Máy điện I phần 1
Khái niệm chung về máy điện - Máy điện là thiết bị điện tử , nguyện lý làm việc dựa vào hiện tượng cảm ứng điện tử , về cấu tạo gồm mạch từ và mạch điện
ÂAÛI HOÜC ÂAÌ NÀÔNG
TRÆÅÌNG ÂAÛI HOÜC BAÏCH KHOA
KHOA ÂIÃÛN
BÄÜ MÄN : ÂIÃÛN CÄNG NGHIÃÛP
MAÏY ÂIÃÛN 1
Nàm 2005
1
Låìi noïi âáöu
Maïy âiãûn nghiãn cæïu nhæîng æïng duûng cuía caïc hiãûn tæåüng âiãûn tæì nhàòm biãún
âäøi nàng læåüng. Maïy âiãûn laì pháön tæí quan troüng nháút cuía báút kyì thiãút bë âiãûn nàng
naìo. Noï âæåüc sæí duûng räüng raîi trong dán duûng, näng nghiãûp, cäng nghiãûp, giao
thäng váûn taíi, caïc hãû âiãöu khiãøn vaì tæû âäüng âiãöu chènh, khäúng chãú.
Âiãûn nàng âæåüc sæí duûng räüng raîi trong moüi laînh væûc vç caïc æu âiãøm sau:
• Âiãûn nàng âæåüc saín xuáút táûp trung våïi nguäön cäng suáút låïn.
• Âiãûn nàng coï thãø truyãön taíi âi xa våïi hiãûu suáút cao.
• Âiãûn nàng dãù daìng biãún âäøi thaình caïc caïc daûng nàng læåüng khaïc.
• Nhåì âiãûn nàng coï thãø tæû âäüng hoaï moüi quaï trçnh saín xuáút, náng cao nàng
suáút lao âäüng.
Âiãûn nàng tuy âæåüc phaït hiãûn cháûm hån caïc nàng læåüng khaïc, nhæng våïi viãûc
phaït hiãûn vaì sæí duûng âiãûn nàng âaî thuïc âáøy caïch maûng khoa hoüc cäng nghãû tiãún
nhæ vuî baîo sang kyî nguyãn âiãûn khê hoaï vaì tæû âäüng hoaï. Vaìo cuäúi thãú kyí 19,
ngaình kyî thuáût âiãûn tæí ra âåìi vaì giæîa thãú kyí 20 chãú taûo âæåüc linh kiãûn âiãûn tæí cäng
suáút coï âiãöu khiãøn, tæì doï âiãûn tæí cäng suáút phaït triãùn âaî thuïc âáøy vaì laìm thay âäøi
táûn gäúc rãù laînh væûc kyî thuáût âiãûn. Kyî thuáût âiãûn vaì kyî thuáût âiãûn tæí hoaì nháûp phaït
triãùn, cuìng våïi cäng nghãû thäng tin âaî âæa nãön saín xuáút xaî häüi sang giai âoaûn kinh
tãú tri thæïc. Maïy âiãûn cuîng khäng âæïng ngoaìi sæû phaït triãùn âáúy.
Giaïo trçnh Maïy âiãûn I naìy gäöm ba pháön :
Pháön I cung cáúp caïc kiãún thæïc vãö maïy biãún aïp.
Pháön II cung cáúp caïc kiãún thæïc chung vãö maïy âiãûn xoay chiãöu.
Pháön III cung cáúp caïc kiãún thæïc nguyãn lyï, cáúu taûo, âàûc tênh vaì æïng duûng cuía
maïy âiãûn khäng âäöng bäü.
Giaïo trçnh Maïy âiãûn I âæåüc biãn soaûn dæûa trãn kinh nghiãûm giaíng daûy nhiãöu
nàm åí nhoïm chuyãn män Âiãûn Cäng Nghiãûp - Khoa Âiãûn - Træåìng Âaûi Hoüc Baïch
Khoa - Âaûi Hoüc Âaì Nàông vaì tham khaío giaïo trçnh cuía caïc træåìng baûn. Âáy laì giaïo
trçnh âæa lãn maûng nhàòm giuïp cho sinh viãn chuyãn ngaình âiãûn laìm taìi liãûu tham
khaío vaì hoüc táûp.
