Những món súp của nhà Palaski
Năm 1930, khi cuộc đại suy thoái kinh tế xảy ra, Doris Palasky có ba đứa con và chị cần tiền ghê gớm. Trước cuộc khủng hoảng, chị và Teddy chồng chị rất giàu có, chuyện vật chất không bao giờ phải bàn đến cả. Nhưng Teddy mất tất cả mọi thứ trong cuộc khủng hoảng và cuối cùng anh đã tự sát.
Trường hợp 27: Những món súp của nhà Palaski
Năm 1930, khi cuộc đại suy thoái kinh tế xảy ra, Doris Palasky có ba đứa con
và chị cần tiền ghê gớm. Trước cuộc khủng hoảng, chị và Teddy chồng chị rất giàu
có, chuyện vật chất không bao giờ phải bàn đến cả. Nhưng Teddy mất tất cả mọi thứ
trong cuộc khủng hoảng và cuối cùng anh đã tự sát. Doris làm những việc vặt để cố
giật gấu vá vai. Một ngày kia, chị nảy ra ý bán món súp nhà nấu để kiếm tiền.
Những người từng đến ăn tối tại nhà chị đều luôn tán dương những món súp có một
không hai của chị. Sáu bảy người trong số các vị khách của chị thậm chí gợi ý cho
Teddy mua một công ty súp để bán súp của chị ra thị trường, nhưng anh chẳng bao
giờ xem xét những đề xuất này một cách nghiêm túc cả.
Doris quyết định nấu súp trong bếp nhà chị và bán chúng. Tuy nhiên, chị không
đủ tiền mua những chiếc bình đất nung để bảo quản súp khi nấu xong. Mặc dù Doris
là một phụ nữ kiêu hãnh, chị đã lấy hết can đảm để hỏi vay một người bạn cũ, ông
Marty Rouget, số tiền 1.000 đô la. Ông đồng ý cho chị vay khoản tiền này và còn
hỏi, liệu ông có giúp gì cho chị nữa không. Chị cam đoan với ông rằng mọi việc sẽ ổn
cả. Chị muốn thành công bằng chính sức mình, chị cho rằng, nếu những đứa con của
chị nếm mùi vất vả, thì rồi chúng sẽ đối mặt được với những phen thậm chí khó khăn
hơn thế trong tương lai. Marty nói, thỉnh thoảng ông sẽ tạp qua xem chị làm ăn thế
nào.
Thế là Doris bắt đầu sản xuất súp. Ban đầu, chị chỉ tập trung vào bốn loại: súp
trai hầm với thịt muối theo kiểu Anh cải biên, súp mì gà, súp cà chua và súp rau. Chị
đến tất cả các cửa hiệu trong vùng, đề nghị họ bán các sản phẩm của chị. Hầu hết
các cửa hiệu đều từ chối, nhưng Doris quyết không nản lòng. Cuối cùng, một vài cửa
hiệu nhập hàng súp và bán rất chạy. Hết năm đầu tiên, doanh thu của Doris được
3000 đô la, một món tiền lớn vào thời đó. Chị không kiếm được lời nhiều, chắc không
quá 300 đô la sau khi trừ hết các chi phí. Tuy thế, Doris cảm thấy chị sắp sửa kiếm
được nhiều tiền. Chị tiếp tục làm người hầu bán thời gian kiêm thợ may. Chẳng biết
bằng cách nào chị có thể xoay sở được, thậm chí, chị còn gửi được con trai, Derek,
tới trường dự bị ở Duluth, Minnesota, nơi chồng chị đã theo học nhiều năm về trước.
Các chi phí rất cao nhưng Derek kiếm được một học bổng trả 50% học phí. Nó là một
học sinh giỏi, hàng sáng đi chuyển báo để kiếm thêm tiền. Nó có 200 khách cả thảy
và thu được 2 đô la mỗi tuần.
