Ngân sách nhà nước
NSNN là hệ thống quan hệ kt phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính của XH để tạo lâp và sử dụng các quỹ tiền tệ của NN
chöông 1: ngaân saùch nhaø nöôùc
(1) (1) ñ/n:
nsnn laø heä thoáng quan heä kt phaùt sinh trong quaù trình phaân phoái caùc
nguoàn taøi chính cuûa xh ñeå taïo laäp vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä cuûa nn
nhaèm thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa nn.
(2) (2) baûn chaát
+ toaøn boä khoaûn thu chi trong moät naêm
+ nsnn vôùi dn
+ nsnn vôùi haønh chính söï nghieäp
+ nsnn vôùi taàn lôùp daân cö
+ nsnn vôùi thò tröôøng taøi chính.
(3) (3) vai troø cuûa nsnn
+ quaûn lyù ñieàu tieát kinh teá vó moâ töø neàn kt-xh:
+ kích thích taêng tröôûng kt
+ ñieàu tieát w giaù caû vaø choáng laïm phaùt suy thoaùi
+ ñieàu tieát thu nhaäp daân cö goùp phaàn thöïc hieän coâng baèng xh.
(4) (4) heä thoáng ngaân saùch nhaø nöôùc
4 caáp:
+w
+ tænh, thaønh phoá thuoäc w
+ thaønh phoá thuoäc tónh, quaä huyeän, thò xaõ
+ thò traán phöôøng xaõ.
nguyeân taéc quan heä cuûa caùc caáp:
+ phaân ñònh nhieäm vu thu chi cuûa töøng caáp
+ cô cheá caáp treân boå xung cho caáp döôùi
+ uyû quyeàn thu chi cuûa caáp treân cho caáp duôùi
+ tröôøng hôïp ñaêc bieät.
nguyeân taéc quaûn lyù heä thoáng nsnn:
+ taäp trung daân chuû
+ coâng khai phaân coâng traùch nhieäm
+ theo ñieàu haønh cuûa quoác hoäi vaø chính phuû.
+ thueá thu töø phí leä phí, khaùc
+ taäp trung veà kho baïc nhaø nöôùc.
phaân caáp quaûn lyù: baèng caùc quy phaïm pl, 4 caáp. pc veà chính saùch, cheá
ñoä tieâu chuaån ñònh möùc taøi chính, phaân caáp veá vaät chaát thu chi, pc veá
chu trình ngaân saùch.
+ toång thu lôùn hôn toång chi
+ boäi chi phaûi nhoõ hôn chi ñaàu tö phaùt trieån
+ söû duïng khoaûn vay phaûi coù keá hoaïch thu hoài
+ tröôøng hôïp nhu caàu ñòa phöông lôùn chôø caáp treân duyeät, hay huy ñoäng
voán töø beân ngoaøi.
(5) (5) thu ngaân snn
(a) (a) thu thueá:
thueá laø gi?
phaân loaïi:
theo tính chaát goàm: thueá tröïc thu vaø thueá giaùn thu.
theo ñoái töôïng ñaùnh thueá goàm: thueá ñaùnh vaøo hoaït ñoäng sxkd, dv, hh,
thu nhaäp, taøi saûn.
caùc yeâu toá caáu thaønh luaät thueá:
+ teân goïi cuûa thueá-ñoái töôïng cuûa thueá
+ ñôn vò tính thueá
+ bieåu thueá-thueá suaát
+ giaù tính thueá vaø cheá ñoä öu ñaõi.
heä thoáng thueá ôû vn:
thueá giaù trò gia taêng
(giaùn thu: thu vaøo hh dv trong quaù trình luaân chuyeån cho ñeán tay ngöôøi
tieâu duøng. töøng coâng ñoaïn ngöôøi baùn hh dv thu thueá ngöoøi mua taïi thôøi
ñieåm baùn. thueá giaù trò gia taêng laø thueá tính treân khoaûn giaù trò taêng theâm
cuûa hh dv).
caên cöù tính: (giaù tính thueá: giaù chöa coù thueá giaù trò gia taêng, ñoái vôùi hh
dv nhaäp khaåu thì coâng theâm thueá nhaäp khaåu. giaù hh dv tính baèng ngoaïi
teä thì ñoåi sang tieàn vn theo giaù hieän haønh cuøa ngaân haøng w) thueá suaát
(0%, 5%, 10%, 20%).
