieån.
_ Tuy nhieân, hieän nay, vai troø chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc cuûa chuùng ta vaãn coøn nhöõng
haïn cheá. Nhö vaäy, tröôùc maét laø phaûi noã löïc phaán ñaáu ñeå naâng cao vai troø chuû ñaïo cuûa nhaø
nöôùc theo tinh thaàn vöôn leân ñeå theå hieän vai troø chuû ñaïo baèng chính söùc maïnh cuûa mình.
Kinh teá nhaø nöôùc chæ thöïc söï ñoùng vai troø chuû ñaïo khi maø noù laøm göông cho caùc thaønh
phaàn kinh teá khaùc nhö:
+ Tröôùc heát phaûi laøm göông veà hieäu quaû saûn xuaát, chaát löôïng.
+ Laøm göông veà tính chaát tieán boä, vaên minh trong quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi ngay
trong quaù trình saûn xuaát.
b) Kinh teá hôïp taùc: laø thaønh phaàn kinh teá bao goàm: nhöõng ngöôøi lñ ñaõ töï ñoäng lieân keát laïi
vôùi nhau ñeå keát hôïp söùc maïnh töøng thaønh vieân vôùi söùc maïnh caû coäng ñoàng nhaèm giaûi
quyeát toát hôn nhöõng vaán ñeà veà saûn xuaát kinh doanh vaø ñôøi soáng.
_ Nhö vaäy, kinh teá hôïp taùc xeùt cho cuøng laø phaûi döïa treân cheá ñoä sh taäp theå veà tlsx.
+ Hôïp taùc hoùa: htaùc veà lao ñoäng.
+ Taäp theå hoùa: taäp theå veà voán lieáng vaø tlsx.
+ Hôïp taùc hoùa ñi tröôùc vaø taäp theå hoùa ñi sau. Taäp theå hoùa tlsx vaø voán lieáng ñöôïc thöïc hieän
baèng caùch goùp coå phaàn ñeå kinh doanh chung. Con ñöôøng ñeå phaùt trieån kinh teá hôïp taùc töø
hôïp taùc hoùa -> taäp theå hoùa ñöôïc goïi chung laø con ñöôøng hôïp taùc hoùa.
_ Muoán hôïp taùc hoùa thaønh coâng thì ñaûm baûo caùc nguyeân taéc sau: töï nguyeän, bình ñaúng,
cuøng coù lôïi vaø quaûn lyù daân chuû.
c) Kinh teá TB nhaø nöôùc: laø thaønh phaàn kinh teá trong ñoù nhaø nöôùc keát hôïp kinh doanh vôùi
caùc nhaø TB trong vaø ngoaøi nöôùc, nhaø nöôùc thöôøng coù chöùc naêng veà kinh teá. Tuy nhieân,
tröôùc ñaây, nhaø nöôùc chæ can thieäp kinh teá töø ngoaøi vaøo, hoaëc töø treân xuoáng, coøn trong
CNTB nhaø nöôùc thì nhaø nöôùc trôû thaønh moät trong nhöõng nhaân toá caáu thaønh tröïc tieáp cuûa
heä thoáng kinh teá (ñoàng sh).
_ CNTB nhaø nöôùc trong CNTB laø CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc, ôû ñaây nhaø nöôùc bò phuï
thuoäc vaøo caùc nhaø TB, coøn CNTB nhaø nöôùc trong thaønh phaàn kinh teá TB nhaø nöôùc trong
TKQÑ thì nhaø nöôùc ñoùng vai troø chi phoái laõnh ñaïo.
_ Kinh teá TB nhaø nöôùc (trong TKQÑ) döïa treân hai cheá ñoä sh laø : sh nhaø nöôùc vaø sh TBCN
veà tlsx tröôùc ñaây, kinh teá TB nhaø nöôùc ôû nöôùc ta toàn taïi döôùi hình thöùc laø caùc xn coâng tö
hôïp doanh, maø thöïc chaát laø tn ñaõ laøm cho noù thaønh xn quoác doanh, töùc CNTB nhaø nöôùc chæ
toàn taïi moät caùch hình thöùc, töùc laø vi phaïm luaät hôïp doanh. Baây giôø ta phaûi söõa chöõa sai
laàm ñoù: phaûi toân troïng luaät hôïp doanh, laøm nhö vaäy ta môùi ñoäng vieân ñöôïc nhieät tình cuûa
nhaø TB, töø ñoù caùc doanh nghieäp kinh teá nhaø nöôùc môùi hoaït ñoäng coù hieäu quaû.
d) Kinh teá TB tö nhaân: laø thaønh phaàn kinh teá döïa treân cheá ñoä tö höõu TBCN veà tlsx coù quan
heä boùc loät gttdö, coù quan heä chuû TB_coâng nhaân laøm thueâ. Tuy nhieân, vì noù toàn taïi trong
TKQÑ leân CNXH cho neân tính chaát vaø trình ñoä boùc loät gttdö bò haïn cheá laïi trong phaïm vi
phaùp luaät cho pheùp.
2/ Xu höôùng vaän ñoäng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá trong TKQÑ leân CNXH ôû nöôùc ta:
a) Tröôùc heát ta thaáy raèng caùc thaønh phaàn kinh teá trong TKQÑ leân CNXH cuøng toàn taïi,
cuøng vaän ñoäng, cuøng tñoäng qua laïi ñeå cuøng phaùt trieån vôùi nhau, ñthôøi ñoù laø quaù trình tñoäng
qua laïi coù t/c 2 maët: vöøa> < bôûi vì noù
döõa vaøo caùc quan heä sôû höõu khaùc nhau veà tlsx, caùc thaønh phaàn kinh teá coù söï khaùc nhau veà
baûn chaát xaõ hoäi tröïc tieáp daãn ñeán coù söï khaùc nhau veà lôïi ích cuûa doanh nghieäp, ñoàng thôøi
giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá thoáng nhaát ôû choã laø cuøng phaûi naèm trong heä thoáng phaân coâng
lao ñoäng xaõ hoäi, keát quaû hoaït ñoäng cuûa hoï phaûi ñöôïc thò tröôøng, ncaàu xaõ hoäi chaáp nhaän ñeå
ñöôïc dung naïp, caáu thaønh laø 1 boä phaän trong neàn KTQD, hôn nöõa caùc doanh nghieäp cuûa
caùc TPKT ñeàu phaûi chòu söï quaûn lyù kinh teá cuûa nhaø nöôùc, höôùng veà CNXH vaø caøng veà sau
coøn phaûi chòu söï tñ bôûi vai troø chuû ñaïo cuûa TPKT nhaø nöôùc.
Toùm laïi caùc TPKT xeùt ñeán phaûi hoaït ñoäng theo muïc tieâu cuûa TKQÑ leân CNXH vaø maët
thoáng nhaát laø cô baûn (chuû yeáu).
b) Töø 2 maët >< vaø thoáng nhaát nhö on, caùc TPKT trong TKQÑ phaûi vaän ñoäng vaø phaùt trieån
theo ñöôøng höôùng nhö sau:
Moãi TPKT ñeàu phaûi taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån maïnh LLSX (tcöôøng TLSX veà soá löôïng vaø
chaát löôïng, söùc lao ñoäng ngaøy caøng naâng cao trình ñoä, phaân coâng lao ñoäng, caùch toå chöùc
quaûn lyù trong doanh nghieäp daãn ñeán hieäu quaû kinh doanh phaùt trieån, taêng naêng suaát). Khi
LLSX cuûa caùc TPKT phaùt trieån ñeán trình ñoä nhaát ñònh thì giöõa caùc TPKT seõ gaëp nhau, va
chaïm nhau veà hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh treân thò tröôøng seõ daãn ñeán tình theá vöøa caïnh
tranh, vöøa hôïp taùc daãn ñeán phaùt sinh nhu caàu lieân keát, lieân doanh veà kinh teá, trong ñieàu
kieän ñoù thì caùc TPKT coù khaû naêng vaø ñieàu kieän thuaän lôïi hôn ñoái vôùi lieân doanh, lieân keát
kinh teá, seõ coù ñieàu kieän phaùt trieån nhanh hôn: tröôùc heát laø TPKT nhaø nöôùc, tieáp laø TPKT
hôïp taùc, ñaëc bieät laø kinh teá nhaø nöôùc, cuoái cuøng thì taát caû caùc TPKT töï khaéc laø phaûi xoay
quanh TPKT nhaø nöôùc, hoaït ñoäng theo höôùng hoaït ñoäng doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø
chuyeån hoùa töøng böôùc tieán tôùi KT nhaø nöôùc.
Caâu 2: CNH, HÑH neàn kinh teá quoác daân laø 1 nhieäm vuï troïng taâm trong suoát thôøi kyø
quaù ñoä leân CNXH.
A – Tính taát yeáu khaùch quan cuûa quaù trình CNH, HÑH neàn KTQD ôû nöôùc ta:
CNH laø 1 quaù trình chuyeån bieán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh dòch vuï vaø quaûn lyù
KTXH töø cheá ñoä lao ñoäng thuû coâng laø chuû yeáu sang choã söû duïng söùc lao ñoäng 1 caùch phoå
bieán gaén vôùi coâng ngheä, phieân tieän, pp hieän ñaïi ñeå laøm cho hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá coù
naêng suaát vaø hieäu quaû cao hôn. Nhö vaäy, quaù trình CNH phaûi ñöôïc hieåu 1 caùch toaøn dieän:
tröôùc heát phaûi chuyeån neàn kinh teá noâng nghieäp laïc haäu naêng suaát thaáp tieán tôùi neàn kinh teá
CN hñaïi, nsuaát cao, ñoàng thôøi töø ñoù thay ñoåi tính chaát vaø phöùc taïp hoaït ñoäng cho all lónh
vöïc saûn xuaát xaõ hoäi. Thöïc chaát cuûa quaù trình CNH laø quaù trình taïo ra csvc kyõ thuaät hieän
ñaïi vaø moïi yeáu toá hieän ñaïi khaùc cuûa llsx ñeå laøm cho neàn kinh teá coù 1 söï thay ñoåi veà chaát,
sau ñoù then choát nhaát laø quaù trình thay theá lao ñoäng TC = lao ñoäng söû duïng maùy moùc.
