Nhân một trường hợp vỡ cơ hoành
Chuẩn đoán dựa trên xquang, CT scan và ho c siêu âm. Chúng tôi báo cáo m t trư ng h p v cơ hoành ph i sau ch n thương, ư c siêu âm phát hi n sau 27 ngày nh p vi n. Case report Rupture diaphragma, maybe spontaneous or after thorax or thoracoabdominal traumatisms, often cause motor vehicle accident. To diagnose relying on X ray, CT scan and or ultrasound. We present case report right rupture diaphragma after trauma, detected after 27 days admitted to hospital. I. M U
Ch n thương b ng kín ho c ch...
NHÂN M T TRƯ NG H P V CƠ HOÀNH
DO CH N THƯƠNG Ư C PHÁT HI N QUA SIÊU ÂM
Nguy n H u Chí 1– ào Trung Hi u 2
Ca lâm sàng
V cơ hoành, có th t nhiên ho c sau ch n thương ng c ho c b ng ng c, thư ng do tai n n
giao thông. Ch n oán d a trên xquang, CT scan và ho c siêu âm. Chúng tôi báo cáo m t
trư ng h p v cơ hoành ph i sau ch n thương, ư c siêu âm phát hi n sau 27 ngày nh p vi n.
Case report
Rupture diaphragma, maybe spontaneous or after thorax or thoracoabdominal traumatisms, often
cause motor vehicle accident. To diagnose relying on X ray, CT scan and or ultrasound. We present
case report right rupture diaphragma after trauma, detected after 27 days admitted to hospital.
I. M U
Ch n thương b ng kín ho c ch n thương ng c b ng, m t tai n n cũng thư ng g p trong
nhi khoa, c bi t là tai n n giao thông, nhưng t n thương cơ hoành ơn thu n ho c ph i h p
hi m g p. Ch n oán v cơ hoành ph n l n d a trên ch p X quang ng c ho c CT scan, siêu
âm chưa ư c c p nhi u. Nhân m t trư ng h p v cơ hoành do ch n thương ư c phát
hi n qua siêu âm, chúng tôi xin trình bày ca lâm sàng và h i c u l i y văn.
II. CA LÂM SÀNG
B nh nhi T.V. Nam, 14 tu i, nhà Long An, ư c B nh vi n LA chuy n v i ch n oán
v gan, g y xương ch u, tràn máu màng ph i ph i. Cách nh p vi n 7 gi , bé ng i trên xe y
hàng cùng 2 tr khác, tu t d c, xe è lên b ng, nh p vi n trong tình tr ng thi u máu, M ch
120l n/phút, huy t áp 10/7cmHg, nh p th 22 l n/phút, ph âm bên ph i gi m, ư c x trí
truy n máu, kháng sinh gi m au, d n lưu màng ph i ra khoãng 2 lít d ch (d n lưu 2 l n).
* Xquang ng c N1: g y xương ch u trái, tràn d ch màng ph i ph i. N4: t n thương
vùng gi a và dư i ph i ph i kèm TDMP lư ng ít, nghĩ phù ph i/ d p ph i ph i kèm TDMP
lư ng ít. N5: TDMP
* Siêu âm N1, N4, N5, N10, N12, N17, N24: ghi nh n có d p v gan phân thùy IV-V,
xu t huy t b ng, TDMP ph i lư ng nhi u.
* Ch p CT scan N4, ghi nh n TDMP ph i, t n thương v gan phân thùy IV, d p mô
gan phân thùy III-VII, d ch t do b ng, theo dõi t tĩnh m ch trên gan ph i.
Sau 27 ngày i u tr n i khoa, tình tr ng lâm sàng n nh, nhưng d n lưu màng ph i
v n còn ra d ch dai d ng, ư c siêu âm ng c ki m tra, ghi nh n Hematoma gan phân thùy IV,
cơ hoành m t liên t c, gan ph i n m trong kh i d ch màng ph i, b p b nh kèm TDMP ph i
lư ng v a (H1,H2) ư c ch n oán v cơ hoành ph i gây thoát v gan ph i, TDMP ph i
lư ng v a, hematoma gan phân thùy IV.
(1) Bs CK2 Nhi-Khoa Siêu âm . (2) ThS Trư ng kh i ngo i-BV Nhi ng I 1
B nh nhân ư c m vào N29, ghi nh n vòm hoành ph i rách nham nh # 12cm, ư ng
rách ph c t p và gan thoát v gây viêm dính vùng hoành, không ghi nh n t n thương ph i. Ti n
hành l y toàn b máu c c và d ch ng trong khoang màng ph i, khâu ph c h i cơ hoành.
2
2 2
3
1
1
1 3
H1. H2. Cơ hoành m t liên t c, gan ph i n m trong khoang màng ph i có kèm tràn d ch màng
ph i lư ng v a. (1) TDMP, (2) Gan , (3) cơ hoành
1. B trư c cơ hoành 1. B trư c cơ hoành
2. ư ng rách gan 2. B sau cơ hoành
T NG QUAN-BÀN LU N
V cơ hoành do ch n thương chi m 1-7%[6], ph n l n do tai n n giao thông và thư ng
k t h p t n thương nhi u cơ quan như gan, lách ho c g y khung ch u, nói chung là nh ng
ch n thương n ng. Cơ ch v cơ hoành có th do s gia tăng t ng t áp l c trong b ng do
ch n thương, d n n s gia tăng áng k chênh áp gi a khoang màng ph i và khoang
phúc m c [2]. V cơ hoành bên trái thư ng b , chi m 76-86%, bên ph i 14-20% [4][8], 2 bên
ch có 3,5%.
