Nguồn điện máy tính: Quan trọng hơn bạn nghĩ
Tài liệu viết về nguồn điện của máy tính. Các vấn đề cơ bản, cách chọn bộ nguồn tốt ...
Ngu n i n máy tính: Quan tr ng hơn b n nghĩ
Khi xây d ng h th ng máy tính m i, ngư i dùng thư ng không m y khi chú ý t i m t
thành ph n r t quan tr ng - b ngu n. Thư ng ngư i ta chi khá b n cho các thành ph n
chính c a máy tính như CPU, RAM, bo m ch ch ... Vi c chi 150 USD cho card h a
th h m i có v h p lý hơn u tư kho n ti n ó cho b ngu n (BN) hay Power Supply
Unit (PSU). Tuy nhiên, nh ng th nghi m cho th y BN óng vai trò quan tr ng i v i
hi u qu ho t ng c a h th ng. Chip lõi kép, h a kép cùng v i nh ng "món chơi"
ng n i n kh ng khi p khác ang ngày càng d n "áp l c" lên BN. Bài vi t này gi i thi u
các khái ni m cơ b n, nh ng thông s quan tr ng, cách th c nh n bi t m t BN t t và
phù h p v i máy tính c a b n.
NH NG V N CƠ B N
T t c các lo i BN khi xu t xư ng u ph i có tem ch ng nh n ch t lư ng v i y
thông s như i n th , công su t...
1. Công su t
Công su t ngu n i n, giá tr ư c tính như sau:
Watt (W) = Voltage (V) x Ampere (A); v i V là hi u i n th Và A là cư ng dòng
i n.
2. Các ư ng i n
B ngu n thư ng có nhi u ư ng i n khác nhau, g m: +3,3V, +5V, +12V, -5V, -12V. Ý
nghĩa c a chúng như sau:
-12V: ư c s d ng chính cho các m ch i n c ng Serial và h u như r t ít ư c dùng trên
các h th ng m i. M c dù các BN m i u có tính tương thích ngư c nhưng công su t các
ư ng -12V ch chưa t i 1A.
-5V: Ch y u s d ng cho các b i u khi n ĩa m m và m ch c p i n cho các khe
c m ISA cũ. Công su t ư ng -5V cũng ch dư i 1A.
0V: ây là ư ng "mát" (Ground) c a các h th ng máy tính cá nhân.
+3,3V: Là m t trong nh ng m c i n th m i trên các b ngu n hi n i, xu t hi n l n
u tiên khi chu n ATX ra i và ban u ư c s d ng ch y u cho b vi x lý. Hi n
nay, các bo m ch ch (BMC) m i u n n dòng +3,3V nuôi b nh chính.
+5V: Nhi m v chính là c p i n cho BMC và nh ng thành ph n ngo i vi. Ngoài ra, các
lo i b vi x lý như Pentium III hay AthlonXP cũng l y i n t ư ng 5V thông qua các
bư c n n dòng. Trên nh ng h th ng m i, a s các thành ph n linh ki n u d n chuy n
qua s d ng ư ng 3,3V ngo i tr CPU và BMC.
+12V: Trong các h th ng máy tính hi n i, ây là ư ng i n óng vai trò quan tr ng
nh t, ban u nó ư c s d ng c p ngu n cho mô tơ c a ĩa c ng cũng như qu t ngu n
và m t s thi t b làm mát khác. V sau, thi t k m i cho phép các khe c m h th ng, card
m r ng và th m chí là c CPU cũng "ăn theo" dòng +12V.
Khi công t c ngu n ư c nh n l n u tiên và BN kh i ng, nó s m t m t kho ng th i
gian các thành ph n trong ngu n xu t ra i n năng cho các thành ph n máy tính ho t
ng. Trư c khi ó, n u máy tính kh i ng, các linh ki n s d b h ng hóc ho c ho t
ng không bình thư ng do ư ng i n chưa n nh. Chính vì v y trên các h th ng m i,
ôi khi ph i m t t i 1-2 giây sau khi b n nh n nút công t c máy thì h th ng m i b t u
làm vi c. i u này là do h th ng ph i ch tín hi u èn xanh cho bi t i n th ã s n sàng
t BN g i t i BMC. N u không có tín hi u này, BMC s không cho phép máy tính ho t
ng. Trong s các ư ng i n chính, nh ng ư ng có giá tr dương (+) óng vai trò quan
tr ng hơn và b n ph i luôn m t t i chúng. M i ư ng s có ch s Ampere (A) riêng và
con s này càng cao càng t t. Công su t t ng ư c tính b ng công th c W= VxA. Ví d
i v i BN có ư ng 3,3V là 30A, 5V là 30A và 12V là 25A thì các ư ng i n và công
su t ư c tính như sau:
+ Công su t ư ng i n 3.3V = 3.3V x 30A = 100W
+ Công su t ư ng i n 5V = 5V x 30A = 150W
+ Công su t ư ng i n 12V = 12V x 25A = 300W
Như v y t ng công su t ngu n s là 100W + 150W + 300W = 550W. Tuy nhiên trên th c
t còn nhi u y u t khác nh hư ng t i con s t ng này và chúng ta s c p t i ph n
sau bài vi t.
