Nhân một trường hợp chảy máu mũi ồ ạt nhiều lần sau chấn thương mặt
Chảy máu mũi do nhiều nguyên nhân khác nhau,việc chẩn đoán nguyên nhân cũng còn gặp nhiều khó khăn đặc biệt những trường hợp chảy máu mũi nặng,sự cần thiết của việc đưa các trang thiết bị kỹ thuật cao vào chẩn đoán vị trí điểm chảy là vô cùng quan trọng,sau đây chúng tôi xin giới thiệu một trường hợp chảy máu mũi tái phát ồ ạt với khối lượng nhiều có thể đe doạđến tính mạnh bệnh nhân mà phải cần đến các phương tiện kỹ thuật cao như chụp mạch xoá nền và chụp CT đa lớp......
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
NHAÂN MOÄT TRÖÔØNG HÔÏP CHAÛY MAÙU MUÕI OÀ AÏT NHIEÀU LAÀN
SAU CHAÁN THÖÔNG MAËT
Nguyeãn Troïng Minh*, Hoaøng Baù Duõng*, Phaïm Phöông Mai*, Leâ Haønh*,
Traàn Minh Tröôøng* & taäp theå L6B1*
TOÙM TAÉT
Chaûy maùu muõi do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau,vieäc chaån ñoaùn nguyeân nhaân cuõng coøn gaëp nhieàu
khoù khaên ñaëc bieät nhöõng tröôøng hôïp chaûy maùu muõi naëng,söï caàn thieát cuûa vieäc ñöa caùc trang thieát bò kyõ
thuaät cao vaøo chaån ñoaùn vò trí ñieåm chaûy laø voâ cuøng quan troïng,sau ñaây chuùng toâi xin giôùi thieäu moät
tröôøng hôïp chaûy maùu muõi taùi phaùt oà aït vôùi khoái löôïng nhieàu coù theå ñe doaïñeán tính maïnh beänh nhaân maø
phaûi caàn ñeán caùc phöông tieän kyõ thuaät cao nhö chuïp maïch xoaù neàn vaø chuïp CT ña lôùp caét vaø nhôø ñoù ñaõ
giuùp chuùng toâi can thieäp kòp thôøi,chính xaùc vaø thaønh coâng.
SUMMARY
POST-TRAUMATIC RECURRENT SEVERE EPISTAXIS (Case report)
Nguyen Trong Minh, Hoang Ba Dung, Pham Phuong Mai, Le Hanh, Tran Minh Truong et al.
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 1 * 2004: 50 - 53
Epistaxis has been caused so far by many causes,the diagnosis for that is still difficult especially in
cases of severe recurrent epistaxis,the nescessary of applycation of new high technic intruments for
diagnosis that causes is very important. We’d like to show to all our colleagues a case in which suffered
from severe epistasis and threatenning to patient’s life.That high technic intrument were Digital
Subtruction Angiography and Multislices computed Tomography,with applycation that intruments we had
found the bleeding artery and then embolized exactly to saved our patient.
ÑAÏI CÖÔNG 1/10/1971 hình soï naõo ñaàu tieân ñöôïc chuïp baèng maùy
caét lôùp vaø naêm 1972 maùy ñöôïc ñöa ra söû duïng ñaàu
Ñaàu nhöõng naêm 1900 baét ñaàu coù nhieàu coâng tieân treân theá giôùi, naêm 1974 Ledley (Myõ) laø ngöôøi
trình nghieân cöùu öùng duïng X-Quang trong chaån ñoaùn ñaàu tieân hoaøn thieän maùt caét lôùp toaøn thaân, nhaân loaïi
môû ra moät trang môùi cho nhaân loaïi veà vieäc duøng phaûi caàn gaàn hai thaäp kyû sau (1989) môùi cho ra ñôøi
nhöõng hình aûnh ñeå chaån ñoaùn,ban ñaàu nhöõng hình moät theá heä maùy caét lôùp hieän ñaïi hôn ñoù laø maùy C.T
aûnh X-quang naøy ñöôïc goïi laø X-quang quy öôùc Xoaén oác (Spiral CT Scans) vôùi nhieàu coâng duïng, tính
(Conventional X-ray).Naêm 1971 A.M Cormack (Myõ) naêng hôn maùy CT quy öôùc cuûa Cormack vaø
vaø G.M Hounsfield (Anh) laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân Hounsfield,ñeán naêm1999 maùy C.T nhieàu lôùp caét
phaùt minh ra maùy chuïp caét lôùp ñieän toaùn (C T scans), (Multislices CT Scans) ra ñôøi.
