NHU CẦU CỦA PHỤ NỮ NGHÈO KHU VỰC NÔNG THÔN VIỆT NAM VỚI CÁC DỊCH VỤ TÀI CHÍNH QUẢN LÝ RỦI RO
Nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ dự án của ILO " Mở rộng chương trình Bảo Hiểm và tài chính vi mô ( TCVM) cho lao động nữ trong khu vực phi kết cấu".
Phụ nữ nghèo đăc biệt dễ bị tác đọng bởi những rủi ro vì họ thiếu khả năng tài chính và thiếu các tài sản khác. Một sự cố nhỏ như ốm đâu cũng có thể gây tác động bất lợi đến cuộc sống của họ. Vì vậy mục đích của dự án tại Việt Nam là xác định và thử nghiệm những sản phẩm...
Nhu c u c a Ph n Nghèo Khu v c Nông thôn Vi t nam v i các D ch
v Tài chính Qu n lý r i ro
B i c nh:
Nghiên c u ư c th c hi n trong khuôn kh d án c a ILO “M r ng Chương trình B o hi m và
Tài chính vi mô (TCVM) cho lao ng n trong khu v c phi k t c u”.
Ph n nghèo c bi t d b tác ng b i nh ng r i ro vì h thi u kh năng tài chính và thi u các
tài s n khác. M t s c nh như m au cũng có th gây tác ng b t l i n cu c s ng c a h .
Vì v y m c ích c a d án t i Vi t nam là xác nh và th nghi m nh ng s n ph m m i v tài
chính nh m giúp ph n nghèo b o v mình hay i phó v i nh ng r i ro mà h g p ph i trong
cu c s ng hàng ngày.
Ph m vi nghiên c u
M c ích c a nghiên c u là phân tích nh ng r i ro mà ph n nghèo trong khu v c kinh t phi
chính th c g p ph i và các bi n pháp i phó c a h . Nghiên c u so sánh các r i ro ph n nghèo
ph i i m t và các bi n pháp i phó h s d ng nh m xác nh nh ng b t c p có th gi i quy t
b ng các d ch v tài chính qu n lý r i ro như hình th c ti t ki m linh ho t, vay nóng hay b o
hi m.
Phương pháp lu n:
M c ích c a nghiên c u là hi u rõ hơn v r i ro mà các khách hàng hai i m l a ch n mi n
B c Vi t nam c a t ch c TYM và AAV g p ph i. Vì v y m c ích c a i u tra này không tìm
hi u nh ng r i ro mà ph n nghèo g p ph i và các bi n pháp i phó c a h i di n cho c
nư c Vi t nam. i u tra này không nh m m c ích i di n mà ch ư c xem như là m t nghiên
c u th trư ng khách hàng c a TYM và AAV.
Nghiên c u t p trung vào các khách hàng c a hai t ch c TCVM. Ban u, m c ích c a d án
ILO – MOLISA là xác nh các d ch v tài chính qu n lý r i ro và sau ó ti n hành th nghi m
các s n ph m l a ch n v i s h p tác c a các t ch c tài chính vi mô. Vì v y, hi u rõ hơn nh ng
r i ro mà khách hàng (là ph n ) c a các t ch c tài chính vi mô này g p ph i và các bi n pháp
h s d ng khi ph i i m t v i các r i ro này là r t quan tr ng.
Hai huy n c a TYM và AAV ư c ch n là Ý Yên Nam nh và ông Tri u, Qu ng Ninh.
Vi c l a ch n hai i m này lý do ơn gi n là d ti p c n, g n Hà n i. m i huy n, m i t ch c
TCVM ho t ng t i 11 xã. Trong s 11 xã này, ch n ng u h ng 4 xã m i huy n. Tương t 220
khách hàng và 92 i tư ng không ph i là khách hàng ư c ch n ng u h ng m i huy n trong
s 4 xã ã ch n. Khi vi c ch n m u hoàn thành, nhóm nghiên c u s d ng k t h p các công c
như ph ng v n c u trúc, bán c u trúc và th o lu n nhóm.
K t qu chính:
1. Nh ng r i ro/áp l c kinh t chính
Thành viên trong gia ình m au: m au ư c cho là r i ro l n nh t do kh năng thư ng
xuyên x y ra khi n m i ngư i không làm vi c ư c và l i t n kém. Có 30% h ư c ph ng v n
thư ng xuyên ho c r t thư ng xuyên s d ng ti n cho chăm sóc s c kho . Thêm vào ó, so v i
các chi tiêu khác, chi phí cho chăm sóc s c kho cũng là m t kho n m c khó thanh toán nh t i
1
v i ph n nông thôn. 16% h gia ình th y khó tr cho lo i chi phí ó và 41% th y r t khó tr .
