Phương tiện và công trình trữ nước
Ở các vùng nông thôn Việt Nam, việc tồn trữ nước rất được chú trọng. Tuỳ theo nhu cầu sử dụng nước, diện tích nhà ở, số người trong gia đình và khả năng kinh tế mà ta có thể dễ dàng tính được thể tích bể dự trữ cần thiết cho tháng mùa khô
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PHÆÅNG TIÃÛN
VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC
6.1. TRÆÎ NÆÅÏC BÀÒNG VÁÛT CHÆÏA ÂÅN GIAÍN
ÅÍ caïc vuìng näng thän Viãût Nam, viãûc täön træî næåïc ráút âæåüc chuï troüng. Tuìy
theo nhu cáöu sæí duûng næåïc, diãûn têch nhaì åí, säú ngæåìi trong gia âçnh vaì khaí nàng
kinh tãú, ta dãù daìng tênh âæåüc thãø têch bãø dæû træî cáön thiãút cho caïc thaïng muìa khä. Vê
duû mäüt gia âçnh 5 ngæåìi, nhu cáöu næåïc àn uäúng trung bçnh laì 6 - 8 lêt/ngæåìi.ngaìy
thç cáön mäüt bãø chæïa coï dung têch täúi thiãøu cho 6 thaïng muìa khä:
8 lêt/ngæåìi.ngaìy x 5 ngæåìi x 180 ngaìy = 7.200 lêt = 7,2 m3
våïi mæïc tháút thoaït khoaíng 20 - 30%, thç dung têch chæïa cáön coï laì:
7,2 m3 x 1,3 = 9,6 m3, laìm troìn 10 m3
(tæång âæång bãø hçnh khäúi chæî nháût 2 m x 3 m x 1,8 m)
Váût chæïa næåïc ráút âa daûng, coï thãø laì bãø bã-täng cäút theïp, bãø xáy gaûch theí, lu khaûp,
xä can, thuìng phuy (220 l), bäön næåïc bàòng nhæûa hoàûc inox (loaûi 300 l, 500 l, 1000 l,
1500 l, 2000 l, ...).
BÃØ XÁY
THUÌNG LU
CAN
BÄÖN NÆÅÏC
XÄ
Hçnh 6.1: Caïc hçnh thæïc thu træî næåïc phäø biãún åí cäüng âäöng näng thän
Caïc kiãøu xáy dæûng bãø chæïa ráút nhiãöu, sau âáy laì mäüt säú âån giaín, coï thãø aïp duûng
cho caïc vuìng näng thän Viãût Nam.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 112
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Chè dáùn caïc bæåïc xáy 1 caïi lu coï dung têch chæïa khoaíng 250 lêt næåïc:
(Theo Pickford, 1991 vaì Watt, 1978)
1. Càõt 2 miãúng vaíi thä coï kêch
thæåïc 125 x 110 cm, veî caïc âæåìng 2. Âàût bao vaíi lãn mäüt táúm âaïy
may theo kêch thæåïc nhæ hçnh veî. bàòng xi-màng xáy sàôn hçnh troìn
May 2 miãúng vaíi cho dêch vaìo coï âæåìng kênh 60 cm, daìy 1,5 cm.
nhau âãø hçnh thaình mäüt caïi bao Âäø caït vaìo bao vaíi. Giæî âaïy bao
vaíi. Läün traïi bao khi may xong. caït truìm troün âãöu trãn táúm âaïy.
4. Gàõn mäüt vaình kim loaûi (sàõt, tole
keîm) coï âæåìng kênh 40 cm lãn
âáöu bao caït âãø laìm miãûng lu. Träün
væîa xi-màng theo tè lãû 1:2 (xi-
3. Khi bao âáöy caït, cäüt miãûng bao
màng: caït), trän khä (1 caïi lu 250
laûi vaì taûo daïng cho caïi lu bàòng
lêt cáön 50 kg caït vaì 25 kg xi-màng
mäüt caïi bay gäù väù âãöu chung
P.300). Tä låïp væîa âáöu tiãn quanh
quanh bao. Phun næåïc cho æåït caït
bao caït våïi bãö daìy 0,5 cm.