3. Chu n c a b ngu n
Chu n th ng tr hi n nay trên máy tính bàn nói chung chính là ATX (Advanced
Technology Extended) 12V, ư c thi t k b i Intel vào năm 1995 và ã nhanh chóng thay
th chu n AT cũ b i nhi u ưu i m vư t tr i. N u như v i ngu n AT, vi c kích ho t ch
b t ư c th c hi n qua công t c có b n i m ti p xúc i n thì v i b ngu n ATX b n
có th b t t t b ng ph n m m hay ch c n n i m ch hai chân c m kích ngu n (dây xanh lá
cây và m t trong các dây Ground en). Các ngu n ATX chu n luôn có công t c t ng có
th ng t hoàn toàn dòng i n ra kh i máy tính. ATX có 5 nhánh thi t k chính:
- ATX: jack chính 20 chân (thư ng dùng cho Pentium III ho c Athlon XP).
- WTX: jack chính 24 chân, dùng cho Pentium II, III Xeon và Athlon MP.
- ATX 12V: jack chính 20 chân, jack ph 4 chân 12v (Pentium 4 ho c Athlon 64).
- EPS12V: jack chính 24 chân, jack ph 8 chân dùng cho các h th ng Xeon ho c Opteron.
- ATX12V 2.0: jack chính 24 chân, jack ph 4 chân (Pentium 4 775 và các h th ng Athlon
64 PCI-Express)
G n ây xu t hi n m t chu n m i v i tên g i BTX (Balanced Technology Extended) có
cách s p x p các thành ph n bên trong máy hoàn toàn khác v i ATX hi n nay, cho phép
các nhà phát tri n h th ng có thêm tùy ch n nh m gi i quy t v n nhi t lư ng, n...
Chu n BTX ư c thi t k t i ưu cho nh ng công ngh m i hi n nay như SATA, USB 2.0
và PCI Express. Y u t x lý nhi t trong máy tính BTX ư c c i ti n r t nhi u: h u h t
các thành ph n t a nhi t chính u ư c t trong lu ng gió chính nên s tránh vi c ph i
b sung các qu t riêng cho chúng (s gây t n thêm năng lư ng, tăng n và ch t ch i
không c n thi t). Hi n t i b n có th tìm th y m t vài b ngu n v i tem ch ng nh n h tr
BTX nhưng không nhi u vì chưa thông d ng.
4. Các lo i chân c m
Dây c m c a ngu n i n máy tính ư c ánh mã màu r t chi ti t, màu là i n +5v,
màu vàng là +12v, màu en là dây "mát" (Ground)... Chúng ư c t p h p l i thành nh ng
d ng chân c m cơ b n sau ây:
- Molex: S d ng cho các lo i ĩa c ng và ĩa quang, ngoài ra b n cũng có th s d ng
c m qu t và m t s thi t b khác như card h a AGP (Geforce 5, 6 ho c Radeon
X800) hay BMC như c a Asus hay DFI.
- u c m ngu n chính: Nguyên b n ATX ban u có 20 chân c m, chu n m i 2.0 ã
nâng s chân c m chính lên 24 chân. B n cũng có th tìm th y m t s BN có d ng chân
20+4 v i ch t g n cho phép s d ng c trên các BMC v i u i n ngu n d ng 20 hay 24
chân.
- Dây i n ph 12V: Xu t hi n cùng v i h th ng Pentium 4. Dây này g m 4 uc mv i
2 chân 12V và 2 chân "mát".
- u c m SATA: Nh ng BN m i nh t u ph i có t i thi u t 2 t i 4 chân c m d t dành
cho nh ng ĩa c ng SATA hi n i. Tuy nhiên b n cũng có th s d ng các o n dây
chuy n n u như ngu n c a mình không có lo i chân này.
