MỤC LỤC Module 1: KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ MẠNG, MẠNG LAN, GIAO THỨC TCP/IP ...
1. Sự hình thành của mạng máy tính ... Nếu lấy kỹ thuật chuyển mạch làm yếu tố Phần này bao gồm những thiết lập được áp dụng cho toàn bộ các chương trình của bộ OOo
và nó đặc biệt quan trọng trong việc sử dụng Writer. Tùy chọn chung khác được đề cập trong
chương “Cài đặt OpenOffice.org” trong phần hướng dẫn Khởi đầu.
1) Nhấn chuột vào thẻ “Công cụ”, chọn “Tùy chọn”. Danh sách trong hộp bên tay trái
thay đổi tùy vào thành phần nào của OOo được mở. ...
MỤC LỤC
Module 1: KIẾN THỨC CƠ BẢN VỀ MẠNG, MẠNG LAN,
GIAO THỨC TCP/IP VÀ ĐỊA CHỈ IP
I. Giới thiệu chung về mạng:................................................................................2
1. Sự hình thành của mạng máy tính.........................................................................2
2. Mạng máy tính là gì? ............................................................................................2
3. Các mục tiêu của việc tạo nên mạng máy tính......................................................3
4. Phân loại mạng máy tính.......................................................................................3
4.1 Phân loại mạng theo khoảng cách địa lý :.......................................................3
4.2 Phân loại theo kỹ thuật chuyển mạch: .............................................................4
4.3 Phân loại theo kiến trúc mạng sử dụng............................................................5
4.4 Phân loại theo hệ điều hàng mạng...................................................................5
5. Các mạng máy tính thông dụng nhất ....................................................................6
5.1 Mạng cục bộ LAN (Local Network Area).........................................................6
5.2 Mạng diện rộng WAN (Wide Area Network) với kết nối LAN to LAN.............6
5.3 Liên mạng INTERNET......................................................................................6
5.4 Mạng INTRANET .............................................................................................6
II. Mạng cục bộ - LAN (Local Area Network): ..............................................8
1. Khái niệm ..............................................................................................................8
2. Các đặc tính kỹ thuật của LAN.............................................................................8
3. Các topo mạng ......................................................................................................9
3.1. Định nghĩa Topo mạng....................................................................................9
3.2. Mạng hình sao ...............................................................................................10
3.3. Mạng trục tuyến tính (Bus): ..........................................................................11
3.4. Mạng vòng .....................................................................................................11
3.5. Kết nối hỗn hợp .............................................................................................12
4. Các loại cáp truyền và hướng dẫn cách bấm cáp mạng các loại.........................12
4.1. Các loại cáp truyền .......................................................................................12
4.2. Các thiết bị kết nối.........................................................................................16
4.3. Những điều cần biết về quá trình thiết lập mạng LAN: ................................21
III. Cấu hình TCP/IP trên máy tính:.............................................................28
1. Cấu hình TCP/IP động: .......................................................................................28
2. Cấu hình tĩnh:......................................................................................................30
3. Kiểm tra kết nối: .................................................................................................33
IV. Xử lý lỗi trong mạng LAN........................................................................34
1. Kiểm tra lỗi cáp và thiết bị..................................................................................34
2. Xử lý các lỗi của TCP/IP trong LAN..................................................................35
2.1 Mở cửa sổ dấu nhắc dòng lệnh .....................................................................35
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
2.2. Kiểm tra cấu hình TCP/IP: ...........................................................................36
I. Giới thiệu chung về mạng:
Trong lịch sử phát triển của loài người, thế kỷ XX được đánh dấu bởi cuộc cách
mạng về công nghệ thông tin, bao gồm các vấn đề: thu thập, xử lý và phân phối thông
tin. Điều đặc biệt là khi khả năng thu thập, xử lý và phân phối thông tin của con người
tăng lên, thì nhu cầu của chính con người về việc xử lý thông tin một cách tinh vi,
phức tạp lại tăng nhanh hơn nữa.
Ngày nay máy tính điện tử đã được sử dụng phổ biến, việc kết nối máy tính
trong các mạng là xu hướng tất yếu, không chỉ trong lĩnh vực nghiên cứu thuần tuý mà
cả trong hầu hết mọi lĩnh vực hoạt động của con người.
1. Sự hình thành của mạng máy tính
Giai đoạn đầu (khoảng 1960) hệ thống máy tính được tập trung hoá cao độ,
thường thì các máy tính được tập trung trong một hoặc một vài văn phòng. Chỉ có các
cơ quan, công ty có khả năng tài chính khá lớn mới có thể trang bị một vài máy tính
điện tử.