Do trçnh âäü coï haûn, giaïo trçnh Maïy âiãûn I khäng traïnh khoíi thiãúu soït, xin hoan
nghãnh moüi sæû goïp yï cuía baûn âoüc. Caïc yï kiãún âoïng goïp xin gåíi vãö taïc giaí åí nhoïm
chuyãn män Âiãûn Cäng Nghiãûp - Khoa Âiãûn - Træåìng Âaûi Hoüc Baïch Khoa - Âaûi
Hoüc Âaì Nàông.
Buìi Táún Låüi
2
Âaûi Hoüc Âaì Nàông - Træåìng Âaûi hoüc Baïch Khoa
Khoa Âiãûn - Nhoïm Chuyãn män Âiãûn Cäng Nghiãûp
Giaïo trçnh MAÏY ÂIÃÛN 1
Biãn soaûn: Buìi Táún Låüi
Chæång 0
KHAÏI NIÃÛM CHUNG VÃÖ MAÏY ÂIÃÛN
0.1 ÂËNH NGHÉA VAÌ PHÁN LOAÛI
0.1.1. Âënh nghéa.
Maïy âiãûn laì thiãút bë âiãûn tæì, nguyãn lyï laìm viãûc dæûa vaìo hiãûn tæåüng caím æïng
âiãûn tæ,ì vãö cáúu taûo gäöm maûch tæì (loîi theïp) vaì maûch âiãûn (dáy quáún), duìng âãø biãún
âäøi caïc daûng nàng læåüng nhæ cå nàng thaình âiãûn nàng (maïy phaït âiãûn) hoàûc ngæåüc
laûi nhæ âiãûn nàng thaình cå nàng (âäüng cå âiãûn), hoàûc duìng âãø biãún âäøi caïc thäng
säú âiãûn nàng nhæ âiãûn aïp, doìng âiãûn, táön säú, säú pha ...
0.1.2. Phán loaûi maïy âiãûn.
Maïy âiãûn coï nhiãöu loaûi vaì coï nhiãöu caïch phán loaûi khaïc nhau. ÅÍ âáy ta phán
loaûi maïy âiãûn dæûa vaìo nguyãn lyï biãún âäøi nàng læåüng nhæ sau :
1. Maïy âiãûn ténh :
Maïy âiãûn ténh laìm viãûc dæûa vaìo hiãûn tæåüng caím æïng âiãûn tæì, do sæû biãún âäøi tæì
thäng trong caïc cuäün dáy khäng coï sæû chuyãøn âäüng tæång âäúi våïi nhau. Maïy âiãûn
ténh thæåìng duìng âãø biãún âäøi caïc thäng säú âiãûn nàng nhæ maïy biãún aïp biãún âiãûn aïp
xoay chiãöu thaình âiãûn aïp xoay chiãöu coï giaï trë khaïc,..
2. Maïy âiãûn quay (hoàûc coï loaûi chuyãøn âäüng thàóng):
Maïy âiãûn quay laìm viãûc dæûa vaìo hiãûn tæåüng caím æïng âiãûn tæì, læûc âiãûn tæì do tæì
træåìng vaì doìng âiãûn trong caïc cuäün dáy gáy ra. Loaûi maïy náöy duìng âãø biãún âäøi
daûng nàng læåüng nhæ cå nàng thaình âiãûn nàng (maïy phaït âiãûn) hoàûc ngæåüc laûi nhæ
âiãûn nàng thaình cå nàng (âäüng cå âiãûn). Quaï trçnh biãún âäøi nàng læåüng náöy coï tênh
thuáûn nghëch nghéa laì maïy âiãûn coï thãø laìm viãûc åí chãú âäü maïy phaït âiãûn hoàûc âäüng
cå âiãûn.