- u PCI-Express: Cũng tương t như v i chân c m SATA, u c m PCI-Express là th
không th thi u trong các BN th h m i. Nh ng ngu n i n v i ch ng nh n SLI ho c
Crossfire cho các h th ng h a kép luôn có t i 2 u c m d ng này s d ng v i card
h a PCI-Express. T t nhiên, n u ngu n c a b n không có u c m mà v n mu n s
d ng card h a m i, b n v n có th s d ng các jack chuy n i ( ôi khi ư c t ng kèm
theo card).
- u c m ĩa m m: Nguyên th y, gi c c m này ư c s d ng cho ĩa m m, nó cũng
g m 2 dây ground, 1 dây +5V và 1 dây +12V. V sau, có khá nhi u thi t b khác cũng s
d ng ki u u c m này như các card h a, u chuy n i ATA – SATA c a ĩa c ng
và th m chí là c BMC như DFI Lanparty NF4.
- u c m EPS 12V 8 chân: Thư ng ư c s d ng cho các BMC workstation trên nh ng
h th ng máy tính chuyên nghi p v i CPU Opteron hay Xeon. G n ây, m t s BMC
desktop m i cũng b t u s d ng u c m này ví d như dòng P5WD2 c a Asus.
Hi n nay, thi t k tháo r i (Modular Concept) c a b ngu n máy tính ang b t u ư c
s d ng. B n hãy th hình dung m t b ngu n chu n ATX 2.01 s có kho ng 8-10 u
c m Molex, 1 u c m chính, m t ho c hai u c m PCI-Express, 1 u 12V, 2 t i 4 u
SATA và m t s các u giao ti p riêng c bi t khác. Tuy nhiên h th ng máy tính c a
b n n u ch m c cơ b n và s d ng chưa t i ½ s u c m này thì ch c ch n vi c s p
x p g n gàng nh ng u c m dư bên trong máy s khá r c r i. Modular Concept cho phép
b n ch c m nh ng dây v i các u n i c n dùng và lo i b nh ng chân không c n thi t.
Nh v y n i th t bên trong case c a b n s g n gàng và t o i u ki n thu n l i cho các
gi i pháp làm mát nói chung. Tuy nhiên ki u thi t k m i này hi n t i m i ch ư c áp
d ng trên nh ng BN cao c p t ti n.
5. Các ư ng i n âm
N u s d ng m t s ph n m m o i n hay th m chí là ng h o, b n s th y các giá tr
c a ư ng i n âm (-) khá th p so v i các ư ng dương (+). i u này là do hi n nay
chúng không còn quan tr ng n a. M c dù m t b ngu n ATX 20 chân có chân s 12 là -
12v và chân s 18 là -5v nhưng h u như không bao gi ư c dùng. M t s thi t b c n t i
i n th âm bao g m:
+ Các card m r ng ISA.
+ C ng serial ho c LAN
+ ĩa m m th h cũ.
6. Th i gian duy trì i n (Hold-up time)
Giá tr Holdup Time xác nh kho ng th i gian tính b ng mili-giây mà m t b ngu n có
th duy trì ư c các ư ng i n ra úng nh m c khi ư ng i n vào b ng t (ví d như
m t i n). i u này r t có ích c bi t khi b n s ng trong khu v c i n không n nh (ví
d trư ng h p i n t ng t ch p ng t r i có l i thì máy tính v n có th ho t ng bình
thư ng). Giá tr Hold-up time c a chu n ATX là 17ms và b ngu n máy tính nên có ch s
này càng cao càng t t.
7. Power Factor Correction (PFC)
PFC cho phép vi c cung c p i n t hi u qu s d ng cao. Có hai lo i PFC chính là
Active PFC và Passive PFC. T t c các b ngu n ư c s n xu t vào hi n t i u thu c
m t trong hai lo i này.
- Active PFC: ây là ki u hi u qu nh t. Nó s d ng m ch i n t ng i u ch nh
hi u su t s d ng i n có th t t i 95% (theo lý thuy t). Ngoài ra, Active PFC cũng có
kh năng kh nhi u và căn ch nh ư ng i n vào (cho phép b n c m vào b t kì c m
110V cho t i 220V thông d ng nào mà không c n ph i quan tâm t i các ch s ). Tuy
nhiên do ki n trúc ph c t p c a Active PFC nên nh ng b ngu n dùng công ngh này u
có giá khá cao. M t s b ngu n Active PFC v n cho phép ngư i dùng s d ng công t c
chuy n xác nh dòng i n u vào.