trong bao træåïc khi traït væîa.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 113
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. Âåüi låïp væîa thæï nháút håi raïo,
6. Hai ngaìy sau, moïc caït trong bao
tiãúp tuûc tä låïp thæï hai thãm 0,5 cm
caït ra, láúy khoíi lu bao caït vaì 2
lãn låïp thæï nháút. Kiãøm tra âäü daìy
vaình kim loaûi. Chènh sæía caïc
âäöng âãöu cuía låïp häö væîa bàòng 1
khiãúm khuyãút cuía hçnh daïng caïi
cáy âinh hoàûc 1 coüng theïp. Gàõn
lu. Treït kyî nåi tiãúp xuïc giæîa thán
thãm mäüt vaình kim loaûi thæï hai coï
lu vaì âaïy lu bàòng 1 låïp xi-màng
âæåìng kênh 47 cm bãn ngoaìi vaình
giaì. Queït laïng bãn trong miãûng lu
thæï nháút lãn miãûng lu. Âäø væîa xi-
1 låïp häö xi-màng âàût cho trån tru.
màng giæîa 2 vaình kim loaûi âãø
Giæî lu khoaíng 2 tuáön lãù.
hçnh thaình miãûng lu.
Laìm thãm 1 caïi nàõp âáûy (bàòng tole traïng keîm, coï boüc læåïi muäùi) cho caïi lu.
Khi bàõt âáöu sæí duûng:
Ngaìy thæï nháút: âäø næåïc khäng quaï 1/2 lu.
Ngaìy thæï hai: âäø næåïc khäng quaï 3/4 lu.
Ngaìy thæï ba: coï thãø âäø næåïc âáöy lu.
Phæång caïch naìy cuîng coï thãø aïp duûng âãø xáy caïc loaûi lu coï dung têch låïn hån,
chæìng 500 lêt hoàûc 1.000 lêt. Loaûi lu naìy nãn haûn chãú di chuyãøn, täút nháút laì xáy cäú
âënh nåi cáön âàût. Lu sæí duûng 1 thåìi gian coï thãø bë næït, coï thãø duìng væîa xi-màng,
dáöu chai hoàûc nhæûa âæåìng treït chäù næït. Træåïc khi haìn treït, nãn duìng âuûc nhoí âuûc
theo vãút næït khoaíng 0,5 cm træåïc khi treït.
Hçnh 6.2: Vãút næït
Âuûc traïm vãút næït trãn lu 19 - 25 mm (khoaíng âuûc)
Bãö daìy lu
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 114
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Chæïa næåïc bàòng thuìng kim loaûi:
Nhiãöu âëa phæång coï thãø táûn duûng caïc thuìng container, conex, hoàûc caïc
thuìng chæïa xe bäön, ... âãø træî næåïc. Næåïc coï thãø hæïng tæì maïi nhaì caïc häüi træåìng
trung tám laìng xaî, maïi chuìa, daîy nhaì træåìng hoüc, ... laìm caïc nåi træî vaì phán phäúi
næåïc cäng cäüng, nhæ hçnh dæåïi:
ÄÚng thu næåïc
ÄÚng thu næåïc
Thuìng træî mæa tæì maïi
mæa tæì maïi
nhaì
nhaì
Voìi næåïc
Kãû âåî
Bäön chæïa næåïc
Âæa næåïc vaìo
Kãû âåî
Bäön næåïc
bàòng theïp
táúm âæåüc
haìn hoàûc
gheïp bàòng
âinh taïn
Hçnh 6.3: Caïc hçnh thæïc træî næåïc mæa bàòng thuìng kim loaûi cho cäüng âäöng
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 115
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6.2. TRÆÎ NÆÅÏC DÆÅÏI ÂÁÚT
6.2.1. Træî næåïc bàòng ao häö
Taûi nhiãöu vuìng näng thän, ngæåìi ta låüi duûng caïc truîng dæåïi âáút laìm nåi træî
næåïc. Nåi træî laì caïc ao, häö, kãnh, mæång, ... Caïc nåi træî naìy tiãûn låüi, reí tiãön, chæïa
âæåüc nhiãöu næåïc nhæng coï caïc nhæåüc âiãøm:
Dãù nhiãùm báøn do bë næåïc traìn màût cuäún theo raïc rãún, caïc taûp cháút hæîu cå vaì
buûi âáút vaìo chäù chæïa. Gia suïc coï thãø vaìo nåi træî uäúng næåïc laìm næåïc bë
nhiãùm phán vaì vi khuáøn.