Så âäö phán loaûi maïy âiãûn thæåìng gàûp:
3
Maïy âiãûn
Maïy âiãûn ténh Maïy âiãûn quay
Maïy âiãûn xoay chiãöu Maïy âiãûn mäüt chiãöu
Maïy âiãûn Maïy âiãûn
âäöng bäü khäng âäöng bäü
Maïy Âäüng Maïy Âäüng Maïy Âäüng
phaït cå phaït cå âiãûn phaït cå
Maïy âiãûn âiãûn âiãûn khäng âiãûn âiãûn
biãún âäöng âäöng khäng âäöng mäüt mäüt
aïp bäü bäü âäöng bäü bäü chiãöu chiãöu
0.2 CAÏC ÂËNH LUÁÛT ÂIÃÛN TÆÌ CÅ BAÍN DUÌNG TRONG MAÏY ÂIÃÛN
Trong nghiãn cæïu maïy âiãûn ta thæåìng duìng caïc âënh luáût sau: âënh luáût caím
æïng âiãûn tæì, âënh luáût læûc âiãûn tæì vaì âënh luáût maûch tæì. Caïc âënh luáût náöy âaî âæåüc
trçnh baìy trong giaïo trçnh váût lyï, åí âáy nãu laûi nhæîng âiãøm chênh aïp duûng cho
nghiãn cæïu maïy âiãûn.
0.2.1. Âënh luáût caím æïng âiãûn tæì
1. Træåìng håüp tæì thäng xuyãn qua voìng dáy biãún thiãn.
Khi tæì thäng Φ = Φ(t) xuyãn qua voìng dáy biãún thiãn trong voìng dáy seî caím
æïng sæïc âiãûn âäüng (sââ) e(t). Sââ âoï coï chiãöu sao cho doìng âiãûn do noï sinh ra taûo
ra tæì thäng chäúng laûi sæû biãún thiãn cuía tæì thäng sinh ra noï (hçnh 0.1).
Sââ caím æïng trong mäüt voìng dáy âæåüc tênh theo
Φ
cäng thæïc Màõcxoen :
dΦ e
e=− [V] (0.1)
dt
Nãúu cuäün dáy coï N voìng, sââ caím æïng laì:
dΦ dΨ
e = −N =− (0.2)
dt dt Hçnh 0.1 Chiãöu dæång sââ
trong âoï, Ψ = NΦ [Wb] goüi laì tæì thäng moïc voìng caím æïng phuì håüp våïi tæì thäng
theo qui tàõc vàûn nuït chai
cuía cuäün dáy
4
2. Træåìng håüp thanh dáùn chuyãøn âäüng trong tæì træåìng.
Khi thanh dáùn chuyãøn âäüng thàóng goïc våïi
âæåìng sæïc tæì træåìng (âáy laì træåìng håüp thæåìng
gàûp nháút trong maïy âiãûn), trong thanh dáùn caím
æïng sââ coï trë säú laì:
e = Blv (0.3)
trong âoï : B: cæåìng âäü tæì caím [T].
l : chiãöu daìi taïc duûng cuía thanh dáùn
[m].
Hçnh 0.2 Xaïc âënh sââ caím æïng
v: täúc âäü daìi thanh dáùn [m/s] theo qui tàõc baìn tay phaíi
Coìn chiãöu sââ caím æïng xaïc âënh theo qui
tàõc baìn tay phaíi (hçnh 0.2).
0.2.2. Âënh luáût læûc âiãûn tæì.
Khi thanh dáùn mang doìng âiãûn âàût thàóng goïc
våïi âæåìng sæïc tæì træåìng, thanh dáùn seî chëu mäüt læûc
i âiãûn tæì taïc duûng coï trë säú laì:
f = Bil (0.4)
Trong âoï, B : cæåìng âäü tæì caím, [T].
i : doìng âiãûn chaûy trong thanh dáùn, [A].
l : chiãöu daìi thanh dáùn, [m].
f : læûc âiãûn tæì âo bàòng Niuton, [N]
Hçnh 0.3 Xaïc âënh læûc âiãûn tæì
theo qui tàõc baìn tay traïi
Chiãöu cuía læûc âiãûn tæì f âæåüc xaïc âënh theo qui tàõc
baìn tay traïi (hçnh 0.3).