Trong hệ thống máy tính tập trung này thường chỉ sử dụng một máy tính lớn
(Mainframe) và nhiều trạm đầu cuối (Terminal) nối với nó. Trong hệ thống này, máy
Mainframe phải xử lý tất cả mọi công việc, các trạm làm việc chỉ đơn thuần là các màn
hình và bàn phím nó không có bộ nhớ, không có các ổ đĩa, không có khả năng tính
toán và xử lý dữ liệu. Nó chỉ có chức năng gửi đi các yêu cầu và nhận về các kết quả
từ máy tính trung tâm rồi hiển thị nó trên màn hình, do đó ta gọi các trạm làm việc này
là trạm câm (Dumb Terminal).
Nhược điểm của hệ thống tập trung này là: Các máy trạm phải phụ thuộc hoàn
toàn vào máy tính trung tâm do đó hệ thống này không được coi là mạng máy tính
2. Mạng máy tính là gì?
Mạng máy tính là hệ thống các máy tính độc lập được kết nối với nhau thông
qua các đường truyền vật lý và tuân theo các quy ước truyền thông nào đó.
Khái niệm máy tính độc lập ở đây có nghĩa là các máy tính không có máy nào
có khả năng khởi động hoặc đình chỉ một máy khác.
Các đường truyền vật lý được hiểu là các môi trường truyền tín hiệu vật lý (có
thể là hữu tuyến hoặc vô tuyến như dây dẫn, tia Laser, sóng ngắn, vệ tinh nhân tạo...).
2
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Các quy ước truyền thông chính là cơ sở để các máy tính có thể "nói chuyện"
được với nhau và là một yếu tố quan trọng hàng đầu khi nói về công nghệ mạng máy
tính.
3. Các mục tiêu của việc tạo nên mạng máy tính
• Sử dụng chung tài nguyên: chương trình, dữ liệu, thiết bị....
• Tăng độ tin cậy của hệ thống thông tin: Nếu một máy tính hay một đơn vị
dữ liệu nào đó trong mạng bị hỏng thì luôn có thể sử dụng một máy tính khác hay một
bản sao của đơn vị dữ liệu.
• Tiết kiệm chi phí.
• Quản lý tập trung
• Tạo ra môi trường truyền thông mạnh giữa nhiều người sử dụng trên phạm
vi địa lý rộng. Mục tiêu này ngày càng trở nên quan trọng.
4. Phân loại mạng máy tính
Có nhiều cách phân loại mạng khác nhau tuỳ thuộc vào yếu tố chính được chọn
dùng để làm chỉ tiêu phân loại, thông thường người ta phân loại mạng theo các tiêu chí
như sau :
• Khoảng cách địa lý của mạng
• Kỹ thuật chuyển mạch mà mạng áp dụng
• Kiến trúc mạng
• Hệ điều hành mạng sử dụng ...
4.1 Phân loại mạng theo khoảng cách địa lý :
Nếu lấy khoảng cách địa lý làm yếu tố phân loại mạng thì ta có mạng cục bộ,
mạng đô thị, mạng diện rộng, mạng toàn cầu.
Mạng cục bộ ( LAN - Local Area Network ) : là mạng được cài đặt trong phạm
vi tương đối nhỏ hẹp như trong một toà nhà, một xí nghiệp...với khoảng cách lớn nhất
giữa các máy tính trên mạng trong vòng vài km trở lại.
Mạng đô thị ( MAN - Metropolitan Area Network ) : là mạng được cài đặt trong
phạm vi một đô thị, một trung tâm văn hoá xã hội, có bán kính tối đa khoảng 100 km
trở lại.
Mạng diện rộng ( WAN - Wide Area Network ) : là mạng có diện tích bao phủ
rộng lớn, phạm vi của mạng có thể vượt biên giới quốc gia thậm chí cả lục địa.
3
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Mạng toàn cầu ( GAN - Global Area Network ) : là mạng có phạm vi trải rộng
toàn cầu.
4.2 Phân loại theo kỹ thuật chuyển mạch:
Nếu lấy kỹ thuật chuyển mạch làm yếu tố chính để phân loại sẽ có: mạng chuyển
mạch kênh, mạng chuyển mạch thông báo và mạng chuyển mạch gói.
Mạch chuyển mạch kênh (circuit switched network) : Khi có hai thực thể cần
truyền thông với nhau thì giữa chúng sẽ thiết lập một kênh cố định và duy trì kết nối
đó cho tới khi hai bên ngắt liên lạc. Các dữ liệu chỉ truyền đi theo con đường cố định
đó. Nhược điểm của chuyển mạch kênh là tiêu tốn thời gian để thiết lập kênh truyền
cố định và hiệu suất sử dụng mạng không cao.
