Protel
Màn hình ban đầu của DXP DXP là môi trường làm việc tích hợp, nó bao gồm nhiều công cụ và editor phục vụ cho việc thiết kế của bạn. Nó không chia ra nhiều phần mềm phục vụ cho từng mục đích riêng như OrCAD mà tích hợp vào một môi trường làm việc thống nhất, chính vì vậy mà quá trình thiết kế thuận tiện hơn, từ thiết kế mạch nguyên lý đến thiết kế mạch in bạn chỉ làm việc trên một môi trường duy nhất, không phải chuyển qua lại giữa các phần mềm, tránh tình...
Altium DXP
2004
Tutorial
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
1. Giới thiệu
Màn hình ban đầu của DXP
DXP là môi trường làm việc tích hợp, nó bao gồm nhiều công cụ và editor phục vụ cho việc
thiết kế của bạn. Nó không chia ra nhiều phần mềm phục vụ cho từng mục đích riêng như OrCAD
mà tích hợp vào một môi trường làm việc thống nhất, chính vì vậy mà quá trình thiết kế thuận tiện
hơn, từ thiết kế mạch nguyên lý đến thiết kế mạch in bạn chỉ làm việc trên một môi trường duy
nhất, không phải chuyển qua lại giữa các phần mềm, tránh tình trạng “lắm thầy nhiều ma” như tôi
đã làm việc với OrCAD, Capture thì đã nối còn Layout thì bảo chưa ?!!!.
DXP cho phép bạn tinh chỉnh mọi thứ và hỗ trợ làm việc theo nhóm với những dự án lớn,
nó giúp bạn làm mọi thứ từ thiết kế một sơ đồ nguyên lý nhỏ đến làm cả một con IC.
Giao diện phần mềm đẹp, hỗ trợ rất nhiều định dạng, được cơ cấu tốt cho từng phần, ví dụ
khi bạn làm sơ đồ nguyên lý thì thanh công cụ giúp cho việc vẽ sơ đồ xuất hiện, khi chuyển sang
PCB thì các công cụ tương ứng hiện ra, rất đúng chỗ và tiện lợi.
Quảng cáo hộ bọn Altium thế là đủ nhỉ ! Ta quay lại vấn đề chính là dùng phần mềm này như thế
nào. Trong bài viết này tôi chỉ giới thiệu cho bạn một phần rất nhỏ của bộ phần mềm này là thiết
kế mạch nguyên lý và mạch in, còn các vấn đề chuyên sâu thì bạn nên tự tìm hiểu, nếu tôi viết hết
(không biết có làm được không) thì tài liệu này trở nên quá cồng kềnh, tôi viết cũng mất rất nhiều
2
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
thời gian, đồng thời gây bối rối cho người mới học, điều đó cũng hoàn toàn không cần thiết vì tài
liệu này hướng đến những người mới làm quen với phần mềm này, chỉ nên nắm những điều cần
thiết, còn mấy cái râu ria thì học sau. Tutorial mà !!!. Ngoài ra, tôi viết bài này dựa trên việc đọc
Help nên không tránh khỏi nhiều thiết xót, nhiều chỗ không cần thiết, mong các bạn bổ sung, bạn
biết gì thì cứ lên tiếng, thể nào chẳng có cái người khác không biết, với tinh thần người biết dạy
cho người không biết, người biết nhiều dạy cho người biết ít.
Nếu bạn đã từng làm quen với các phần mềm thiết kế mạch điện khác như OrCAD, Ares,
Eagle…thì bạn sẽ có ngay cảm nhận là thư viện của Protel cực kì ít, toàn những con lạ hoắc, tui
chưa dùng bao giờ, chính vì vậy để khắc phục nhược điểm này ta sẽ tìm cách tạo ra một thư viện
gồm những linh kiện thường dùng và add vào Protel. Vừa giúp cho bạn mới học đồng thời cho
những bạn chuyển sang Protel 2004 từ Protel 99, tôi sẽ hướng dẫn các bạn cách tạo một thư viện
linh kiện từ OrCAD và add nó vào Protel, và cách chuyển thư viện của Protel 99 sang Protel 2004.
Có thể bạn thắc mắc vì sao lại lấy từ thư viện của OrCAD, không giống với Protel, thư viện của
OrCAD rất phong phú, bạn sẽ dàng chọn được linh kiện mình cần, hơn nữa Protel 2004 làm việc
tốt với các thư viện của OrCAD.