Moãi 1 pthöùc saûn xuaát ñeàu phaûi coù 1 cô sôû vaät chaát kyõ thuaät töông öùng cs vs kthuaät cuûa
CNXH phaûi laø neàn ñaïi CN cô khí hoaù tieán leân töï ñoäng hoùa vaø coù cô caáu hoaøn chænh hôn so
vôùi cs vc kthuaät cuûa CNTB ñeå phuïc vuï, ñaûm baûo cho muïc tieâu daân giaøu nöôùc maïnh, xaõ hoäi
coâng baèng, daân chuû, vaên minh ñöôïc hieän thöïc hoùa ngaøy caøng ñaày ñuû.
Trong ñieàu kieän hieän nay khi noùi ñeán cs vc kthuaät cuûa CNXH, chuùng ta caàn ñaëc bieät quan
taâm ñeán tính chaát hieän ñaïi hoùa cuûa noù.
Hieän nay, chuùng ta ñang ôû TKQÑ leân CNXH, töø 1 neàn kinh teá noùi chung coøn laïc haäu, veà
cô baûn vaãn laø neàn kinh teá noâng nghieäp döïa treân kthuaät TC laø phoå bieán (döïa treân coâng cuï
caàm tay) vaø tính chaát saûn xuaát nhoû neân coøn naëng neà, do ñoù muoán tieán leân CNXH thì chuùng
ta phaûi tieán haønh quaù trình CNH, HÑH ñaát nöôùc ñeå xaây döïng cs vc kthuaät cuûa xaõ hoäi. Töø
ñoù taïo ra kinh teá CN hñaïi thay theá neàn kinh teá noâng nghieäp laïc haäu. Ñoù laø lí do ngay töø
ÑH Ñaûng laàn III 1960, Ñaûng ta khaúng ñònh CNH laø nhieäm vuï troïng taâm trong suoát TKQÑ
vaø hieän nay chuùng ta tieáp tuïc khaúng ñònh quan ñieåm ñoù.
B – Taùc duïng CNH, HÑH:
_ Taïo ra ñieàu kieän vc ñeå llsx coù thay ñoåi veà chaát töø ñoù ñeå naâng cao ñôøi soáng ndaân: vc vaø
tinh thaàn.
_ Taïo ra ñieàu kieän vc ñeå cuûng coá, môû roäng vaø phaùt trieån quan heä saûn xuaát XHCN.
_ Taïo ñieàu kieän vc cho khoái lieân minh coâng – noâng – tri thöùc trôû thaønh vöõng chaéc vaø phaùt
trieån theo höôùng vaên minh hieän ñaïi.
_ Taïo ñieàu kieän vc ñeå cho nhaø nöôùc thöïc hieän ñöôïc vaø naâng cao ñöôïc chöùc naêng quaûn lyù
kinh teá xaõ hoäi.
_ Cung caáp ñieàu kieän vc ñeå cuûng coá vaø phaùt trieån coâng taùc an ninh vaø quoác phoøng.
_ Cung caáp ñieàu kieän vc ñeå chuùng ta laøm toát,phaùt trieån toát quan heä kinh teá ñoái ngoaïi.
Caâu 3: Muïc tieâu vaø quan ñieåm môùi (cô baûn) cuûa quaù trình CNH HÑH neàn KTQD
trong TKQÑ ôû VN
A – Muïc tieâu:
1/ Muïc tieâu laâu daøi:
Xaây döïng cs vc kthuaät cuûa CNXH, töø ñoù ñeå phaùt trieån maïnh llsx keùo theo laø caûi taïo quan
heä saûn xuaát theo höôùng XHCN ñeå naâng cao naêng suaát lao ñoäng keát quaû vaø hieäu quaû saûn
xuaát kinh doanh, caûi thieän ñôøi soáng cuûa ndaân vaø cuoái cuøng ñeå phuïc vuï cho muïc tieâu noùi
cuûa TKQÑ: “daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh”.
2/ Muïc tieâu trung haïn:
Döï kieán naêm 2020 thì chuùng ta phaûi bieán VN cô baûn thaønh 1 nöôùc CN.
3/ Muïc tieâu tröôùc maét:
Döï kieán naêm 2000 phaûi taïo ra nhöõng tieàn ñeà caàn thieát ñeå baét ñaàu böôùc vaøo TK 21 ñeå coù
theå tieán haønh CNH 1 caùch tröïc tieáp vaø maïnh meõ.
Cuï theå laø laøm GDP/ñaàu ngöôøi vaøo naêm 2000 ñaït 400USD, töùc laø gaáp ñoâi so vôùi naêm 1990.
B – Quan ñieåm môùi:
+ Cuûng coá phaùt trieån tính chaát ñoäc laäp, töï chuû cuûa neàn kinh teá ñi ñoâi vôùi môû roäng, hôïp taùc
qteá, ña daïng hoùa, ña phöông hoùa quan heä kinh teá ñoái ngoaïi (ña daïng hoùa veà hình thöùc).
Tröôùc heát, qua quaù trình CNH, phaûi thieát laäp, xaây döïng cho ñöôïc 1 soá ngaønh ngheà, doanh
nghieäp coù tính chaát muõi nhoïn, ñoù laø nhöõng vò trí coù yù nghóa qui ñònh ñoái vôùi quoác teá daân
sinh, laø nhöõng maët haøng coù giaù trò kinh teá raát cao trong xk, coù soá löôïng lôùn, coù lôïi theá
töông ñoái vaø tuyeät ñoái.
Maët khaùc, ñeå tích cöïc, tranh thuû hôïp taùc quoác teá, phaân coâng lao ñoäng qteá ñeå toå chöùc saûn
xuaát vaø tieâu duøng vôùi hieäu quaû cao nhaát.
+ Phaûi xem CNH, HÑH neàn KTQD laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, cuûa taát caû caùc thaønh phaàn
kinh teá.
+ Phaûi laáy phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi laøm nhaân toá cô baûn cho quaù trình phaùt trieån
nhanh choùng vaø beàn vöõng.
+ Khoa hoïc vaø coâng ngheä laø ñoäng löïc tröïc tieáp cuûa quaù trình CNH, HÑH neàn KTQD.
+ Phaûi laáy hieäu quaû KTXH laøm tieâu chuaån cô baûn ñeå löïa choïn vaø ñaùnh giaù ñoái vôùi caùc paùn
veà KHCNgheä, veà saûn xuaát kinh doanh, veà ñaàu tö.
+ Keát hôïp kinh teá vôùi yeâu caàu ñaûm baûo an ninh, quoác phoøng.
Caâu 4: Noäi dung cô baûn cuûa CNH, HÑH ôû nöôùc ta:
_ Xd csvckt cuûa CNXH ñeå phaùt trieån llsx, roài töø ñoù caûi taïo ñöôïc quan heä saûn xuaát theo
höôùng tieán boä ñeå naâng cao naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, caûi thieän ñôøi
soáng cuûa nhaân daân.
Thöù nhaát, xaây döïng 1 neàn ñaïi CN cô khí hoaù tieán leân töï ñoäng hoùa phuø hôïp khaû naêng vaø
nhu caàu cuûa ñaát nöôùc, phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa thôøi ñaïi, khoâng nhaát thieát laø phaûi trieån
khai taát caû moïi ngaønh CN maø chæ trieån khai nhöõng ngaønh CN thöïc söï mang laïi hieäu quaû
KTXH cho ñaát nöôùc ( CN cô baûn, ccuï cho saûn xuaát NN, haøng tieâu duøng…).
Treân cô sôû ñoù, keát hôïp vôùi phaân coâng lao ñoäng quoác teá, quan heä kinh teá ñoái ngoaïi ñeå trang
bò caûi taïo kth hñaïi, cho toaøn boä neàn KTQD vaø moïi lónh vöïc hoaït ñoäng xaõ hoäi. Töø ñoù seõ caûi
taïo coâng thöùc hoaït ñoäng, neà neáp laøm aên theo höôùng saûn xuaát lôùn, kth cao vaø coù kyû luaät CN
chaët cheõ.
Trong ñieàu kieän hieän nay, noäi dung 1 naøy phaûi quan taâm ñeán moái quan heä CNH phaûi tranh
thuû gaén lieàn vôùi HÑH.
_ Qtrình CNH, HÑH neàn KTQD cuõng laø quaù trình phaûi maïnh meõ heä thoáng phaân coâng lao
ñoäng xaõ hoäi, phaân chia ngaønh ngheà coù saün thaønh ngaønh ngheà chi tieát hôn, xaùc laäp 1 soá
ngaønh ngheà môùi hñaïi vaø ñoàng thôøi ñaây cuõng laø quaù trình laøm cho cô caáu kinh teá chuyeån
dòch theo höôùng tieán boä (boä phaän caáu thaønh vaø quan heä tæ leä caáu thaønh cuûa caùc boä phaän
caáu thaønh cuûa neàn kinh teá).
Hieän nay, cô caáu kinh teá cuûa nöôùc ta ñöôïc xaùc laäp theo nhieàu maët:
+ Veà ngaønh ngheà: cô caáu coâng noâng nghieäp dòch vuï.
+ Veà quan heä sôû höõu: cô caáu nhieàu thaønh phaàn kinh teá.
+ Veà maët llsx: cô caáu nhieàu trình ñoä coâng ngheä (thuû coâng, cô khí hoaù, töï ñoäng hoùa…)
+ Cô caáu kinh teá ñoái noäi vaø kinh teá ñoái ngoaïi.
+ Moái quan heä kinh teá vôùi lónh vöïc beân ngoaøi: Cô caáu kinh teá vaø quoác phoøng, trong ñoù noåi
leân 2 cô caáu maø ngöôøi ta noùi ñeán nhieàu nhaát laø cô caáu ngaønh ngheà vaø cô caáu nhieàu thaønh
phaàn kinh teá.