Mạng chuyển mạch thông báo (message switched network) : Thông báo là một
đơn vị dữ liệu của người sử dụng có khuôn dạng được quy định trước. Mỗi thông báo
có chứa các thông tin điều khiển trong đó chỉ rõ đích cần truyền tới của thông báo. Căn
cứ vào thông tin điều khiển này mà mỗi nút trung gian có thể chuyển thông báo tới nút
kế tiếp trên con đường dẫn tới đích của thông báo. Như vậy mỗi nút cần phải lưu giữ
tạm thời để đọc thông tin điều khiển trên thông báo, nếu thấy thông báo không gửi cho
mình thì tiếp tục chuyển tiếp thông báo đi. Tuỳ vào điều kiện của mạng mà thông báo
có thể được chuyển đi theo nhiều con đường khác nhau.
Ưu điểm của phương pháp này là :
• Hiệu suất sử dụng đường truyền cao vì không bị chiếm dụng độc quyền mà
được phân chia giữa nhiều thực thể truyền thông.
• Mỗi nút mạng có thể lưu trữ thông tin tạm thời sau đó mới chuyển thông
báo đi, do đó có thể điều chỉnh để làm giảm tình trạng tắc nghẽn trên mạng.
• Có thể điều khiển việc truyền tin bằng cách sắp xếp độ ưu tiên cho các
thông báo.
• Có thể tăng hiệu suất xử dụng giải thông của mạng bằng cách gắn địa chỉ
quảng bá (broadcast addressing) để gửi thông báo đồng thời tới nhiều đích.
Nhược điểm của phương pháp này là:
• Không hạn chế được kích thước của thông báo dẫn đến phí tổn lưu gữi tạm
thời cao và ảnh hưởng đến thời gian trả lời yêu cầu của các trạm .
4
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Mạng chuyển mạch gói (packet switched network): ở đây mỗi thông báo được
chia ra thành nhiều gói nhỏ hơn được gọi là các gói tin (packet) có khuôn dạng qui
định trước. Mỗi gói tin cũng chứa các thông tin điều khiển, trong đó có địa chỉ nguồn
(người gửi) và địa chỉ đích (người nhận) của gói tin. Các gói tin của cùng một thông
báo có thể được gởi đi qua mạng tới đích theo nhiều con đường khác nhau.
Phương pháp chuyển mạch thông báo và chuyển mạch gói là gần giống nhau.
Điểm khác biệt là các gói tin được giới hạn kích thước tối đa sao cho các nút mạng
(các nút chuyển mạch) có thể xử lý toàn bộ gói tin trong bộ nhớ mà không phải lưu giữ
tạm thời trên đĩa. Bởi vậy nên mạng chuyển mạch gói truyền dữ liệu hiệu quả hơn so
với mạng chuyển mạch thông báo.
Tích hợp hai kỹ thuật chuyển mạch kênh và chuyển mạch gói vào trong một
mạng thống nhất được mạng tích hợp số (ISDN Integated Services Digital Network).
4.3 Phân loại theo kiến trúc mạng sử dụng
Kiến trúc của mạng bao gồm hai vấn đề: hình trạng mạng (Network topology) và
giao thức mạng (Network protocol)
Hình trạng mạng: Cách kết nối các máy tính với nhau về mặt hình học mà ta gọi
là tô pô của mạng
Giao thức mạng: Tập hợp các quy ước truyền thông giữa các thực thể truyền
thông mà ta gọi là giao thức (hay nghi thức) của mạng
Khi phân loại theo topo mạng người ta thường có phân loại thành: mạng hình
sao, tròn, tuyến tính
Phân loại theo giao thức mà mạng sử dụng người ta phân loại thành mạng :
TCPIP, mạng NETBIOS . ..
Tuy nhiên cách phân loại trên không phổ biến và chỉ áp dụng cho các mạng
cục bộ
4.4 Phân loại theo hệ điều hàng mạng
Nếu phân loại theo hệ điều hành mạng người ta chia ra theo mô hình mạng ngang
hàng, mạng khách/chủ hoặc phân loại theo tên hệ điều hành mà mạng sử dụng:
Windows NT, Unix, Novell . . .
Tuy nhiên trong thực tế nguời ta thường chỉ phân loại theo hai tiêu chí đầu tiên.
5
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
5. Các mạng máy tính thông dụng nhất
5.1 Mạng cục bộ LAN (Local Network Area)
Một mạng cục bộ là sự kết nối một nhóm máy tính và các thiết bị kết nối mạng
được lắp đặt trên một phạm vị địa lý giới hạn, thường trong một toà nhà hoặc một khu
công sở nào đó. Mạng có tốc độ cao, có xu hướng sử dụng rộng rãi nhất. Các thông tin
về mạng LAN được giới thiệu chi tiết tại mục II.
5.2 Mạng diện rộng WAN (Wide Area Network) với kết nối LAN to LAN
Mạng diện rộng là sự kết nối của các mạng LAN, mạng diện rộng có thể trải trên
phạm vi một vùng, quốc gia hoặc cả một lục địa thậm chí trên phạm vi toàn cầu. Mạng
có tốc độ truyền dữ liệu không cao, phạm vi địa lý không giới hạn
Hình 1.1: Mô hình kết nối mạng WAN
5.3 Liên mạng INTERNET
Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ là sự ra đời của liên mạng
INTERNET. Mạng Internet là sở hữu của nhân loại, là sự kết hợp của rất nhiều mạng
dữ liệu khác chạy trên nền tảng giao thức TCP/IP.