Có thể bạn thắc mắc là tại sao không chuyển toàn bộ thư viện của OrCAD sang Protel mà
dùng, theo tui câu trả lời là không cần thiết mà cũng không nên làm như vậy. Tui đã từng chuyển
thư viện Microcontroller của OrCAD sang định dạng của Protel mất hơn 12 phút, máy tôi 2.4 Ghz,
512 RAM, chính vì vậy mà trên diendandientu có bạn thắc mắc khi chuyển đổi thư viện thì máy bị
treo !!!, mặt khác thư viện sau khi chuyển to gấp 3 lần bản gốc. Qua vấn đề tôi trình bày ở trên,
chắc bạn cũng hiểu ta nên làm thư viện mới, chỉ bao gồm những linh kiện hay dùng thôi, vừa
nhanh, vừa tiện. Vì sao lại phải chuyển thư viện của Protel 99 sang DXP 2004 ? bởi vì Altium nâng
cấp không kế thừa các thư viện cũ, một số linh kiện có trong Protel 99 lại không có trong bản
2004, chính vì điều này mà nhiều bạn khi chuyển sang dùng bản 2004, thấy nó không giống với 99
thì nản, bỏ luôn.
2. Tạo thư viện mới trong OrCAD Capture
Để cho nhanh, ta lấy các linh kiện có sẵn trong các thư viện khác tạo thành thư viện của
riêng mình. Nếu bạn không có OrCAD thì anh em trên diễn đàn có thể sẽ xây dựng các thư viện
riêng, bạn cứ xin thể nào chả có người cho, yên tâm đi.
Trong OrCAD Capture, bạn chọn New -- Library và lại chọn New -- Design, vì sao lại tạo
Schematic mới trong khi ta tạo Library mới, thôi bạn thắc mắc làm gì, tôi giải thích dài dòng quá, ta
làm cho nhanh phần này để vào phần chính, câu trả lời cũng đơn giản: bởi vì phải làm như vậy !
Màn hình làm việc của OrCAD như sau:
3
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Để chọn linh kiện bạn nhấp chuột vào biểu tượng , hộp thoại Place Part hiện ra.
4
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Trong OrCAD, các linh kiện nằm trong các thư viện được phân theo chức năng, ví dụ AT89C51,
PIC16F84 nằm trong thư viện Microcontroller, hay cổng RS232, LPT nằm trong thư viện
Connector…
Để có thể add được linh kiện, trước hết bạn phải add thư viện trước đã. Bạn bấm vào Add Library
Bạn chọn những thư viện mà mình cần, nếu bạn không biết ở đâu thì cứ add hết vào, rồi tìm nó
sau. Sau khi bạn chọn thư viện xong thì bạn chọn linh kiện mình cần bằng cách gõ tên linh kiện
vào mục Part và bấm OK.
5
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Lần lượt, bạn lấy hết các linh kiện mình muốn vào Schematic. Màn hình OrCAD như sau:
Bạn thấy trong phần Design Cache có các linh kiện bạn đã chọn, bạn chỉ cần kéo thả vào
Library ở phía dưới, như trên hình, thì các linh kiện sẽ được thêm vào thư viện, bạn chỉ cần nhấp
phải chuột vào tên Library, chọn Save. Thế là xong. Còn bạn muốn tìm hiểu thêm về OrCAD
Capture thì tôi đã viết một tutorial cho nó ở dientuvietnam.net mục Thiết kế mạch in. luồng Orcad
tutorial.
Bây giờ ta sẽ chuyển nó thành thư viện làm việc được với DXP. Bạn mở DXP lên, chọn
Open, và chuyển tới thư mục chứa Library vừa tạo lúc trước, trong mục File of type, bạn nhớ chọn
Orcad Capture Library.
6
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bạn chọn File và bấm Open, việc chuyển đổi sẽ tự động diễn ra, nhanh hay chậm tùy thuộc cấu
hình máy của bạn, sau khi chuyển xong, DXP tự động mở thư viện này và add vào phần panel
phía bên trái, như bạn nhìn thấy trên hình, con AT89C52 sau khi chuyển nó như sau:
Công đoạn tiếp theo, bạn nhấp phải chuột vào tên Library, chọn Save As.
7
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bạn chọn Advanced Schematic binary library trong mục Save as type, bấm Save, thế là hoàn tất
công đoạn chuyển đổi.
3. Chuyển thư viện Protel 99 sang DXP 2004
Việc chuyển đổi này thì đơn giản hơn nhiều, tuy có nhiều bước, nó có hẳn một Wizard phụ
trách vấn đề chuyển các bản thiết kế hay tất cả mọi thứ từ bản 99 sang bản 2004, bản 2004 vẫn
làm việc tốt với thư viện của bản 99. Hậu sinh khả úy mà, tuy nhiên cứ chuyển cho chắc ăn, nhiều
bạn trên diễn đàn đưa ra thắc mắc là không chuyển được, không biết tôi có làm gì khác với các
bạn ấy không. Open thư viện của Protel 99 thì một Wizard tự động hướng dẫn tôi chuyển đổi, chỉ
cần đọc và bấm là xong.