0.2.3. Âënh luáût maûch tæì. Tênh toaïn maûch tæì.
1. Âënh luáût maûch tæì:
Loîi theïp cuía maïy âiãûn laì maûch tæì. Maûch tæì laì maûch kheïp kên duìng âãø dáùn tæì
thäng. Âënh luáût maûch tæì laì âënh luáût doìng âiãûn toaìn pháön aïp duûng vaìo maûch tæì.
Näüi dung cuía âënh luáût doìng âiãûn toaìn pháön nhæ sau:
i1 i2 i3 r
r H i l(L) i1 l1,S1
dl
N N1 l2,S2
(L)
i2 N
2
Hçnh 0.4 Minh hoüa âënh Hçnh 0.5 Maûch tæì âäöng Hçnh 0.6 Maûch tæì coï khe håí
luáût doìng âiãûn toaìn pháön nháút coï mäüt cuäün dáy khäng khê vaì hai cuäün dáy
5
r
Nãúu H laì vectå cæåìng âäü tæì træåìng do mäüt táûp håüp doìng âiãûn i1, i2, ... ik, ...,
in. taûo ra vaì nãúu L laì mäüt âæåìng cong kên bao quanh chuïng thç:
r r
∫ Hd l = ∑ i k
( L)
r
Våïi d l laì âäü dåìi vi phán trãn (L) .(hçnh 0.4). Dáúu cuía ik xaïc âënh theo qui tàõc
r
vàûn nuït chai: Quay caïi vàûn nuït chai theo chiãöu d l , chiãöu tiãún cuía vàûn nuït chai
truìng våïi chiãöu doìng âiãûn ik thç doìng âiãûn ik mang dáúu dæång, coìn ngæåüc laûi láúy
dáúu ám.
Âënh luáût doìng âiãûn toaìn pháön aïp duûng vaìo maûch tæì âäöng nháút coï mäüt cuäün
dáy nhæ hçnh 0.5, ta coï nhæ sau:
H.l = Ni = F
B 1l
Våïi: Hl = l = Φ = R μΦ
μ μS
Váûy Hl = R μ Φ = Ni = F (0.5)
Trong âoï:
H[At/m]: Cæåìng âäü tæì træåìng trong maûch tæì.
B=μH [T] : Tæì caím (máût âäü tæì thäng) trong maûch tæì.
μ = μr μo [H/m]: Âäü tæì tháøm tuyãût âäúi cuía maûch tæì.
μo = 4π.10-7[H/m] : âäü tæì tháøm cuía khäng khê.
μr =μ /μo : Âäü tæì tháøm tæång âäúi cuía maûch tæì.
L[m] : Chiãöu daìi trung bçnh cuía maûch tæì.
N: Säú voìng dáy cuía cuäün dáy.
I[A]: goüi laì doìng âiãûn tæì hoïa, taûo ra tæì thäng cho maûch tæì.
F = Ni [At/m]: goüi laì sæïc tæì âäüng (stâ)
H.l : goüi laì tæì aïp råi trong maûch tæì.
S[m2] : tiãút diãûn ngang cuía maûch tæì.
1l
Rμ = [At/Wb] tæì tråí cuía maûch tæì.
μS
Cuîng aïp duûng âënh luáût doìng âiãûn toaìn pháön vaìo maûch tæì gäöm hai âoaûn coï
hiãöu daìi l1 vaì l2 tiãút diãûn S1 vaì S2, hçnh 0.6, ta coï:
H1.l1 - H2.l2 = N1.i1 - N2.i2
Trong âoï:
H1,H2[At/m]: Cæåìng âäü tæì træåìng tæång æïng trong âoaûn maûch tæì 1, 2.
l1, l2[m] : Chiãöu daìi trung bçnh cuía âoaûn maûch tæì 1, 2ì.
i1.N1,i2.N2 [At]: Stâ cuía cuäün dáy 1, 2.