Chi phí chăm sóc s c kho trung bình m t ngư i/năm g n 200.000 ng.
Tai n n: Tai n n ây g m có tai n n giao thông và tai n n lao ng. M i ngư i r t lo g p ph i
tai n n b i vì tai n n không lư ng trư c ư c và có th gây nh hư ng tiêu c c nghiêm tr ng n
gia ình. Theo như th o lu n nhóm thì àn ông tu i lao ng là i tư ng d g p lo i r i ro
này. Tai n n x y ra v i ngư i ki m ti n chính trong gia ình không ch làm m t i thu nh p mà
còn làm tăng chi phí cho gia ình (ví d : chi phí thu c men ch a tr hay t ch c ma chay).
V t nuôi m/ch t: V t nuôi (gia súc, gia c m) m ch t cũng là m t r i ro ph bi n i v i nông
dân. Kho ng 1/3 h gia ình i u tra g p ph i r i ro này trong su t năm qua. V t nuôi ch t có th
gây ra h u qu thi t h i cho gia ình. Các h gia ình thư ng dùng v t nuôi như là m t cách th c
ti t ki m và là v t “ m” kh i nh ng cú s c. Khi m t v t nuôi, các h gia ình m t i m t ph n
ti t ki m quan tr ng và m t i m t v t “ m” quan tr ng khi g p s c. Vì v y, m t v t nuôi làm
tăng áng k tình tr ng b t n thương c a h gia ình.
Các chi phí liên quan n giáo d c: M c dù các chi phí giáo d c bao g m h c phí và các chi
phí liên quan n nhà trư ng khác không t xu t, có th th y trư c và lên k ho ch trư c nhưng
chúng v n là m t áp l c kinh t quan tr ng i v i ph n nghèo. 60% ph n ư c ph ng v n
th y vi c dành ti n cho các kho n chi phí liên quan n giáo d c là khó khăn.
Nh ng r i ro/áp l c kinh t khác g m có r i ro chu t b phá ho i mùa màng và thiên tai. ây
là nh ng r i ro hi p bi n, m t khi nh ng r i ro này x y ra có th gây nh hư ng n m t s
lư ng l n các h gia ình. Còn có m t s áp l c kinh t khác như ph i chi phí cho ám cư i, ám
ma, s m T t và các kho n chi tiêu tiêu dùng khác.
2. Nh ng bi n pháp i phó ư c s d ng nhi u nh t và h n ch
2.1 Ti t ki m:
M c dù nh ng ph n ư c ph ng v n nói r ng h r t khó ti t ki m ti n vì h ch có chút ít ti n
và 90% trong s h nói h có ti t ki m cách này hay cách khác. Hình th c ti t ki m thông d ng
nh t là ti t ki m t i nhà, ti t ki m theo nhóm, ti t ki m b ng cách u tư chăn nuôi gia súc, gia
c m hay mua nông s n (g o), và ti t ki m b ng hi n v t ( kim hoàn). Ti t ki m t nguy n
trong khuôn kh t ch c TCVM cũng là m t bi n pháp quan tr ng ông Tri u. Các hình th c
ti t ki m khác là ti t ki m t ch c tài chính chính th c như ngân hàng hay bưu i n và cho
ngư i khác vay.
Ti t ki m ti n m t t i nhà là m t cách ti t ki m linh ho t. M i ngư i không ph i mang ti n n
b t kì nơi nào hay i n b t kỳ m t gi y t nào và ti n luôn s n sàng b t kỳ lúc nào h c n. 54%
ngư i ư c ph ng v n có ti n ti t ki m nói r ng h ti t ki m ti n t i nhà. Nhưng ti t ki m theo
cách này hoàn toàn không b n v ng vì có s n ti n ti t ki m nhà s d dàng tiêu vào nh ng m c
ích không c n thi t khác. Vì v y khó có th tích lu ư c m t kho n ti n l n. Ti t ki m t i nhà
còn không an toàn vì d b m t tr m hay th m chí là b thành viên khác trong gia ình tiêu m t.
