Ninh Bình
Tài liệu tham khảo về Ninh Bình
Tỉnh Ninh Bình
Tỉnh Việt Nam
Chính trị và hành chính
Ninh Bình Bí thư tỉnh ủy Đinh Văn Hùng
Ninh Bình là một tỉnh nằm ở cực nam Chủ tịch HĐND Đinh Văn Hùng
miền Bắc và khu vực đồng bằng Bắc Bộ,
Chủ tịch UBND Bùi Văn Thắng
Việt Nam. Theo quy hoạch xây dựng phát
triển kinh tế thì Ninh Bình thuộc vùng Địa lý
duyên hải Bắc Bộ.
Tỉnh lỵ Thành phố Ninh Bình
Vị trí - Địa lý Miền Bắc Bộ
Diện tích 1.400 km²
Bản đồ hành chính tỉnh Ninh Bình Các thị xã /
6 huyện và 1 thị xã
huyện
Ninh Bình tiếp giáp với 4 tỉnh: Hòa Bình ở
phía tây bắc, Hà Nam ở phía bắc, Nam Định Nhân khẩu
ở phía đông, Thanh Hóa ở phía tây nam, Số dân (2003) 900.000 người
biển (vịnh Bắc Bộ) ở phía đông nam. • Mật độ 643 người/km²
Trung tâm tỉnh là thành phố Ninh Bình cách
thủ đô Hà Nội 93 km về phía nam. Dân tộc Việt, Mường
Ở vị trí điểm mút của cạnh đáy tam giác
châu thổ sông Hồng, Ninh Bình bao gồm cả Mã điện thoại 30
ba loại địa hình. Vùng đồi núi hay còn gọi
là vùng "bán sơn địa" ở phía Tây và Tây Mã bưu chính: 40
Nam bao gồm các huyện Nho Quan, Gia ISO 3166-2 VN-18
Viễn, Hoa Lư, Tam Điệp; vùng đồng bằng
và vùng ven biển ở phía Đông và phía Nam Website [1]
thuộc 2 huyện Kim Sơn và Yên Khánh. Xen Biển số xe: 35
giữa 2 vùng lớn là vùng chiêm trũng chuyển
tiếp. Ninh Bình có bờ biển dài 18km. Bờ
biển Ninh Bình hàng năm được phù sa bồi đắp lấn ra trên 100m.
Ninh Bình nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa: mùa nóng, mưa nhiều từ tháng 5 đến
tháng 10; mùa lạnh, khô từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau.
• Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.700-1.800 mm
• Nhiệt độ trung bình: 23,5°C
• Số giờ nắng trong năm: 1.600-1.700 giờ
• Độ ẩm tương đối trung bình: 80-85%
Năm 2003 Diện tích:1.400 km², khoảng 900.000 người với mật độ dân số 643
người/km². Trên địa bàn tỉnh Ninh Bình có hai tôn giáo chính là: Phật giáo và Thiên
chúa giáo. 15% dân số theo đạo Thiên chúa.
Ninh Bình có 1 thành phố, 1 thị xã và 6 huyện trực thuộc là:
• Thành phố Ninh Bình (tỉnh • Huyện Kim Sơn
lỵ) • Huyện Nho Quan
• Thị xã Tam Điệp • Huyện Yên Khánh
• Huyện Gia Viễn
• Huyện Yên Mô
• Huyện Hoa Lư
Lịch sử - Văn hóa
Lịch sử
Ninh Bình xưa thuộc bộ Giao Chỉ, một trong 15 bộ của nước Văn Lang. Qua các đời
nhà Hán, Lương, Đường thuộc châu Trường Yên. Năm 968, vua Đinh Tiên Hoàng dẹp
xong loạn 12 sứ quân lên ngôi hoàng đế đóng đô tại Hoa Lư và đặt tên nước là Đại Cồ
Việt. Năm 1010, Lý Thái Tổ dời kinh đô về Thăng Long, Ninh Bình nằm trong phủ
Trường An, sau đổi là châu Đại Hoàng vào cuối thế kỷ 12. Đời nhà Trần đổi thành lộ,
rồi lại đổi thành trấn Thiên Quan. Đời Lê Thái Tông (1434-1439), Ninh Bình sáp nhập
vào Thanh Hóa; thuộc trấn Sơn Nam đời vua Lê Thánh Tông; rồi lại thuộc về Thanh
Hóa cho tới đời vua Minh Mạng. Thời nhà Nguyễn, địa bàn tỉnh Ninh Bình là 2 phủ
Trường Yên và Thiên Quan.