Ngày tháng qua, việc làm ăn của Doris lớn lên nhanh chóng, các cửa hiệu đã có
lần cự tuyệt các sản phẩm của bà nay lại cầu cạnh bà. Bà muốn đóng hộp súp của
mình và muốn có một nhãn hiệu đẹp sao cho mọi người nhận ra được những sản
phẩm của bà một cách dễ dàng hơn. Doanh số của bà đã vượt quá mục tiêu 200.000
đô la, bà ước tính đang kiếm được khoảng 20.000 đô la mỗi năm.
Marty thường ghé lại trong suốt những năm qua và ông luôn tỏ ra rất có ích.
Ông hiểu những vướng mắc của bà, ông tìm được một nhà máy có thể cải tạo thành
một xưởng đồ hộp mà chỉ tốn một ít tiền. Doris rất phấn khởi, nhưng bà bảo Marty
bà không muốn có "bàn tay người ngoài". Ông cười bao bà rừng, ông có ý định trở
thành đối tác kinh doanh của bà. Trên cơ sở đó, bà đồng ý làm việc với ông. Doris
tiếp quản nhà máy, Marty thuê các công nhân cần thiết để đưa nhà máy vào sản
xuất. Khi bàn về chi phí, Marty tuyên bố, ông thấy 1/3 quyền sở hữu là đủ cho phần
tiền của ông. Ông đề nghị giúp đỡ bà vốn lưu động trên cơ sở cho vay. Doris bắt tay
với ông và nhà máy mới đi vào hoạt động.
Thời gian trôi đi, Derek tốt nghiiệp đại học, hai cô gái của Doris, Marilyn và
Leah chẳng mấy chốc cũng vậy. Tất cả bọn họ đều chuyên về kinh doanh và đều rất
thông minh. Doris trông nom việc sản xuất, bà chuyển giao khâu tiêu thụ cho Derek.
Lúc đầu anh giữ mọi thứ như cũ, nhưng dần dần có những điều chỉnh nhỏ. Anh thận
trọng để không phá vỡ sự thành công của xí nghiệp.
Rõ ràng, không có nhãn hiệu nào khác trong vùng cạnh tranh được với "Những
món súp nhà Pulaski" (mặt hàng này bây giờ được gọi như vậy). Doris đã bổ sung
thêm 11 loại súp mới và tất cả chúng đều thành công. Bà có kế hoạch bổ sung thêm
nhiều nữa thì bất ngờ bị một cơn đột quỵ. Bà chống chọi kiên cường để vượt qua
những hậu quả của cơn bệnh, nhưng bà bị liệt nửa người bên phải. Dù còn cử động
được ít nhiều, bà không còn mấy hữu ích cho việc kinh doanh nữa.
Thế là việc kinh doanh đành giao lại cho bọn trẻ. Leah nhận vị trí quản lý sản
xuất của mẹ cô. Marilyn học chuyên về tài chính và quản trị thì đảm nhiệm việc
quảng lý chung công ty. Vào thời điểm Doris bị đột quỵ, công ty đã đạt tới doanh số
25 triệu đô la và viễn cảnh tương lai vẫn rất sáng sủa.
Derek đề nghị mọi người nghĩ đến việc bành trướng ra những vùng khác trong
liên bang. Có nhiều người quan tâm tới việc buôn súp sang vùng khác, nhưng chi phí
vận chuyển và chi phí khácđẩy giá súp ra khỏi tầm với của những người tiêu dùng
bình thường. Derek cần lời khuyên đó về cách hành động.
Tuy nhiên, Marilyn đã điều tra khả năng tăng thêm những sản phẩm mới, nhằm
bổ sung mặt hàng hiện nay của họ. Cô cho rằng, vì các sản phẩm được bán trong
cùng các cửa hiệu và cho cùng các nhà bán buôn, sẽ không tốn kém gì hơn ngoài
chào bán thêm sản phẩm cho các cửa hàng tiêu thụ. Tuy nhiên, cô không biết nên
đóng sản phẩm phụ thêm tại chỗ với nhãn hiệu hiện nay, hay mua công ty có một
tên hiệu có thể là một mục tiêu để mua.
