NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Trong thời đại toàn cầu hoá, thông tin được xem như là huyết
mạch của các doanh nghiệp và cả quốc gia. Việc có nguồn thông
tin chính xác và kịp thời sẽ giúp doanh nghiệp triển khai hoạt
động sản xuất kinh doanh một cách hiệu quả hơn, nâng cao sức
cạnh tranh trong môi trường kinh doanh toàn cầu ngày càng
khắc nghiệt. Do đó, việc đảm bảo thông tin được trao đổi liên
tục trong phạm vi quốc gia cũng như quốc tế là hết sức quan
trọng để thúc đẩy thương mại phát triển....
BỘ CÔNG THƯƠNG
NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN
VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN
TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Việc truyền gửi thông tin là vấn đề sống còn đối với hoạt động kinh doanh trong
nền kinh tế toàn cầu. Những nguyên tắc cơ bản về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong
thương mại điện tử của APEC mang đến cách tiếp cận linh hoạt đối với việc bảo
vệ thông tin cá nhân tại các nền kinh tế thành viên, đồng thời tránh tạo ra các rào
cản không cần thiết đối với việc truyền gửi thông tin.
Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương
BỘ CÔNG THƯƠNG
APEC
NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN
VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN TRONG
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
LƯU Ý
Tài liệu này do Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin,
Bộ Công Thương chủ trì việc dịch thuật.
Toàn văn bản dịch tài liệu này được đăng trên website chính thức
của Bộ Công Thương www.moit.gov.vn và website của Hiệp hội
Thương mại điện tử Việt Nam www.vecom.vn
LỜI TỰA
Trong thời đại toàn cầu hoá, thông tin được xem như là huyết
mạch của các doanh nghiệp và cả quốc gia. Việc có nguồn thông
tin chính xác và kịp thời sẽ giúp doanh nghiệp triển khai hoạt
động sản xuất kinh doanh một cách hiệu quả hơn, nâng cao sức
cạnh tranh trong môi trường kinh doanh toàn cầu ngày càng
khắc nghiệt. Do đó, việc đảm bảo thông tin được trao đổi liên
tục trong phạm vi quốc gia cũng như quốc tế là hết sức quan
trọng để thúc đẩy thương mại phát triển.
Trong thời gian vừa qua, với sự phát triển của công nghệ thông
tin, đặc biệt là Internet, các giao dịch thương mại điện tử tăng
mạnh, khối lượng thông tin trao đổi ngày càng nhiều. Tuy nhiên,
những vi phạm liên quan đến thông tin cá nhân cũng ngày một
nhiều hơn, gây tâm lý e ngại cho cá nhân, tổ chức khi tham gia
giao dịch thương mại điện tử. Theo kết quả khảo sát của Bộ
Công Thương trong năm 2007, vấn đề bảo mật, an toàn thông
tin cá nhân được đánh giá là cản trở lớn nhất đối với phát triển
thương mại điện tử ở Việt Nam.
Xác định được tầm quan trọng của bảo vệ thông tin cá nhân
trong việc phát triển thương mại điện tử toàn cầu, tháng 11 năm
2004 các Bộ trưởng APEC đã phê chuẩn “Những nguyên tắc
cơ bản về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương mại điện tử của
APEC” (APEC Privacy Framework), nhằm giúp các nền kinh tế
thành viên xây dựng các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân có hiệu
quả mà không tạo ra các rào cản bất hợp lý đối với việc trao đổi
thông tin, qua đó thúc đẩy kinh tế - thương mại trong khu vực
phát triển bền vững.
Là nước đang phát triển và có xuất phát điểm chậm về thương
mại điện tử, nhưng thương mại điện tử Việt Nam đã có sự phát
triển vượt bậc trong vài năm qua. Đến nay, có thể nói nền tảng
pháp luật và công nghệ cho thương mại điện tử Việt Nam đã
5
APEC
hình thành và thương mại điện tử ở Việt Nam bắt đầu chuyển sang
giai đoạn mới: giai đoạn ứng dụng thương mại điện tử sâu rộng vào
các hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước.
Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương chủ trì dịch “Những nguyên
tắc cơ bản về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương mại điện tử của
APEC” sang tiếng Việt. Tài liệu này sẽ hỗ trợ các cơ quan quản lý
nhà nước, các tổ chức và các doanh nghiệp nghiên cứu, xây dựng
cơ chế, chính sách và các biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân tuân thủ
những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân của APEC và phù hợp
với thực tế nước ta. Việc tuyên truyền, phổ biến các nội dung của
“Những nguyên tắc cơ bản về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương
mại điện tử của APEC” cũng góp phần nâng cao nhận thức của cộng
đồng về lợi ích to lớn của thương mại điện tử đối với xã hội.
Hà Nội, tháng 01 năm 2008
Tiến sỹ Lê Danh Vĩnh
Thứ trưởng Bộ Công Thương
6
Lời giới thiệu
“NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ Các nền kinh tế thành viên APEC nhận thức
BẢN VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU được tiềm năng to lớn của thương mại điện
CÁ NHÂN TRONG THƯƠNG tử trong việc mở rộng cơ hội kinh doanh,
MẠI ĐIỆN TỬ” giảm chi phí, nâng cao hiệu quả, cải thiện
đời sống nhân dân và tạo điều kiện thuận
lợi hơn cho các doanh nghiệp nhỏ tham
gia sâu rộng vào thương mại toàn cầu.
Việc ban hành một số nguyên tắc nhằm
thúc đẩy trao đổi dữ liệu điện tử trong khu
vực sẽ mang lại lợi ích lớn lao cho người
tiêu dùng, doanh nghiệp và các chính phủ.
Với nhận thức đó, các Bộ trưởng APEC đã
thông qua “Những nguyên tắc cơ bản về
bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương mại
điện tử của APEC”. Những nguyên tắc
này đã thể hiện tầm quan trọng của hoạt
động bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm xoá bỏ
các rào cản trong trao đổi thông tin và bảo
đảm sự tăng trưởng kinh tế - thương mại
bền vững trong khu vực APEC.
7
APEC
MỤC LỤC
Phần 1: Lời nói đầu 9
Phần 2: Phạm vi điều chỉnh 13
Phần 3: Chín nguyên tắc cơ bản về bảo vệ dữ liệu
cá nhân trong thương mại điện tử 17
I. Nguyên tắc 1: Ngăn ngừa thiệt hại
II. Nguyên tắc 2: Thông báo trước
III. Nguyên tắc 3: Giới hạn phạm vi thu thập dữ liệu cá nhân
IV. Nguyên tắc 4: Sử dụng dữ liệu cá nhân
V. Nguyên tắc 5: Quyền lựa chọn của chủ thể dữ liệu cá nhân
VI. Nguyên tắc 6: Tính toàn vẹn của dữ liệu cá nhân
VII. Nguyên tắc 7: An ninh, an toàn dữ liệu cá nhân
VIII. Nguyên tắc 8: Tiếp cận và điều chỉnh dữ liệu cá nhân
IX. Nguyên tắc 9: Trách nhiệm
Phần 4: Hướng dẫn thực hiện “Những nguyên tắc cơ bản
về bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thương mại điện tử” 27
A: Hướng dẫn thực hiện trong nội bộ nền kinh tế
B: Hướng dẫn thực hiện trên phạm vi quốc tế
8
Phần I
LỜI NÓI ĐẦU
APEC
1. Các nền kinh tế thành viên APEC đã nhận thức được tầm quan trọng của công tác bảo
vệ dữ liệu cá nhân và việc duy trì trao đổi thông tin liên tục, toàn diện giữa các nền
kinh tế thành viên cũng như với các đối tác thương mại ngoài khu vực. Như đánh giá
của các Bộ trưởng APEC khi phê chuẩn “Chương trình hành động về Thương mại điện
tử” vào năm 1998, sẽ không thể cụ thể hoá được tiềm năng to lớn của thương mại điện