Cô caáu ngaønh ngheà chuyeån dòch theo höôùng tieán boä: laøm tæ leä NN ngaøy caøng giaûm so vôùi
CN, tæ leä CNN ngaøy caøng giaûm so vôùi dòch vuï noùi chung, hoaït ñoäng dòch vuï caøng veà sau
caøng ñaït toác ñoä phaùt trieån nhanh nhaát.
Tæ leä ôû ñaây theå hieän treân caû 2 maët GDP (hoaëc GNP) vaø caû veà lao ñoäng.
Cô caáu nhieàu thaønh phaàn chuyeån dòch theo höôùng tieán boä laøm kinh teá NN phaùt trieån ngaøy
caøng cao, kinh teá hôïp taùc (nt)
_ Qtrình CNH, HÑH seõ keùo theo quan heä saûn xuaát ñöôïc caûi tieán ngaøy caøng tieán boä, töø ñoù
laøm cho neàn saûn xuaát noùi chung phaùt trieån ngaøy caøng nhanh, maïnh vaø beàn vöõng, töø ñoù seõ
taïo ra theá vaø löïc cho neàn KTQD ñeå phaùt trieån quan heä toát kinh teá ñoái ngoaïi.
Caâu 5: Nhöõng ñieàu kieän tieàn ñeà caàn thieát ñeå CNH, HÑH:
_ Phaûi thöïc hieän toát quaù trình tích luyõ voán. Ñaây laø ñieàu kieän vc tröïc tieáp vaø caàn thieát nhaát
ñoái vôùi quaù trình CNH. Phaûi tích luyõ voán cho CNH töø 2 nguoàn: trong vaø ngoaøi nöôùc, trong
ñoù nguoàn trong nöôùc laø qui ñònh, nguoàn ngoaøi nöôùc laø im..Voán trong nöôùc xeùt ñeán cuøng
muoán tích luyõ ñöôïc phaûi taïo ra ñöôïc saûn phaåm thaëng dö, phaûi phaùt trieån nslñ, phaùt trieån
hieäu quaû kinh doanh. Coøn voán beân ngoaøi thì hieän nay ta coù nhieàu kinh nghieäm ñeå thu huùt =
con ñöôøng lieân doanh, lkeát vôùi beân ngoaøi = caùch thu huùt caùc nguoàn taøi trôï, trong ñoù coù:
+ Nguoàn chính thöùc ODA (töùc laø voán taøi trôï qua chính phuû caùc nöôùc).
+ Nguoàn tröïc tieáp (FDI) töùc laø tö baûn nöôùc ngoaøi ñaàu tö vao nöôùc ta cho vay theo laõi suaát
thò tröôøng.
Hieän nay, muoán thu huùt ñöôïc nhieàu voán vaøo guoàng maùy saûn xuaát kinh doanh vaø ñaàu tö cho
CNH thì phaûi toå chöùc toát thò tröôøng taøi chính bao goàm:
• Ttröôøng tieàn teä : laø thò tröôøng ñeå chuyeån ñoåi giöõa caùc thò tröôøng vôùi nhau.
• Ttröôøng taøi chính: tröôùc heát heä thoáng tín duïng cuûa NH vaø caùc heä thoáng taøi chính
khaùc.
• Ttröôøng chöùng khoaùn: thò tröôøng hieän ñaïi nhaát.
_ Nguoàn nhaân löïc: noùi chung phaûi ñaøo taïo ñöôïc 1 ñoäi nguõ ngöôøi lao ñoäng ñaùp öùng ñöôïc
yeâu caàu cuûa CNH vaø cô cheá thò tröôøng. Tröôùc heát ñoù laø nguoàn nhaân löïc ñuû veà soá löôïng vaø
phaûi toát veà chaát löôïng (coù söùc khoeû, coù trình ñoä VH, coù trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï
thích hôïp vaø ngaøy caøng ñöôïc naâng cao hôn), phaûi coù cô caáu ñoàng boä: coù ngöôøi laøm veà
KHTN, KHKThuaät, caùn boä quaûn lyù töø xaõ hoäi ñeán kinh teá, caùn boä laõnh ñaïo, caùn boä Kthuaät
töø kó sö ñeán kthuaät vieân, boài döôõng vaø söû duïng, phaûi giaûi quyeát toát moái quan heä giöõa naâng
cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc vaø boài döôõng nhaân taøi, phaûi giaûi quyeát toát moái quan heä giöõa
gd ñaøo taïo vôùi nghieân cöùu vaø thöïc nghieäm KH vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh.
Caâu 6: Tính taát yeáu khaùch quan cuûa söï toàn taïi vaø phaùt trieån nkth ôû nöôùc ta:
Noùi chung saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa, quan heä haøng hoùa – tieàn teä tröôùc heát laø 1 phöông
thöùc hoaït ñoäng kinh teá ñoàng thôøi laø 1 hình thöùc toå chöùc kinh teá maâu thuaãn nkt töï caáp töï
tuùc:
Quaù trình saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa vaø quan heä haøng hoùa – tieàn teä coù theå phaân chia
thaønh 3 giai ñoaïn:
+ Gñ1: neàn saûn xuaát haøng hoùa phaùt trieån töø giai ñoaïn thaáp, quan heä trao ñoåi tieàn teä chöa
ñöôïc phoå bieán hoaù.
+ Gñ2: saûn xuaát haøng hoùa ñaõ phaùt trieån cao goïi laø neàn kinh teá haøng hoùa.
+ Gñ3: nkthh phaùt trieån cao goïi laø nkthh thò tröôøng. Kinh teá thò tröôøng ra ñôøi khi saûn xuaát
vaø trao ñoåi haøng hoùa, ñaëc bieät laø quan heä tieàn teä ñaõ ñöôïc bieán hoùa ñeán möùc bao truøm toaøn
boä neàn kinh teá haøng hoùa. Muoán coù tình hình ñoù thì saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa phaûi
ñöôïc tieán haønh treân neàn saûn xuaát lôùn döïa treân neàn ñaïi CN cô khí hoùa tieán leân töï ñoäng hoùa.
ÔÛ nöôùc ta hieän nay, söï toàn taïi vaø phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa laø 1 taát yeáu khaùch quan
vì caùc lyù do sau:
_ Lyù do 1: xu theá vaän ñoäng noùi chung cuûa neàn kinh teá TG hieän nay töø ñaàu cheá ñoä CHNLeä
thì llsx cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi ñaõ phaùt trieån ñeán möùc taïo ra ñöôïc ñieàu kieän cho söï ra ñôøi vaø
toàn taïi cuûa haøng hoùa vaø saûn xuaát haøng hoùa. Cho ñeán nay thì llsx treân TG vaãn chöa vöôït
qua ñöôïc khuoân khoå coù theå taïo ra ñöôïc ñieàu kieän môùi ñeå phuû ñònh quan heä haøng hoùa tieàn
teä, taïo ra 1 hình thöùc toå chöùc kinh teá cao. Ñoái vôùi nöôùc ta, llsx phaùt trieån thaáp hôn nhieàu thì
laïi caøng khoâng coù toå chöùc kinh teá naøo hôn so vôùi saûn xuaát trao ñoåi haøng hoùa.
_ Lyù do 2: nöôùc ta cuøng caùc nöôùc XHCN khaùc ñaõ töøng qua 1 thôøi kyø phaùt trieån kinh teá theo
cô cheá taäp trung quan lieâu bao caáp, saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa bò haïn cheá, nkt mang
tính chaát hieän vaät, mang tính töï caáp töï tuùc, ñaõ laøm cho nkt bò trì treä, thaäm chí bò rôi vaøo
tình traïng khuûng hoaûng toaøn dieän, nghieâm troïng, keùo daøi. Sau ñoù, muoán thoaùt khoûi tình
traïng ñoù phaûi laøm ngöôïc laïi, töùc laø phaûi chuû tröông phaùt trieån maïnh saûn xuaát vaø trao ñoåi
haøng hoùa. Vaø quaû thöïc, khoaûng 10 naêm thöïc hieän chuû tröông ñoù, chuùng ta taïo ñöôïc ñieàu
kieän ñeå phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh 1 caùch maïnh meõ vaø nhanh choùng naâng cao nslñ,
naâng cao ñöôïc saûn phaåm (nhieàu veà soá löôïng vaø ña daïng veà chuûng loaïi, toát), naâng cao ñöôïc
thu nhaäp vaø ñôøi soáng nhaân daân. Toång quaùt thay ñoåi cuïc dieän saûn xuaát vaø ñôøi soáng.
Ñaëc bieät gaàn 10 naêm qua, chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc thaønh töïu raát noåi baät laøm TG kinh ngaïc vaø
thaùn phuïc ñoù laø kieàm cheá vaø choáng ñöôïc laïm phaùt 1 caùch töông ñoái coù heä thoáng. Sôû dó
phaùt trieån kthh mang laïi moät kquaû khaû quan nhö vaäy laø khi ñöôïc töï do saûn xuaát vaø trao ñoåi
haøng hoùa thì qui luaät giaù trò ñöôïc töï do hoaït ñoäng vaø phaùt huy taùc duïng 1 caùch tröïc tieáp
theo meänh leänh cuûa thò tröôøng theo ñoäng cô lôïi nhuaän. Chính ñoäng cô lôïi nhuaän taïo ñoäng
löïc tích cöïc cho saûn xuaát kinh doanh, ñoäng löïc naøy laïi caøng phaùt trieån theâm söùc maïnh hôn
nöõa thoâng qua caïnh tranh, caïnh tranh ñaûm baûo caùi lôïi cho theá maïnh, maïnh trong kinh teá:
naêng suaát, chaát löôïng, hieäu quaû ñaït ôû möùc cao. Töø ñoäng löïc thuùc ñaåy maïnh meõ vaø ñieàu
kieän caïnh tranh gay gaét laøm phaùt trieån kinh teá coù tính chaát ña daïng, sinh ñoäng. Tính chaát
phaùt trieån nhanh maïnh, sinh ñoäng, coøn ñöôïc cuûng coá theâm töø keát quaû cuûa baûn thaân phaùt
trieån kinh teá haøng hoùa bôûi vì khi phaùt trieån nhanh maïnh, sinh ñoäng thì ñôøi soáng cuûa con
ngöôøi seõ ñöôïc caûi thieän, thu nhaäp ñöôïc naâng cao, töø ñoù laøm taêng nhu caàu tieâu duøng cuûa xaõ
hoäi, môû roäng dung löôïng cuûa thò tröôøng, ñoàng thôøi keát caáu vaø nhu caàu thò tröôøng cuõng phöùc
taïp. Maø nhu caàu vaø dung löôïng thò tröôøng laø ñieàu kieän soá 1 ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoùa.