Dãù bäúc håi vaì tháúm ruït do màût thoaïng låïn vaì màût tiãúp xuïc våïi âáút låïn.
Caïc nhæåüc âiãøm naìy coï thãø khàõc phuûc mäüt pháön, bàòng caïch loït táúm traíi bàòng nylon
hoàûc loït dale bã-täng màût dáöu phaíi täún thãm chi phê xáy dæûng.
Cáy boïng maït
Cáöu láúy næåïc
Haìng raìo chàûn
chàûn Bao caït
chàûn Táúm loït nylon
chàûn
Kãnh træî næåïc
Hçnh 6.4 : Loït âaïy kãnh, ao bàòng táúm traíi nylon âãø ngàn máút næåïc do tháúm,
träöng cáy chung quanh âãø haûn chãúú bäúc håi vaì haìng raìo âãø ngàn gia suïc vaìo
6.2.2. Bäø sung næåïc ngáöm
Âäúi våïi nhæîng vuìng coï âiãöu kiãûn âëa cháút âàûc biãût: mäüt daíi âáút tháúm ruït täút
nhæng thiãúu nguäön bäø cáûp - coï thãø do nguäön säng bë tàõt do âáút seït têch tuû åí âaïy,
säng häö bë ä nhiãùm, cháút læåüng keïm, v.v... - ta coï thãø bäø sung nhán taûo cho nguäön
næåïc ngáöm, âàûc biãût cho caïc táöng näng.
Âàût äúng dáùn næåïc säng âãún bãø láúy næåïc. Bãø láúy næåïc coï bãö räüng âaïy låïn, dæåïi âaïy
traíi låïp caït thä daìy khoaíng 0,5 m. Næåïc seî tháúm xuäúng âáút vaì têch tuû åí táöng näng
(táöng naìy bë giåïi haûn båíi táöng khäng tháúm næåïc). Næåïc âæåüc thu häöi bàòng caïc
giãúng khoan (hçnh 6.5).
Phæång thæïc bäø sung vaì thu häöi næåïc nhæ hçnh trãn coï thuáûn låüi laì coï thãø giaím
hoàûc kiãøm soaït tçnh traûng ä nhiãùm næåïc säng - luïc âoï chè viãûc âoïng van khoïa laûi -
vaì coï thãø tiãút kiãûm chi phê dáùn næåïc âãún nåi phán phäúi. Tuy nhiãn, noï âoìi hoíi phaíi
coï låïp âëa cháút thêch håüp cho viãûc dáùn tháúm.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 116
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Van khoïa Giãúng thu næåïc
Bãø láúy næåïc säng
Âaïy säng bë tàõc Âæåìng háöm thu næåïc
Màût âáút
Âáút muìn, seït Caït thä, daìy 0,5 m
thët
Âáút caït, saûn soíi ÄÚng ngáöm dáùn næåïc tæì säng
Hçnh 6.5 : Mäüt säú hçnh thæïc bäø sung næåïc ngáöm tæì næåïc säng
Hçnh 6.6 vaì 6.7 giåïi thiãûu mäüt phæång thæïc bäø sung nhán taûo, åí âáy næåïc âæåüc
laìm saûch så bäü qua quaï trçnh tháúm vaì seî âæåüc tiãúp tuûc âæåüc xæí lyï sau khi thu häöi.
Tuy nhiãn, cáön læu yï laì khi âi qua låïp âáút, næåïc coï thãø bë yãúm khê, nhiãùm sàõt, hoàûc
mangan, ...