tử nếu thiếu sự hợp tác giữa nhà nước và doanh nghiệp trong việc “xây dựng và thực
thi các chính sách về thương mại điện tử, phát triển và ứng dụng công nghệ, qua đó
tạo dựng niềm tin của người tiêu dùng vào các hệ thống trao đổi dữ liệu an toàn, hiệu
quả và đáng tin cậy. Trong số đó, việc xây dựng chính sách bảo vệ dữ liệu cá nhân là
một trong những giải pháp quan trọng...”. Sự thiếu tin tưởng của người tiêu dùng vào
các biện pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân và độ an toàn của các giao dịch điện tử cũng như
hệ thống thông tin là một trong những yếu tố có thể cản trở các nền kinh tế thành viên
trong việc tận dụng được tất cả những lợi ích mà thương mại điện tử có thể đem lại. Các
nền kinh tế thành viên APEC nhận định rằng vấn đề trung tâm trong nỗ lực cải thiện
niềm tin của người tiêu dùng và bảo đảm cho thương mại điện tử phát triển chính là sự
hợp tác chặt chẽ để vừa tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân một cách có hiệu quả đồng
thời bảo đảm thông tin được truyền gửi một cách dễ dàng trong khu vực Châu Á - Thái
Bình Dương.
2. Công nghệ thông tin và truyền thông, kể cả công nghệ di động kết nối với Internet và
các hệ thống thông tin khác cho phép con người có thể thu thập, lưu trữ và tiếp cận
thông tin từ mọi nơi trên thế giới. Những công nghệ này mang đến nhiều lợi ích kinh
tế, xã hội cho các cá nhân, doanh nghiệp, nhà nước và toàn xã hội, đa dạng hoá phạm
vi lựa chọn của người tiêu dùng, giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng cao năng
suất lao động, đổi mới giáo dục, cải tiến sản phẩm, v.v… Những công nghệ hiện đại
cho phép con người kết nối, thu thập và sử dụng khối lượng thông tin đồ sộ nhưng chưa
hậu thuẫn cho việc xác định danh tính của những người tham gia các hoạt động đó. Hệ
quả là khó có biện pháp quản lý dữ liệu cá nhân và người ta ngày càng trở nên quan
ngại hơn về những thiệt hại có thể xảy ra do dữ liệu cá nhân của họ bị lạm dụng hoặc
sử dụng sai mục đích. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng và thúc đẩy thực thi những cơ
chế trao đổi thông tin tin cậy và phù hợp trong các giao dịch trực tuyến cũng như ngoại
tuyến là yêu cầu cấp bách nhằm tăng cường niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và
người tiêu dùng đối với thương mại điện tử.
3. Cùng với sự phát triển của công nghệ và những thay đổi trong bản chất của quá trình
trao đổi thông tin, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và nhu cầu của người tiêu
10
dùng cũng liên tục thay đổi. Các tổ chức, doanh nghiệp phải tiếp cận, bổ sung, cập nhật,
cũng như cung cấp thông tin thường xuyên 24 giờ trong ngày để đảm bảo đáp ứng nhu
cầu của khách hàng và xã hội, đồng thời cung cấp cho người tiêu dùng các dịch vụ hiệu
quả với chi phí hợp lý. Những quy định pháp lý hạn chế hay ràng buộc quá mức cần
thiết đối với việc trao đổi thông tin đều có tác động tiêu cực đối với sự phát triển kinh
tế và kinh doanh toàn cầu. Do đó, để thúc đẩy và khuyến khích thực hiện các hoạt động
trao đổi thông tin phù hợp, cần thiết phải xây dựng các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân,
trong đó có tính tới thực tế của môi trường toàn cầu.