_ Lyù do 3: ñieàu kieän ra ñôøi vaø toàn taïi cuûa haøng hoùa vaø saûn xuaát haøng hoùa (1. Phaân coâng
lao ñoäng, 2. DN toàn taïi vaø phaùt trieån vôùi soá löôïng nhieàu, chuûng loaïi phong phuù vaø coù tính
chaát ñoäc laäp töï chuû veà kinh doanh). Trong nöôùc ta hieän nay, do coù söï taùc ñoäng cuûa CNH,
HÑH neàn kinh teá maø ñaõ phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi: ñieàu kieän phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi
vaø ñöôïc veà doanh nghieäp ñeàu ñang toàn taïi, hôn nöõa ngöôøi caøng ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån
ñeå cho quan heä tieàn teä – haøng hoùa ñöôïc phaùt trieån.
Quaù trình phaùt trieån haøng hoùa vaø saûn xuaát haøng hoùa ôû nöôùc ta trong TKQÑ ñöôïc phaân chia
thaønh caùc giai ñoaïn sau:
+ Phaûi chuyeån töø neàn kinh teá mang naëng tính chaát töï caáp töï tuùc vaø tính chaát hieän vaät sang
neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn.
+ Phaûi chuyeån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn sang neàn kinh teá thò tröôøng theo
ñònh höôùng XHCN.
Caâu 7:
I. Ñaëc ñieåm cuûa neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta hieän nay:
A – Neàn kinh teá haøng hoùa nöôùc ta ñang phaùt trieån trong tình traïng thaáp keùm.
_ Csvckth vaø keát caáu haï taàng cuûa saûn xuaát vaø xaõ hoäi ñang coøn bò haïn cheá chöa phuø hôïp
vôùi nhu caàu saûn xuaát lôùn vaø kinh teá thò tröôøng chuùng ta chöa HÑH tröïc tieáp thöïc söï.
_ Cô cheá quaûn lyù kinh teá coøn laïc haäu saûn phaåm cuõng coù nhieàu haïn cheá veà soá löôïng,
chuûng loaïi, chaát löôïng.
Do ñoù laøm dung löôïng thò tröôøng trong nöôùc ñaëc bieät thò tröôøng ôû noâng thoân raát haïn heïp.
B – Nkt haøng hoùa ôû nöôùc ta hieän nay ñang vaän ñoäng vaø phaùt trieån trong 1 cô caáu nhieàu
thaønh phaàn kinh teá:
Noù ñang coù taùc ñoäng 2 maët ñoái vôùi neàn kinh teá thò tröôøng:
_ Maët 1 : noù taïo ra nhieàu phöùc taïp, ñoái laäp trong quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng
(caïnh tranh khoâng laønh maïnh…).
_ Maët khaùc: taïo ra nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoùa, tröôùc heát laø
baûo toàn, cuûng coá vaø phaùt trieån 2 ñieàu kieän ra ñôøi vaø toàn taïi cuûa haøng hoùa vaø saûn xuaát haøng
hoùa.
Trong quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá nhaø nöôùc ñoùng vai troø chuû ñaïo, cuøng vôùi thaønh phaàn
kinh teá hôïp taùc taïo thaønh neàn taûng cuûa neàn kinh teá quoác daân. Khi nhö vaäy thì neàn kinh teá
taêng cöôøng ñöôïc ñònh höôùng XHCN, haïn cheá ñöôïc maët traùi cuûa thò tröôøng vaø ñaây cuõng laø 1
ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoùa.
Trong 2 maët taùc ñoäng thì maët tích cöïc laø cô baûn.
C – Neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta hieän nay ñang vaän ñoäng vaø phaùt trieån trong ñieàu kieän
coù nhieàu nguyeân taéc vaø hình thöùc phaân phoái theo lao ñoäng ñoùng vai troø troïng taâm, ngaøy
caøng coù lao ñoäng chi phoái
(Tham khaûo baøi phöông phaùp vaø thöïc hieän lôïi ích kinh teá quoác daân leân CNXH ôû nöôùc ta)
D – Neàn kinh teá haøng hoùa nöôùc ta hieän nay ñang vaän ñoäng vaø phaùt trieån theo cô cheá thò
tröôøng coù söï quaûn lyù nhaø nöôùc tieán leân CNXH
Tuy nhieân cô cheá naøy ñang trong thôøi kyø xaùc laäp vaø phaûi coøn thôøi gian raát laâu daøi nöõa môùi
ñöôïc hoaøn thieän. Do ñoù taùc ñoäng cuûa noù ñeán neàn kinh teá coøn bò haïn cheá (Tham khaûo baøi
“cô cheá kinh teá”)
E – Neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta ñang vaän ñoäng vaø phaùt trieån trong cô cheá kinh teá môû,
thöïc chaát laø 1 cô caáu kinh teá keát hôïp giöõa quan heä kinh teá ñoái noäi vôùi ñoái ngoaïi
Tröôùc heát phaûi môû ngay ôû trong nöôùc (khoâng ñoùng kín, khoâng töï caáp töï tuùc theo töøng DN)
töùc laø phaûi löu thoâng thoâng suoát, tích cöïc lieân doanh, lieân keát kinh teá, hôïp taùc giöõa lao
ñoäng giöõa caùc doanh nghieäp, caùc ngaønh ngheà caùc khu vöïc ôû trong nöôùc vôùi nhau, phaûi tích
cöïc phaùt trieån quan heä theo chieàu ngang ñeå thay cho caùc quan heä theo chieàu doïc. Roài töø
ñoù seõ môû ra vôùi nöôùc ngoaøi (thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, lieân doanh lieân keát, hôïp taùc ñaàu tö,
tìm kieám thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu…).
Toùm laïi neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta phaûi vaän ñoäng theo höôùng tích cöïc hoäi nhaäp neàn
kinh teá theá giôùi (Tham khaûo baøi “kinh teá ñoái ngoaïi”).
F – Neàn kinh teá haøng hoùa nöôùc ta phaûi vaän ñoäng theo höôùng giöõ gìn baûn saéc vaên hoùa daân
toäc vaø ñaûm baûo ñoäc laäp chuû quyeàn quoác gia.
II. Thöïc traïng vaø phöông höôùng phaùt trieån nkteá thò tröôøng ôû nöôùc ta:
A – Thöïc traïng neàn kinh teá haøng hoùa ôû nöôùc ta hieän nay:
_ Noùi chung nkteá haøng hoùa cuûa nöôùc ta hieän nay laø neàn kinh teá haøng hoùa coøn keùm phaùt
trieån, tính chaát töï caáp töï tuùc, tính chaát hieän vaät ñang toàn taïi 1 caùch töông ñoái phoå bieán, tính
chaát saûn xuaát nhoû coøn laø chuû yeáu. Coù theå noùi raèng, noù ñang naèm trong böôùc chuyeån bieán
töø neàn kinh teá haøng hoùa sang kinh teá thò tröôøng, môùi baét ñaàu coù 1 soá yeáu toá cuûa kinh teá thò
tröôøng ôû nöôùc ta sô khai.
_ Kteá thò tröôøng laø neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån cao laø nkteá ngoaøi – cô sôû caàn phaûi coù
nhö saûn xuaát lôùn, coù neàn ñaïi coâng nghieäp cô khí hoùa, töï ñoäng hoùa, quan heä tieàn teä bao
truøm neàn KTQD thì noù coøn ñoøi hoûi phaûi coù söï phaùt trieån ñaày ñuû vaø ñoàng boä caùc yeáu toá cuûa
kinh teá thò tröôøng nhö haøng hoùa phaùt trieån maïnh meõ, ñaëc bieät laø ñöôïc ña daïng hoùa 1 caùch
ñoàng boä, phaùt trieån maïnh dòch vuï tinh thaàn, phaûi coù nhöõng haøng hoùa ñaëc bieät nhö haøng hoùa
söùc lao ñoäng, haøng hoùa tö baûn, haøng hoùa veà tieàn teä vôùi giaù cuûa noù laø tæ giaù hoái ñoaùi, ñaëc
bieät coù haøng hoùa veà caùc dòch vuï taøi chính, tieàn teä phaûi coù khaû naêng chuyeån ñoåi (löu haønh 1
caùch töï do vôùi caùc ñoàng tieàn khaùc) giaù caû phaûi ñöôïc hình thaønh ngay treân thò tröôøng vaø
hoaøn thaønh theo nguyeân taéc bình ñaúng (hoaëc giaù phaûi theo nguyeân taéc thoaû thuaän), mua
baùn dieãn ra 1 caùch töï do, bình ñaúng, vaên minh, hieän ñaïi, ñöôïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi nhaát
ñeå tieán haønh vaø cuoái cuøng thò tröôøng phaûi toàn taïi ñuùng nghiaõ laø thò tröôøng töùc laø thò tröôøng
phaûi ñöôïc ña daïng hoùa, ñoàng boä hoùa theo yeâu caàu HÑH, hieän nay coù 3 hình thöùc thò tröôøng
hieän ñaïi laø:
+ Thò tröôøng lao ñoäng toàn taïi döôùi hình thöùc laø nhöõng trung taâm giôùi thieäu vieäc laøm.
+ Thò tröôøng chöùng khoaùn: toàn taïi döôùi hình thöùc trung taâm giao dòch chöùng khoaùn.
+ Sieâu thò.