5.4 Mạng INTRANET
6
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Thực sự là một mạng INTERNET thu nhỏ vào trong một cơ quan/công ty/tổ
chức hay một bộ/ngành, giới hạn phạm vi người sử dụng, có sử dụng các công nghệ
kiểm soát truy cập và bảo mật thông tin .
Được phát triển từ các mạng LAN, WAN dùng công nghệ INTERNET
7
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
II. Mạng cục bộ - LAN (Local Area Network):
1. Khái niệm
Mạng cục bộ LAN (Local Area Network) là hệ thống truyền thông tốc độ cao
được thiết kế để kết nối các máy tính và các thiết bị xử lý dữ liệu khác cùng hoạt động
với nhau trong một khu vực địa lý nhỏ như ở một tầng của tòa nhà, hoặc một tòa
nhà… Tên gọi “mạng cục bộ” được xem xét từ quy mô của mạng. Tuy nhiên, đó
không phải là đặc tính duy nhất của mạng cục bộ nhưng trên thực tế, quy mô của mạng
quyết định nhiều đặc tính và công nghệ của mạng. Sau đây là một số đặc điểm của
mạng cục bộ:
Đặc điểm của mạng cục bộ:
- Mạng cục bộ có quy mô nhỏ, thường là bán kính dưới vài km. Đặc điểm này
cho phép không cần dùng các thiết bị dẫn đường với các mối liên hệ phức tạp
- Mạng cục bộ thường là sở hữu của một tổ chức. Điều này dường như có vẻ ít
quan trọng nhưng trên thực tế đó là điều khá quan trọng để việc quản lý mạng có hiệu
quả.
Mạng cục bộ có tốc độ cao và ít lỗi. Trên mạng rộng tốc độ nói chung chỉ đạt
vài Kbit/s. Còn tốc độ thông thường trên mạng cục bộ là 10, 100 Mb/s và tới nay với
Gigabit Ethernet, tốc độ trên mạng cục bộ có thể đạt 1Gb/s. Xác xuất lỗi rất thấp.
2. Các đặc tính kỹ thuật của LAN
- Đường truyền: Là thành phần quan trọng của một mạng máy tính, là phương
tiện dùng để truyền các tín hiệu điện tử giữa các máy tính. Các tín hiệu điện tử đó
chính là các thông tin, dữ liệu được biểu thị dưới dạng các xung nhị phân (ON_OFF),
mọi tín hiệu truyền giữa các máy tính với nhau đều thuộc sóng điện từ, tuỳ theo tần số
mà ta có thể dựng các đường truyền vật lý khác nhau. Các máy tính được kết nối với
nhau bởi các loại cáp truyền: cáp đồng trục, cáp xoắn đôi...
- Chuyển mạch: Là đặc trưng kỹ thuật chuyển tín hiệu giữa các nút trong
mạng, các nút mạng có chức năng hướng thông tin tới đích nào đó trong mạng. Trong
mạng nội bộ, phần chuyển mạch được thực hiện thông qua các thiết bị chuyển mạch
như HUB, Switch...
- Kiến trúc mạng: Kiến trúc mạng máy tính (network architecture) thể hiện
cách nối các máy tính với nhau và tập hợp các quy tắc, quy ước mà tất cả các thực thể
tham gia truyền thông trên mạng phải tuân theo để đảm bảo cho mạng hoạt động tốt.
8
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Khi nói đến kiến trúc của mạng người ta muốn nói tới hai vấn đề là topo mạng
(Network topology) và giao thức mạng (Network protocol).
+ Network Topology: Cách kết nối các máy tính với nhau về mặt hình học mà
ta gọi là Topo của mạng.
Các hình trạng mạng cơ bản đó là: hình sao, hình bus, hình vòng.
+ Network Protocol: Tập hợp các quy ước truyền thông giữa các thực thể
truyền thông mà ta gọi là giao thức (hay nghi thức) của mạng
Các giao thức thường gặp nhất là: TCP/IP, NETBIOS, IPX/SPX,...
- Hệ điều hành mạng: Hệ điều hành mạng là một phần mềm hệ thống có các
chức năng sau:
+ Quản lý tài nguyên của hệ thống, các tài nguyên này gồm:
Tài nguyên thông tin (về phương diện lưu trữ) hay nói một cách đơn giản là
quản lý tệp. Các công việc về lưu trữ tệp, tìm kiếm, xóa, copy, nhóm, đặt các thuộc
tính đều thuộc nhóm công việc này.