Ti t ki m theo cách truy n th ng H i ti t ki m tín d ng quay vòng cũng r t ph bi n. 38% s
ngư i ư c ph ng v n tham gia vào nhóm ti t ki m. Ti t ki m theo nhóm Ý Yên và ông
Tri u r t an toàn vì nhóm thư ng g m nh ng ngư i là b n bè thân thi t c a nhau, h hàng hay
hàng xóm bi t nhau r t rõ và tin tư ng nhau. Nguyên t c c a nhóm là m i ngư i cùng góp m t s
lư ng ti n như nhau theo kỳ và l n lư t t ng ngư i m t ư c s d ng toàn b s ti n c a c
nhóm góp. Các nhóm ti t ki m này có th phù h p v i các h gia ình nghèo và c th là v i ph
2
n nghèo. S ti n óng m i l n có th th p và khi n lư t ngư i tham gia có th t n d ng l i th
có ư c m t kho n ti n l n. Ti t ki m theo nhóm là m t cách chu n b i phó v i các áp l c
kinh t hi u qu nhưng chưa ư c linh ho t trong trư ng h p ngư i nào ó t nhiên rơi vào tình
tr ng m t mát v tài chính. Trong nh ng tình hu ng ó khi ngư i ta c n ti n thì thư ng không có
s n. Thêm vào ó, v i ph n nghèo không ph i lúc nào cũng có th d dàng ti t ki m theo nhóm
vì ph i tìm ư c nh ng ngư i áng tin c y ng ý cùng nhau góp ti t ki m m t kho n như nhau
v i t n su t như nhau.
Ti t ki m b ng v t nuôi hay nông s n cũng r t ph bi n, 26% ngư i ư c ph ng v n cho bi t h
ti t ki m theo cách này. M i ngư i có th bán v t nuôi hay thóc khi c n ti n. Vì hình th c ti t
ki m này ít luân chuy n ư c nên an toàn hơn (m i ngư i không c dùng kho n ti t ki m này
cho nh ng m c ích không quan tr ng). Nhưng ti t ki m theo cách này có th s ch u r i ro v
giá c và ôi khi không d chia nh ra s d ng, ví d ngư i nào ó ch c n m t kho n ti n nh
nhưng l i có m t con l n r t to, ngư i ó không th bán i n a con l n có ư c kho n ti n c n
thi t. Nh ng h n ch ó cũng r t ph bi n i v i hình th c ti t ki m b ng kim hoàn. Có 13%
ngư i ư c ph ng v n nói r ng h s d ng hình th c ti t ki m b ng kim hoàn.
Ti t ki m t nguy n theo chương trình AAV r t phát tri n ông Tri u. 24% ngư i ư c ph ng
v n ông Tri u có ti t ki m t i t ch c TCVM. Khách hàng ông Tri u bày t s hài lòng
i v i d ch v ti t ki m vì tính linh ho t c a s ti n g i c a d ch v này. M i ngư i có th ti t
ki m m t kho n nh 1.000 ng. Ti n ti t ki m ư c thu t i thôn hai tu n/l n. Nh ng ngư i
không ph i là khách hàng vay c a Qu cũng có th tham gia ti t ki m. M t h n ch c a d ch v
ti t ki m này là khi m i ngư i mu n rút ti n ti t ki m ph i thông báo trư c cho Qu ít nh t 2
tu n. Trong trư ng h p kh n c p, vi c ch m ch này làm m i ngư i c m th y không thu n ti n.
Ch có ít ngư i trong m u i u tra g i ti t ki m t i ngân hàng hay bưu i n (3,5% ngư i ư c
ph ng v n cho bi t là có s d ng 2 hình th c ti t ki m này). ư c bi t, lý do là th t c ph c t p
và quy nh m c g i t i thi u (50.000 ng) c a các t ch c chính th c này. Ngoài th t c ph c
t p ra, m i ngư i còn không mu n ph i i m t quãng ư c xa n ư c ngân hàng hay bưu
i n và ch m c a vào gi làm vi c khi mà h cũng ang ph i làm vi c. ây th c s là m t s
phi n ph c, c bi t khi h ch có m t kho n ti n nh g i.