Caâu 8: Phaân tích caùc giaûi phaùp chuû yeáu ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoùa theo ñònh
höôùng XHCN ôû nöôùc ta.
Noùi chung phaûi noã löïc xaùc laäp vaø môû roäng caùc ñieàu kieän caàn phaûi coù maø ta bieát ñeå phaùt
trieån kinh teá thò tröôøng. Hôn nöõa, caàn ñaëc bieät löu yù ñeán moät soá giaûi phaùp cuï theå nhö sau:
_ Nhaát quaùn thöïc hieän chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn ñeå taïo cô sôû kinh teá, daãn ñeán
nhöõng ñieàu kieän phaùt trieån kinh teá haøng hoùa. Ñaëc bieät, caøng veà sau caøng phaûi chaêm lo
taêng cöôøng vai troø laõnh ñaïo cuûa nhaø nöôùc ñeå quaù trình phaùt trieån kinh teá ôû nöôùc ta coù
nhieàu öu ñieåm hôn so vôùi kinh teá saûn xuaát haøng hoùa TB.
_ Tích cöïc ñaåy maïnh quaù trình CNH, HÑH neàn kinh teá bôûi vì trong ñieàu kieän hieän nay,
muoán phaùt trieån saûn xuaát haøng hoùa, naâng cao ñöôïc khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng thì
haøng hoùa mình saûn xuaát ra phaûi coù naêng suaát cao, trình ñoä kyõ thuaät hieän ñaïi vaø giaù thaønh
haï. Nhöõng yeâu caàu naøy khoâng theå ñaûm baûo ñöôïc baèng moät cô sôû vaät chaát kyõ thuaät laïc haäu.
_ Ñaëc bieät tích cöïc caûi tieán vaø hoaøn thieän cô cheá kinh teá môùi theo höôùng laøm cho moïi hoaït
ñoäng saûn xuaát kinh doanh phaûi döïa treân phaùp luaät, roài phaûi ñöôïc tieán haønh trong moät heä
thoáng quaûn lyù thoâng thoaùng, vöøa phuø hôïp vôùi tính chaát ña daïng, sinh ñoäng cuûa cô cheá thò
tröôøng, vöøa ñi theo ñònh höôùng XHCN, vöøa phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh teá cuûa nöôùc ta,
vôùi thoâng leä quoác teá.
_ Tích cöïc xaây döïng vaø phaùt trieån ñoäi nguõ ngöôøi lao ñoäng, coù caùc nhaø kinh doanh gioûi, phuø
hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. Trong ñoù noåi leân moät vaán ñeà: phaûi
daùm töï chòu traùch nhieäm ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa mình.
_ Vöøa tích cöïc hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi baèng moät neàn kinh teá haøng hoùa môû cöûa, vöøa
phaûi giöõ gìn baûn saéc daân toäc.
Caâu 9: Phaùt trieån kinh teá ñoái ngoaïi : laø moät taát yeáu khaùch quan
Coù theå noùi phaùt sinh vaø phaùt trieån quan kinh teá ñoái ngoaïi voán laø 1 xu theá taát yeáu cuûa quaù
trình phaùt trieån kinh teá haøng hoùa vaø kinh teá thò tröôøng vì saûn xuaát vaø trao ñoåi haøng hoùa 1
maët dieãn ra trong ñieàu kieän coù phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, 1 maët coù tính chaát phaùt trieån
maïnh vaø sinh ñoäng, do ñoù noù laøm xuaát hieän moät loaït nhöõng maâu thuaãn tröôùc heát laø coù söï
khoâng aên khôùp giöõa haøng hoùa saûn xuaát ra vöôït quaù nhu caàu thò tröôøng trong nöôùc. Ñoàng
thôøi laïi coù 1 soá maët haøng khaùc coù ngaân haøng cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng, theá nhöng trong
nöôùc khoâng saûn xuaát hay khoâng ñuû tieâu duøng, do ñoù phaûi nhaäp khaåu töø caùc nöôùc khaùc.
Cuõng coù söï aên giöõa XXX ñoái töôïng lao ñoäng vaø caùc ngaønh ngheà trong moãi 1 nöôùc
Söï khoâng aên khôùp giöõa ngaønh ngheà cuûa 1 nöôùc vôùi maùy moùc thieát bò.
Khoâng aên khôùp giöõa theá maïnh veà kthuaät heä thoáng ngaønh ngheà ôû trong nöôùc. Duø laø nöôùc
tieán boä, phaùt trieån cao ñeán ñaâu thì vaãn toàn taïi nhöõng maët yeáu veà xxx caàn hôïp taùc nöôùc
ngoaøi vaø nöôùc laïc haäu ñeán ñaâu vaãn toàn taïi nhöõng maët veà xxx ñeå xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi.
Ngoaøi ra caùc maët khoa hoïc coâng ngheä, giaùo duïc, ñaøo taïo, lao ñoäng, ñeàu coù tình hình thöøa
thieáu ôû moãi nöôùc vaø caàn hôïp taùc vôùi nhau.
Nhu caàu xuaát nhaäp khaåu, hôïp taùc lao ñoäng saûn xuaát, kthuaät coâng ngheä giöõa caùc nöôùc do
quaù trình phaùt trieån KT HH daãn ñeán seõ theå hieän caøng ngaøy caøng roõ neùt hôn töùc quan heä
ñoái ngoaïi giöõa caùc nöôùc seõ caøng soâi ñoäng hôn khi chuyeån töø neàn saûn xuaát bao caáp sang
kinh teá thò tröôøng.
Hieän nay, xu höôùng cuûa neàn KT TG laø traûi qua moät böôùc thay ñoåi veà chaát ñoái vôùi quan heä
kinh teá ñoái ngoaïi do söï taùc ñoäng cuûa cuoäc CMKHCN laøm xuaát hieän nhu caàu lieân doanh
lieân keát hôïp taùc treân phaïm vi quoác teá. Phaân coâng lao ñoäng quoác teá phaùt trieån thaønh xu
höôùng quoác teá hoaù ñôøi soáng kinh teá töø khu vöïc ñeán toaøn caàu hoùa. Trong ñieàu kieän nhö vaäy,
xu theá nhö vaäy thì VN chuùng ta caøng phaûi ñaët maïnh vaán ñeà phaùt trieån ñoâí ngoaïi ñeå phuø
hôïp vôùi xu theá, tính chaát cuûa thôøi ñaïi.
Hieän nay nöôùc ta ñang töø 1 neàn kinh teá keùm chuû tröông vöôn leân phaùt trieån kinh teá nhanh
choùng ñeå ñuoåi kòp caùc nöôùc kinh teá phaùt trieån treân theá giôùi. Tuy nhieân töø 1 traïng thaùi keùm
phaùt trieån maø muoán vöôn leân nhanh choùng cuõng theá giôùi seõ thieáu raát nhieàu tlsx vaø td caàn
phaûi nhaäp khaåu ñeå phuïc vuï cho caû saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Muoán nhaäp khaåu phaûi coù nhieàu
ngoaïi teä, maø muoán coù nhieàu ngoaïi teä thì phaûi xuaát khaåu, maø hôn nöõa phaûi xuaát khaåu ñöôïc
haøng hoùa, nguyeân lieäu ngaøy caøng nhieàu vaø keøm theo phaûi phaùt trieån nhieàu loaïi hình khaùc
nhau veà kinh teá, thöông maïi.
Nöôùc ta hieän nay vaø caû trong suoát TKQÑ leân CNXH taát yeáu phaûi phaùt trieån ngaøy caøng
maïnh ñoái vôùi quan heä kinh teá ñoái ngoaïi.
Caâu 10: Muïc tieâu vaø nguyeân taéc cô baûn cuûa quan heä KTÑN ôû VN.
A. Muïc tieâu:
Quaù trình phaùt trieån ñoái ngoaïi ôû nöôùc ta phaûi nhaèm phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän muïc tieâu
daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng vaên minh hay noùi caùch khaùc giöõ vöõng ñoäc laäp daân
toäc xaây döïng thaønh coâng CNXH laø muïc tieâu trong suoát TKQÑ.
Tröôùc maét thì quaù trình phaùt trieån KTÑN thì phaûi phuïc vuï cho söï nghieäp CNH, HÑH ñaát
nöôùc vaø chænh dòch cô caáu kinh teá theo höôùng phaûi CNXH.
B. Nguyeân taéc cô baûn:
1/ Bình ñaúng: coù quyeàn ngang nhau, coù traùch nhieäm ngang nhau ñoái vôùi 1 vaán ñeà naøo ñoù
coù nghóa laø caùc ñoái töôïng tham gia khoâng ai bò phuï thuoäc vaø khoâng ai ñoùng vai troø aùp cheá.
Quan heä KTÑN ñöôïc thöïc hieän bình ñaúng laø bình ñaúng giöõa caùc DN thuoäc caùc nöôùc. Tröôùc
maét ñieàu naøy phuø hôïp quy luaät kinh teá phoå bieán nhaát trong quy luaät KTTT thì tröôùc heát laø
bình ñaúng veà kinh teá, phaûi ñöôïc thöïc hieän qua thu nhaäp, cuï theå laø lôïi nhuaän.
Nguyeân taéc bình ñaúng laø 1 nguyeân taéc xuaát phaùt ñieåm laø nguyeân taéc ñoùng vai troø neàn taûng
trong quan heä KTÑN. Muoán vai troø KTÑN toàn taïi vaø phaùt trieån bình thöôøng vaø coù tính
chaát beàn vöõng thì tröôùc heát phaûi baûo ñaûm ñöôïc nguyeân taéc bình ñaúng.
2/ Cuøng coù lôïi : laø söï bieåu hieän cuï theå cuûa nguyeân taéc thöù nhaát veà maët lôïi ích kinh teá. Tuy
vaäy, nguyeân taéc thöù 2 caàn ñöôïc neâu leân vì trong hoaït ñoäng kinh teá vaán ñeà lôïi ích coù vai troø
ñaëc bieät quan troïng. Coù theå noùi raèng ñoù laø ñoäng löïc tröïc tieáp, maïnh meõ nhaát ñoái vôùi nhu
caàu thuùc ñaåy söï hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi.