4. Các nền kinh tế APEC nhất trí thông qua “Những nguyên tắc cơ bản về bảo vệ dữ liệu
cá nhân trong thương mại điện tử của APEC” (sau đây gọi tắt là “Những nguyên tắc bảo
vệ dữ liệu cá nhân”) và coi đây là một công cụ quan trọng để khuyến khích việc xây
dựng các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân hợp lý, đồng thời bảo đảm việc trao đổi thông
tin dễ dàng trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
5. Với mục tiêu thúc đẩy thương mại điện tử trong toàn bộ khu vực Châu Á - Thái Bình
Dương, “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” này được xây dựng phù hợp với
những giá trị cốt lõi của “Hướng dẫn về bảo vệ quyền riêng tư và trao đổi dữ liệu cá
nhân qua biên giới” do Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) ban hành năm
1980 (OECD’s Guidelines)1. Những nguyên tắc này cũng khẳng định lại giá trị của
quyền riêng tư đối với mỗi cá nhân cũng như toàn xã hội thông tin.
6. “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” tập trung giải quyết những khái niệm cơ
bản cũng như những vấn đề cụ thể của các nền kinh tế thành viên. Cách tiếp cận là lấy
thực tế làm trọng tâm và xem xét việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trong bối cảnh thực tế.
Triển khai theo hướng này sẽ cân bằng được yêu cầu bảo vệ dữ liệu cá nhân với lợi ích
của doanh nghiệp trong kinh doanh, đồng thời cũng giải quyết được những vấn đề liên
quan đến sự khác biệt về văn hoá và sự đa dạng của các nền kinh tế thành viên.
7. “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” đưa ra chín nguyên tắc chỉ đạo và định
hướng rõ ràng cho các doanh nghiệp APEC về những vấn đề chung của bảo vệ dữ liệu
cá nhân và tác động của bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với hoạt động kinh doanh hợp pháp
của doanh nghiệp. Những nguyên tắc này nhấn mạnh đến mong đợi hợp lý của người
tiêu dùng hiện đại là các doanh nghiệp sẽ nhận thức rõ mối quan tâm về quyền riêng tư
của họ theo đúng chín nguyên tắc đó.
1Hướng dẫn của OECD soạn thảo năm 1980 vẫn giữ được sự hợp lý đối với bối cảnh hiện nay. Văn bản này thể hiện sự
đồng thuận quốc tế đối với những phương thức sử dụng thông tin cá nhân trung thực và đáng tin cậy.
11
APEC
8. Chín nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân được xây dựng trên cơ sở thừa nhận tầm quan
trọng của các hoạt động sau:
• Xây dựng các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân hợp lý để tránh những thiệt hại do thông
tin cá nhân bị xâm nhập bất hợp pháp và bị lạm dụng;
• Thừa nhận rằng việc truyền gửi thông tin tự do là rất cần thiết để duy trì sự phát triển
kinh tế và xã hội đối với các nền kinh tế thành viên phát triển cũng như các nền kinh
tế đang phát triển;
• Tạo điều kiện cho các tổ chức trên toàn thế giới có nhu cầu tiếp cận, thu thập, sử dụng
và xử lý dữ liệu tại các nền kinh tế thành viên APEC xây dựng và triển khai các cơ chế
thống nhất để tiếp cận và sử dụng thông tin cá nhân trên phạm vi toàn cầu;
• Tạo điều kiện cho các cơ quan chức năng thực hiện quyền hạn, trách nhiệm của mình
trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân; và
• Hỗ trợ việc hình thành những cơ chế hợp tác quốc tế để thúc đẩy và thực thi việc bảo
vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời duy trì sự trao đổi thông tin liên tục giữa các nền kinh tế
thành viên và với các đối tác thương mại ngoài APEC.
12
Phần II
PHẠM VI ĐIỀU CHỈNH
Phần 2 quy định phạm vi điều chỉnh của 9
nguyên tắc cơ bản bảo vệ dữ liệu cá nhân
trong thương mại điện tử.
APEC
Định nghĩa
9. Thông tin cá nhân là bất kỳ thông tin nào để xác định được hay có thể xác định được
danh tính của một cá nhân cụ thể.
“Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” được xây dựng trong bối cảnh một số nền
kinh tế trong khu vực đã có hệ thống pháp luật hoàn thiện về bảo vệ dữ liệu cá nhân,
trong khi một số nền kinh tế khác có thể mới đang nghiên cứu, xem xét vấn đề này. Hệ
thống pháp luật của từng nền kinh tế (nếu có) cũng đưa ra những cách thức điều chỉnh
khác nhau đối với vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân. Chẳng hạn, một số luật phân định rạch
ròi giữa thông tin dễ tìm kiếm với những thông tin khác. Bất chấp những khác biệt này,
“Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” được xây dựng nhằm đưa ra một cách tiếp
cận nhất quán cho các hệ thống luật pháp về bảo vệ dữ liệu cá nhân của các nền kinh tế
thành viên APEC.
Khái niệm “cá nhân” trong “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” được hiểu là thể
nhân, không phải là pháp nhân. “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” áp dụng đối
với thông tin cá nhân, là thông tin có thể dùng để xác định danh tính của một con người
cụ thể. Thông tin cá nhân cũng bao gồm những thông tin không đáp ứng được tiêu chí
trên, nhưng khi kết hợp với những thông tin khác có thể giúp xác định danh tính của một
con người cụ thể.
10. Nhà quản lý thông tin cá nhân là người hoặc tổ chức quản lý việc thu thập, lưu trữ,
xử lý hoặc sử dụng thông tin cá nhân. Nhà quản lý bao gồm cả người hay tổ chức chỉ
đạo, uỷ quyền người hoặc tổ chức khác triển khai các hoạt động thu thập, lưu trữ, xử lý,
sử dụng, chuyển giao hay tiết lộ thông tin cá nhân nhân danh mình. Người hay tổ chức
được uỷ quyền triển khai các hoạt động này không phải là nhà quản lý thông tin cá nhân.
Những người tiến hành thu thập, lưu trữ, xử lý hay sử dụng thông tin cá nhân liên quan
tới chính bản thân mình hay gia đình, họ tộc của mình cũng không phải là nhà quản lý
thông tin cá nhân.
“Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” được áp dụng với các cá nhân hay tổ chức
trong khu vực nhà nước hoặc tư nhân quản lý việc thu thập, lưu trữ, xử lý, sử dụng,
chuyển giao hay tiết lộ thông tin cá nhân. Định nghĩa về nhà quản lý thông tin cá nhân
có thể khác nhau giữa các nền kinh tế thành viên, tuy nhiên toàn bộ các nền kinh tế thành
viên APEC đã đi đến thoả thuận rằng trong phạm vi điều chỉnh của “Những nguyên tắc
14
bảo vệ dữ liệu cá nhân”, các tổ chức, cá nhân đứng ra uỷ quyền cho một tổ chức, cá nhân
khác đại diện cho mình thu thập, lưu trữ, xử lý, sử dụng, chuyển giao hay tiết lộ các
thông tin cá nhân được xem là nhà quản lý thông tin cá nhân và có trách nhiệm tuân thủ
những nguyên tắc này.
Các cá nhân thường thu thập, lưu trữ và sử dụng thông tin cá nhân cho mục đích riêng
của bản thân hay của gia đình, họ tộc. Ví dụ, mỗi người thường có sổ ghi địa chỉ và số
điện thoại hay những thông tin nội bộ gia đình. “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá
nhân” không áp dụng đối với những hoạt động liên quan tới thông tin dạng này.
11. Thông tin công khai là thông tin cá nhân về một con người cụ thể mà người đó đã chủ
động hay cho phép công bố công khai, hoặc có thể thu thập hay tiếp cận được từ:
a) Hồ sơ, tài liệu công khai của nhà nước;
b) Báo chí công khai;
c) Thông tin công khai theo quy định của pháp luật.
“Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” không áp dụng với thông tin công khai. Cụ
thể là những yêu cầu về thông báo trước và quyền được lựa chọn của chủ thể thông tin
thường là không cần thiết khi thông tin đã được công khai và nhà quản lý thông tin không
thu thập thông tin trực tiếp từ cá nhân đó. Thông tin công khai có thể là những thông tin
trong hồ sơ, tài liệu công khai của nhà nước, ví dụ như thông tin đăng ký cử tri trong
các cuộc bầu cử hoặc những thông tin đã được công bố công khai trên các phương tiện
thông tin đại chúng.
Áp dụng
12. Do những khác biệt về văn hoá, xã hội, kinh tế, và môi trường pháp lý giữa các nền kinh
tế thành viên, “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” này cần được triển khai thực
hiện một cách linh hoạt.
Mặc dù thương mại điện tử không đòi hỏi môi trường luật pháp và thực tiễn hoạt động
trong các nền kinh tế thành viên APEC phải giống nhau về mọi khía cạnh nhưng nếu xây
dựng được cơ chế tương đồng về bảo vệ dữ liệu cá nhân thì sẽ tạo thuận lợi rất lớn cho
thương mại quốc tế. “Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” nhận thức được vấn đề
này, đồng thời đã tính đến sự khác biệt về văn hoá, xã hội và những đặc điểm khác biệt
giữa các nền kinh tế thành viên APEC và đã tập trung vào những khía cạnh có tầm quan
15
APEC
trọng nhất đối với thương mại quốc tế của bảo vệ dữ liệu cá nhân.
13. Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân (được quy định tại phần III) không áp dụng
đối với những vấn đề liên quan tới chủ quyền, an ninh quốc gia, an toàn xã hội và các
chính sách công cộng, trên cơ sở:
a) có giới hạn và phù hợp với mục tiêu đặt ra;
b) (i) được công bố công khai; hoặc (ii) tuân thủ pháp luật.
Những nguyên tắc cơ bản nêu tại Phần III cần được hiểu một cách tổng thể chứ không
riêng lẻ do chúng có liên quan mật thiết với nhau. Ví dụ, “Nguyên tắc sử dụng dữ liệu
cá nhân” có liên quan mật thiết với “Nguyên tắc thông báo trước” hay “Nguyên tắc bảo
đảm quyền lựa chọn của chủ thể dữ liệu cá nhân”. Khi triển khai “Những nguyên tắc bảo
vệ dữ liệu cá nhân” trong nội bộ nền kinh tế, từng nền kinh tế có thể sử dụng những điều
khoản loại trừ phù hợp với điều kiện thực tế của mình.
Mặc dù nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với các
chính phủ nhưng những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ không gây cản trở đối với
các hoạt động hợp pháp của chính phủ trong khi thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền,
an ninh quốc gia, an toàn xã hội hoặc những chính sách công cộng. Tuy nhiên, các nền
kinh tế thành viên nên xem xét tác động của các hoạt động này đối với quyền, nghĩa vụ
và các lợi ích hợp pháp về bảo vệ dữ liệu cá nhân của các cá nhân và tổ chức.
16
Phần III
CHÍN NGUYÊN TẮC CƠ BẢN
VỀ BẢO VỆ DỮ LIỆU CÁ NHÂN
TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
APEC
I. Nguyên tắc 1: Ngăn ngừa thiệt hại
14. Để bảo đảm quyền lợi chính đáng của mỗi cá nhân đối với quyền riêng tư, cần xây
dựng các cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân để ngăn ngừa việc sử dụng thông tin trái phép.
Quy định trách nhiệm cụ thể đối với việc thu thập, sử dụng, chuyển giao dữ liệu cá nhân,
trong đó có tính đến thiệt hại có thể phát sinh từ việc sử dụng thông tin trái phép, đồng
thời xây dựng các biện pháp chế tài phù hợp đối với mức độ thiệt hại có thể xảy ra.