Mäüt caïch täøng quaït, maûch tæì gäöm m âoaûn gheïp näúi tiãúp âënh luáût maûch tæì
âæåüc viãút:
6
m m n n
∑ H jl j = ∑ R μ jΦ = ∑ N k i k = ∑ Fk = F (0.6)
j=1 j=1 k =1 k =1
trong âoï, doìng âiãûn ik naìo coï chiãöu phuì håüp våïi chiãöu tæì thäng Φ âaî choün theo qui
tàõc vàûn nuït chai seî mang dáúu dæång, coìn ngæåüc laûi seî mang dáúu ám; j - chè säú tãn
âoaûn maûch tæì; k - chè säú tãn cuäün dáy coï doìng âiãûn.
2. Tênh toaïn maûch tæì:
Viãûc tênh toaïn maûch tæì thæåìng gàûp hai loaûi baìi toaïn sau :
Baìi toaïn thuáûn : Cho biãút tæì thäng Φ, tçm stâ F = Ni âãø taûo ra tæì thäng âoï.
Caïch giaíi : Tiãún haình gäöm ba bæåïc sau :(xeït maûch tæì gäöm j âoaûn näúi tiãúp, tæì
thäng Φ bàòng nhau åí moüi tiãút diãûn Sj trong caïc âoaûn maûch tæì ).
Bæåïc 1: Tênh tæì caím mäùi âoaûn maûch tæì : Bj = Φ/Sj ; j laì chè säú tãn âoaûn maûch
tæì.
Suy ra cæåìng âäü tæì træåìng Hj nhæ sau:
Nãúu âoaûn maûch tæì laì váût liãûu sàõt tæì, tra âæåìng cong tæì hoïa B = f(H) âãø tçm H.
Nãúu âoaûn maûch tæì laì khe håí khäng khê thç H0 = B0/μo .
Bæåïc 2: Suy ra stâ täøng âãø taûo ra tæì thäng Φ tæì cäng thæïc (0.6):
m
F = ∑ H jl j (0.7)
j=1
Bæåïc 3: Tuìy theo baìi toaïn maì ta tçm âæåüc doìng âiãûn i hoàûc säú voìng dáy W.
Baìi toaïn ngæåüc : Biãút stâ F, tçm tæì thäng Φ.
Loaûi baìi toaïn náöy phæïc taûp. Do váût liãûu tæì coï âäü tæì tháøm μ phuû thuäüc tæì thäng
Φ nãn tæì tråí Rμ cuîng phuû thuäüc Φ. Vç chæa biãút Φ nãn cuîng chæa biãút R. Phæång
trçnh (0.6) tråí thaình:
m
∑ R μj (Φ )Φ = F (Φ) (0.8).
j=1
Âáy laì phæång trçnh phi tuyãún, thæåìng duìng phæång phaïp gáön âuïng âãø giaíi.
0.3. CAÏC VÁÛT LIÃÛU CHÃÚ TAÛO MAÏY ÂIÃÛN
Váût liãûu chãú taûo maïy âiãûn gäöm váûy liãûu cáúu truïc, váût liãûu taïc duûng vaì váût liãûu
caïch âiãûn. Váût liãûu cáúu truïc laì váût liãûu âãø chãú taûo caïc chi tiãút chëu caïc taïc âäüng cå
hoüc nhæ truûc, äø truûc, thán maïy, nàõp. Váût liãûu taïc duûng laì váût liãûu duìng âãø chãú taûo
nhæîng bäü pháûn dáùn âiãûn vaì tæì. Coìn váût liãûu caïch âiãûn duìng âãø caïch âiãûn giæîa pháön
dáùn âiãûn våïi khäng dáùn âiãûn vaì giæîa caïc pháön dáùn âiãûn våïi nhau.