8
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bấm Next hai lần, bạn chọn thư mục lưu để nó cất vào đó khi chuyển đổi xong.
Để khỏi dài dòng, mà cái này nó cũng dễ, bạn có Next cho đến khi nào không bấm được nữa thì
thôi, lúc đó sẽ có nút Finish. OK ? Thế là xong rồi đấy.
9
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
4. Thiết kế mạch nguyên lý
Để bắt đầu thiết kế mạch nguyên lý, bạn chọn File - New - Schematic.
Màn hình thiết kế của DXP như sau:
Để bắt đầu, bạn đặt các linh kiện của mình vào mạch. Làm việc này như sau:
Thanh công cụ phía bên phải có nút bấm Library, bạn nhấp chuột vào đó:
10
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Tip: Do DXP có quá nhiều menu và thanh công cụ, nên nó có chức năng phục hồi giao diện mặc
định. Nếu bạn có lỡ bấm tắt mất thanh công cụ nào đó mà không biết nó ở chỗ nào mà bật nó lên
thì bạn làm như sau:
Bấm View - Desktop Layouts - Default.
Ngoài ra bạn có thể tự tạo màn hình làm việc của riêng mình.
Khi bạn bấm vào Library, màn hình chọn linh kiện như sau:
11
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Trong Library, bạn thấy có list các linh kiện, hình dáng linh kiện và footprint.
Trong hộp chọn phía trên có danh sách các thư viện, bạn bấm vào đó để chọn các thư viện khác.
Do khả năng hỗ trợ rộng lớn của DXP, bạn có thể duyệt tới rất nhiều thư viện của các phần mềm
khác như Orcad, Pcad, Protel 99 hay thậm chí là Circuit Maker !. Nói như vậy thôi, bạn nên chọn
trong thư viện của DXP và Protel 99 thôi, vì sau này khi chuyển sang mạch in bạn ít phải bận tâm
đến vấn đề footprint. Nếu bạn chỉ vẽ sơ đồ nguyên lý thôi thì thoải mái !
Phần trên có ba nút bấm , tôi sẽ lần lượt giới thiệu tính
năng của ba nút này.
12
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Thứ nhất. Nút Library. Nút này giúp bạn thêm thư viện vào danh sách thư viện có sẵn.
Để thêm vào bạn bấm Install rồi duyệt tới thư viện bạn muốn thêm vào.
Tip 1: Nếu bạn thêm vào một thư viện của Protel 99 thì lần đầu nó sẽ xuất hiện một wizard chuyển
đổi. Nó sẽ chuyển đổi thư viện của Protel 99 sang dạng tương thích với bản DXP 2004. Bạn
chuyển tới thư mục bạn bảo nó chuyển thư viện đã chuyển đổi vào, bấm vào file đã chuyển đổi,
biểu tượng của nó giống như các biểu tượng các thư viện phía trên của tôi. Làm như vậy để lần
sau DXP không bắt ta chuyển lại lần nữa.
Tip 2: Các thư viện của Protel 99 thực sự rất hữu dụng, thư viện chân nối của nó có rất nhiều
chân quen thuộc với chúng ta như Jack DC hay chân của họ LM78xx. Bạn nên sao chép bộ thư
viện của Protel 99, khoảng 100MB (Pcb và Sch) để dùng cho thiết kế của mình.
Thứ hai. Nút Search. Giúp bạn tìm kiếm linh kiện:
13
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bộ DXP này có công cụ tìm kiếm thực sự mạnh, nếu so sánh với các bộ phần mềm khác tôi đã
dùng thì nó giống như Google trên mạng vậy. Nó có khả năng tìm kiếm theo dạng biểu thức truy
vấn Query. (giống SQL nhỉ).
Bạn bấm vào Helper. Ở đây bạn có thể tìm linh kiện có bao nhiêu chân, số chân nằm trong một
khoảng nào có, chiều cao, đặc tính …
14
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Cửa sổ này sẽ giúp bạn thành lập và kiểm tra biểu thức tìm kiếm của bạn. Ví dụ như trên tôi tìm
các linh kiện có tên là DIP-40 và có số ‘chân’ là 40, để tìm kiểu này trước hết bạn phải chọn kiểu
tìm là PCB footprint và cũng nên quan tâm xem cho nó tìm ở đâu nhé. Tôi gom tất cả các thư viện
vào một chỗ rồi cho nó tìm ở đó.