- Passive PFC: ây là ki u thông d ng nh t hi n nay. Khác v i Active PFC, Passive PFC
căn ch nh dòng i n thông qua các t l c và chính vì th kh năng làm vi c c a nó s b
thay i theo th i gian cũng như ch u nh hư ng khá l n t các y u t bên ngoài như nhi t
, ch n ng... Nh ng b ngu n dùng công ngh Passive PFC u yêu c u ngư i dùng
ph i ch nh l i i n th u vào thông qua m t công t c nh . Ngu n Passive PFC có giá r
hơn ngu n Active PFC.
Các lo i ngu n không s d ng PFC (Non PFC) hi n nay u ư c khuy n cáo không nên
dùng. m t s qu c gia EU, m i b ngu n ưa ra th trư ng u ư c yêu c u ph i có
trang b ho c Active PFC ho c Passive PFC. PFC cho phép ti t ki m i n s d ng, gi m
s c t i cho các ư ng dây i n trong nhà: i u này r t có l i khi b n thành l p phòng máy
ho c s d ng nhi u máy cùng m t ngu n i n. B ngu n d ng Active PFC thư ng cho
ư ng i n ra n nh hơn so v i Passive PFC, nh v y thi t b trong máy ho t ng n
nh và có tu i th cao hơn.
8. Năng lư ng c c i và năng lư ng liên t c
M c năng lư ng liên t c (Continuous Power) là ch kh năng c p i n c a ngu n trong
kho ng th i gian dài liên t c còn năng lư ng c c i (Peak Power) l i ch m c t i a trong
kho ng th i gian ng n. Ví d b n c m m t lo t thi t b v i t ng công su t kho ng 430W
vào b ngu n có ch s Continuous Power là 400W, chúng v n có th ho t ng ư c
trong kho ng th i gian ng n n u m c Peak Power c a ngu n t trên 430W nhưng sau
m t kho ng th i gian nh t nh, các linh ki n trong ngu n s b tr c tr c.
9. n
Ch s xác nh n c a m t b ngu n ư c o b ng ơn b dB và nó ph i phù h p v i
n c a môi trư ng làm vi c. L y ví d , trong văn phòng n ào, b ngu n 30dB có th
không ph i là v n nhưng n u trong phòng khách gia ình yên tĩnh, con s này s gây
khó ch u, c bi t là v êm. M t quy t c b t thành văn là b ngu n v i qu t 120mm s
làm vi c êm hơn so v i b ngu n có qu t 80mm hay 90mm t c cao m c dù hi u năng
làm mát c a chúng có th tương ương nhau. Khi b ngu n làm vi c n ng nh c hơn (nuôi
nhi u thi t b ) thì nhi t lư ng do nó t a ra cũng tăng cao và i v i nh ng b ngu n có
qu t t i u ch nh t c , s vòng quay c a qu t cũng tăng lên và khi ó nh ng âm thanh
n ào b t u xu t hi n. Ví d khi m t b ngu n làm vi c m c 70%, ti ng n ch kho ng
20dB nhưng khi lên t i con s 90% thì âm lư ng phát ra s có th lên t i 35dB ho c hơn.
B n nên xem xét kĩ v n này: n u c n ngu n 300W, b n nên ch n lo i 350W công
su t làm vi c v a 85%, n u ch n lo i 400W thì con s này ch còn 75% và có th
n cũng gi m theo.
M t s b ngu n lo i siêu êm có th không s d ng qu t ho c ch dùng nh ng lo i qu t
r t êm nhưng h u h t chúng không dành cho nh ng máy tính bình thư ng vì giá c c t,
i n hình như XG Magnum 500 c a MGE.
N u hay lư n l trên các website công ngh , có th b n cũng s b t g p m t s b ngu n
v i gi i pháp làm mát b ng nư c nhưng lo i này khá nguy hi m i v i nh ng ngư i ít
kinh nghi m.
10. Chi t áp ch nh i n th (Adjustable Pot)
M t s b ngu n t t có kèm theo các chi t áp nh bên trong ch nh hi u i n th cho
các ư ng i n. Trong th c t , n u ư ng i n 12V c a b n t t xu ng dư i 11,5V, nó s
gây ra m t n nh cho toàn h th ng. Hãy nh r ng chu n ATX cho phép i n th m i
ư ng dao ng trong kho ng 5% và b n có th ch nh l i lên 12V thông qua nh ng chi t
áp ó. Tuy nhiên ây là tính năng nâng cao và ch nên th c hi n n u b n bi t mình ang
làm i u gì. M t s s n ph m ngu n chuy n h n các chi t áp này ra ngoài ngư i dùng
t thay i tho i mái ví d như series TrueControl c a Antec.