3/ Toân troïng chuû quyeàn vaø khoâng can thieäp vaøo noäi boä cuûa moãi quoác gia:
Moãi quoác gia ñeàu coù chuû quyeàn veà kinh teá – ctrò – xaõ hoäi vaø ñòa lyù chuû quyeàn naøy noùi leân
moãi quoác gia laø 1 tö caùch phaùp nhaân tröôùc coâng öôùc quoác teá. Toân troïng chuû quyeàn töø 1
nöôùc naøy ñoái vôùi 1 nöôùc khaùc khoâng nhöõng phuø hôïp coâng öôùc quoác teá maø ñoàng thôøi cuõng
laø bieåu hieän cuï theå cuûa nguyeân taéc bình ñaúng veà maët phaùp lyù, toân troïng chuû quyeàn phaûi
thoâng qua 1 vaán ñeà cuï theå: khoâng can thieäp vaøo coâng vieäc noäi boä cuûa nöôùc khaùc.
Trong thôøi gian vöøa qua, caùc nöôùc lôùn trong quan heä KTÑN duøng bieän phaùp: caám vaän,
tröøng phaït kinh teá, keát hôïp tröøng phaït quaân söï, laøm noäi boä caùc nöôùc khaùc bò can thieäp.
Hieän nay caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang tích cöïc lieân keát vôùi nhau ñeå ñaáu tranh choáng laïi
nhöõng quan heä baát bình ñaúng ñoù. Phaûi traûi qua 1 thôøi gian ñaáu tranh gian khoå laâu daøi môùi
vöôït qua ñöôïc nhöõng caùi ñoù.
4/ Giöõ vöõng ñoäc laäp daân toäc vaø chuû quyeàn quoác gia vaø ngaøy caøng cuûng coá ñònh höôùng
XHCN:
Ñaây laø nguyeân taéc neâu ra ñeå ñoái phoù vôùi caùc nöôùc khaùc, ñaëc bieät laø nhöõng nöôùc maïnh maø
trong quaù trình quan heä KTÑN, hoï coù theå quan heä khoâng bình ñaúng vôùi ta, quan heä theo
yeâu caàu hay yù ñoà xaáu: thoân tính ta veà ñaát nöôùc hay dieãn bieán hoaø bình ñoái vôùi cheá ñoä.
Toùm laïi:
Thöïc hieän 4 nguyeân taéc treân veà phaùt trieån KTÑN thöïc chaát laø 1 quaù trình vöøa hôïp taùc, vöøa
ñaáu tranh ñeå cho quan heä kinh teá giöõa nöôùc ta vôùi nöôùc khaùc phaùt trieån ngaøy caøng maïnh,
cao nhöng ñoàng thôøi mình vaãn khaúng ñònh ñöôïc mình.
Caâu 11: Hình thöùc veà quan heä KTÑN
A. Ngoaïi thöông:
Laø hoaït ñoäng XNK, noù coù 2 maët:
_ Maët 1: XK haøng hoùa
_ Maët 2: NK haøng hoùa
Coù theå noùi XK vaø NK laø 2 maët cuûa vaán ñeà ngoaïi thöông toàn taïi gaén lieàn vôùi nhau, laøm
ñieàu kieän toàn taïi cho nhau vaø xaâm nhaäp cho nhau 1 quaù trình hoaït ñoäng ngoaïi thöông bình
thöôøng laø 1 quaù trình taïo ra 1 tyû leä thích ñaùng giöõa XK vaø NK, XK > NK: xuaát sieâu; NK >
XK : nhaäp sieâu.
B. Thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi:
Laø tìm moïi caùch ñeå caùc DN, tö nhaân ôû nöôùc ngoaøi, caùc toå chöùc lieân hieäp quoác ñaàu tö voán
vaøo nöôùc ta ñeå môû roäng vaø phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh.
_ Thu huùt voán chính thöùc (ODA): thoâng qua chính phuû caùc nöôùc, caùc toå chöùc taøi chính tieàn
teä cuûa lieân hieäp quoác, ñeå taøi trôï cho chuùng ta vôùi ñieàu kieän goàm: vieän trôï cho khoâng vaø
vieän trôï hoaøn laïi vôùi ñieàu kieän öu ñaõi.
_ Nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp (FDT): ñaàu tö nguoàn voán ñöôïc thöïc hieän qua nhöõng con
ñöôøng:
+ Chuû doanh nghieäp nöôùc ngoaøi thaønh laäp DN 100% voán cuûa hoï ôû nöôùc ta.
+ Lieân doanh, lieân keát vôùi ta ñeå môû doanh nghieäp.
+ Mua coå phieáu vaø traùi phieáu cuûa doanh nghieäp ôû VN cuï theå caùc DN nöôùc ngoaøi cho ta
vay theo cô cheá thò tröôøng ñeå saûn xuaát kinh doanh. Trong hôïp taùc, thu huùt ñaàu tö nöôùc
ngoaøi phaûi gaén lieàn vôùi maët ngöôïc laïi: ta ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi.
2 maët ñoù => hôïp taùc ñaàu tö voán vôùi nöôùc ngoaøi.
C. Hôïp taùc veà KHCN:
Ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hình thöùc:
_ Hôïp taùc thoâng qua nghieân cöùu KH baèng caùch cuøng nghieân cöùu chung 1 ñeà taøi.
_ Trao ñoåi keát quaû nghieân cöùu khoa hoïc.
_ Chuyeån giao coâng ngheä.
_ Trao ñoåi vaø hôïp taùc veà lao ñoäng vaø chuyeân gia.
_ Hôïp taùc, boài döôõng caùc nhaø khoa hoïc, caùc nhaân vieân kyõ thuaät, lao ñoäng laønh ngheà.
D. Hôïp taùc tín duïng:
Töùc hôïp taùc vôùi caùc nöôùc ñeå phaùt trieån tín duïng quoác teá giöõa nöôùc ta vôùi caùc nöôùc treân theá
giôùi. Cuï theå laø vay traû qua laïi theo quan heä ña phöông vaø song phöông.
Hôïp taùc tín duïng thoâng qua caùc toå chöùc tín duïng vaø tieàn teä theá giôùi.
Thaønh laäp caùc coâng ty tín duïng nöôùc ta vaø caùc nöôùc tieán leân thaønh laäp nhöõng thò tröôøng
chöùng khoaùn chung giöõa nöôùc ta vaø caùc nöôùc.
E. Nhöõng hình thöùc KTÑN khaùc:
Dòch vuï thu ngoaïi teä.
Hôïp taùc veà haøng khoâng daân duïng.
Du lòch quoác teá.
Kieàu hoái..
_ Vieäc löïa choïn ñoái vôùi caùc hình thöùc quan heä KTÑN ôû nöôùc ta ñöôïc döïa treân caùc caên cöù:
+ Döïa vaøo tình hình, ñaëc ñieåm cuûa ñaát nöôùc.
+ Phöông höôùng phaùt trieån KT XH cuûa ñaát nöôùc.
Tình hình vaø xu höôùng cuûa thò tröôøng theá giôùi.
Caâu 12: Vì sao quan heä phaân phoái thu nhaäp ôû nöôùc ta laïi mang tính ña daïng veà hình
thöùc? Phaân tích caùc hình thöùc phaân phoái thu nhaäp cô baûn ôû nöôùc ta hieän nay.
Phaân phoái treân phaïm vi roäng nhaát laø phaân phoái toång saûn phaåm xaõ hoäi. Tuy nhieân, vì trích
quyõ buø ñaép laø moät taát yeáu kinh teá quaù hieån nhieân vaø chæ phöùc taïp veà maët kyõ thuaät neân
ngöôøi ta thöôøng chuù yù nhieàu hôn vaøo phaân phoái thu nhaäp quoác daân. Trong ñoù laïi ñaëc bieät
chuù yù ñeán phaân phoái thu nhaäp caù nhaân goïi laø phaân phoái ñeå thöïc hieän quõy tö lieäu sinh hoaït.
A – Ñaëc ñieåm veà phaân phoái thu nhaäp caù nhaân:
Noùi chung, phaûi thöïc hieän nhieàu nguyeân taéc vaø hình thöùc phaân phoái khaùc nhau vì 2 lyù do:
1. Do neàn kinh teá ñang toàn taïi moät cô caáu phöùc taïp nhieàu thaønh phaàn neân coù nhieàu kieåu
hoaït ñoäng kinh teá khaùc nhau, döïa treân nhieàu quan heä sôû höõu khaùc nhau. Cuõng töø ñoù coù
nhieàu kieåu phaân phoái khaùc nhau, cô caáu nhieàu trình ñoä coâng ngheä hình thaønh nhieàu kieåu
phaân phoái khaùc nhau nhö coâng ngheä hieän ñaïi, ñem laïi thu nhaäp cao vaø coù ñieàu kieän taïo ra
nhöõng khoaûn cheânh leäch cao hôn ñeå khuyeán khích loaïi hoaït ñoäng tröïc tieáp thuùc ñaåy tieán
boä khoa hoïc kyõ thuaät.
2. Do söï taùc ñoäng cuûa cô cheá thò tröôøng ñaët caùc doanh nghieäp vaøo nhöõng traïng thaùi caïnh
tranh quyeát lieät, laøm cho kinh doanh ñaày bieán ñoäng. Khi ñoù, coù nhöõng doanh nghieäp laøm
aên coù hieäu quaû seõ phaùt taøi nhanh vaø ñöôïc phaân phoái nhöõng khoaûn thu nhaäp cao. Moät soá
doanh nghieäp coù theå bò thua loã, phaù saûn, thu nhaäp thaáp. Quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän
ñaïi hoùa ñaát nöôùc cuõng laøm phaân phoái ñeû ra 1 soá hình thöùc rieâng vì trong quaù trình ñoù coù
moät soá ngaønh ñöôïc öu tieân phaùt trieån nhanh, maïnh theo 2 höôùng: moät maët ñöôïc nhaø nöôùc
taäp trung nguoàn löïc ñaàu tö voán, lao ñoäng vaøo ñoù. Maët khaùc laø thu nhaäp cuõng ñöôïc khuyeán
khích. Kinh teá thò tröôøng coøn ñeà ra 1 yeâu caàu laø phaûi taïo ñieàu kieän ñeå khuyeán khích moïi
thaønh phaàn kinh teá, moïi gia ñình tích cöïc ñaàu tö voán vaø tö lieäu saûn xuaát vaøo saûn xuaát kinh
doanh. Muoán vaäy thì phaûi coù nhöõng hình thöùc phaân phoái môùi mang laïi nguoàn löïc cho caùc
hình thöùc kinh doanh ñoù.