+ thueá gtgt phaûi noäp tính theo pp khaáu tröø.
+ phaïm vi aùp duïng roäng.
+ ñaùnh khoâng truøng laáp.
+ thu treân nhieàu coâng ñoaïn nhöng ñaùnh thueá moät laàn.
thueá tieâu thuï ñaêc bieät:
thu vaøo hh dv ñöôïc lieät keâ trong danh muïc. giaùn thu, thueá ñöôïc goäp vaøo
giaù baùn, chæ chòu thueá moät laàn ôû khaâu sxkd dv vaø nhaäp khaåu. giaù tính
vôùi hh trong nöôùc laø giaù cuûa cô sôû sxkd baùn ra chöa coù thueá tieâu thuï
ñaëc bieät, nhaäp khaåu thì coâng theâm thueá nhaäp khaåu, dòch vuï laø giaù cung
öùng dv chö coù thueá tieâu thuï ñaëc bieät.
thueá xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu:
thueá thu vaøo töø hoaït ñoäng maäu dòch vaø phi maäu dòch, xuaát nhaäp khaåu
qua bieân giôùi vn, trong khu cheá xuaát ra w trong nöôùc vaø trong nöôùc vaøo
khu cheá xuaát. giaù tính thueá ñoái vôùi xuaát (laø giaù taïi cöûa khaåu giaù haøng
coäng chi phí löu thoâng coäng lôïi nhuaän cuûa toå chöùc kinh doanh khoâng
goàm vaän taûi, baûo hieåm) nhaäp (giaù mua cuûa khaùch haøng taïi cöûa nhaäp
khaåu, goàm giaù haøng coäng chi phí vaän taûi, baûo hieåm) döïa treân soá löôïng
töøng maët haøng ñeå tính thueá.
thueá thu nhaäp doanh nghieäp:
tröïc thu ñöôïc ñaùnh vaøo thu nhaäp cuûa caùc chuû theå hoaït ñoäng sxkd, trong
vaø ngoaøi nöôùc. tính treân khoaûn thu nhaäp cuûa doanh thu sau khi tröø caùc
chi phí, ñaùnh phaàn traêm treân thu nhaäp.
thueá thu nhaäp ñoái vôùi ngöôøi coù thu nhaäp cao:
tröïc thu, ñoái töôïng laø coâng daân vn vaø coâng daân khaùc ñònh cö ôû vn. ñaùnh
treân thu nhaäp thöôøng xuyeân vaø khoâng thöôøng xuyeân baèng phaàn traêm
thu nhaäp.
thueá khaù:
(söû duïng ñaát, taøi nguyeân, nhaø ñaát, chuyeån quyeàn söû duïng
(b) (b) thu töø caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa nn:
nhaø nöôùc ñaàu tö vaøo sxkd, dv vaø thu lôïi veà, tham gia voán vaøo caùc dn
trong vaø ngoaøi nöôùc, lieân doanh, lôïi töùc coå phaàn, thu töø baùn taøi saûn cuûa
nn, nn cho thueâ taøi saûn, töø söû duïng voán ngaân saùch nn.
(c) (c) leä phí:
laø khoaûn thu baét buoäc vôùi caùc phaùp nhaân vaø theå nhaân cho hoaït ñoäng
haønh chính ñoùng goùp cho nhaân saùch nn,
(d) (d) phí:
thu töø caùc hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, baát thöôøng vaø dòch vuï coâng coäng,
ñeå buø ñaép kinh phí cho haï taàn kt-xh.