Còn có một khả năng mở rộng thứ ba nữa. Hiện nay, nhà máy không sử dụng
hết 24 giờ trong ngày, chỉ hoạt động khoảng 10 tiếng ngày, có ít nhất 12 tiếng còn
trống để sử dụng. Các công ty khác đã tiếp xúc đặt vấn đề loại súp nào còn thừa lại
sau khi đóng gói hoàn chỉnh. Anh đã từ chối những đề nghị này, vì anh không muốn
những món súp của mẹ anh kết thúc trong hộp của các đối thủ cạnh tranh được bán
với một giá rẻ hơn. Tuy nhiên, anh biết anh có thể kiếm tiền bằng cách đó.
Công ty tiếp tục phát triển. Leah đang làm một công việc tuyệt vời là không chỉ
tăng thêm mặt hàng, mà còn tăng doanh thu. Marilyn đã thuê hai chuyên gia dinh
dưỡng để cho ý kiến về cách làm cho những món súp hấp dẫn hơn đối với công
chúng có ý thức về sức khỏe. Leah kiểm soát nghiêm ngặt chất lượng và duy trì
những thông số hoàn hảo. Cô theo dõi từng hộp súp được sản xuất nhằm nắm chắc
rằng các sản phẩm không quá hạn sử dụng và xác định địa điểm bán tất cả các sản
phẩm. Cô đã phát triển các loại súp khác không đặc biệt bằng của mẹ cô, nhưng có
thể đóng gói cho những công ty đòi súp có nhãn hiệu riêng của họ. Derek đã thông
qua phương án đó; nó không làm tổn hại sản phẩm gốc.
Marty, giờ đã 75 tuổi đã trở thành người giống như cha của tất cả các con. Ông
đã phát triển một công ty nhỏ thành công chuyên đóng hộp nước trái cây, rau, và
nước sốt cà chua nấm được rao bán. Tên công ty là Các sản phẩm thực phẩm Hayes,
người chủ là Orville Hayes. Hayes đòi 7 triệu đô la cho toàn bộ doanh nghiệp. Ông
biết, các tiện nghi phải được hoàn thiện thêm, nhưng vì nhãn hiệu Hayes là nhãn
hiệu được kính trọng, ông cho rằng việc đầu tư này có giá trị của nó. Hayes cũng là
một công ty địa phương. Ý tưởng mua doanh nghiệp này có ý nghĩa lớn đối với nhà
Pulaski, vì các sản phẩm của Hayes sẽ bổ sung mặt hàng hiện nay của họ. Tuy
nhiên, nếu họ mua doanh nghiệp đó, họ không biét nên giữ nhãn hiệu Hayes hay để
sản phẩm đóng hộp với tên Pulaski. Marty đã thuyết phục được Doris cổ phần hoá
công ty ở thị trường không chính thức mười năm về trước. Do đó, ông đề nghị họ bán
cổ phiếu phát hành được công ty mua lại để mua doanh nghiệp. Dù Marilyn biết
Marty đang nói về chuyện gì Derek và Leah không rõ, nên Marty giải thích.
Mười năm trước, Marty đã đề nghị Doris bán 40% cổ phiếu của doanh nghiệp.
Sau đó, từng thời kỳ họ sẽ mua lại cổ phần với giá đặc biệt. Khi cổ phiếu mới phát
hành, nó được bán với giá 25 đô la một cổ phần. Trong suốt nhiều năm, thỉnh thoảng
cổ phiếu đã rớt xuống đến 5 đô la hoặc thấp hơn, Marty cùng Doris đã âm thầm
nhanh chóng mua lại toàn bộ cổ phiếu. Do đó, công ty có gần 400.000 cổ phần được
mua lại trong nhiều năm (cổ phiếu phát hành được công ty mua lại). Giá trung bình
của cổ phiếu đó xấp xỉ 10 đô la một phần và giá trị trên thị trường hiện nay là 28 đô
la một phần.