2.2 Tín d ng:
Vay mư n là m t trong bi n pháp ph bi n i phó v i r i ro và các áp l c kinh t . 82% i
tư ng không ph i là khách hàng ư c ph ng v n cho bi t h cũng ã t ng n n n. G n m t n a
s v n vay (44%) ư c s d ng cho các m c ích s n xu t. V n vay cũng ư c s d ng cho các
m c ích tiêu dùng khác ví d như s m T t (10%), thanh toán các chi phí liên quan n s c
kho (9%), giáo d c (8%), xây d ng, s a sang nhà c a (8%) và cho th c ph m như mua g o
(7%). Các ngu n vay là t h hàng và b n bè, vay t ngư i cho vay n ng lãi, t t ch c TCVM,
Ngân hàng NNPTNT và t Ngân hàng chính sách xã h i.
Vay t h hàng/b n bè ư c bi t là bi n pháp thư ng xuyên nh t i phó v i m au, tai n n
và m t s s ki n trong chu kỳ cu c s ng. Khi vay nóng t h hàng/b n bè, m i ngư i thư ng
không ph i tr lãi su t và có th vay ư c ngay n u ngư i cho vay có s n ti n. V n là nh ng
ph n nghèo thư ng không có nhi u h hàng hay b n bè giàu có, ngư i có th cho vay ti n. M t
h n ch n a hình th c vay này là v v t ch t nói chung không ph i t n kém nhưng v cái giá v
quan h xã h i thì có th r t t.
G n 20% s ph n ư c ph ng v n cho bi t h ã t ng vay ti n t nh ng ngư i cho vay n ng
lãi thư ng xuyên ho c r t thư ng xuyên. Vay t nh ng ngư i cho vay n ng lãi là m t bi n pháp
3
i phó v i r i ro khá thư ng xuyên trong trư ng h p m au hay g p tai n n khi ngư i vay c n
ngay m t kho n ti n l n. Ti n vay ư c t nh ng ngư i cho vay n ng lãi cũng ư c dùng tr
ti n h c phí. Nhóm giàu nh t (trong m u i u tra) cũng ph i nh n i tư ng cho vay này khi
công vi c kinh doanh c n m t kho n ti n l n. H n ch l n nh t c a bi n pháp này là chi phí:
nh ng ngư i cho vay l y lãi thư ng òi lãi su t cao (lãi su t thư ng kho ng 2%/tháng, tuy nhiên
i v i nh ng kho n vay ng n h n, lãi su t kho ng t 0.2% - 0.5%/ngày, tương ương 6%-
15%/tháng).
Vay t t ch c TCVM là m t bi n pháp thông d ng i v i các m u i u tra, vì h u h t nh ng
ph n ư c ph ng v n là khách hàng c a t ch c TCVM (71%). TYM Ý Yên và AAV
ông Tri u cung c p d ch v thu n ti n, áng tin c y và g n gũi v i khách hàng v i giá h p lý
(10-12%/năm). Nhưng h u h t v n vay c a t ch c TCVM là dành cho kinh doanh và theo nh
nghĩa không ư c s d ng cho m c ích tiêu dùng. Ngư i vay v n kinh doanh không th vay ti p
m t món vay cho kinh doanh l n hai n u ngư i ó chưa tr h t l n vay th nh t. Vì v y, ây
không th xem là m t bi n pháp i phó v i r i ro t t. Trên th c t , m i ngư i thư ng vay t b n
bè/h hàng hay ngư i cho vay n ng lãi trong trư ng h p c p bách, và sau ó dùng ti n vay ư c
t t ch c TCVM tr n . TYM ã phát tri n m t “s n ph m v n a m c ích” khách hàng
có th vay song song v i v n kinh doanh chung. Lo i v n vay c bi t này thư ng cho kho n vay
th p và ng n h n (so v i v n kinh doanh chung). V n a m c ích có th s d ng cho b t kỳ m t
m c ích nào, m c ích kinh doanh hay tiêu dùng u ư c. AAV ã ưa ra m t s n ph m tương
t năm ngoái. Nhưng khách hàng v n còn ph i i t 1-3 tu n m i có th vay ư c. Vì v y, nhìn
chung v n vay c a t ch c TCVM chưa th c s áp ng ư c nhu c u c a khách hàng khi h
th c s c n g p ti n.
Vay t ngân hàng chính th c không ư c xem là bi n pháp thông d ng i phó v i trư ng
h p kh n c p. Nh ng ngư i ư c ph ng v n phàn nàn v th t c c ng k nh và th i gian ch i
dài.