11. Ch Soft Power và tín hi u ch 5V
Soft Power là cách th c mà b ngu n máy tính ư c b t lên ho c t t i nhưng thay vì
dùng công t c c ng như chu n AT trư c kia thì ư c kích ho t khi BMC ra l nh cho b
ngu n. Cũng nh vào i u này mà ngư i dùng có th i u khi n năng lư ng h th ng qua
ph n m m. B n có th d dàng ki m ch ng i u này b ng kh năng t t máy c a h i u
hành Windows hay b t máy lên t bàn phím, chu t. Nguyên t c chính BMC ra l nh cho
b ngu n là thông qua tín hi u ch c a ư ng +5V Standby. ư ng i n này c l p hoàn
toàn v i các ư ng nuôi thi t b khác và s có tín hi u b t c khi nào b n c m i n vào
ngu n, m t s BMC m i thư ng có èn tín hi u báo tr ng thái +5V Standby. Ngoài ra
trên h th ng máy tính còn có m t vài ư ng i n ph khác, g m:
+ Dòng c m ng +3.3V (+3.3V Sense): Ch c năng chính là theo dõi i n th c a ư ng
+3.3V nuôi BMC. Nh v y, b ngu n có th căn ch nh dòng cho chính xác.
+ i u khi n qu t (Fan Control): Tín hi u i u khi n qu t cho phép h th ng nói chung
và BMC nói riêng thay i t c qu t c a b ngu n. Khi i n th c a dòng này t t xu ng
dư i 1V, qu t s t ng t t. Khi t giá tr trên 10.5V, qu t s ho t ng m c t i a.
Ch c năng chính c a thi t k này là cho phép h th ng t t qu t khi máy tính chuy n sang
tr ng thái ngh (Sleep Mode) ho c thay i t c qu t theo nhi t linh ki n.
+ Theo dõi tr ng thái qu t (Fan Monitor): ây là b n ng hành c a tính năng i u ki n
qu t, nó cho phép theo dõi t c quay c a qu t trong h th ng. Nhi m v chính c a nó là
c nh báo ngư i dùng khi có m t qu t làm mát nào ó g p tr c tr c và ng ng ho t ng.
CÁCH CH N B NGU N T T
B n ang d nh l p m t b máy tính m i và phân vân chưa bi t nên mua b ngu n nào?
Hãy tham kh o nh ng bư c sau ây:
1. Tính toán ư ng i n 12V c a ngu n
Như b n ã bi t, 3 ư ng i n chính c a m t b ngu n là +12V, +5V và +3.3V. Công
su t t ng ư c tính toán d a trên cư ng m i dòng. Tuy nhiên th c t áng bu n là r t
nhi u nhà s n xu t b ngu n máy tính thư ng s d ng th thu t tăng s watt lên b ng
cách " y" nh ng ư ng i n không quan tr ng (+5V và +3.3V). Chính vì th , b n hãy b
qua con s watt và t p trung vào cư ng c a ư ng i n 12V xác nh ch t lư ng
m t b ngu n. Ch s Ampere c a ư ng +12V có th tìm th y trong tài li u i kèm ho c
ngay trên tem s n ph m (ví d +12V: 25A). Chú ý r ng nh ng ngu n ATX12V 2.0 m i có
t i 2 ư ng 12V cho phép chia t i năng lư ng gi a CPU và BMC (+12v1) c l p kh i
nh ng linh ki n khác (+12v2). i u ó cho phép dòng i n n nh hơn. M t s ngu n
th m chí còn có t i 3 ư ng 12V khác nhau ví d như RealPower 550W c a
CoolerMaster. M c dù i u này không có ý nghĩa i v i nh ng h th ng thông thư ng
nhưng khi s d ng v i nh ng máy tính siêu m nh cho game hay các ng d ng chuyên
nghi p thì s có khác bi t l n.
2. m b o tính chính xác
N u b n v a mua m t b ngu n ch 10-20USD v i tem dán 28A cho ư ng +12V thì ch c
ch n i u ó không chính xác. T i th trư ng Vi t Nam hi n nay có nhi u b ngu n kém
ch t lư ng xu t x không rõ ràng, b n th m chí có th mua ư c m t b ngu n công su t
c c cao lên t i 600W-700W v i giá ch 2/3 so v i b ngu n 350W hàng hi u, tuy nhiên
ó không ph i là công su t th c. ó là chưa k ngu n i n kém ch t lư ng thư ng không
n nh sau m t th i gian dài s d ng và có th làm h ng m t s linh ki n t ti n c a
máy tính. Theo kinh nghi m cá nhân, thư ng thì BMC s là n n nhân u tiên.