Ch n oán v cơ hoành có th th b sót t 48-66% [3][6] trong 24-48 gi sau nh p
vi n. 8% ư c ch n oán t sau 6 ngày n 6 tháng. B nh nhân c a chúng tôi ư c ch n oán
sau 27 ngày nh p vi n, m c dù tri u ch ng lâm sàng có c i thi n nhi u, nhưng u làm cho
2
các bác sĩ lâm sàng lo ng i là tình tr ng tràn d ch màng ph i kéo dài và tái l p nhanh. Ph i
luôn nghĩ n nh ng b nh nhân có ch n thương ng c, v khung ch u, ch n thương b ng
kèm tình tr ng hypoxemia.
Các d u hi u g i ý v cơ hoành trên phim X quang ng c là tràn d ch màng ph i vòm
hoành nâng cao ho c x p ph i, hơn n a, v trí ng thông d dày có th góp ph n cho ch n
oán n u nó n m l c ch trong l ng ng c. Nh ng d u hi u trên phim Xquang g i ý v cơ
hoành tùy thu c nh ng thành ph n trong b ng thoát v vào khoang l ng ng c. Trong nhi u
trư ng h p, v cơ hoành trái, t ng thoát v thư ng là i tràng, hơn n a có th th y s dãn
r ng trung th t ho c b t thư ng trung th t. Trên phim X quang ng c, hình nh ch n oán
quang tr ng nh t là vòm hoành nâng cao, hình nh quai ru t trong l ng ng c ho c ng sond
d dày cu n n m trong l ng ng c, s thoát v các t ng c trong l ng ng c, cho hình nh
bóng m trong l ng ng c hình chi c n m, dư i màn hình huỳnh quang, cơ hoành gi m ho c
m tc ng, g i ý v cơ hoành, ch p có c n quang s giúp xác nh ch n oán thoát v
hoành. Ch n oán v cơ hoành nên nghĩ n khi trên phim ch p X quang ng c có b t thư ng.
Các d u hi u siêu âm bao g m s m t liên t c c a cơ hoành, cơ hoành b p b nh, thoát v
gan ho c ru t qua ch khuy t cơ hoành, các d u hi u gián ti p bao g m tràn d ch màng ph i,
t d ch dư i hoành [5]. b nh nhân c a chúng tôi, n u kh o sát siêu âm theo nh ng ư ng
c t thư ng qui, có th ch ghi nh n d u hi u tràn d ch màng ph i, nhưng n u theo ư ng chéo
sư n, qua ó chúng ta có th th y s m t liên t c c a cơ hoành và ph n gan ph i n m cao
trong l ng ng c. ây t ng thoát v là gan ph i. nh ng b nh nhân ch n thương b ng ng c,
siêu âm thư ng ư c s d ng bên c nh vi c ánh giá các t n thương t ng c, vi c phát hi n
các t ng n m trong l ng ng c như gan, lách, ru t cho phép ch n oán thoát v hoành, v cơ
hoành gây thoát v sau ch n thương, ôi khi có th ánh giá s toàn v n c a cơ hoành, n u
m t liên t c cũng có giá tr ch n oán, tuy nhiên nh ng t n thương nh có th siêu âm không
th y. T th c t lâm sàng, khi kh o sát siêu âm b ng ng c nh ng b nh nhân có ch n thương
n ng vùng b ng-ng c, n u có tràn máu màng ph i, nên c nh giác và ánh giá c n th n cơ
hoành, s m t liên t c c a cơ hoành cũng như s hi n di n c a t ng thoát v s cho phép ch n
oán vơ cơ hoành.
Trên CT scan, thoát v các t ng ho c m c n i, xuyên qua ch m t liên t c c a cơ hoành,
hình nh th t c nút chai, do cơ hoành xi t có th nhìn th y rõ trên m t c t sagittal, coronal
ho c tái t o trên 3D. Trong ch n oán v cơ hoành, CT scan có nh y 54-73% và c
hi u 86-90%[6].
III. K T LU N
V cơ hoành có th g p trong nh ng trư ng h p ch n thương ng c ho c b ng-ng c
n ng, nên nghĩ n và n u phim X quang có b t thư ng, nên th c hi n siêu âm b ng-ng c, có
th góp ph n phát hi n t n thương cơ hoành.
3
TÀI LI U THAM KH O
[1] Ali Akbar, Dakshesh H Parikh (1999), Spontaneous rupture of the diaphragm, Arch Dis
Child, 81: 341-342
[2] Ali Nawaz Khan (2006), Diaphragm, Injury and Paresis, eMedecine.
[3] Arendrup HC et al (1982), Traumatic rupture of the diaphragm, Surg Gynecol Obstet,
154(4): 526-30.
[4] Lee W et al (1994), Rupture of the diaphragm after blunt trauma, Eur J Surg, 160(9): 479-83
[5] Kim H.H, Y. R Shin (1997), Blunt traumatic rupture of the diaphragm: sonographic
diagnosis, JUM, 16: 593-598.
[6] Murray John G. et al (1996) Acute rupture of the diaphragma due to blunt trauma:
Diagnostic sensitivity and specificity of CT, AJR, 166 (5):1035-9.
[7] Melzig E. P., M. S. Swank and A. M. Salzberg (1976), Acute blunt traumatic rupture of
the diaphragm in children, Arch of surgery,111, 9.
[8] Smither BM et al (1991), Diagnosis of ruptured diaphragm following blunt trauma: results
from 85 cases, Aust N Z J Surg, 61 (10): 737-41.
4