Năm 1831, Ninh Bình trở thành một trong số 13 tỉnh ở Bắc Kỳ với 6 huyện Yên
Khánh, Nho Quan, Kim Sơn, Gia Khánh, Gia Viễn và Yên Mô, thuộc Liên khu 3. Sáu
huyện vẫn giữ nguyên cho đến khi tỉnh Ninh Bình hợp nhất với các tỉnh Nam Định và
Hà Nam thành tỉnh Hà Nam Ninh ngày 27/12/1975. Ninh Bình lại được tái lập theo
Nghị quyết của Quốc hội khóa VIII, ngày 26/12/1991. Khi tách ra, tỉnh Ninh Bình có
diện tích 1.386,77 km², dân số 787.877 người, gồm 2 thị xã Ninh Bình, Tam Điệp và 5
huyện Kim Sơn, Gia Viễn, Hoa Lư, Tam Điệp, Hoàng Long. Ngày 23/11/1993, huyện
Hoàng Long đổi lại tên cũ là huyện Nho Quan. Ngày 4/7/1994, huyện Tam Điệp đổi
lại tên cũ là huyện Yên Mô và tái lập huyện Yên Khánh từ 10 xã của huyện Tam Điệp
cũ và 9 xã của huyện Kim Sơn.
Về mặt quân sự, Ninh Bình cũng giữ một vị trí then chốt vì đèo Ba Dội nằm trong dãy
Tam Điệp là một cửa giao thông hiểm yếu giữa Ninh Bình và Thanh Hóa, dùng đường
bộ từ Thăng Long vào Thanh Hóa hay từ Đàng Trong ra Đàng Ngoài, đều phải vượt
đèo này.
Năm 1873 và 1887 Pháp chiếm đóng Ninh Bình. Năm 1886, có Đốc Tâm chỉ huy dân
quân, được rất đông đồng bào Mường tham dự, tấn công quân Pháp nhiều trận, gây
cho Pháp nhiều thiệt hại nặng nề. Tại Nho Quan, vào ngày 7 tháng 1 năm 1915, quân
Việt Nam Quang Phục Hội đã đánh chiếm các đồn bốt của Pháp.
Văn hóa
Ninh Bình nằm ở vùng giao thoa giữa các khu vực: Tây Bắc, Đồng bằng sông Hồng và
Bắc Trung Bộ, là nơi chịu ảnh hưởng giữa nền văn hóa Hòa Bình và văn hóa Đông
Sơn. Với đặc điểm đó đã tạo ra một nền văn hóa tương đối đa dạng mang đặc trưng
khác biệt trên nền tảng văn minh châu thổ sông Hồng.
Ninh Bình còn là kinh đô của Việt Nam thế kỷ X, mảnh đất gắn với sự nghiệp của 6
vị vua thuộc ba triều đại Đinh - Lê – Lý. Ninh Bình cũng là nơi gắn bó với sự nghiệp
của các triều đại nhà Trần, triều đại Tây Sơn và Hậu Trần. Ninh Bình là quê hương
của nhiều danh nhân đất Việt tiêu biểu như: Đinh Bộ Lĩnh; Trương Hán Siêu, Lý
Quốc Sư, Vũ Duy Thanh .v.v. Ninh Bình là vùng đất có nhiều lễ hội văn hóa đặc sắc
như Lễ hội cố đô Hoa Lư, lễ hội chùa Bái Đính là lễ hội cấp tỉnh, lễ hội đền Nguyễn
Công Trứ, lễ hội đền Thái Vi là lễ hội cấp huyện. Các lễ hội khác: lễ hội Yên Cư,
hội thôn Tập Minh, lễ hội động Hoa Lư...
