PHÂN LẬP VÀ XÁC ĐỊNH VI KHUẨN GÂY BỆNH ĐƯỜNG HÔ HẤP THƯỜNG GẶP
Đường hô hấp được chia tương đối thành đường hô
hấp trên và đường hô hấp dưới
1.1. Nhiễm trùng đường hô hấp trên
(Upper respiratory tract infections: URTI)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới
(Low respiratory tract infections: LRTI)
PHÂN LẬP VÀ XÁC ĐỊNH VI KHUẨN GÂY BỆNH
ĐƯỜNG HÔ HẤP THƯỜNG GẶP
NỘI DUNG BÀI HỌC
I. Mở đầu
II. Cách lấy bệnh phẩm
III. Qui trình xét nghiệm
IV. Phân lập và xác định vi khuẩn
V. Môi trường
I. MỞ ĐẦU (1)
Đường hô hấp được chia tương đối thành đường hô
hấp trên và đường hô hấp dưới
1.1. Nhiễm trùng đường hô hấp trên
(Upper respiratory tract infections: URTI)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới
(Low respiratory tract infections: LRTI)
I. Mở đầu (2)
I. MỞ ĐẦU (3)
1.1. Nhiễm trùng đường hô hấp trên
Viêm họng, viêm amidan: thường gặp nhất
Viêm họng mũi
Viêm tai giữa
Viêm xoang
Viêm nắp thanh quản
I. MỞ ĐẦU (4)
Đa số viêm họng là do nguyên nhân
Virus: chỉ kéo dài trong thời gian ngắn rồi tự
khỏi.
Vi khuẩn: phải được điều trị bằng kháng sinh.
Chỉ dựa trên các triệu chứng lâm sàng: khó
phân biệt được giữa virus và vi khuẩn
Sự chẩn đoán và điều trị tốt nhất là dựa trên xét
nghiệm vi khuẩn học.
I. MỞ ĐẦU (5)
Chẩn đoán vi khuẩn học: phức tạp , họng
miệng chứa rất nhiều vi khuẩn chí hiếu khí
và kỵ khí
Tác nhân gây bệnh về số lượng nhiều hơn
vi khuẩn chí
Vai trò của nhà vi khuẩn học là phân biệt
vi khuẩn hoại sinh và gây bệnh
I. MỞ ĐẦU (6)
Khuẩn chí bình thường
Liên cầu tan máu α (Liên cầu viridans) và phế cầu
(S. pneumoniae)
Các Neisseria spp không gây bệnh
Các Moraxella (Branhamella) catarrhalis (có thể
gây nhiễm trùng đường hô hấp)
Staphylococci (S. aureus, S. epidermidis)
Các loài thuộc Diphteroids (trừ C. diphteriae)
Haemophilus spp
Nấm (Candida spp.) với số lượng ít
Các CK Gram (+) kỵ khí bắt buộc và các TK Gram
() , các xoắn khuẩn và vk dạng hình sợi.
I. MỞ ĐẦU (7)
- Ở người già, người suy MD và người điều trị
bằng KS: có thêm E.coli, Klebsiella spp.,
Acinetobacter spp., và Pseudomonas spp.,
S.aureus, hoặc Candida spp hoặc một số giả
nấm khác
- Vk này không phải là nguyên nhân (ngoại trừ
phối hợp với tăng BCĐNTT)
I. MỞ ĐẦU (7)
- Vk gây viêm họng: Streptococcus pyogenes
(Lancefield nhóm A) là thường gặp nhất (gặp ở
trẻ từ 5-12 tuổi, thường kèm theo viêm họng mũi
và chảy mũi nhầy mủ, dẫn đến thấp khớp cấp và
biến chứng viêm cầu thận cấp, điều trị bằng
kháng sinh để dự phòng thấp khớp cấp.
- Viêm họng do liên cầu tan máu β thuộc nhóm B,
C, và G: không thường gặp vì vậy nếu phát hiện
được cần phải ghi nhận lại.
I. MỞ ĐẦU (8)
- Viêm họng do Corynebacterium diphteriae: thành
dịch.