Nguyên tắc “Ngăn ngừa thiệt hại” khẳng định một trong những mục tiêu cơ bản của
“Những nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân” là ngăn ngừa việc sử dụng bất hợp pháp dữ
liệu cá nhân cũng như những thiệt hại phát sinh từ các vi phạm đó. Do đó, những biện
pháp về bảo vệ dữ liệu cá nhân (bao gồm nỗ lực tự bảo vệ của cá nhân; tổ chức tuyên
truyền, phổ biến nâng cao nhận thức; xây dựng luật pháp và các cơ chế thực hiện) phải
được thiết lập nhằm ngăn chặn thiệt hại đối với cá nhân do dữ liệu cá nhân của họ bị thu
thập và sử dụng trái phép. Bởi vậy, các biện pháp chế tài xử lý vi phạm về bảo vệ dữ liệu
cá nhân cần được xây dựng phù hợp với mức độ thiệt hại từ việc thu thập hoặc sử dụng
thông tin cá nhân trái phép.
II. Nguyên tắc 2: Thông báo trước
15. Nhà quản lý thông tin cá nhân phải có thông báo rõ ràng và dễ tiếp cận về chính sách
và hoạt động thu thập, sử dụng thông tin cá nhân, với nội dung cụ thể gồm:
a) Thông báo về việc thông tin cá nhân đang được thu thập;
b) Mục đích thu thập thông tin cá nhân;
c) Những người hoặc tổ chức có thể nhận được thông tin cá nhân;
d) Danh tính và địa điểm của nhà quản lý thông tin, bao gồm cả hình thức liên lạc để
trao đổi về hoạt động và việc xử lý thông tin cá nhân;
e) Phương thức và công cụ nhà quản lý thông tin cung cấp cho các chủ thể để họ có thể hạn
chế việc sử dụng và tiết lộ thông tin, hoặc tiếp cận và chỉnh sửa dữ liệu cá nhân của mình.
16. Nhà quản lý thông tin cá nhân phải triển khai tất cả các biện pháp có thể thực hiện
được để đảm bảo thông báo được đưa ra trước hoặc tại thời điểm thu thập thông tin cá
nhân hoặc phải càng sớm càng tốt ngay sau khi có khả năng thực hiện.
17. Nhà quản lý thông tin cá nhân không cần phải thông báo trước trong trường hợp thu
thập và sử dụng thông tin công khai.
18
Mục đích của “Nguyên tắc thông báo trước” nhằm đảm bảo các chủ thể có thể nhận
biết được những thông tin nào về mình đang được thu thập và mục đích sử dụng
những thông tin đó. Với việc thông báo trước, nhà quản lý thông tin giúp cho các
chủ thể có thể đưa ra các quyết định tốt hơn trong việc hợp tác với nhà quản lý. Một
trong những phương pháp chung để tuân thủ nguyên tắc này là nhà quản lý thông
tin đưa thông báo lên website của mình, lên mạng thông tin nội bộ, tài liệu hướng
dẫn nhân viên, v.v…
Yêu cầu về thời điểm thông báo trước được thống nhất dựa trên sự đồng thuận của
các nền kinh tế thành viên. Để thực hiện tốt việc bảo vệ quyền riêng tư, các nền
kinh tế thành viên APEC đã thống nhất cần thông báo cho chủ thể liên quan trước
hoặc tại thời điểm thông tin về họ bắt đầu được thu thập. Tuy nhiên, nguyên tắc này
cũng thừa nhận rằng trong một số trường hợp việc thông báo trước hoặc tại thời
điểm thu thập thông tin là không thực hiện được, ví dụ như hệ thống thông tin tự
động thu thập thông tin khi một khách hàng tiềm năng bắt đầu giao dịch, nhờ có sử
dụng cookies.
Ngoài ra, khi thông tin cá nhân được thu thập từ bên thứ ba chứ không phải trực tiếp từ
chủ thể, việc thông báo trước hoặc ngay tại thời điểm thu thập thông tin cũng không thể
áp dụng được. Ví dụ một công ty bảo hiểm thu thập thông tin về người lao động từ cơ
quan của họ để cung cấp dịch vụ bảo hiểm y tế, việc công ty bảo hiểm thông báo trước
cho người lao động về việc thu thập thông tin cá nhân của họ trước hoặc tại thời điểm
thu thập thông tin có thể không phù hợp.