Giao thông
Ninh Bình là một điểm nút giao thông quan trọng, tất cả các huyện, thành phố, thị xã
đều có đường quốc lộ đi qua.
Đường bộ
• Quốc lộ 1A xuyên Việt đi qua các huyện Gia Viễn, Hoa Lư, Yên Mô, Tp Ninh
Bình và Tx Tam Điệp với tổng chiều dài gần 40 km.
• Quốc lộ 10 nối từ Quảng Ninh qua các tỉnh duyên hải Bắc bộ: Hải Phòng, Thái
Bình, Nam Định tới thành phố Ninh Bình đi các huyện Yên Khánh, Kim Sơn.
• Quốc lộ 12A, 12B nối thị xã Tam Điệp, Nho Quan với đường Hồ Chí Minh,
tỉnh Hoà Bình và Vĩnh Phúc.
• Quốc lộ 59A nối Nho Quan với Thanh Hóa.
• Mạng lưới giao thông tỉnh lộ khá thuận tiện với những tuyến xe buýt nội tỉnh.
• Hiện đang có 3 dự án đường cao tốc đi qua Ninh Bình được triển khai: đường
cao tốc Ninh Bình - Cầu Giẽ; đường cao tốc Ninh Bình - Vinh và đường cao
tốc Ninh Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh.
• Bến xe Ninh Bình nằm gần nút giao thông giữa QL1 và QL10 ở Tp Ninh Bình.
Đường sắt
• Ninh Bình có trục đô thị Tam Điệp – Ninh Bình nằm trên tuyến đường sắt Bắc-
Nam. Trên địa bàn tỉnh có các ga Ninh Bình, ga Cầu Yên, ga Ghềnh và ga Đồng
Giao.
• Theo quy hoạch xây dựng mới, đường sắt cao tốc Bắc Nam chạy thẳng từ Hà
Nội sẽ đặt ga chính ở Ninh Bình, Vinh.
Đường thuỷ
• Hệ thống sông ngòi dày đặc: sông Đáy là sông lớn nhất chảy vào giữa ranh giới
Ninh Bình với Hà Nam, Nam Định. Sông Càn với nhiều nhánh nhỏ, phần hạ
lưu chảy giữa ranh giới huyện Kim Sơn với tỉnh Thanh Hóa. Các sông nội tỉnh
khác: sông Hoàng Long, sông Vạc, sông Vân, sông Bôi, sông Lạng, sông Bến
Đang đem lại nguồn lợi đáng kể về tưới tiêu, giao thông và khai thác thuỷ sản.
• Ninh Bình có cảng Ninh Phúc là cảng sông cấp I. Ngoài ra có cảng Ninh Bình,
cảng Cầu Yên, cảng Non Nước, cảng Bình Minh và cảng Phát Diệm.
Kinh tế
Ninh Bình có vị trí quan trọng của vùng cửa ngõ miền Bắc và vùng kinh tế trọng điểm
phía Bắc. Ninh Bình là nơi tiếp nối giao lưu kinh tế và văn hoá giữa lưu vực sông
Hồng với lưu vực sông Mã, giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ với vùng núi rừng núi Tây
Bắc.
Ninh Bình là một tỉnh có xuất phát điểm thấp hơn so với các tỉnh cùng khu vực đồng
bằng sông Hồng vì là tỉnh giao thoa giữa miền núi và đồng bằng. Thế mạnh kinh tế
của tỉnh là các ngành công nghiệp vật liệu xây dựng và du lịch.