(e) (e) vay vaø vieän trôï:
chính phuû vay nôï (ngaén haïn trung haïn vaø daøi haïng)
ôû trong nöôùc:
tín phieáu kho baïc (traùi phieáu chính phuû ngaén haïn, thu cho ngaân saùch
taïm thôøi) traùi phieáu kho baïc (traùi phieáu chính phuû trung vaø daøi haïn, giaûi
quyeát boäi chi ngaân saùch nhaø nöôùc) traùi phieáu coâng trình (traùi phieáu
chính phuû trung vaø daøi haïn, voán cho coâng trình nn) phöông thöùc ñaáu
thaàu (laøm traùi phieáu tieâu thuï nhanh, nhanh choùng voán vaøo ngaân saùch)
phöông thöùc tieâu thuï qua ñaïi lyù (laø caùc ngaân haøng thöông maïi, coâng ty
taøi chính laøm ñaïi lyù) phöông thöùc phaùt haønh tröïc tieáp (kho baïc nhaø
nöôùc töï toå chöùc, toán keùm...) vay nôï nöôùc ngoaøi: hieäp ñònh vay nôï giöõa
hai chính phuû, vôùi caùc toå chöùc taøi chính, phaùt haønh traùi phieáu chính phuû
ra nöôùc ngoaøi.
vieän trôï khoâng hoaøng laïi:
laø moät hình thöùc ñaàu tö quoác teá giaùn tieáp, nguoàn voán quan troïng cho
keânh huy ñoäng trong nöôùc.
(6) (6) chi ngaân saùch
(a) (a) chi thöôøng xuyeân:
+ chi söï nghieäp kt
+ chi söï nghieäp vaên hoaù xaõ hoäi
+ chi quaûn lyù nhaø nöôùc
+ chi quoác phoøng an ninh vaø an toaøn xh
(b) (b) chi ñaàu tö phaùt trieån:
+ xd ctrình keát caáu htaàn kt-xh
+ chi ñaàu tö vaø hoã trôï voán cho caùc dn nhaø nöôùc
+ chi goùp voán coå phaàn lieân doanh vaøo caùc doanh nghieäp
+ chi cho quyõ hoã trôï ñaàu tö quoác gia vaø caùc quyõ hoã trôï phaùt trieån
+ chi döï tröõ nhaø nöôùc
(c) (c) chi traû nôï do chính phuû vay.
(7) (7) quaù trình ngaân saùch
hình thaønh ngaân saùch:
laäp ngaân saùch (laäp dö toaùn thu chi tröôùc naêm taøi chính, kieåm tra veà döï
toaùn nsnn, keát quaû thöïc hieän cuûa thu chi naêm tröôùc, cuûa caùc caáp sau ñoù
chính phuû ñieàu chænh vaø trình quoác hoäi. quoác hoäi pheâ chuaån) coâng boá
nsnn (sau khi quoác hoäi pheâ chuaån thì coâng boá mang tính thuû tuïc)
chaáp haønh ngaân saùch:
chaáp haønh thu – chaáp haønh chi ngaân saùch nhaø nöôùc.
keá toaùn vaø quyeát toaùn ngaân saùch nhaø nöôùc:
ñaùnh giaù kieåm tra laïi quaù trình chaáp haønh cuûa nsnn, theo soá thöïc thu
thöïc chi.
(8) caùch xöû lyù boäi chi ngaân saùch nn
taùc haïi?
bc laø hieän töôïng thu lôùn hôn chi, saûy ra khi caùc khoaûn nôï ngaén haïn ñeán
haïn thanh toaùn, hay nn ñaàu tö lôùn, chi ñoät xuaát quaù nhieàu.
+ khoáng cheá töø ñaàu boäi chi (5% chaún haïn), roài giôùi haïn möùc vay, laäp keá
hoaïch chi laâu daøi.
+ caùc khoaûn thu phaûi xaùc ñònh treân cô sôû taêng tröôûng chaéc chaèn vaø oån
ñònh
+ laäp quyõ döï phoøng chi ñoät xuaát
+ nn caàn tieát kieäm trong tieâu duøng, tích luyõ ñeå ñaàu tö
+ khoâng boäi chi cho tieâu duøng chæ boäi chi cho ñaàu tö phaùt trieån
+ quaûn lyù chaët trong vieäc chi
+ vaän ñoäng vieän trôï, khoâng vay ngaén haïn..