Tài nguyên thiết bị: Điều phối việc sử dụng CPU, các thiết bị ngoại vi... để tối
ưu hóa việc sử dụng.
+ Quản lý người dựng và các công việc trên hệ thống.
Hệ điều hành đảm bảo giao tiếp giữa người sử dụng, chương trình ứng dụng với
thiết bị của hệ thống.
+ Cung cấp các tiện ích cho việc khai thác hệ thống thuận lợi (ví dụ Format
đĩa, sao chép tệp và thư mục, in ấn chung ...)
Các hệ điều hành mạng thông dụng nhất hiện nay là: WindowsNT,
Windows9X, Windows 2000, Unix, Novell.
3. Các topo mạng
3.1. Định nghĩa Topo mạng
Cách kết nối các máy tính với nhau về mặt hình học mà ta gọi là topo của
mạng. Có hai kiểu nối mạng chủ yếu đó là:
• Nối kiểu điểm - điểm (point - to - point).
• Nối kiểu điểm - nhiều điểm (point - to - multipoint hay broadcast).
Theo kiểu điểm - điểm, các đường truyền nối từng cặp nút với nhau và mỗi nút
đều có trách nhiệm lưu giữ tạm thời sau đó chuyển tiếp dữ liệu đi cho tới đích. Do
cách làm việc như vậy nên mạng kiểu này còn được gọi là mạng "lưu và chuyển tiếp"
(store and forward).
9
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Theo kiểu điểm - nhiều điểm, tất cả các nút phân chia nhau một đường truyền
vật lý chung. Dữ liệu gửi đi từ một nút nào đó sẽ được tiếp nhận bởi tất cả các nút còn
lại trên mạng, bởi vậy cần chỉ ra địa chỉ đích của dữ liệu để căn cứ vào đó các nút kiểm
tra xem dữ liệu đó có phải gửi cho mình không.
Phân biệt kiểu topo của mạng cục bộ và kiểu topo của mạng diện rộng.
Topo của mạng diện rộng thông thường là nói đến sự liên kết giữa các mạng
cục bộ thông qua các bộ dẫn đường (router). Đối với mạng diện rộng topo của mạng là
hình trạng hình học của các bộ dẫn đường và các kênh viễn thông còn khi nói tới topo
của mạng cục bộ người ta nói đến sự liên kết của chính các máy tính.
3.2. Mạng hình sao
Hub
Hình 1.2: Kết nối hình sao
Mạng hình sao có tất cả các trạm được kết nối với một thiết bị trung tâm có
nhiệm vụ nhận tín hiệu từ các trạm và chuyển đến trạm đích. Tuỳ theo yêu cầu truyền
thông trên mạng mà thiết bị trung tâm có thể là bộ chuyển mạch (switch), bộ chọn
đường (router) hoặc là bộ phân kênh (hub). Vai trò của thiết bị trung tâm này là thực
hiện việc thiết lập các liên kết điểm-điểm (point-to-point) giữa các trạm.
Ưu điểm của topo mạng hình sao:
Thiết lập mạng đơn giản, dễ dàng cấu hình lại mạng (ví dụ thêm, bớt các trạm),
dễ dàng kiểm soát và khắc phục sự cố, tận dụng được tối đa tốc độ truyền của đường
truyền vật lý.
Nhược điểm của topo mạng hình sao:
Độ dài đường truyền nối một trạm với thiết bị trung tâm bị hạn chế (trong vòng
100m, với công nghệ hiện nay).
10
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
3.3. Mạng trục tuyến tính (Bus):
Hình 1.3: Kết nối kiểu bus
Trong mạng trục tất cả các trạm phân chia một đường truyền chung (bus).
Đường truyền chính được giới hạn hai đầu bằng hai đầu nối đặc biệt gọi là terminator.
Mỗi trạm được nối với trục chính qua một đầu nối chữ T (T-connector) hoặc một thiết
bị thu phát (transceiver).
Khi một trạm truyền dữ liệu tín hiệu được quảng bá trên cả hai chiều của bus,
tức là mọi trạm còn lại đều có thể thu được tín hiệu đó trực tiếp. Đối với các bus một
chiều thì tín hiệu chỉ đi về một phía, lúc đó các terminator phải được thiết kế sao cho
các tín hiệu đó phải được dội lại trên bus để cho các trạm trên mạng đều có thể thu
nhận được tín hiệu đó. Như vậy với topo mạng trục dữ liệu được truyền theo các liên
kết điểm-đa điểm (point-to-multipoint) hay quảng bá (broadcast).
Ưu điểm : Dễ thiết kế, chi phí thấp
Nhược điểm: Tính ổn định kém, chỉ một nút mạng hỏng là toàn bộ mạng bị
ngừng hoạt động.