phaùt minh cuûa hai nhaø khoa hoïc treân laø voâ cuøng quan
Chaån ñoaùn X quang laø phöông phaùp duøng tia X
troïng, noù ñöôïc coi nhö moät böôùc tieán daøi cuûa nhaân
(tia Rôngen) ñeå chieáu vaøo cô theå ngöôøi,muïc ñích cuoái
loaïi trong coâng cuoäc chaån ñoaùn beänh, phaùt minh naøy
cuøng cuûa vieäc naøy laø nhaèm chaån ñoaùn beänh vì tia X coù
cuõng ñöôïc saùnh ngang vôùi phaùt minh tìm ra tia X
khaû naêng ñaâm xuyeân vaät chaát nhöng sau khi ñaâm
naêm 1895 cuûa Roentgen vì vaäy naêm 1979 phaùt minh
xuyeân qua vaät chaát thì moät phaàn tia X bò haáp thuï bôûi
vó ñaïi naøy cuõng ñöôïc nhaän giaûi Noâ ben y hoïc. Ngaøy
* Khoa Tai Muõi Hoïng - BV Chôï Raãy
50 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
vaät chaát maø noù môùi ñi qua vaø döïa treân söï khaùc bieät Taïi beänh vieän Chôï raãy:
naøy maø ngöôøi ta môùi öùng trong chaån ñoaùn maø trong Caùc daáu sinh hieäu oån: Maïch 80 laàn/phuùt, Huyeát
ñoù chaån ñoaùn vò trí chaûy maùu muõi sau chaán thöông laø aùp 130/80 mmHg,ñoàng töû hai beân ñeàu,caùc cô quan
raát höõu ích döïa treân söï toån thöông cuûa xöông voán laø khaùc khoâng phaùt hieän gì laï.
öu theá tuyeät vôøi cuûa CT maø ñaëc bieät cuûa CT theá heä
Nhaäp Khoa Tai Muõi Hoïng luùc 14g30phuùt ñeå theo
môùi, maùy chuïp ña lôùp caét.
doõi.
BEÄNH AÙN Hai ngaøy sau (19/10/02) beänh nhaân ñöôïc ruùt
Haønh chính meches muõi,sau ruùt khoâng chaûy maùu.
Hoï vaø teân: THAÙI PHÖÔÙC HAÛO,sinh naêm 1978, Luùc 19giôø 10 ngaøy 20/10 (moät ngaøy sau ruùt
phaùi: Nam meches) ñoät nhieân chaûy maùu muõi laïi oà aït vôùi khoái
löôïng nhieàu (treân 1000 mml) vôùi caùc sinh hieäu maïch
Ngheà nghieäp: Coâng nhaân, daân toäc: Kinh, Quoác
khoù baét, sau ñoù thì 135 laàn/phuùt, beänh kích thích vôùi
tòch: Vieät Nam
da nieâm nhôït.
Ñòa chæ: 1130 Traàn Höng Ñaïo – Long xuyeân- An
Xöû trí: Lactate ringer 500mml x 2 chai,Glucose
Giang
20% 250mml truyeàn tónh maïch nhanh
Soá hoà sô beänh aùn: 57023 (nhaäp vieän laàn 1)
Nheùt laïi meches muõi tröôùc vaø sau (oáng foley),laøm
Nhaäp vieän laàn I: 14 giôø,20 phuùt ngaøy 17/10/2002 khaån Hematocrit
töø beänh vieän ña khoa An Giang chuyeån ñeán vôùi lyù do
Keát quaû:Ngöng chaûy maùu, Hct: 21,4% vaø truyeàn
CHAÛY MAÙU MUÕI
theâm 4 ñôn vò maùu,
Tieàn söû HA:100/40mmHg,vaø huyeát aùp caûi thieän daàn (luùc
Caùch nhaäp vieän 2 thaùng (khoaûng thaùng 8 /2002) 1giôøcho ñeán 20giôø:130/80mmHg)
bò chaán thöông ñaäp vaøo maët & ñaàu do tai naïn giao Ngaøy 22/10 khoa tai Muõi hoïng hoäi chaån vôùi khoa
thoâng, ngay sau ñoù ñöôïc nhaäp vieän (An giang) vaø chaån ñoaùn hình aûnh vaø thoáng nhaát phaûi laøm DSA tìm
ñöôïc cho toa veà vaø saùng 16/10 ñoät nhieân chaûy maùu ñieåm chaûy,ngaøy 23/10 laøm DSA vaø khoâng ghi nhaän
muõi vôùi löông nhieàu vaø ñöôïc nhaäp vieän trôû laïi, taïi ñaây baát thöôøng treân maïch naõo ñoà.