Marty đề nghị để ông lo việc mua các sản phẩm thực phẩm Hayes, các ông chị
em chấp nhận một cách biết ơn. Ông tìm được cách giảm từ 7 triệu đô la xuống còn
6.188.000 đô la. Sau đó, ông đề nghị đổi 221000 cổ phần với giá thị trường hiện tại
lấy công ty Hayes. Marty vạch rõ cho Hayes thấy, Pulaski là một công ty được coi
trọng đang phát triển không ngừng, nó đã liên tục thanh toán cổ tức 0,25 đô la/cổ
phần mỗi quý trong mười năm qua. Hayes chấp nhận trao đổi. Thế là các cổ phiếu
phát hành được công ty mua lại giá xấp xỉ 2.210.000 đô la đã mua được công ty trị
giá 6.188.000 đô la mà Marty đã thoả thuận. Như vậy, nhà Pulaski tiết kiệm được
tổng cộng 3.987.000 đô la. Tất cả các anh chị em đều hài lòng và biết hơn Marty vì
sự chăm sóc không ngừng của ông.
Thế rồi, thật buồn đau, sau khi mua được công ty mới, Doris qua đời, gia đình
kiệt sức vì quá đau buồn. Marty rất buồn bã vì ông đã vô cùng yêu mến Doris trong
suốt nhiều năm. Ông luôn lấy làm ngạc nhiên về cách bà lấy lại tinh thần, bà không
bao giờ đánh mất sự ấm áp và quyến rũ đặc biệt như một phụ nữ trẻ. Thế rồi Marty
quyết định giao toàn bộ cổ phiếu của ông cho các con. Ông đã 75 tuổi, ông không
cần tiền. Ông chưa bao giờ thực sự muốn mua cổ phiếu hay sở hữu bất kỳ phần nào
của công ty. Ông chỉ mua một phần ba cổ phiếu để giúp đỡ Doris, vì ông biết bà sẽ
không bao giờ chấp nhận sự giúp đỡ tài chính của ông bằng bất kỳ cách nào khác.
Marty đề nghị họ điện thoại cho ông nếu ông có thể giúp đỡ gì cho họ, mặc dù ông
cho rằng chắc chắn họ có thể xử lý bất kỳ chuyện gì xảy ra. Ông yêu cầu họ lấy một
phần lợi nhuận thu được từ cổ phiếu ông giao cho họ để giúp đỡ các tổ chức nuôi
những người nghèo túng ăn ở. Ông yêu cầu thành lập một quỹ tài trợ giúp các tổ
chức của tất cả các nhóm tôn giáo, chăm sóc cho các mục sư, thầy tế đã nghỉ hưu,
và những ai không thể tiếp tục thành công trong cuộc đời. Doris đã luôn luôn giúp đỡ
họ theo cách của bà, vì họ đã cho bà niềm tin và hy vọng khi bà cần nó nhất. Marty
đề nghị lấy 500.000 đô la lập quỹ uỷ thác vì lòng kính trọng mẹ họ. Marty, Derek và
Leah đồng ý, một thủ tục được đặt ra nhằm quản lý quỹ uỷ thác trong tương lai.
Doanh nghiệp mới đã hoạt động, Derek giữ lại tên Hayes, nhưng phát hiện một
số vấn đề khi anh bắt đầu mở rộng. Anh phát hiện, chi phí vận chuyển quá cao, và
mặc dù anh biết, anh có thể mở rộng ra toàn liên bang, anh không biết thực hiện
bằng cách nào mà không ngốn hết lợi nhuận. Ngoài ra, các hệ thống siêu thị đòi
công ty đóng gói theo nhãn hiệu của riêng họ, anh không biết chắc có nên làm việc
đó không. Derek cho rằng, họ nên phát triển các sản phẩm của riêng họ và thúc đẩy
theo hướng đó.
Trong khi các anh chị em vật lộn với khó khăn, bất ngờ có đơn kiện vì bị ngộ
độc thức ăn. Một số người nói họ đã trở nên rất khó chịu sau khi ăn rau Hayes. Trên
truyền hình, họ đề cập đến việc Hayes là một công ty con của nhà Pulaski. Các anh
chị em lập tức họp bàn quyết định các phản ứng trước khi có quá nhiều tổn thất.