B – Phaân phoái theo lao ñoäng:
1. Noäi dung:
Phaân phoái theo lao ñoäng laø caên cöù theo saûn löôïng, chaát löôïng lao ñoäng coáng hieán laøm
thöôùc ño ñeå xaùc ñònh phaàn thu nhaäp maø moãi ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng trong quyõ tö lieäu
sinh hoaït. Noùi moät caùch ñôn giaûn hôn, phaân phoái theo lao ñoäng laø laøm nhieàu ñöôïc nhieàu,
laøm ít höôûng ít, coù söùc lao ñoäng maø khoâng laøm thì khoâng ñöôïc höôûng. Soá löôïng vaø chaát
löôïng lao ñoäng coáng hieán ñöôïc xaùc ñònh theo caùc nhaân toá taùc ñoäng nhö sau:
_ Saûn löôïng lao ñoäng ñöôïc xaùc ñònh baèng thôøi gian, cöôøng ñoä lao ñoäng hoaëc saûn phaåm laøm
ra hay khoái löôïng coâng vieäc ñaõ hoaøn thaønh.
_ Chaát löôïng lao ñoäng ñöôïc xaùc ñònh baèng chaát löôïng saûn phaåm, trình ñoä laønh ngheà.
_ Ñieàu kieän laøm vieäc cuï theå phaûi phuï caáp cho nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong ñieàu kieän naëng
nhoïc, khoù khaên, ñoäc haïi, moâi tröôøng laøm vieäc khoâng haáp daãn.
_ Laøm vieäc trong nhöõng ngaønh ñöôïc öu tieân: nhöõng ngaønh coù tính chaát muõi nhoïn trong neàn
kinh teá quoác daân.
2. Phaân phoái theo lao ñoäng laø kieåu phaân phoái thích hôïp nhaát vôùi CNXH
Cho ñeán nay, trong lòch söû loaøi ngöôøi, veà maët baûn chaát xaõ hoäi coù 2 kieåu phaân phoái cô baûn
nhaát:
+ Phaân phoái vì lôïi ích cuûa chuû tö lieäu saûn xuaát (chuû cuûa quaù trình saûn xuaát)
+ Phaân phoái vì lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Trong CNXH, 2 kieåu phaân phoái ñoù nhaäp laïi thaønh moät vaø chæ noåi leân kieåu phaân phoái vì lôïi
ích cuûa ngöôøi lao ñoäng. Vì phöông thöùc saûn xuaát XHCN döïa treân cheá ñoä coâng höõu, khi tö
lieäu saûn xuaát trôû thaønh cuûa chung cuûa xaõ hoäi hay cuûa taäp theå thì moïi ngöôøi trong xaõ hoäi
hay trong taäp theå coù quyeàn ngang nhau ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát, coù lôïi ích ngang nhau veà
tö lieäu saûn xuaát. Trong ñieàu kieän ñoù, chæ coøn döïa vaøo lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng ñeå phaân
phoái. Cho ñeán nay ñaõ coù 3 nguyeân taéc phaân phoái vì lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng.
+ Phaân phoái bình quaân.
+ Phaân phoái theo nhu caàu.
+ Phaân phoái theo lao ñoäng.
Tuy nhieân, phaân phoái bình quaân hay phaân phoái theo nhu caàu gaén lieàn vôùi nhöõng ñieàu kieän
quaù thaáp hoaëc quaù cao so vôùi CNXH.
Ñoái vôùi CNXH thì chæ coù phaân phoái theo lao ñoäng laø thích hôïp nhaát. Phaân phoái theo lao
ñoäng gaén vôùi 2 ñieàu kieän:
_ Saûn phaåm tuy chöa doài daøo ñeán möùc coù theå phaân phoái theo nhu caàu nhöng cuõng giaøu ñeán
möùc sau khi ñaûm baûo nhu caàu trung bình vaø hieän ñaïi cho moãi ngöôøi lao ñoäng thì coøn dö ra
moät löôïng saûn phaåm ñeå taïo ra nhöõng khoaûn cheânh leäch töông öùng vôùi cheânh leäch veà coáng
hieán lao ñoäng, möùc cheânh leäch naøy ñuû ñeå ñaûm baûo khuyeán khích nhöõng ngöôøi laøm vieäc toát
vaø caûnh baùo, tröøng phaït ñöôïc nhöõng ngöôøi laøm vieäc dôû.
_ lao ñoäng giöõa caùc ngaønh, caùc lónh vöïc, giöõa caùc loaïi coâng vieäc coù nhöõng ñieàu kieän tieán
haønh raát khaùc nhau. Do ñoù maø ngöôøi ta chöa töï giaùc laøm vieäc. Trong tình hình nhö vaäy,
phaûi raøng buoäc vaø khuyeán khích ñoái vôùi quaù trình laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng baèng thu
nhaäp.
Hai ñieàu kieän naøy toàn taïi roõ nhaát trong CNXH.
Trong CNXH, nguyeân taéc phaân phoái theo lao ñoäng seõ toàn taïi vaø vaän ñoäng moät caùch raát
phoå bieán, toàn taïi thaønh moät quy luaät kinh teá raát ñaëc tröng cho CNXH laø quy luaät phaân phoái
theo lao ñoäng.
3. Nguyeân taéc phaân phoái theo lao ñoäng.
Phaûi ñöôïc vaän duïng trong TKQÑ leân CNXH ôû nöôùc ta vì nöôùc ta ñang phaùt trieån kinh teá
XHCN, trong ñoù coù quy luaät phaân phoái theo lao ñoäng. Tuy nhieân, trong TKQÑ ôû nöôùc ta,
nhaát laø thôøi kyø ñaàu, vaán ñeà tính toaùn lao ñoäng coáng hieán coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Lao
ñoäng coáng hieán hay lao ñoäng hao phí voán ñaõ coù tính chaát tröøu töôïng.
Hôn nöõa, vôùi trình ñoä phaùt trieån kinh teá hieän nay ôû nöôùc ta thì söï khaùc nhau giöõa caùc loaïi
lao ñoäng ñang coøn theå hieän roõ hôn nöõa, vôùi trình ñoä phaùt trieån kinh teá hieän nay ôû nöôùc ta
thì söï khaùc nhau giöõa caùc loaïi lao ñoäng ñang coøn theå hieän roõ reät. Trình ñoä tính toaùn veà lao
ñoäng hao phí cuõng coù raát nhieàu haïn cheá, cho neân vieäc tính toaùn lao ñoäng trong ñieàu kieän
hieän nay vaø coù theå cho phaàn lôùn thôøi gian cuûa TKQÑ chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua
nhöõng caùi gì töông ñoái cuï theå do lao ñoäng taïo ra.
Toùm laïi, trong TKQÑ ôû VN thì quy luaät phaân phoái theo lao ñoäng phaûi ñöôïc bieåu hieän
thaønh quy luaät phaân phoái theo keát quaû lao ñoäng vaø hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh. Trong
ñoù, keát quaû saûn xuaát tröïc tieáp laøm thöôùc ño cho lao ñoäng caù nhaân, coøn hieäu quaû saûn xuaát
kinh doanh tröïc tieáp laøm thöôùc ño cho thu nhaäp cuûa taäp theå doanh nghieäp. Quy luaät phaân
phoái theo keát quaû saûn xuaát vaø hieäu quaû kinh teá neáu ñöôïc thöïc hieän moät caùch nghieâm tuùc
thì seõ coù nhieàu taùc duïng:
_ Thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng trong vieäc tích cöïc naâng cao trình ñoä veà vaên hoùa, khoa hoïc kyõ
thuaät, chuyeân moân nghieäp vuï.
_ Thuùc ñaåy phaùt trieån saûn xuaát, töø ñoù seõ caûi thieän ñöôïc ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn
ngöôøi lao ñoäng. Hôn nöõa, coøn taïo ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng phaùt trieån töï do, toaøn dieän.
Ñoàng thôøi, nguyeân taéc phaân phoái theo lao ñoäng noùi chung vaø phaân phoái theo keát quaû lao
ñoäng vaø hieäu quaû kinh teá noùi rieâng ñang coøn nhieàu haïn cheá. Nguyeân taéc phaân phoái naøy
trong thöïc teá ñang coøn nhöõng ñieàu baát tieän bôûi vì moät maët noù taïo ra söï bình ñaúng cô baûn
khi loaïi boû ñöôïc thu nhaäp phi lao ñoäng, töùc laø loaïi boû ñöôïc quan heä boùc loät. Tuy nhieân,
vaãn coøn coâng baèng bình ñaúng trong khuoân khoå phaùp quyeàn….theo nguyeân taéc ngang giaù
mang tính chaát quan heä haøng hoùa – tieàn teä theo cô cheá thò tröôøng, ñaëc bieät noù ñang daãn
ñeán phaân hoùa giaøu ngheøo.
Keát luaän; trong TKQÑ leân CNXH, do ñònh höôùng xaõ hoäi quy ñònh maø ta phaûi tích cöïc vaän
duïng quy luaät phaân phoái theo lao ñoäng, cuï theå trong caùc thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc, kinh
teá hôïp taùc, phaûi trieät ñeå thöïc hieän nguyeân taéc phaân phoái naøy vaø laøm cho nguyeân taéc phaân
phoái ñoù ñoùng vai troø chuû ñaïo ngaøy caøng roõ trong neàn KTQD. Maët khaùc, vì noù vaãn coøn
nhöõng haïn cheá, cho neân phaûi keát hôïp nguyeân taéc naøy vôùi thöïc hieän caùc nguyeân taéc khaùc,
phöông phaùp khaùc veà phaân phoái.