ñöôïc sô cöùu vaø nheùt meches muõi tröôùc vôùi moät soá
Ngaøy 28/10 beänh nhaân ñöôïc ruùt heát
xeùt nghieäm sau
meches,khoâng chaûy maùu sau ruùt vaø beänh nhaân ñöôïc
Keát quaû xeùt nghieäm khi nhaäp beänh vieän An xuaát vieän 30/10 trong tình traïng khoâng chaûy maùu.
giang: HA 80/50mmHg, Coâng thöùc maùu (Baïch caàu:
Nhaäp vieän laàn II: Luùc 8 giôø 25phuùt ngaøy 25/11
7300/mm3, Hoàng caàu: 2,9 trieäu/mm3, Hematocrit:
(gaàn 1 thaùng sau khi xuaát vieän laàn tröôùc, 3 thaùng sau
23,7%
chaán thöông ñaàu maët do tai naïn giao thoâng) nhaäp
Beänh vieän An Giang xöû trí: vieän laïi do CHAÛY MAÙU MUÕI TAÙI PHAÙT OÀ AÏT Nhaäp
Nheùt meches muõi tröôùc vaø sau,truyeàn 1 ñôn vò BV An giang vaø ñöôïc caáp cöùu
maùu, Nacl 9‰, Lactat ringer 500mml Xeùt nghieäm: HC 2.2 trieäu/mm3, BC 38.900
Keát quaû: Ngöng chaûy maùu,HA: Huyeát aùp /mm3, TC 480.000/mm3- Hct: 21%
110/60mmHg,Maïch: 92 laàn/phuùt Xöû trí: truyeàn maùu,truyeàn dòch vaø nheùt meches
Chuïp phim CT: Vôõ thaønh ngoaøi hoác maét P,gaõy muõi tröôùc vaø sau --- Chuyeån BVCR
cung goø maù P vaø chöa ghi nhaän khoái choaùn choã trong Taïi BV Chôï Raãy: Nhaäp khoa TMH trôû laïi vaø ñöôïc
soï vaø baát kyø toå thöông naøo khaùc vaø sau ño beänh ñöôïc theo doõi, truyeàn nöôùc vaø ñieän giaûi vaø laøm theâm caùc
chuyeån Beänh vieän Chôï raãy.
xeùt nghieäm veà maùu (Hoà sô beänh aùn soá ø64695)
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 51
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
Keát quaû: Ngaøy 30/11 Hct 22% vaø 1/11 thì Hct
24,9%
Chuïp CT ña lôùp caét 26/11 ghi nhaän moät daáu hieäu
raát quan troïng: Vôõ xoang böôùm (P)
Laøm DSA laàn 2 ngaøy 27/11: Khoâng ghi nhaän baát
thöôøng naøo treân hai heä caûnh
Luùc 19 giôø cuøng ngaøy beänh laïi chaûy maùu muõi oà aït
vôùi khoái löôïng nhieàu,xeùt nghieäm cho thaáy HA:
60/40mmHg vaø luùc 19g30ph: 90/60mmHg, 19g45p
HA:100/60mmHg Hình 2: Chuïp CT ña lôùp caét 26/11 cho thaáy coù maùu tuï
Xöû trí caáp cöùu vôùi hai ñöôøng truyeàn Nacl trong loøng xoang böôùm P nhöng khoâng cho thaáy vôõ
9‰500ml x 2, Lactate ringer 500ml truyeàn TM xöông (laùt caét naøy tröôùc laùt sau < 1mm)
nhanh,transamine 1 oáng TM
Hoäi chaån khoa TMH 28/11 vôùi keát luaän: Vôõ thaønh
xoang böôùm P gaây toån thöong ñoäng maïch caûnh trong
P
Luùc 15g30 ngaøy 30.12/02 ñoät nhieân chaûy maùu taùi
phaùt oà aït, löôïng maùu maát chöøng 1000ml. Toaøn khoa
TMH quyeát ñònh thaét ñoäng maïch caûnh chung P vaø
cuoäc moå thöïc hieän luùc 23giôø ngaøy 30.11 vaø ñöôïc ruùt
heát meches, oáng Foley vaøo ngaøy 2/12/02, ñöôïc theo Hình 3. Keát quaû:Vôõ xoang böôùm P- laùt caét naøy caùch
doõi tieáp tuïc taïi khoa cho ñeán ngaøy 10/12 thì ñöôïc xuaát laùt caét treân (H2) < 1mm cho thaáy coù vôõ thaønh xoang
vieän trong tình traïng khoâng chaûy maùu, veát moå khoâ, böôùm(muõi teân chæ)
lieàn toát.