3.4. Mạng vòng
Hình 1.4: Kết nối kiểu vòng
Trên mạng hình vòng tín hiệu được truyền đi trên vòng theo một chiều duy
nhất. Mỗi trạm của mạng được nối với vòng qua một bộ chuyển tiếp (repeater) có
11
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
nhiệm vụ nhận tín hiệu rồi chuyển tiếp đến trạm kế tiếp trên vòng. Như vậy tín hiệu
được lưu chuyển trên vòng theo một chuỗi liên tiếp các liên kết điểm-điểm giữa các
repeater do đó cần có giao thức điều khiển việc cấp phát quyền được truyền dữ liệu
trên vòng mạng cho trạm có nhu cầu.
Để tăng độ tin cậy của mạng ta có thể lắp đặt thêm các vòng dự phòng, nếu
vòng chính có sự cố thì vòng phụ sẽ được sử dụng.
Mạng hình vòng có ưu nhược điểm tương tự mạng hình sao, tuy nhiên mạng
hình vòng đòi hỏi giao thức truy nhập mạng phức tạp hơn mạng hình sao.
3.5. Kết nối hỗn hợp
Là sự phối hợp các kiểu kết nối khác nhau ví dụ hình cây là cấu trúc phân tầng
của kiểu hình sao hay các HUB có thể được nối với nhau theo kiểu bus còn từ các
HUB nối với các máy theo hình sao.
HUB
Hub
Hub
Bộ chuyển
đổi cáp
Hình 1.5: Một kết nối hỗn hợp
4. Các loại cáp truyền và hướng dẫn cách bấm cáp mạng các loại
4.1. Các loại cáp truyền
Hiện tại phần lớn các khách hàng dùng cáp đôi dây xoắn để kết nối các thiết bị
trong mạng LAN của họ. Cáp đôi dây xoắn là cáp gồm hai dây đồng xoắn để tránh gây
nhiễu cho các đôi dây khác, có thể kéo dài tới vài km mà không cần khuyếch đại. Giải
tần trên cáp dây xoắn đạt khoảng 300–4000Hz, tốc độ truyền đạt vài Kbps đến vài
Mbps. Cáp xoắn có hai loại:
12
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
• Loại có bọc kim loại để tăng cường chống nhiễu gọi là cáp STP ( Shield
Twisted Pair). Loại này trong vỏ bọc kim có thể có nhiều đôi dây. Về lý
thuyết thì tốc độ truyền có thể đạt 500 Mb/s nhưng thực tế thấp hơn rất
nhiều (chỉ đạt 155 Mb/s với cáp dài 100 m)
• Loại không bọc kim gọi là UTP (UnShield Twisted Pair), chất lượng kém
hơn STP nhưng giá thành rất rẻ. Cáp UTP được chia làm 5 hạng tuỳ theo tốc
độ truyền. Cáp loại 3 dùng cho điện thoại. Cáp loại 5 có thể truyền với tốc
độ 100Mb/s rất hay dùng trong các mạng cục bộ vì vừa rẻ vừa tiện sử dụng.
Cáp này có 4 đôi dây xoắn nằm trong cùng một vỏ bọc
Hình 1.6: Cáp UTP 5
Hình trên là cáp xoắn đôi CAT 5, loại cáp phổ biển nhất dùng trong mạng LAN
đầu khách hàng hiện nay. Mỗi sợi cáp có 8 lõi và được chia ra làm 4 cặp. Mỗi cặp gồm
một dây màu và một dây khoang mầu được xoắn lại với nhau. Để đảm bảo cáp hoạt
động tin cậy, không nên tháo xoắn chúng nhiều hơn mức cần thiết (6mm).
Chỉ 2 trong 4 cặp dây được sử dụng để truyền dẫn tín hiệu trong mạng LAN là
cặp màu da cam và cặp màu xanh lục. Hai cặp còn lại màu nâu và xanh lam không
được sử dụng. Sơ đồ chân được sử dụng để bấm trong đầu RJ45.
13
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Hình 1.7: Hai chuẩn bấm cáp T-568B Và T-568A
Có 2 chuẩn bấm dây cho loại cáp này là chuẩn T-568A và chuẩn T-568B. Với
mỗi loại có một cách sắp xếp cáp vào đầu RJ45 khác nhau. Với chuẩn T-568B, cặp
cam và lục được đưa vào chân 1,2 và 3,6 một cách tương ứng trên đầu RJ45. Chuẩn T-
568A đảo cặp cam va cặp lục để cho cặp lục đưa vào chân 1,2 còn cặp cam đưa vào
chân 3,6. Điều này làm cho cặp lam và cặp cam nằm trên 4 chân giữa, phù hợp với
chuẩn kết nối của công ty điện thoại. Do đó chuẩn T-568A được coi như chuẩn chính
và hay được sử dụng còn chuẩn T-568B chỉ là chuẩn thay thế.