Trong khi đó, Jacob "Tí hon" Ramsey, đến tiếp xúc đặt vấn đề muốn thảo luận
khả năng nhập được bán công ty cho công ty của anh ta. Ramsey đã tích luỹ cổ
phiếu của Pulaski trong một thời gian, và đang sở hữu 15% tổng số cổ phiếu lưu
hành. Cổ phiếu hiện nay đang được giá bán 35 đô la một cổ phần, và anh đã chuẩn
bị chào giá 55 đô la một phần để chiếm lấy công ty. Khi Marilyn bảo anh ta, công ty
không quan tâm đến việc sát nhập hay sang nhượng, Ramsey đe doạ bằng cách này
hay cách khác sẽ lấy được công ty.
Lúc này, Marty đã qua đời, thế là không có ai để góp ý cho các anh chị em. Tuy
nhiên, họ cho rằng, họ có thể tự xử lý mọi việc. Doanh thu của công ty đã phình ra
tới hơn 100 triệu đô la một năm và công ty vẫn đang phát triển. Tuy nhiên, vấn đề
ngộ độc phải được giải quyết không chậm trễ.
Câu hỏi
1. Doris đã thể hiện những tính cách nào làm cho bà thành công
sau khi bị ném vào cảnh bần hàn?
2. Theo bạn có khả năng bắt đầu một việc kinh doanh trong một
căn bếp nhỏ và phát triển nó thành một đế chế không? Doris đã làm thế nào
để có khả năng biến một sản phẩm thường thành một sản phẩm đặc biệt có
thể bán được?
3. Theo bạn Marty có quyết định sự thành công của Doris không?
4. Derek tung sản phẩm của họ ra thị trường các khu vực khác
như thế nào? Theo bạn, có khả năng thu xếp nào để thực hiện việc đó không?
Làm thế nào một công ty ở bờ biển phía Tây bán được sản phẩm của họ ở bờ
biển Đông mà chi phí vận chuyển không phá hỏng cơ cấu giá của họ?
5. Theo bạn, nhà Pulaski có nên đóng gói nhiều sản phẩm hơn cho
các công ty khác muốn bán sản phẩm của họ với nhãn hiệu riêng của họ
không? Có thể phát triển việc này thành kinh doanh có lãi không? Các anh chị
me sẽ làm gì giải quyết vấn đề ngộ độc thực phẩm? Bạn khuyên họ làm gì?
Theo bạn, sau vấn đề ngộ độc thực phẩm, sản phẩm của Hayes có bị giảm
tiêu thụ không? Theo bạn, Jacob "Tí hon" Ramsey có thể âm mưu gây ra mối
hoảng sợ ngộ độc nhằm giảm giá trị của công ty xuống không?
6. Công ty này có một tổ chức định hướng tương lai, có khả năng
theo kịp những xu hướng thay đổi trong chế độ ăn và dinh dưỡng không?Tại
sao không có nhiều công ty hơn xem xét những chiếnlược phát triển dài hạn?
7. Các anh chị em sẽ làm gì giải quyết vấn đề ngộ độc thực phẩm?
Bạn khuyên họ làm gì? Theo bạn, sau vấn đề ngộ độc thực phẩm, sản phẩm
của Hayes có bị giảm tiêu thụ không? Theo bạn, Jacob "Tí hon" Ramsey có
thể âm mưu gây ra mối hoảng sợ ngộ độc nhằm giảm giá trị của công ty
xuống không?
8. Theo bạn, yêu cầu thành lập quỹ tài trợ của Marty có sai thủ
tục không? Theo bạn, công ty có trách nhiệm xã hội là phải chi một phần lợi
nhuận của họ làm từ thiện không? Bạn có làm như vậy nếu bạn có tiền của
không? Bạn phải làm ra bao nhiêu tiền trước khi nghĩ đến việc hiến một phần
cho việc từ thiện?
9. Bạn có bán công ty nếu bạn là một trong số các anh chị em
không? Bạn có tiếp tục mua lại cổ phần của công ty khi nó rớt giá và bạn có
tiếp tục phát triển bằng cách mua những công ty khác bằng cổ phiếu phát
hành được công ty mua lại không?
10. Cuối cùng, bạn xử lý thế nào với lời đe doạ của Ramsey?