4. Moät soá nguyeân taéc khaùc vaø hình thöùc phaân phoái thu nhaäp tröïc tieáp cho caù nhaân.
a/ Nguyeân taéc phaân phoái theo taøi saûn:
xaùc ñònh thu nhaäp cho nhöõng yeáu toá veà voán, veà tö lieäu saûn xuaát, veà kyõ thuaät coâng ngheä (sôû
höõu coâng nghieäp) ñaõ tröïc tieáp tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Thöïc teá,
nguyeân taéc phaân phoái naøy ñöôïc theå hieän thoâng qua 1 soá hình thöùc phaân phoái vaø thu nhaäp
nhö sau:
_ Traû lôïi töùc tín duïng, lôïi töùc coå phaàn vaø traùi khoaùn
_ Tieàn thueâ tö lieäu saûn xuaát (thueâ taøi chính)
_ Chi phí veà chuyeån giao coâng ngheä, chi phí veà uy tín khi phaûi döïa vaøo maãu maõ, nhaõn hieäu
cuûa moät doanh nghieäp coù uy tín.
_ Lôïi nhuaän cuûa caùc nhaø tö baûn trong thaønh phaàn kinh teá tö nhaân vaø thaønh phaàn kinh teá TB
nhaø nöôùc cuõng coù moät phaàn thuoäc nguyeân taéc phaân phoái theo taøi saûn.
_ Caùc loaïi thu nhaäp theo nguyeân taéc naøy noùi chung laø thu nhaäp cuûa yeáu toá thuoäc veà voán,
töùc laø thuoäc veà lao ñoäng quaù khöù tham gia vaøo saûn xuaát kinh doanh. Loaïi thu nhaäp naøy,
moät maët noùi leân lao ñoäng quaù khöù bieåu hieän thaønh voán saûn xuaát kinh doanh laø moät ñieàu
kieän khoâng theå thieáu cho quaù trình taïo ra saûn phaåm vaø giaù trò môùi, maët khaùc, chuùng coù
ñieåm chung, töùc laø ñeàu naèm trong saûn phaåm thaëng dö. Ñieàu ñoù chöùng toû noù khoâng laø
nguyeân nhaân tröïc tieáp taïo ra giaù trò môùi.
Phaân phoái theo taøi saûn coù td quan troïng ñoái vôùi quaù trình saûn xuaát kinh doanh, nhöõng
nguoàn thu nhaäp veà phaân phoái theo taøi saûn trôû thaønh ñoäng löïc thuùc ñaåy moïi ngöôøi, moïi
thaønh phaàn kinh teá tích cöïc ñaàu tö voán, ñaàu tö nhöõng keát quaû cuûa lao ñoäng quaù khö toàn taïi
döôùi moïi hình thöùc vaøo quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Toùm laïi, noù coù td laøm cho taän duïng
ñöôïc tieàm naêng veà voán trong neàn KTQD. Treân cô sôû ñoù, toå chöùc toát ñöôïc quaù trình huy
ñoäng vaø söû duïng voán hieäu quaû, noù cuõng taïo ra luoàng vaän ñoäng soâi ñoäng veà voán ñeå phaùt
trieån thò tröôøng taøi chính, trong ñoù coù thò tröôøng chöùng khoaùn.
b/ Phaân phoái trong thaønh phaàn kinh teá caù theå, tieåu chuû:
Ñaây laø moät kieåu phaân phoái ñaëc bieät. Caù theå, tieåu chuû laø nhöõng ngöôøi saûn xuaát nhoû, söû
duïng tö lieäu saûn xuaát cuûa mình keát hôïp vôùi söùc lao ñoäng cuûa chính mình ñeå taïo ra saûn
phaåm cuûa mình. Phaàn thu nhaäp caù nhaân maø caù theå, tieåu chuû coù ñöôïc chính laø giaù trò toång
saûn phaåm tröø ñi taát caû nhöõng khoaûn caàn trang traûi cho taùi saûn xuaát giaûn ñôn laøm nghóa vuï
cho nhaø nöôùc, taäp theå.
Loaïi thu nhaäp cuûa caù theå, tieåu chuû naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm caàn chuù yù:
+ Toàn taïi raát phoå bieán, chieám 1 tyû leä raát lôùn veà caû daân soá laãn laõnh thoå.
+ Maëc duø phöông phaùp phaân phoái naøy khoâng coù tính chaát boùc loät nhöng noù ñang vaän ñoäng
trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh raát laïc haäu.
c/ Phaân phoái qua quyõ phuùc lôïi coâng coäng (phuùc lôïi xaõ hoäi, phuùc lôïi taäp theå)
Taát caû caùc nguyeân taéc, hình thöùc veà phaân phoái treân ñaây chung quy laïi, thu nhaäp cuûa noù
ñeàu ñi vaøo quyõ tieâu duøng gia ñình (hay ngaân saùch gia ñình)
Tuy nhieân, trong phaân phoái thu nhaäp caù nhaân ñeå thöïc hieän quyõ tö lieäu sinh hoaït ngoaøi
nhöõng nguyeân taéc vaø hình thöùc phaân phoái daãn ñeán quyõ tieâu duøng gia ñình thì coøn coù moät
nguyeân taéc nöõa laø phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ hoäi. Nguyeân taéc phaân phoái naøy trong
thöïc teá ñöôïc thöïc hieän thoâng qua moät keát caáu vaø nhöõng con ñöôøng töông ñoái ña daïng:
_ Con ñöôøng thöù nhaát: phuïc vuï khoâng maát tieàn veà giaùo duïc, y teá, nhaø treû, theå duïc theå thao,
vui chôi, giaûi trí…
_ Con ñöôøng thöù 2: thöïc hieän caùc khoaûn traû töø quyõ baûo hieåm xaõ hoäi nhö trôï caáp nghæ vieäc
khoâng aên löông, traû löông höu, chi phí veà nghæ maát söùc, an döôõng khoâng maát tieàn…
_ Con ñöôøng thöù 3: thöïc hieän nhöõng khoaûn öu ñaõi veà nhaø ôû, ñi laïi, trôï caáp xaõ hoäi, hoïc
boång…
_ Con ñöôøng thöù 4: xaùc laäp vaø thöïc hieän caùc quyõ töø thieän.
Phaân phoái qua quyõ phuùc lôïi coâng coäng ñeå coù nhieàu taùc duïng quan troïng:
_ Goùp phaàn ñieàu hoaø thu nhaäp ñeå khaéc phuïc bôùt nhöõng ñieàu baát tieän maø nguyeân taéc phaân
phoái theo lao ñoäng daãn ñeán, ñaëc bieät do nguyeân taéc phaân phoái theo taøi saûn daãn ñeán cheânh
leäch giaøu ngheøo.
_ Giaûi quyeát nhöõng loaïi nhu caàu coù tính chaát caàn thieát, deã bò boû qua.
_ Cuûng coá, phaùt trieån tinh thaàn coäng ñoàng giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong xaõ hoäi.
Phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ hoäi coù quan heä so saùnh 2 maët vôùi phaân phoái qua quyõ tieâu
duøng gia ñình:
_ Moät maët, giöõa 2 lónh vöïc phaân phoái naøy coù moät ñieåm chung laø phaân phoái thu nhaäp caù
nhaân ñeå thöïc hieän quyõ tö lieäu sinh hoaït phuïc vuï tieâu duøng caù nhaân cuûa con ngöôøi.
_ Maët khaùc, so vôùi phaân phoái qua quyõ tieâu duøng gia ñình, phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ
hoäi coù ñaëc ñieåm rieâng:
+ Phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ hoäi tröïc tieáp laáy töø nhöõng quyõ phuïc vuï chung cuûa xaõ
hoäi, cuûa taäp theå, khoâng tröïc tieáp laáp töø quyõ thu nhaäp cuûa doanh nghieäp.
+ Phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ hoäi coù nhieàu tröôøng hôïp ngöôøi ta buoäc phaûi söû duïng
chung vôùi nhau.
+ Trong nguyeân taéc phaân phoái naøy coù caû quan heä phaân phoái theo nhu caàu, quan heä phaân
phoái bình quaân, quan heä phaân phoái theo lao ñoäng.
Taàm quan troïng cuûa phaân phoái qua quyõ tieâu duøng xaõ hoäi theå hieän ôû quy moâ cuûa quyõ phuùc
lôïi coâng coäng. Tuy nhieân khoâng theå vì tieâu duøng – moät yù nghóa xaõ hoäi quan troïng – maø
chuùng ta laïm duïng ñaåy quaù trình phaân phoái naøy môû roäng quaù möùc, thöïc hieän phuùc lôïi coâng
coäng traøn lan, laøm phaùt trieån nhöõng tính chaát, nhöõng nguyeân taéc bao caáp trong quaù trình
phaân phoái, laøm aûnh höôûng nguyeân taéc phaân phoái theo lao ñoäng.
Toùm laïi, thaønh laäp vieäc toå chöùc, söû duïng quyõ tieâu duøng xaõ hoäi phaûi ñaûm baûo nhöõng yeâu
caàu sau:
_ laøm giaûm khoù khaên cho nhöõng ngöôøi thu nhaäp quaù thaáp vì ñieàu kieän khaùch quan ñeå theå
hieän tính nhaân vaên cuûa cheá ñoä CNXH.
_ Taïo ñieàu kieän cho moãi gia ñình, moãi caù nhaân, moãi thaønh phaàn kinh teá coù cô hoäi laøm
vieäc, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø laøm vieäc, hoaït ñoäng moät caùch tích cöïc hôn. Noùi
chung laø phaûi naâng cao hieäu quaû toå chöùc vaø söû duïng quyõ tieâu duøng xaõ hoäi.