Sơ đồ chân của chuẩn T-568B:
Pin Color Pair Description
1 White/Orange 2 TxData +
2 Orange 2 TxData -
3 White/Green 3 RcData +
4 Blue 1 Unused
5 White/Blue 1 Unused
6 Green 3 RcData -
7 White/Brown 4 Unused
8 Brown 4 Unused
Sơ đồ chân của chuẩn T-568A:
Pin Color Pair Description
14
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
1 White/Green 3 RcData +
2 Green 3 RcData -
3 White/Orange 2 TxData +
4 Blue 1 Unused
5 White/Blue 1 Unused
6 Orange 2 TxData -
7 White/Brown 4 Unused
8 Brown 4 Unused
Cáp thẳng và cáp chéo:
Nói chung trong hầu hết trường hợp đều sử dụng cáp thẳng. Cáp thẳng là cáp có
các chân của đầu này được kết nối đến chân ở đầu kia một cách tương ứng. Ví dụ:
Chân 1 của đầu này nối với chân 1 của đầu kia…Ta chỉ sử dụng cáp chéo khi kết nối 2
thiết bị trực tiếp với nhau mà không qua Hub hay switch. Cáp chéo sẽ đấu chéo chân
1,2 và chân 3,6 ở 2 đầu RJ 45 với nhau để 2 giao diện giống nhau có thể giao tiếp được
với nhau.
Crossover Cable Straight Through Cable
RJ-45 PIN RJ-45 PIN RJ-45 PIN RJ-45 PIN
1 Rx+ 3 Tx+ 1 Tx+ 1 Rc+
2 Rc- 6 Tx- 2 Tx- 2 Rc-
3 Tx+ 1 Rc+ 3 Rc+ 3 Tx+
6 Tx- 2 Rc- 6 Rc- 6 Tx-
Như đã nói ở trên, cáp chéo thường được sử dụng để kết nối 2 thiết bị có giao
diện giống nhau như: Hub với Hub, Tranceiver với Tranceiver, DNI với DNI card hay
Tranceiver với DNI card.
15
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Kết nối Hub với Hub:
Kết nối Hub với Tranceiver hay DNI card:
Kết nối Tranceiver với DNI card:
4.2. Các thiết bị kết nối
Để hệ thống mạng làm việc trơn tru, hiệu quả và khả năng kết nối tới những hệ
thống mạng khác đòi hỏi phải sử dụng những thiết bị mạng chuyên dụng. Những thiết
bị mạng này rất đa dạng và phong phú về chủng loại nhưng đều dựa trên những thiết bị
cơ bản là Repeater, Hub, Switch, Router và Gateway.
16
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Repeater
Hình 1.8: Thiết bị Repeater
Trong một mạng LAN, giới hạn của cáp mạng là 100m (cho loại cáp mạng
CAT 5 UTP – là cáp được dùng phổ biến nhất), bởi tín hiệu bị suy hao trên đường
truyền nên không thể đi xa hơn. Vì vậy, để có thể kết nối các thiết bị ở xa hơn, mạng
cần các thiết bị để khuếch đại và định thời lại tín hiệu, giúp tín hiệu có thể truyền dẫn
đi xa hơn giới hạn này.
Repeater là một thiết bị ở lớp 1 (Physical Layer) trong mô hình OSI. Repeater
có vai trò khuếch đại tín hiệu vật lý ở đầu vào và cung cấp năng lượng cho tín hiệu ở
đầu ra để có thể đến được những chặng đường tiếp theo trong mạng. Điện tín, điện
thoại, truyền thông tin qua sợi quang… và các nhu cầu truyền tín hiệu đi xa đều cần sử
dụng Repeater.
Hub
Hình 1.9: Thiết bị Hub
Hub được coi là một Repeater có nhiều cổng. Một Hub có từ 4 đến 24 cổng và
có thể còn nhiều hơn. Trong phần lớn các trường hợp, Hub được sử dụng trong các
mạng 10BASE-T hay 100BASE-T. Khi cấu hình mạng là hình sao (Star topology),
Hub đóng vai trò là trung tâm của mạng. Với một Hub, khi thông tin vào từ một cổng
và sẽ được đưa đến tất cả các cổng khác.
17
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Hub có 2 loại là Active Hub và Smart Hub. Active Hub là loại Hub được dùng
phổ biến, cần được cấp nguồn khi hoạt động, được sử dụng để khuếch đại tín hiệu đến
và cho tín hiệu ra những cổng còn lại, đảm bảo mức tín hiệu cần thiết. Smart Hub
(Intelligent Hub) có chức năng tương tự như Active Hub, nhưng có tích hợp thêm chip
có khả năng tự động dò lỗi - rất hữu ích trong trường hợp dò tìm và phát hiện lỗi trong
mạng.