2.3 B o hi m:
M c dù các cu c ph ng v n c u trúc cho th y r ng kho ng 60% các h gia ình có mua b o hi m
nhưng nh ng ph n ư c ph ng v n không c p n b o hi m như là m t bi n pháp qu n lý
r i ro thư ng xuyên. Trên th c t , h u h t nh ng h p ng b o hi m thu c lo i b o hi m cho h c
sinh. Cha m h c sinh mua b o hi m cho con b i nhà trư ng khuyên h làm như v y mà không
th c s hi u th u áo v nh ng l i ích c a b o hi m. Th c t ó có th gi i thích lý do t i sao
trong s 23% ngư i mua b o hi m ã t ng g p r i ro thì ch có 14% nh n ư c b i thư ng. S
còn l i 9% không nh n ư c b i thư ng là do th t c ph c t p ho c h không bi t ph i i n
âu yêu c u b i thư ng. Thêm vào ó, m t s lư ng l n nh ng ngư i mua b o hi m không rõ
nh ng lo i t n th t nào thì ư c b i thư ng theo di n b o hi m y t hay b o hi m nhân th .
Nh ng ngư i có th b o hi m y t thư ng phàn nàn v ch t lư ng các d ch v y t .
100% khách hàng c a TYM tham gia Qu tương tr c a TYM mà không nghĩ r ng ó như là
m t hình th c b o hi m (khách hàng c a TYM ư c th c s khuy n khích tham gia vào qu
này). Th c t , Qu tương tr là m t hình th c b o hi m ơn gi n. Qu b o v thành viên trong
trư ng h p t vong: n u m t thành viên qua i, ngư i ó s ư c xoá n và gia ình s nh n
ư c tr c p m c 500.000 ng. Qu này cũng h tr m c h n ch i thành viên trong gia
ình trong trư ng h p b m n ng. Khách hàng r t hài lòng v i d ch v này c a Qu .
Khi ư c h i v nhu c u i v i d ch v b o hi m, 26% ngư i ư c ph ng v n tuyên b c n b o
hi m y t . Con s này không th c s ph n ánh úng th c t là v n m au làm ph n nghèo
nông thôn lo l ng nh t và là m t r i ro thư ng xuyên x y ra nh t. Có th gi i thích i u này b i
4
m t th c t : ni m tin vào h th ng b o hi m y t ã b mai m t i do ch t lư ng y t ôi khi r t
kém.
Hơn 10% ph n ư c ph ng v n quan tâm n b o hi m nhân th . Tuy nhiên, b o hi m nhân
th ư c coi là m t phương ti n ti t ki m hơn là m t bi n pháp tài chính i phó v i cái ch t.
Vì h u h t nh ng ph n ư c ph ng v n là nông dân, nên s quan tâm c a h n b o hi m v t
nuôi r t quan tr ng. 15% nói h c n b o hi m cho v t nuôi nhà mình. Nông dân cũng bày t
nguy n v ng c n có d ch v thú y k t h p v i b o hi m. Nhu c u ti m năng i v i b o hi m cây
tr ng cũng có nhưng không rõ. Ch 8% ngư i ư c ph ng v n nói là h c n d ch v này. C b o
hi m cây tr ng và v t nuôi không ư c cung c p r ng rãi Vi t nam. C th là hai vùng i u
tra không có nh ng lo i s n ph m này.
3. xu t s n ph m m i có th phát tri n b i t ch c TCVM l p l h ng
3.1 Ti t ki m
K t qu nghiên c u kh ng nh r ng nh ng ngư i có thu nh p th p có th ti t ki m và c n nh ng
d ch v ti t ki m phù h p. Ti t ki m là m t bi n pháp ph bi n mà ph n nông thôn s d ng khi
g p ph i nh ng s ki n t xu t có tính tiêu c c hay nh ng áp l c kinh t có th lư ng trư c. Các
cơ ch ti t ki m hi n có không an toàn, không linh ho t ho c không th ti p c n ư c. Ph n
nghèo nông thôn c n m t d ch v ti t ki m an toàn, g n gũi và thu n ti n cho phép h ti t ki m
nhi u/ít m c có th ; và ti p c n ư c khi h c n ti n và ưa ra m c lãi su t c nh tranh. T ch c
TCVM ã i u tra (AAV và TYM) có nh ng l i th khác nhau cung c p m t d ch v như v y:
hai t ch c này cung c p s an toàn, d ch v g n gũi và s ti n l i. S n ph m ti t ki m linh ho t
nh t v m t qu n lý là ti t ki m không kỳ h n. Tuy nhiên, s n ph m này có th làm phát sinh các
chi phí giao d ch cao cho t ch c và yêu c u ph i có m t H th ng thông tin qu n (MIS) lý v ng
ch c. T ch c TCVM cũng có th xem xét các s n ph m ti t ki m có kỳ h n và g i góp cho
nh ng ngư i mu n ti t ki m cho nh ng s ki n ã lư ng trư c (ti t ki m cho giáo d c, ti t ki m
s m t t, ti t ki m chu n b cư i xin…).