3. Xem xét v n công su t
B n có th l y ư c nh ng thông s v năng lư ng c a h u h t các lo i thi t b t tài li u
i kèm s n ph m ho c website c a nhà s n xu t tính toán nh m c g n úng. Hai b ng
tham kh o i v i ư ng i n +12V trên s ph n nào giúp b n gi i quy t v n . Chúng
ta có m t ví d h th ng máy tính như sau:
B n có th th y r ng có nhi u thi t b s d ng 2 hay 3 ư ng i n cùng m t lúc. Ví d
như card h a i m i l y năng lư ng t c khe c m m r ng AGP/PCI-Express l n u
c m 12V ngoài. V i m t c u hình máy tính tương i m nh như trên, b n s c n t i ngu n
i n kho ng 350W. Tuy nhiên v i m c ích an toàn, chúng ta nên tính toán dư ra m t
chút.
Th c t , khi xây d ng m t h th ng máy tính, ngư i dùng s có 2 trư ng h p:
a. Làm vi c cơ b n:
Ch c n tính toán úng công su t tiêu th c a các linh ki n, hi m khi c n vư t tr i hơn
nhi u. Chính vì th các y u t ch n b ngu n ch y u t p trung vào yêu c u v an toàn,
ch s ti ng n. Thông thư ng, b n có th tính dư ra kho ng 10%-20% so v i con s d
ki n là v a. Trong trư ng h p trên b n có th ch n ngu n 400W là . T t nhiên chúng ta
c p t i công su t th c ch không ph i ch là nh ng con s ghi trên tem. N u d ki n b
sung thêm các chơi trang trí, qu t hay ĩa, b n s c n t i ngu n 450W v i ư ng 12V
kho ng 24A.
b. Nh ng ngư i thích "ngh ch":
Trong trư ng h p này, ép xung, èn óm, t n nhi t nư c l p trong... s ng n thêm c a b n
r t nhi u năng lư ng. Nh ng thành ph n máy tính ch y t c cao hơn dĩ nhiên s
"ng n" thêm nhi u i n hơn so v i m c nh. Thông thư ng b n s c n thêm t i 45%
công su t và như v y t ng công su t c n thi t trong ví d trên s lên t i 145% x 350W =
507W. ư ng i n 12V s ph i t t i thi u 18.84A x 145% = 27.3A.
M t khi ã tìm ư c m t b ngu n phù h p c v công su t l n ư ng +12V, chúng ta
ph i m b o ki n trúc ư ng i n +12V áp ng ư c các thi t b c n thi t, ví d riêng
con chip Pentium 4 3,4 Extreme Edition ã c n t i 11A trên ư ng 12V. N u b n dùng
m t b ngu n có 2 ư ng 12V - 14A thì kho ng an toàn c n thi t ngh ch ng m ép xung
s h n h p hơn.
B n cũng có th s d ng m t vài công c tính toán công su t tr c tuy n tìm ra con s
c n thi t, ví d như:
- http://www.jscustompcs.com/power_supply/
- http://www.mymp3car.com/MP3Car/PSUpower.asp
Th c t th nghi m m t h th ng có c u hình khá m nh như sau:
+ AMD Opteron DualCore 165 @ 2,9GHz.
+ DFI LanpartyUT nForce4 SLI-D.
+ nVIDIA GeForce 6800Ultra
+ 4x512 Corsair XMS PC3200C2.
+ 3x Maxtor Diamond Plus 9 120GB 7200rpm
+ DVD + DVD-RAM
+ Creative X-Fi Platinum
+ Card PCI Wifi
+ chơi: CoolerMaster Cooldrive6, Aerogate III, Aquamini/Hyper 6, Musketeer II, èn
Cold Cathode, 2 qu t LED 120mm và 4 qu t LED 80mm.
+ Thi t b USB: Logitech G5 Mouse, G15 Keyboard, Momo Racing Wheels, Dinovo
Media Desktop, u c th .
K t qu ch d ng m c 180W khi r i và g n 300W khi chơi nh ng game tương i n ng
như Halflife 2, Ages of Empire III hay Quake 4.
Lưu ý, m t s nhà s n xu t ưa ch s không rõ ràng, chúng ta hãy tìm hi u v n này
qua hai ví d nh sau.
