Tài liệu CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ
Chinh quyên cua Vua Mohamed VI đa quyêt đinh môt quy mô mơi vê xoa bo nha ô chuôt vơi viêc đưa đinh hương nay vao trong nhưng ưu tiên hang đâu cua nha vua.
Măc du nha nươc trong 10 năm qua đa co nhiêu nô lưc nhưng cac khu nha ô chuôt vân tiêp tuc phat triên, tao ra tinh trang rât đang lo ngai va cân co cac biên phap khăc phuc sơm.
CHIẾN LƯƠC PHÁT TRIỂN THÀNH PHỐ
Từ tầm nhìn tới tăng trưởng và xóa ₫ói giảm nghèo
PHIÊN HỌP TOÀN THỂ V:
CHIẾN LƯỢC GIẢM ĐÓI NGHÈO CỦA ĐỊA PHƯƠNG
TRONG CDS
THÀNH PHỐ KHÔNG CÓ NHÀ Ổ CHUỘT
CHƯƠNG TRÌNH QUỐC GIA VỀ
CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG SỐNG
Ông Najib Lahlou
Bộ trưởng, Bộ Nhà đất và Quy hoạch
Vương quốc Ma Rốc
24 — 26 tháng 11 năm 2004
Hà Nôi, Viêt Nam
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
ĐỊNH HƯỚNG CỦA HOÀNG GIA
“…Chú n g ta chỉ có thể bả o vệ phẩ m giá củ a ngườ i dân bằ n g cá c h đả m bả o cho họ
chỗ ở và tăng cườ n g loạ i bỏ môi trườ n g số n g không phù hợ p và chấ m dứ t tì n h trạ n g
nhà ổ chuộ t …”
Phá t biể u củ a hoà n g gia trướ c Quố c hộ i ngà y 11 thá n g 10 năm 2002
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 1
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
Lời ngỏ của bộ trưởng
Chính quyền của Vua Mohamed VI đã quyết định một quy mô mới về xóa bỏ nhà ổ chuột với
việc đưa định hướng này vào trong những ưu tiên hàng đầu của nhà vua.
Mặc dù nhà nước trong 10 năm qua đã có nhiều nỗ lực nhưng các khu nhà ổ chuột vẫn tiếp
tục phát triển, tạo ra tình trạng rất đáng lo ngại và cần có các biện pháp khắc phục sớm.
Tầm nhìn chiến lược của Bộ đưa ra được đặt trên cơ sở một kế hoạch hành động mang tên
“Villes sans Bidonvilles” (Thành phố không có nhà ổ chuột - VSB).
Chương trình VSB nhằm loại bỏ tất cả các khu nhà ổ chuột có trong khu vực đô thị vốn là nơi
sinh sống của trên 200.000 hộ gia đình trong vòng 7 năm (2004-2010).
Chương trình đầy tham vọng này đã cải thiện tinh thần trách nhiệm của người dân và có được
sự hưởng ứng của các bộ ngành, thành phố và người dân.
Các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, UN (UN-Habitat), USAID và AFD, thông qua
việc tham gia thực hiện chương trình này, sẽ giúp quảng bá những thành tựu và bài học kinh
nghiệm ở Ma Rốc và áp dụng ở các nước khác trên thế giới.
Sự quan tâm đặc biệt của nhà vua đối với vấn đề nhà ổ chuột và chương trình VSB là điều
kiện chính trị không thể thiếu để Chính phủ duy trì những nỗ lực của mình nhằm thực hiện
những mục tiêu đề ra của chương trình.
Ahmed Taoufik HEJIRA
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 2
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
Số liệu chung
270.000 hộ gia đình hay 4,5% dân số đô thị
+5,6%/năm từ năm 1992 tới năm 2001
70 khu vực đô thị có liên quan
Giải thích
Việc người dân nông thôn chuyển đến đô thị góp phần làm tăng tỷ lệ đô thị hóa từ
48% năm 1994 lên 60%.
Người di cư với thu nhập thấp không có đủ chỗ ở trong các khu vực đô thị (30% hộ
gia đình đô thị có thu nhập thấp hơn mức lương tối thiểu 1,5 lần)
Sự mất cân đối giữa cung và cầu của thị trường nhà đất đã có nhiều tác động tiêu cực,
đặc biệt là về vấn đề đất đai, tiêu chuẩn và tài chính v.v. (khoảng 30% trong tổng số
115.000 ngôi nhà xây dựng mỗi năm là nhà xây dựng tự phát).