Bridge
Hình 1.10: Thiết bị Bridge
Bridge là thiết bị mạng thuộc lớp 2 của mô hình OSI (Data Link Layer). Bridge
được sử dụng để ghép nối 2 mạng để tạo thành một mạng lớn duy nhất. Bridge được
sử dụng phổ biến để làm cầu nối giữa hai mạng Ethernet. Bridge quan sát các gói tin
(packet) trên mọi mạng. Khi thấy một gói tin từ một máy tính thuộc mạng này chuyển
tới một máy tính trên mạng khác, Bridge sẽ sao chép và gửi gói tin này tới mạng đích.
Ưu điểm của Bridge là hoạt động trong suốt, các máy tính thuộc các mạng khác
nhau vẫn có thể gửi các thông tin với nhau đơn giản mà không cần biết có sự "can
thiệp" của Bridge. Một Bridge có thể xử lý được nhiều lưu thông trên mạng như
Novell, Banyan... cũng như là địa chỉ IP cùng một lúc.
Nhược điểm của Bridge là chỉ kết nối những mạng cùng loại và sử dụng Bridge
cho những mạng hoạt động nhanh sẽ khó khăn nếu chúng không nằm gần nhau về mặt
vật lý.
18
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Switch
Hình 1.11: Thiết bị Switch
Switch đôi khi được mô tả như là một Bridge có nhiều cổng. Trong khi một
Bridge chỉ có 2 cổng để liên kết được 2 segment mạng với nhau, thì Switch lại có khả
năng kết nối được nhiều segment lại với nhau tuỳ thuộc vào số cổng (port) trên Switch.
Cũng giống như Bridge, Switch cũng "học" thông tin của mạng thông qua các gói tin
(packet) mà nó nhận được từ các máy trong mạng. Switch sử dụng các thông tin này
để xây dựng lên bảng Switch, bảng này cung cấp thông tin giúp các gói thông tin đến
đúng địa chỉ.
Ngày nay, trong các giao tiếp dữ liệu, Switch thường có 2 chức năng chính là
chuyển các khung dữ liệu từ nguồn đến đích, và xây dựng các bảng Switch. Switch
hoạt động ở tốc độ cao hơn nhiều so với Repeater và có thể cung cấp nhiều chức năng
hơn như khả năng tạo mạng LAN ảo (VLAN).
Router
Hình 1.12: Thiết bị Router
Router là thiết bị mạng lớp 3 của mô hình OSI (Network Layer). Router kết nối
hai hay nhiều mạng IP với nhau. Các máy tính trên mạng phải "nhận thức" được sự
tham gia của một router, nhưng đối với các mạng IP thì một trong những quy tắc của
IP là mọi máy tính kết nối mạng đều có thể giao tiếp được với router.
19
Tài liệu tập huấn Kỹ thuật MegaVNN
Module 1: Giới thiệu chung về mạng, mạng LAN, TCP/IP
Ưu điểm của Router: Về mặt vật lý, Router có thể kết nối với các loại mạng
khác lại với nhau, từ những Ethernet cục bộ tốc độ cao cho đến đường dây điện thoại
đường dài có tốc độ chậm.
Nhược điểm của Router: Router chậm hơn Bridge vì chúng đòi hỏi nhiều tính
toán hơn để tìm ra cách dẫn đường cho các gói tin, đặc biệt khi các mạng kết nối với
nhau không cùng tốc độ. Một mạng hoạt động nhanh có thể phát các gói tin nhanh hơn
nhiều so với một mạng chậm và có thể gây ra sự nghẽn mạng. Do đó, Router có thể
yêu cầu máy tính gửi các gói tin đến chậm hơn. Một vấn đề khác là các Router có đặc
điểm chuyên biệt theo giao thức - tức là, cách một máy tính kết nối mạng giao tiếp với
một router IP thì sẽ khác biệt với cách nó giao tiếp với một router Novell hay DECnet.
Hiện nay vấn đề này được giải quyết bởi một mạng biết đường dẫn của mọi loại mạng
được biết đến. Tất cả các router thương mại đều có thể xử lý nhiều loại giao thức,
thường với chi phí phụ thêm cho mỗi giao thức.
Gateway
Hình 1.13: Thiết bị Gateway
Gateway cho phép nối ghép hai loại giao thức với nhau. Ví dụ: mạng của bạn
sử dụng giao thức IP và mạng của ai đó sử dụng giao thức IPX, Novell, DECnet,
SNA... hoặc một giao thức nào đó thì Gateway sẽ chuyển đổi từ loại giao thức này
sang loại khác.
Qua Gateway, các máy tính trong các mạng sử dụng các giao thức khác nhau có
thể dễ dàng "nói chuyện" được với nhau. Gateway không chỉ phân biệt các giao thức
mà còn còn có thể phân biệt ứng dụng như cách bạn chuyển thư điện tử từ mạng này
sang mạng khác, chuyển đổi một phiên làm việc từ xa...
20