Phần tên màu đỏ như Name hay Like bạn chọn trong mấy nút bấm phía trên hay ở khung
Categories.
Để kiểm tra biểu thức bạn bấm Check Syntax.
Phần xác định yêu cầu theo Query này khi chúng ta áp dụng vào mạch in thì tuyệt. Tôi sẽ giới
thiệu nó trong phần thiết kế mạch in. Ví dụ bạn có thể quy định nhưng đường nối với VCC thì có
độ rộng bao nhiêu đó… Điều này không thể làm được với các chương trình thiết kế mạch mà tôi
biết, không biết bản 99 có tính năng này không ?
Nút thứ ba, giúp bạn đặt linh kiện vào bản thiết kế của mình.
Nó thêm, dòng nhập sau hộp tên thư viện giúp bạn tìm linh kiện có tên như bạn nhập.
Ví dụ tôi nhập res vào ô đó nó sẽ tìm tất cả các linh kiện có chữ res. Chức năng này rất tiện nếu
làm việc với thư viện lớn.
Bạn có thể đặt thêm linh kiện vào bản thiết kế bằng cách chọn: Place – Part
Hộp thoại chọn linh kiện xuất hiện:
15
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bạn bấm vào nút …
16
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Sau khi bạn bấm vào nút Place thì con trỏ chuột của bạn có hình linh kiện bạn đã chọn,
bạn bấm vào nơi muốn đặt nó, sau khi bạn đặt xong con trỏ vẫn có hình linh kiện cho bạn tiếp tục
đặt, nếu không muốn đặt nữa bạn ấn ESC. Để phóng to, thu nhỏ bạn sử dụng tổ hợp phím tắt
Page Up, Page Down.
Bạn có thể chỉnh thông số của linh kiện trước khi bạn đặt nó vào bản vẽ. Khi con trỏ chuột
có hình linh kiện bạn bấm Tab.
Phần Designator chính là chân linh kiện. Chẳng hạn phía trên là R?, bạn sửa thành R1 thì lần lấy
điện trở sau nó sẽ tự động thành R2.
Giá trị của linh kiện thì trong ô Value.
Ô Orientation để xoay linh kiện, muốn đảo linh kiện bạn chọn Mirrored.
Nút Edit Pins giúp bạn sửa chân linh kiện, với những linh kiện ít chân thì điều đó không quan
trọng, nhưng đối với bọn 40 chân, điều đó đôi khi cần thiết.
Sau đây tôi sẽ hướng dẫn các bạn cách xoay và sắp xếp linh kiện.
Để xoay linh kiện, trước tiên bạn phải chọn nó, bạn có thể chọn một linh kiện hay một nhóm linh
kiện. Sau đó bạn chọn menu: Edit - Move:
17
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Trong menu Rotate, hoặc bạn có thể sử dụng tổ phím tắt Space hay Shift + Space.
DXP chỉ cho phép xoay linh kiện theo các góc 00,900,1800,2700 ở phần Sch còn sang PCB thì thoải
mái, bạn có thể xoay linh kiện với một góc bất kì.
18
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Khi bạn thiết kế những nhóm đối tượng, bạn muốn sắp xếp chúng nằm thẳng hằng, chẳng lẽ lại
kéo thả từng con, như thế thì chậm quá, DXP cho phép bạn sắp xếp linh kiện theo nhóm. Để làm
việc này bạn chọn tất cả các linh kiện bạn muốn sắp xếp bằng cách nhấn thả chuột vẽ một ô
vuông chứa các linh kiện cần chọn. Chọn Edit - Align.
Có các kiểu sắp xếp cho bạn chọn:
Ví dụ tôi chọn Align Left, kết quả được như sau:
19
Altium DXP 2004 Tutorial Phạm Thái Hòa - TĐH1 - K48 - ĐHBKHN
Bạn có thấy tất cả các điện trở của tôi ở trên đều có tên là R? không ? Nếu bạn không chỉnh thông
số của linh kiện từ đầu (ấn Tab khi place linh kiện – tôi đã nói ở trên) thì DXP tự động lấy là R?
hay U?. Nếu tất cả đều có tên như vậy hay một trong các linh kiện có tên trùng nhau thì khi chuyển
sang mạch in hay kiểm tra bản vẽ thì tất nhiên nó sẽ báo lỗi rồi.
DXP có chức năng đặt tên tự động. Bạn chọn Tools – Annotate.
Hộp thoại Annotate hiện ra như sau:
20