3.2 V n vay
Ph n nông thôn c n ti n cho r t nhi u m c ích ch không ch u tư vào kinh doanh. K t
qu i u tra cho th y r ng ch kho ng g n m t n a (40%) v n vay ư c s d ng cho các ho t
ng t o thu nh p. Nghiên c u cũng cho th y r ng trong trư ng h p kh n c p như tai n n hay m
n ng, h u h t ngu n vay ti n thư ng xuyên là t h hàng/b n bè hay t ngư i cho vay l y lãi.
i phó v i các trư ng h p kh n c p hay các áp l c kinh t (h c phí, tiêu T t…) ngư i nghèo có
th s d ng các bi n pháp cùng ư ng là bán nh ng tài s n sinh l i, cho con ngh h c, hay bu c
con ph i i làm thêm ki m ti n…
áp ng nh ng nhu c u c a khách hàng t t hơn, các t ch c TCVM nên xem xét a d ng hoá
danh m c v n vay b ng cách ưa thêm lo i v n vay v i m c ích phi kinh doanh vào danh sách
s n ph m c a mình. V n vay kh n c p có th áp ng yêu c u vay ngay l p t c khi c n là m t
gi i pháp. S n ph m ó có th giúp ph n nghèo tránh ph i dùng n nh ng bi n pháp tiêu c c
nh hư ng n công vi c kinh doanh và i s ng c a h . H n m c tín d ng i v i nh ng khách
hàng có l ch s hoàn tr t t có th là m t gi i pháp khác.
3.3 B o hi m
B o hi m có th là m t công c phù h p và có hi u qu kinh t trong m t s hoàn c nh c th .
B ng cách chia s r i ro cho nhi u h gia ình, các s n ph m b o hi m có kh năng b o v h
kh i nh ng r i ro nghèo ói, s c kho , t vong và m t kh năng. B ng cách chia s r i ro cho
m t s lư ng l n các h gia ình, b o hi m có th b o v h kh i nh ng t n th t nghiêm tr ng
5
(liên quan n thu nh p trung bình) m t m c chi phí hàng năm trong ph m vi ngân sách c a gia
ình. Trong khi các h gia ình nghèo có nhu c u chia s r i ro, và các s n ph m b o hi m, thì
v n t ra là li u các nhà cung c p có th phát tri n và cung c p nh ng s n ph m như v y m t
cách hi u qu và có kinh t hay không1.
Nghiên c u cho th y s c kho là m i quan tâm hàng u c a ph n nghèo. B o hi m y t vì v y
mà c bi t phù h p. Tuy nhiên, vì tính ph c t p c a vi c cung c p b o hi m y t và ã có s can
thi p Chính ph Vi t nam vào lĩnh v c này nên khuy n ngh r ng các t ch c TCVM không nên
tr c ti p tham gia cung c p d ch v b o hi m y t .
Nghiên c u cho th y r ng nh ng s n ph m b o hi m khác như b o hi m tín d ng, b o hi m con
ngư i hay b o hi m v t nuôi có th là nh ng s n ph m h u ích i v i các h gia ình nghèo.
Tuy nhiên, b o hi m nói chung (không ch b o hi m y t ) c c kỳ ph c t p và òi h i nh ng k
năng r t c th (như chuyên môn nh giá). Vì v y khuy n ngh r ng các t ch c TCVM không
nên tr c ti p cung c p nh ng d ch v b o hi m ó. T ch c TCVM nên t p trung vào các s n
ph m b o hi m ơn gi n như b o hi m tín d ng hay b o hi m con ngư i. Các t ch c TCVM
nên khai thác các m i liên k t v i các công ty b o hi m.
1
Cung c p B o hi m cho h gia ình có thu nh p th p. Ph n I: Tài li u gi i thi u v các Nguyên t c B o hi m và
S n ph m c a Brown và Churchill, Calmeadow, 1999.
6