Traûm båm Traûm båm
Kãnh tháúm
Xæí lyï
Giãúng
Låïp âáút tháúm täút
phuûc häöi
Låïp âáút khäng tháúm
Hçnh 6.6: Så âäö bäø sung nhán taûo vaì thu häöi næåïc bàòng daíi næåïc tæì traûm båm
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 117
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Caïc giãúng
phuûc häöi
Ao tháúm
Ao tháúm
Mæïc næåïc ngáöm
ban âáöu
Låïp âáút tháúm
Låïp âáút khäng tháúm
Hçnh 6.7: Så âäö bäø sung nhán taûo vaì thu häöi næåïc bàòng ao tháúm
6.3. THAÏP NÆÅÏC
Thaïp næåïc thæåìng bàòng laìm bàòng bã-täng cäút theïp, kim loaûi, cháút deío,
composite, ... Chiãöu cao thaïp âæåüc tênh toaïn sao cho baío âaím aïp læûc næåïc coï thãø coï
âuí maûnh âãø coï âãún caïc âiãøm cao nháút cuía ngäi nhaì báút låüi (xem caïch tênh toaïn
trçnh baìy åí chæång 2). Chán âãú cuía thaïp næåïc phaíi âæåüc tênh toaïn thiãút kãú bãön
chàõc vãö kãút cáúu vaì nãön moïng âãø coï thãø chëu âæûng caïc âiãöu kiãûn báút låüi nháút cuía
cäng trçnh (taíi troüng chæïa låïn nháút, aïp læûc do gioï låïn, hoaût âäüng trong âiãöu kiãûn coï
båm næåïc âang hoaût âäüng, ...).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 118
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(a) (b) (c)
Hçnh 6.8: Mäüt säú kiãøu thaïp næåïc âån giaín: (a) Thaïp næåïc bàõng cáy gäù, bãø næåïc loït nylon (theo British Crown Copy, MOD, 1981);
(b) Thaïp bàõng theïp haìn (theo British Crown Copy, MOD, 1981); (c) Thaïp næåïc bàòng theïp åí Phuûng hiãûp, Cáön Thå (Trung tám Næåïc
saûch vaì Vãû sinh Mäi træåìng tènh Cáön Thå làõp âàût)
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 119
CÁØM NANG CÁÚP NÆÅÏC NÄNG THÄN ThS. Lã Anh Tuáún
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Caïch tênh âån giaín troüng læåüng cuía thaïp næåïc âãø chäúng laûi læûc gioï
AÏp læûc âäüng cuía gioï: P = 0,613 V2 (N/m2) (6-1)
(1 N = 1 kg m/s2 = 0,1019 kgf, 1 kgf = 9,8066 N)
våïi V laì váûn täúc cuía gioï (thæåìng âo åí âäü cao 10 m, âo trong thåìi gian gioï maûnh
nháút trong nàm, khoaíng thaïng 2,3 trong nàm åí caïc vuìng ÂBSCL), nãúu thaïp næåïc
âàût nåi caïc âäöi cao, träúng traíi coï thãø nhán V våïi 1,4 âãø tàng âäü an toaìn. Nãúu khäng
coï thiãút bë âo gioï hoàûc säú liãûu, coï thãø taûm láúy aïp læûc gioï låïn nháút laì 2,5 kN/m2.
Baíng 6.1: Täúc âäü gioï trung bçnh thaïng (m/s) mäüt säú traûm vuìng ÂBSCL
(säú liãûu tham khaío, chæa âæåüc qui vãö thåìi kyì daìi âäöng nháút)
Traûm/Thaïng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TB
Cáön Thå 1.8 1.9 2.0 1.6 1.5 1.8 2.1 2.4 1.6 1.4 1.4 1.4 1.7
Soïc Tràng 2.4 3.3 2.9 2.4 1.6 2.3 2.7 2.8 2.0 1.4 1.8 2.1 2.3
Raûch Giaï 2.5 3.3 3.2 3.1 3.0 4.7 4.3 4.7 4.2 2.7 2.4 2.5 3.4
Caì Mau 3.7 4.1 3.7 3.1 2.4 2.6 2.6 2.7 2.7 2.6 3.1 3.1 3.0
Troüng læåüng cuía thaïp næåïc W täúi thiãøu âãø chäúng laûi aïp læûc gioï (xem hçnh 6.9):
PAh
W (6-2)
d
våïi P laì aïp læûc gioï täúi âa (N/m2 );
A laì diãûn têch låïn nháút màût bãn thaïp næåïc thàóng goïc våïi hæåïng gioï (m2);
h laì chiãöu cao cuía thaïp næåïc tæì màût âáút âãún næía màût thaïp næåïc (m);
d laì 1/2 khoaíng caïch giæîa 2 chán thaïp næåïc (m)
AÏp læûc gioï P
A
Diãûn têch låïn nháút
màût thaïp næåïc
h Troüng læåüng
tiãúp xuïc våïi gioï
thaïp næåïc W
d
Hçnh 6.9: Så âäö tênh toaïn troüng læåüng thaïp næåïc täúi thiãøu âãø chäúng aïp læûc gioï
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6. PHÆÅNG TIÃÛN VAÌ CÄNG TRÇNH TRÆÎ NÆÅÏC 120