- B ngu n th nh t có ch s :
Output:
+3.3V rail = 30A
+5V rail = 40A
+12V rail = 34A
Continuous power = 510W max
Peak power = 650W max
Ta có th tính ra công su t các ư ng i n như sau:
+3.3V: 100W
+5V: 200W
+12V: 408W
- B ngu n th hai có ch s :
Output
+3.3V rail = 30A
+5V rail = 40A
+12V rail = 30A
Total power = 660W max
Measurements taken at 40F
Tính toán tương t như trên, chúng ta có:
+3.3V: 100W
+ 5V: 200W
+12V: 360W
M i nhìn thoáng qua, th t khó có th nh n ra i m khác bi t gi a chúng. Nhưng hãy chú ý
th t kĩ: trên tem b ngu n th hai có ghi nhi t th nghi m c a nhà s n xu t ch m c
40 F t c là ch kho ng âm 4 C. Nhi t ho t ng thông thư ng c a b ngu n máy
tính vào kho ng 38 C tương ương 100 F, m c này trên lý thuy t b ngu n th
hai ch có th c p ư c dòng i n n nh liên t c chưa t i 300W. c bi t khi nhi t
lên t i 70 C, b ngu n này th m chí m t h n kh năng cung c p i n năng cho h
th ng. Th c t ch ng m y khi nhà s n xu t cho b n bi t h ti n hành th nghi m công
su t ngu n nhi t nào. B ngu n thu c lo i cao c p luôn ph i m b o kh năng cung
c p s watt trong i u ki n nhi t 40-50 C.
Vì th , b n nên xem xét c n th n khi g p m t b ngu n công su t cao v i giá quá r . Ch t
lư ng luôn t l thu n v i giá thành, ó là lý do t i sao b n nên ch n s n ph m c a nh ng
nhà s n xu t uy tín. Luôn chú ý c các thông s th t c n th n và ng b qua b t c chi
ti t nào. Ví d , Antec có t i 3 ch ng lo i ngu n 480W khác nhau. Phiên b n TruePower
có ư ng 12V lên t i 28A trong khi TrueBlue ch có 22A mà thôi. B n nên tìm hi u ý
ki n t b n bè hay các ngu n thông tin tr c tuy n v nh ng thông s c a b ngu n mà
mình nh mua cũng như c các bài gi i thi u s n ph m trư c khi ưa ra quy t nh.
M TS C TÍNH C A CÁC LO I NGU N HÀNG HI U
Nh ng nhà s n xu t tên tu i thư ng tung ra th trư ng r t nhi u s n ph m a d ng, phong
phú v m u mã và tính năng. Hi n nay b n có th tìm th y các lo i ngu n v i nh ng tính
năng ph khá h p d n như sau:
- ng h o t i: l ai b ngu n này s thông báo cho ngư i dùng bi t t ng công su t h
th ng ang s d ng là bao nhiêu. Các m c ch s ư c theo dõi liên t c trong ch th i
gian th c, nh th b n có th ti n hành nâng c p khi nh n th y b ngu n liên t c b quá
t i.
- Dây i n riêng cho qu t: M t s ngu n i n có riêng dây Molex 4 chân v i kí hi u "Fan
Only" ngư i dùng g n các lo i qu t làm mát vào ó. Thông thư ng nh ng ngu n này
cũng s kèm theo chi t áp ch nh i n th c a dây Fan Only thay i t c quay c a
qu t.
- Dây i n ư c b c d ng tròn: M i dây ngu n u g m nhi u s i nh nên s khá vư ng
víu khi ưa vào bên trong case máy tính, v n ư c gi i quy t b ng cách bó g n chúng
trong ng lư i hay v s i kim lo i ch ng nhi u. c áo hơn, m t s dây ngu n còn có
l p b o v UV, phát sáng khi b tia c c tím chi u vào.
- Lư i thoát nhi t hình t ong: V i nh ng b ngu n thoát nhi t b ng qu t gió thông d ng,
d ng lư i t ong s cho phép lu ng không khí i qua d dàng, tăng m c gi m nhi t, tăng
công su t và tu i th c a thi t b . B n cũng s g p các s n ph m v i lư i d ng tròn ho c
d ng d i, tuy nhiên hi u năng kém hơn.