- Do Gonorrhoea
- Viêm họng loét hoại tử Vincent: VK hình thoi và
xoắn khuẩn kỵ khí bắt buộc (Fusobacterium spp. và
Treponema vincentii)
Các tác nhân thường gây nhiễm trùng đường hô
hấp trên là Staphylococcus aureus, Neisseria
meningitidis, Streptococcus pyogenes, và
Corynebacterium diphteriae
I. MỞ ĐẦU (8)
- Viêm họng loét hoại tử Vincent: VK hình thoi và
xoắn khuẩn kỵ khí bắt buộc (Fusobacterium spp. và
Treponema vincentii)
I. MỞ ĐẦU (8)
- Viêm họng loét hoại tử Vincent: VK hình thoi và
xoắn khuẩn kỵ khí bắt buộc (Fusobacterium spp. và
Treponema vincentii)
I. MỞ ĐẦU (9)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới (Low
respiratory tract infections: LRTI)
-Thanh quản trở xuống: khí quản, phế quản hoặc
trong tổ chức phổi (viêm khí quản, viêm phế quản,
phế quản phế viêm, áp xe phổi, viêm phổi…)
-Một dạng đặc biệt là viêm phổi do lao
-Một số nhiễm trùng khác mà dịch được bài tiết rất
ít do Legionella pneumophila, Mycoplasma
pneumoniae và Chlamydia pneumoniae
I. MỞ ĐẦU (10)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới (Low
respiratory tract infections: LRTI)
• Viêm phế quản cấp tính và mãn tính:
- Sau nhiễm virus cấp tính (như cúm, sởi). Viêm phế
quản mãn tính thường xen kẻ những đợt cấp tính
- Nguyên nhân điển hình Haemophilus influenzae,
Streptococcus pneumoniae, hoặc ít gặp hơn
Branhamella catarrharis
I. MỞ ĐẦU (11)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới (Low
respiratory tract infections: LRTI)
• Áp xe phổi: VK kỵ khí: Prevotelle melaninogenica
(Bacteroides melaninogenicus) và Peptostreptococcus
spp. từ khuẩn chí ở miệng và họng
• Viêm phổi :
- Thường gặp nhất là S. pneumoniae.
- Hiếm hơn là do Klebsiella pneumoniae.
• FQFV: Một vài virus hoặc vk khác nhau phối hợp
I. MỞ ĐẦU (11)
1.2. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới (Low
respiratory tract infections: LRTI)
• FQFV:
- Nguyên nhân S.pneumoniae, (H. influenzae, S. aureus
cũng gây FQFV đặc biệt trong các vụ dịch cúm hoặc
sởi)
- Những TK Gram âm như E. coli, K. pneumoniae và
P. aeruginosa ở các đơn vị hồi sức cấp cứu (bnhân
sử dụng ksinh phổ rộng, thở máy)
• Viêm phổi do lao
II. CÁCH LẤY BỆNH PHẨM
● Bệnh phẩm tùy theo bộ phận bị nhiễm trùng
- Theo OMS: nên lấy bphẩm họng mũi, các loại
bệnh phẩm khác thường khó thực hiện và tỉ lệ
dương tính thấp.
- Bệnh phẩm xử lý ngay sau khi lấy. Nếu mẫu
nghiệm không được xử lý trong khoảng 4 giờ kể từ
khi lấy thì phải được đặt trong môi trường bảo
quản như môi trường Amies.
III. Qui trình xét nghiệm
3.1. Xét nghiệm trực tiếp bệnh phẩm
Nhuộm Gram và nhuộm đơn bằng xanh
metylen
định hướng nuôi cấy
cơ sở để kết luận căn nguyên sau khi nuôi
cấy
nhuộm cho phép xác định số lượng tế bào
(tế bào bạch cầu và tế bào biểu mô),
phân chia thành các nhóm như sau:
III. Qui trình xét nghiệm
3.1. Xét nghiệm trực tiếp bệnh phẩm
Nhóm Số lượng tế bào trên mỗi vi trường 100
Bạch cầu Tế bào biểu mô
1 25
2 10 25 >25
3 >25 >25
4 >25 10 25
5 >25 III. Qui trình xét nghiệm
3.1. Xét nghiệm trực tiếp bệnh phẩm
CK Gram +, đứng đôi hình ngọn nến, các đôi
xếp thành chuỗi, bao quanh một khoảng sáng
không bắt màu: phế cầu
CK Gram + đứng chuỗi:Streptococci
Cầu TK Gram nhỏ, không đều:H. influenzae
SC Gram nội bào và ngoại bào: Neisseria
CK Gram +, đứng đám: S. aureus
TK Gram : Enterobacteriaceae hoặc
Pseudomonas spp.
Các tế bào Gram + lớn dạng nấm và kèm theo
sợi: Candida spp …