Hình 4. Vôõ nhieàu maûnh taïi thaønh sau xoang böôùm
(muõi teân chæ)
Hình 1: Hình aûnh DSA cho thaáy bình thöôøng (DSA
laàn 1) BAØN LUAÄN
Trong tröôøng hôïp naøy chuùng ta thaáy beänh nhaân
coù tieàn söû chaán thöông naëng vuøng ñaàu maët tröôùc ñoù
nay ñoät nhieân chaûy maùu oà aït nhieàu laàn khieán chuùng
toâi nghó coù toån thöông ñoäng maïch lôùn,ngoaøi vieäc
nheùt meches thoâng thöôøng thì vieäc chuïp maïch laø
vieäc laøm ñuùng ñeå tìm ñieåm chaûy, tuy nhieân ñaây laø
tröôøng hôïp ñaëc bieät khi ñaõ thöïc hieän hai laàn chuïp
52 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
DSA nhöng cuõng khoâng phaùt hieän ñieåm maïch ñang töø muõi sau chuû yeáu quanh vuøng hoá böôùm khaåu caùi,
chaûy,vieäc duøng CT ña lôùp caét trong chaån ñoaùn cuõng laø xoang haøm, tuy nhieân vieäc toån thöông ñoäng maïch
moät kinh nghieäm quyù vì CT ña lôùp caét vôùi nhöõng laùt caûnh trong phaûi ñöôïc nghó ñeán nhö tröôøng hôïp naøy.
caét (slice) mòn < 1mm vaø khaû naêng taùi taïo hình aûnh Ngoaøi vieäc khaùm kyõ toaøn thaân cuõng nhö caùc xeùt
cho pheùp thaáy roõ nhöõng toån thöông cuûa xöông duø raát nghieäm thöôøng quy ñöôïc ñöa ra ñeå ñaùnh giaù moät
nhoû,trong tröôøng hôïp naøy lôïi theá cuûa CT ña lôùp caét laø caùch ñaày ñuû tình traïng cuûa beänh nhaân thì vieäc duøng
chaån ñoaùn ñöôïc vò trí toån thöông xöông böôùm gôïi yù caùc kyõ thuaät cao nhö chuïp DSA hoaëc chuïp CT ñaëc
cho chuùng toâi nghó ñeán coù theå coù toån thöông ñoäng bieät laø CT ña lôùp caét trong chaån ñoaùn ñaõ goùp phaàn lôùn
maïch caûnh trong (P) ñoaïn ñi qua xoang böôùm vaø cuoái trong vieäc tìm ra vò trí chaûy maùu vaø xöû trí chaûy maùu
cuøng giuùp chuùng toâi quyeát ñònh thaét ñoäng maïch caûnh muõi taùi phaùt moät caùch hieäu quaû.
chung beân naøo, trong tröôøng hôïp naøy laø beân (P) laø
hoaøn toaøn chính xaùc. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. WILLIAM WAYNE MONTGOMERY: Surgery of the
Qua theo doõi hôn 1 naêm qua beänh nhaân ñöôïc taùi UPPER RESPIRATORY SYSTEM,1982
khaùm thöôøng xuyeân 1 thaùng /laàn trong 3 thaùng ñaàu 2. PAPARELLA AND SHUMRICK: “Radiology of the
nose and paranasal sinuses”. Otolaryngology.1980,
vaø 3 thaùng /laàn trong 9 thaùng cuoái, hieän tình hình p1021-1025
beänh nhaân raát toát nhö khoâng chaûy maùu laïi vaø sau 1,5 3. BYRON.J.BALEY: Head & Neck surgery,p 435-
438,1996
thaùng keå töø khi xuaát vieän beänh nhaân ñaõ trôû laïi laøm
4. F.LEGENT,P.FLEURY, “ Caå nang thöïc haønh Tai Muõi
vieäc bình thöôøng. Hoïng”, Taäp II Muõi xoang,Boä moân Tai Muõi Hoïng
tröôøng ñaïi hoïc y-döôïc,1992
KEÁT LUAÄN 5.http://www.pharm.sunysb.edu/classes/hbh3...re/Allergy/Na
salDecongestantsSummary.htm m
Chaûy maùu muõi taùi phaùt sau chaán thöông thöôøng 6. MARSHAL STROM: Manual of otolaryngology- “
laø naëng vì maát nhieàu maùu vaø dieãn tieán nhanh coù theå Diagnosis and therapy”,Second edition,1992,p 25-33.
7. ANDREW S. JONES: Disease of the neck, Nose and
nguy haïi ñeán tính maïng beänh nhaân, ñoøi hoûi caáp cöùu Throat,1998,p844-855
kòp thôøi. 8. JENNIFER RUBI: “The Management of
Epistaxis”,1990,p 19-41
Vôùi ñaëc ñieåm veà cô theå hoïc cuûa muõi maø khi bò 9. Hoà sô beänh aùn soá 57023 vaø 64695 (10/ 2002) taïi khoa
chaán thöông thöôøng chaûy maùu coù xuaát ñieåm töø phaàn Tai Muõi Hoïng –BVCR
tröôùc (chieám treân 80% tröôøng hôïp) vaø phaàn coøn laïi laø
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 53