Fanless Design – SuperQuiet: Nh ng ngu n v i ch ng nh n d ng này thư ng t p trung
x lý v n ti ng n nh l p v nhôm. Bên trong là các kh i t n nhi t ng c c l n kèm
theo h th ng ng d n nhi t heatpipe s . Nh kh năng truy n t i nhi t hi u qu c a
các heatpipe (Xem thêm "T n nhi t kim lo i – Lý thuy t và th c t ", ID: A0603_124) kèm
theo nh ng lá ng nên các b ngu n lo i này không c n t i qu t làm mát và tuy t i
không phát sinh âm thanh nào trong khi ho t ng. M t s th nghi m c a di n àn
XtremeVN (www.xtremevn.com) trong i u ki n môi trư ng Vi t Nam cho th y nhi t
ngu n v n khá n nh m c dư i 50 C khi ho t ng "h t mình".
- Modular Concept: Như ã c p trên, nh ng b ngu n ư c thi t k ki u này cho
phép tháo r i các dây c m và ch s d ng nh ng s i nào c n thi t ti t ki m di n tích
v n khá ch t h p bên trong case.
- Tích h p UPS: M t s b ngu n có tích h p thành ph n lưu i n UPS s n h tr
ngư i dùng trong các tình hu ng m t i n b t ch t. Ưu i m c a các s n ph m d ng này
là b n s không c n ph i mua thêm b lưu i n bên ngoài tuy nhiên khi c quy b chai
ho c tr c tr c s r t khó thay th .
- Khe i n phía sau: Vi c ưa c ng molex ra phía sau c a ngu n s em l i nhi u l i ích
hơn b n tư ng. Nh ng lo i èn trang trí, các ĩa c ng g n ngoài qua giao ti p e-SATA
thư ng th y trên các BMC i m i s th c s ư c hư ng l i t ki u thi t k này.
- B ngu n ôi: M t s b ngu n ho c case máy tính cao c p thư ng t ng kèm ngư i dùng
m t cáp chuy n cho phép c m 2 b ngu n cùng nuôi máy tính tăng công su t. Thi t k
này òi h i b n ph i t b trí thêm kho ng tr ng cho b ngu n th hai.
KI M TRA CH T LƯ NG DÒNG I N
Có nhi u cách th c ki m tra dòng i n mà b ngu n cung c p cho máy tính c a b n.
B ngu n t t ph i cung c p ư c dòng i n "s ch" cho các linh ki n. Có nhi u ngư i cho
r ng các ư ng i n càng cao s càng t t nhưng th c t i u này không úng. V n n
nh dòng i n ph i ư c t lên hàng u. Thao tác căn ch nh các ư ng i n lên th t
cao khi h th ng t i n ng chúng t t xu ng m c v a úng là chuy n l i b t c p h i.
theo dõi ư ng i n c a b ngu n m i mua, b n có th s d ng m t s ph n m m chuyên
d ng như Speedfan (www.almico.com) v i ch c năng l p bi u theo th i gian.
T t nhiên, giá tr c th c a các dòng i n do chương trình ưa ra ch mang tính tham
kh o. có con s chính xác, b n nên s d ng các thi t b o chuyên d ng.
Có th sau khi c bài vi t này, b n s tò mò ki m tra l i b ngu n mà mình ang s d ng
và gi t mình khi th y nh ng như c i m c a nó ho c hài lòng vì mình ã có l a ch n sáng
su t. Nhìn chung, trong l n ráp máy tính ti p theo, hãy dành cho b ngu n m t s quan
tâm x ng áng. N u b n d ki n chi hơn 1000 USD cho máy tính c a mình, nên dành
10% cho b ngu n. Ch n l a úng b ngu n s em l i s n nh và tu i th lâu dài cho
toàn h th ng.
Chu n ATX 1.3 và 2.x
Hi n có 2 chu n ATX ph bi n là chu n 1.3 và chu n 2.x.
ATXV1.3 ch có 1 ư ng (rail) 12V và có th có ho c không có u c p ngu n SATA,
thư ng thì các b ngu n chu n ATX V1.3 có hi u su t th p – ch t kho ng 60 % - và có
ư ng i n chính là ư ng 5V (thích h p cho nh ng BMC c p ngu n 5V cho CPU như
BIOSTAR M7NCG và m t s BMC AMD khác).
Các b ngu n ATX 2.x có ư ng i n chính là ư ng 12V, u có trang b u c p ngu n
SATA, PCie (VGA) bên c nh nh ng u c p ngu n HDD, FDD thông thư ng. Hi u su t
c a b ngu n ATX 2.x thư ng t trên70%. Xu hư ng chu n ATX 2.x ang d n thay th
chu n ATX 1.3.