Trong những năm gần đây kinh tế Ninh Bình liên tục tăng trưởng ở mức 2 con số,
Năm 2005 chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh xếp thứ 41/42, năm 2006 vươn lên xếp
thứ 18/64, năm 2007 xếp thứ 24/64, năm 2008 xếp 23/63, liên tục đứng thứ 5 ở miền
Bắc. Năm 2007, Ninh Bình là một trong những tỉnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn
của Việt Nam; thu ngân sách đạt 1.140 tỷ đồng, là tỉnh thứ 26/64 đạt mức thu 1000 tỷ.
Trong khi diện tích và dân số tỉnh chỉ đứng thứ 56/64 và 43/64.
Cơ cấu kinh tế trong GDP năm 2007: Công nghiệp - xây dựng: 40%; Nông, lâm - ngư
nghiệp: 26%; Dịch vụ: 34%
Công nghiệp
Ninh Bình có tiềm năng và thế mạnh phát triển công nghiệp vật liệu xây dựng với số
lượng nhà máy sản xuất xi măng nhiều trong đó nổi bật là các doanh nghiệp xi măng
Vinakansai, xi măng Hệ Dưỡng, xi măng Tam Điệp, xi măng Phú Sơn, xi măng Duyên
Hà, xi măng Hướng Dương .v.v. Sản phẩm chủ lực của địa phương là xi măng, đá,
thép, vôi, gạch .v.v.
Tính đến năm 2005, toàn tỉnh có 22 khu công nghiệp, cụm công nghiệp với diện tích
880 ha trong đó có các khu công nghiệp lớn như: khu công nghiệp Tam Điệp, khu công
nghiệp Ninh Phúc, khu công nghiệp Gián Khẩu, v.v, với tăng trưởng công nghiệp khá
cao.
Nghề thủ công truyền thống: thêu ren ở Hoa Lư, dệt chiếu và làm hàng cói mỹ nghệ ở
Kim Sơn, Yên Khánh..., đan lát mây tre ở Gia Viễn, Nho Quan, sản xuất đồ đá mỹ
nghệ ở Ninh Vân (Hoa Lư).
Theo Cục thống kê tỉnh Ninh Bình, tổng giá trị sản xuất công nghiệp trên địa bàn tỉnh
ước đạt hơn 6.000 tỷ đồng trong năm 2008, tăng gần 50% so với năm 2007. Giá trị
công nghiệp của Ninh Bình đạt mức tăng cao là do các doanh nghiệp có qui mô sản
xuất lớn như xi măng, cán thép, phân bón, may mặc, đồ hộp xuất khẩu đều đạt mức
sản xuất khá cao. Một số nhà máy đã đi vào sản xuất cho ra sản phẩm như nhà máy xi
măng Duyên Hà, xi măng Hướng Dương, Công ty may Đài Loan, Cơ sở chế biến hạt
điều - Cty CP xuất khẩu đầu tư Ninh Bình, Sản phẩm lò quay ximăng 2,3 triệu
tấn/năm của Công ty Cơ khí lắp máy Ninh Bình, các sản phẩm cơ khí công nghệ cao
của Công ty cơ khí Quang Trung, sản phẩm hoa quả đóng hộp của Công ty cổ phần
Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao…đã góp phần tăng giá trị công nghiệp.
Về thu hút đầu tư, tỉnh có những dự án công nghiệp với mức đầu tư lớn đang được
triển khai xây dựng như: Nhà máy phân đạm công suất 56 vạn tấn/năm, nhà máy sản
xuất phụ tùng động cơ tàu thuỷ Vinashin vơi vốn đầu tư 1.200 tỷ đồng, nhà máy sản
xuất sôđa đầu tư 1.300 tỷ, nhà máy sản xuất phôi thép Ninh Bình đầu tư 560 tỷ đồng.