Lịch sử quá trình chống nhà ổ chuột
Trước thập Chính sách cải cách thể chế, hỗ trợ FNAET, chương trình UDP đầu tiên
kỷ 80 và tổ chức tái xây dựng khu ổ chuột
Trong thập Xây dựng các chương trình ANHI, SNEC và ATTACHAROUK;
kỷ 80
Cấp đất cho người dân sống trong khu ổ chuột, xây dựng một cơ chế
bình đẳng và thống nhất …
Trong thập Chương trình đặc biệt chống nhà ổ chuột, giải thưởng quốc tế, tập hợp
kỷ 90 các chiến lược trước đây, xây dựng các chiến lược mới (PLHDU,
ZUN…).
Chính sách mới hiện tại trong bối cảnh quốc gia có điều kiện thuận
lợi : Chương trình “villes sans bidonvilles” (Thành phố không có nhà ổ chuột)
(1) Bối cảnh thực hiện chương trình
Quốc tế: Tuyên bố thiên niên kỷ của UN về cải thiện điều kiện sống, cho tới năm
2020, cho ít nhất 100 triệu người sống trong các khu ổ chuột.
Trong nước: Phát biểu của hoàng gia ngày 20 tháng 8 năm 2001 thúc giục chính phát
triển xây dựng một chương trình quốc gia đoàn kết, xác định rõ trách nhiệm trong
việc chống nhà ổ chuột.
Phát biểu của Hoàng gia ngay 30 tháng 7 năm 2003 kêu gọi kiểm soát và kiểm toán
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 3
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
chặt chẽ hoạt động quản lý các công trình công cộng;
Các cơ quan Chính phủ cùng thực hiện phát triển môi trường sống và chống lại nhà ổ
chuột; tăng cường phân cấp quản lý thông qua các chính sách mới.
(2) Mục tiêu và các kết quả dự kiến
• Đưa nội dung chống nhà ổ chuột vào tầm nhìn phát triển trung hạn, đưa thành
phố trở thành đơn vị lập chương trình trong khung hợp đồng (hợp đồng VSB) giữa
nhà nước và các thành phố với chiến lược tập trung vào phòng ngừa, huy động đất
và nguồn lực tài chính, hợp tác với khu vực tư nhân và xã hội hóa các dự án;
• Xóa bỏ nhà ổ chuột để tới năm 2010 đó không còn là vấn đề nghiêm trọng (trung
bình mỗi năm sẽ có 10 – 15 thành phố tuyên bố không còn nhà ổ chuột);
• Cải thiện điều kiện nhà ở cho trên 210.000 hộ gia đình ở 70 thành phố, góp phần
chống nghèo đói và suy thoái đô thị.
(3) Chương trình đầu tiên (2004)
• 17 thành phố và đô thị:
• 1 tham gia đầy đủ năm 2004;
• 3 đã đặt mục tiêu;
• 13 sẽ đặt mục tiêu; giải quyết cho 154.176 hộ gia đình (48.003 hộ liên quan đã bắt
đầu triển khai còn 62.170 hộ đang thỏa thuận).
(4) Điều kiện thành công của chương trình
• Khung thể chế
– “Le manuel de procedures” (Tài liệu hướng dẫn) chỉ ra các cách quản lý
chương trình và đề xuất một số biện pháp tài chính và điều kiện triển khai.
– “Le contrat de ville” (hợp đồng thành phố) là tài liệu ký kết giữa nhà nước
và đô thị làm rõ trách nhiệm của mỗi bên và cung cấp số liệu kỹ thuật và tài
chính phục vụ công tác triển khai. Tài liệu này cũng chỉ ra các điều khoản về
kiểm soát và xử phạt khi vi phạm.
• Ban giám sát theo dõi thực hiện:
– Ủy ban quốc gia về theo dõi thực hiện do Thủ tướng chủ trì gồm đại diện của
các bộ nội vụ, tài chính và tư nhân hóa, và nhà đất và quy hoạch đô thị. Ủy
ban có nhiệm vụ giám sát và đánh giá kết quả chương trình;
– Ủy ban điều phối khu vực do Wali chủ trì gồm đại diện của các tỉnh, quận,
huyện, Bộ nhà đất và quy hoạch đô thị và các tổ chức thực hiện. Ủy ban có
nhiệm vụ điều phối triển khai và giám sát, đánh giá chương trình tại cấp vùng;
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 4
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
– Ủy ban theo dõi cấp tỉnh do chủ tịch tỉnh hay quận làm chủ tịch gồm đại diện
các xã, Bộ nhà đất và quy hoạch đô thị, các công ty nhà nước, các đơn vị cung
cấp dịch vụ, các chuyên gia, tổ chức phi chính phủ địa phương và các phòng
ban kỹ thuật có liên quan;
– Tổ VSB trực thuộc Bộ Nhà đất và Quy hoạch đô thị được tăng cường nhân lực
và vật chất. Tổ này được thành lập để thực hiện nhiệm vụ theo dõi và đánh giá
chương trình. Đồng thời, này cũng sẽ chịu trách nhiệm giám sát và phối hợp
hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo nhằm tạo điều kiện thực hiện chương trình.