Trong nhiều trường hợp, việc thông báo trước là không cần thiết, chẳng hạn như khi nhà
quản lý thông tin thu thập và sử dụng các thông tin đã được công bố công khai hoặc các
thông tin liên lạc của các đối tác kinh doanh hay các thông tin về học hàm, học vị, chức
danh của một số cá nhân trong xã hội. Ví dụ, khi một người đưa danh thiếp cho người
khác trong quan hệ kinh doanh, người đó không mong chờ đối tác sẽ thông báo trước về
việc thu thập và sử dụng các thông tin này.
Hơn nữa, nếu các đồng nghiệp cung cấp thông tin liên hệ của một nhân viên trong cùng
doanh nghiệp cho các khách hàng tiềm năng, nhân viên này cũng không chờ đợi thông
báo trước về việc chuyển giao hoặc sử dụng thông tin đó.
19
APEC
III. Nguyên tắc 3: Giới hạn phạm vi thu thập dữ liệu cá nhân
18. Việc thu thập dữ liệu cá nhân phải được thực hiện bằng các phương thức đúng đắn, hợp
pháp. Nội dung thông tin phải phù hợp với mục đích thu thập và tuỳ trường hợp cụ thể,
phải thông báo trước hoặc được sự đồng ý của chủ thể liên quan.
Nguyên tắc này giới hạn việc thu thập thông tin cá nhân trong mục đích thu thập cụ thể.
Việc thu thập thông tin cá nhân phải phù hợp hoặc có liên quan mật thiết với mục đích
thu thập thông tin.
Phương pháp thu thập thông tin phải là những phương pháp đúng đắn và được pháp luật
cho phép. Ở một số nước, thu thập thông tin cá nhân với những lý do ngụy tạo là không
hợp pháp, chẳng hạn như trường hợp một số cá nhân hay tổ chức sử dụng những ấn phẩm
quảng cáo, gửi thư điện tử hay thực hiện các chiêu thức tiếp thị qua điện thoại giới thiệu
sai về mình hoặc núp dưới danh nghĩa của tổ chức hoặc cá nhân khác nhằm lừa dối người
tiêu dùng, dụ dỗ họ đưa thông tin về mã số thẻ tín dụng, số tài khoản ngân hàng và các
thông tin cá nhân nhạy cảm khác. Do đó, ngay tại những nền kinh tế chưa có luật điều
chỉnh cụ thể, những hành vi thu thập thông tin cá nhân này cũng có thể bị coi là những
hành vi không hợp pháp.
Nguyên tắc này cũng thừa nhận trong một số trường hợp, việc thông báo trước hoặc tìm
kiếm sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân là không phù hợp. Ví dụ như khi xảy ra ngộ
độc thực phẩm, cơ quan y tế có thể thu thập thông tin của khách hàng từ các nhà hàng
mà không phải thông báo trước hoặc có sự đồng ý của các khách hàng đó nếu mục đích
của việc thu thập thông tin là để thông báo về nguy cơ tiềm ẩn đối với sức khoẻ của họ.
IV. Nguyên tắc 4: Sử dụng dữ liệu cá nhân
19. Dữ liệu cá nhân chỉ được sử dụng để đáp ứng các mục đích thu thập thông tin và các
mục đích liên quan khác, ngoại trừ các trường hợp sau:
a) Được sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân;
b) Để cung cấp dịch vụ hoặc sản phẩm theo yêu cầu của chủ thể thông tin cá nhân;
c) Theo yêu cầu của luật pháp hay thực hiện các thông báo có hiệu lực pháp lý.
Nguyên tắc “Sử dụng dữ liệu cá nhân” giới hạn việc sử dụng thông tin cá nhân để đáp
ứng các mục đích thu thập thông tin và những mục đích liên quan khác. Thuật ngữ “sử
20