Nông nghiệp
Ninh Bình có lợi thế phát triển ngành nông nghiệp đa dạng nhiều thành phần.
Các vùng chuyên canh nông nghiệp chính của tỉnh: vùng nông trường Đồng Giao
chuyên trồng cây công nghiệp như cây dứa thơm, vùng Kim Sơn trồng cây cói làm
chiếu và các mặt hàng mỹ nghệ khác, vùng biển Kim sơn nuôi tôm sú, nuôi cá và nuôi
lợn, vùng Ninh Phúc, Ninh Sơn trồng hoa và rau sạch. Cơ cấu Nông, lâm, thuỷ sản
trong GDP của tỉnh, năm 2007 đạt 26% (mục tiêu đến năm 2010 là 17%). Trong nông
nghiệp, giữa các lĩnh vực sản xuất cũng có sự chuyển dịch. Năm 2001, nông nghiệp
chiếm 93,4%, lâm nghiệp 1,3%, thuỷ sản 1,7%, đến năm 2007, tỷ lệ đó là: Nông
nghiệp 86,9%, lâm nghiệp 1,7%, thuỷ sản 11,4%.
Lĩnh vực nuôi thuỷ sản phát triển khá ổn định, nhất là ở khu vực nuôi thả thuỷ sản
nước ngọt. Diện tích nuôi thuỷ sản năm 2007 đạt 9.021 ha, tăng 27,7% so với năm
2004; trong đó diện tích nuôi thả vùng nước ngọt đạt 6.910 ha, nuôi thuỷ sản nước lợ
2.074 ha. Sản lượng thuỷ sản năm 2007 đạt 18.771 tấn. Trong đó sản lượng tôm sú
đạt 1.050 tấn, cua biển đạt 1.280 tấn. Tổng giá trị thuỷ sản năm 2007 đạt 350 tỷ đồng,
tăng 73,4 tỷ đồng so với năm 2004.
Về hạ tầng, tỉnh đang đầu tư, nâng cấp, xây mới nhiều trạm bơm nước, kênh mương.
Các tuyến đê quan trọng như: Đê biển Bình Minh II; đê tả, hữu sông Hoàng Long; đê
Đầm Cút, đê Năm Căn, hồ Yên Quang, âu Cầu Hội... được nâng cấp theo hướng kiên
cố hoá.
Dịch vụ
Ninh Bình có vị trí thuận lợi cho phát triển lưu thông hàng hóa với các địa phương khác
trong cả nước.
Về du lịch, Ninh Bình có điều kiện phát triển đa dạng các loại hình du lịch: sinh thái,
văn hoá, nghỉ dưỡng, mạo hiểm, thể thao.
Về thể thao, giải trí, Ninh Bình có những công trình thể thao cấp quốc gia là nhà thi
đấu Ninh Bình và sân vận động Ninh Bình. Từ năm 2006 tỉnh có một đội bóng đá là
câu lạc bộ bóng đá Xi măng Vinakansai Ninh Bình và một đội bóng chuyền hạng
mạnh là Tràng An Ninh Bình. Về giáo dục và đào tạo tỉnh có trường đại học Hoa Lư
và 4 trường cao đẳng.
Ninh Bình đang có nhiều nỗ lực kêu gọi đầu tư vào lĩnh vực du lịch, dịch vụ. Tỉnh coi
đây là lĩnh vực kinh tế mũi nhọn. Tốc độ tăng giá trị sản xuất các ngành dịch vụ đạt
16%
Từ năm 2004, Sở Công Thương Ninh Bình đã xây dựng quy hoạch mạng lưới chợ trên
địa bàn tỉnh đến năm 2010 và định hướng đến năm 2015. Năm 2008, toàn tỉnh có 107
chợ, trong đó chợ Rồng ở thành phố Ninh Bình là chợ loại 1, 5 chợ loại 2 (chợ Đồng
Giao, chợ Nam Dân, chợ Ngò...) còn lại là chợ loại 3.