Al Omrane Holding là cán bộ chủ chốt được chỉ định thực hiện chương trình VSB
cùng với các cán bộ khác của Bộ Nhà đất và Quy hoạch đô thị hay tập đoàn CDG …
(5) Hạn chế phát triển nhà ở tồi tàn
• Kiểm soát và trừng phạt
– Dự thảo luật 04/04 quy định nhiều điều khoản về nhà ở và quy hoạch đô thị
đặc biệt là dân sự hóa và hình sự hóa các hành vi vi phạm.
• Phát triển các dự án nhà cộng đồng:
– Huy động và xác định đất phục vụ dự án (3.400 Ha đã được nghiên cứu và đề
xuất năm 2004 và 5000 ha sẽ được xác định năm 2005);
– Tiếp tục cấp vốn cho các cơ sở hạ tầng cơ bản thong qua FSH (Quỹ nhà đất
đoàn kết);
– Hợp tác với khu vực tư nhân;
– Quỹ đảm bảo (FOGARIM và FOGALOGE-public);
– Sử dụng tín dụng vi mô phục vụ dự án nhà cộng dồng.
(6) Các biện pháp khác
• Xã hội hóa dự án: Các hoạt động này sẽ được giao cho Cơ quan phát triển xã hội,
cộng đồng địa phương, các đơn vị thực hiện dự án, các hiệp hội v.v.
• Đánh giá dự án: Theo kế hoạch mỗi năm sẽ tiến hành đánh giá sơ bộ và đánh giá
cuối cùng một lần. Một số chỉ tiêu hoạt đã được xác định và cần đánh giá những
hoạt động đã thực hiện để tiến hành những điều chỉnh cần thiết.
• Thông tin và liên lạc: Sẽ thông qua một kế hoạch về thông tin, liên lạc phục vụ
cho chương trình này, bao gồm cả chiến dịch quảng bá định ký thông qua các
phương tiện thông tin đại chúng và website.
• Tăng cường hợp tác để đảm bảo thành công lâu dài:
– Trong nước, các tổ chức, cơ quan có liên quan sẽ được tập hợp thành nhóm,
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 5
Chiến lươc Phát triển thành phố: Từ Tầm nhìn tới Tăng trưởng và Xóa ₫ói giảm nghèo
24-26 tháng 11 năm 2004/Hà Nôi, Viêt Nam
hiệp hội (Bộ phát triển xã hội, Gia đình và Đoàn kết, Bộ Việc làm và Chuyên
môn, Định hướng chung cho cộng đồng, ADS, các hiệp hội ở quận v.v.…)
– Quốc tế, chương trình này sẽ được hỗ trợ về tài chính từ cơ quan phát triển
Pháp (AFD), Ngân hàng đầu tư châu Âu (BEI), chương trình MEDA, đồng
thời sẽ được hỗ trờ kỹ thuật và thể chế từ Ngân hàng thế giới, USAID, liên
minh các thành phố và Cơ quan Hợp tác Pháp (SCAC).
(7) Tính nhất quán và phương thức thực hiện
Phương thức thực hiện (hộ gia đình)
Nội dung
chương trình Xây dựng Quy hoạch Tái định
ZAP (3) Tổng
lại (1) lại (2) cư (4)
Chương trình 16 834 34 930 1 306 15 211 68 290
trước năm
2004
Chương trình 20 873 26 555 1 584 13 148 62 460
năm 2004
Những năm 24 792 12 553 28 757 15 768 81 870
còn lại
Tổng 62 508 74 038 31 647 44 127 212 320
29% 35% 15% 21% 100%
• Kết nối các khu vực thành có sở hạ tầng
• Kết quả thu được là các lô đất
• Tiếp tục cải tạo, hõ trợ
• Kết quả là căn hộ
(8) Huy động tài chính và đất
Đã giải
Nội dung chương Hộ gia Diện tích Chi phí Được cấp
ngân*
trình đình (ha) (MDh) (MDh)
(MDh)
Chương trình trước 28.290 1.662,83 6.537,39 1.818,35 1.182,68
năm 2004
Chương trình năm 62.160 1.411,04 4.881,62 1.563,92 0,00
2004
Các năm còn lại 81.870 2.105,81 5.699,57 2.035,35 0,00
Tổng 212.320 5.179,68 17.118,59 5.417,62 1.182,68
* khoảng 958 MDh từ ngân sách chung và FSH
Phiên hop toàn thể V: Chiến lươc giảm ₫ói nghèo của ₫ia phương trong CDS Mohamed Najib Lahlou - 6