Du lịch
Các điểm du lịch
Ninh Bình có tiềm năng du lịch rất lớn, nhiều danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử
văn hoá nổi tiếng như:
• Cố đô Hoa Lư (xã Trường Yên, huyện Hoa Lư) là kinh đô của nhà nước phong
kiến tập quyền đầu tiên ở Việt Nam, hiện còn đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và
Lê Đại Hành. Tại đây đã xây dựng khu núi chùa Bái Đính với quy mô lớn trong
dự án phát huy giá trị khu di tích.
• Khu du lịch sinh thái Tràng An với hệ thống các hang động, thung nước, rừng
cây và các di tích lịch sử gắn với kinh thành xưa của Cố đô Hoa Lư. Đây là khu
du lịch tổng hợp được đầu tư lớn của nhà nước và địa phương.
• Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động (tại xã Ninh Hải- Hoa Lư) đã được tặng
chữ: "Nam thiên đệ nhị động" hay "vịnh Hạ Long cạn" với các điểm du lịch
như: Tam Cốc, đền Thái Vi, chùa Bích Động, động Tiên, chùa Linh Cốc v.v.
• Vườn quốc gia Cúc Phương (huyện Nho Quan) với diện tích rừng nguyên sinh
khoảng 22.000 ha, có nhiều động thực vật quý hiếm, có cây chò ngàn năm tuổi,
có động Người xưa.
• Nhà thờ Phát Diệm là công trình kiến trúc tôn giáo kết hợp hài hòa giữa kiến
trúc phương đông và phương tây.
• Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long là khu bảo tồn thiên nhiên ngập nước lớn
nhất đồng bằng Bắc Bộ. Tại đây có suối nước nóng Kênh Gà, động Vân Trình,
Kẽm Trống và nhiều núi hang đẹp khác.
• Vùng biển huyện Kim Sơn được UNESCO đưa vào danh sách các địa danh
thuộc khu dự trữ sinh quyển đồng bằng sông Hồng, là một trong 6 khu dự trữ
sinh quyển thế giới tại Việt Nam.
• Ngoài ra còn có: động Mã Tiên, núi Ngọc Mỹ Nhân, núi Non Nước, sông Vân,
khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu, Phòng tuyến Tam Điệp - Biện Sơn, hồ
Đồng Thái, sân golf Yên Thắng 54 lỗ được coi là hiện đại và lớn nhất Việt
Nam tại thời điểm này...
Hiện nay Ninh Bình có các khu du lịch đã và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO
công nhận là di sản thế giới:[1][2][3]
• Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư : di sản văn hóa thế giới
• Vườn quốc gia Cúc Phương, khu du lịch sinh thái hang động Tràng An: di sản
thiên nhiên thế giới.
Đặc sản Ninh Bình
Đặc sản Ninh Bình nổi tiếng gồm có các món ăn chế biến từ thịt Dê núi Ninh Bình;
Rượu Kim Sơn và Cơm cháy Ninh Bình. Chủ yếu phát triển mạnh dọc theo tuyến
quốc lộ 1A.
Trong các đặc sản Ninh Bình thì thịt dê núi Ninh Bình là nổi tiếng và độc đáo nhất.
Thịt dê Ninh Bình ngon hơn các vùng khác vì:
• Dê ở đây nuôi trên núi đá vôi, ăn đa dạng các loại lá cây nên thịt săn chắc hơn
so với dê thả đồi.
• Món ăn từ thịt dê được đi kèm với các loại rau thơm địa phương như lá đinh
lăng, lá mơ, lá sung.
• Thịt dê Ninh Bình được địa phương xây dựng thành món ẩm thực đặc trưng,
đậm đà hương vị sông núi quê hương, được kế thừa truyền thống với những bí
quyết riêng, biến thịt dê thành món đặc sản nổi tiếng.
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