0.3.1. Váût liãûu dáùn âiãûn
Váût liãûu dáùn âiãûn âãø chãú taûo maïy âiãûn täút nháút laì âäöng vç chuïng khäng âàõt làõm
vaì coï âiãûn tråí suáút nhoí. Ngoaìi ra coìn duìng nhäm vaì caïc håüp kim khaïc nhæ âäöng
7
thau, âäöng phäútpho. Dáy âäöng hoàûc dáy nhäm âæåüc chãú taûo theo tiãút âiãûn troìn
hoàûc tiãút âiãûn chæî nháût coï boüc caïch âiãûn. Våïi nhæîng maïy coï cäng suáút nhoí vaì
trung bçnh, âiãûn aïp dæåïi 1000V thæåìng duìng dáy dáùn boüc ãmay vç låïp caïch âiãûn
cuía noï moíng vaì âaût âäü bãön yãu cáöu.
0.3.2. Váût liãûu dáùn tæì
Váût liãûu dáùn tæì trong maïy âiãûn laì váût liãûu sàõt tæì nhæ theïp kyî thuáût âiãûn, gang,
theïp âuïc, theïp reìn ...
ÅÍ caïc pháön dáùn tæì coï tæì thäng biãún âäøi våïi táön säú 50Hz thæåìng duìng theïp laï
kyî thuáût âiãûn daìy 0,35 ÷ 1mm, trong thaình pháön theïp coï tæì 2 ÷ 5% silêc âãø tàng
âiãûn tråí cuía theïp, giaím doìng âiãûn xoaïy. Theïp kyî thuáût âiãûn âæåüc chãú taûo bàòng
phæång phaïp caïn noïng hoàûc caïn nguäüi. Hiãûn nay thæåìng duìng theïp caïn nguäüi âãø
chãú taûo caïc maïy âiãûn vç theïp caïn
B
nguäüi coï âäü tæì tháøm cao hån vaì 2.0
suáút täøn hao nhoí hån theïp caïn Theïp KTÂ
noïng. Trãn hçnh 0.7 trçnh baìy 1.6
âæåìng cong tæì hoaï cuía mäüt säú Theïp âuïc
1.2
váût liãûu dáùn tæì khaïc nhau. Cuìng
mäüt doìng âiãûn kêch tæì, ta tháúy 0.8
theïp kyî thuáût âiãûn coï tæì caím låïn Gang
nháút, sau âoï laì theïp âuïc vaì cuäúi 0.4
cuìng laì gang. H
ÅÍ caïc pháön dáùn tæì coï tæì 500 1000 1500 2000 2500 3000
thäng khäng âäøi thæåìng duìng Hçnh 0.7 Âæåìng cong tæì hoïa cuía mäüt säú váût liãûu tæì
theïp âuïc, theïp reìn, hoàûc theïp laï.
0.3.3. Váût liãûu caïch âiãûn
Váût liãûu caïch âiãûn trong maïy âiãûn phaíi coï cæåìng âäü caïch âiãûn cao, chëu nhiãût
täút, taín nhiãût täút, chäúng áøm vaì bãön vãö cå hoüc. Caïch âiãûn boüc dáy dáùn chëu âæåüc
nhiãût âäü cao thç nhiãût âäü cho pheïp cuía dáy dáùn caìng låïn vaì dáy dáùn chëu âæåüc
doìng taíi låïn.
Cháút caïch âiãûn cuía maïy âiãûn pháön låïn åí thãø ràõn vaì gäöm coï 4 nhoïm:
a) Cháút hæîu cå thiãn nhiãn nhæ giáúy, luûa
b) Cháút vä cå nhæ amiàng, mica, såüi thuíy tinh.
c) Caïc cháút täøng håüp.
d) Caïc loaûi men vaì sån caïch âiãûn.
Cháút caïch âiãûn täút nháút laì mica nhæng âàõt. Giáúy, vaíi, såüi... reí nhæng dáùn nhiãût
vaì caïch âiãûn keïm, dãù bë áøm. Vç váûy chuïng phaíi âæåüc táøm sáúy âãø caïch âiãûn täút hån.
8
Càn cæï âäü bãön nhiãût, váût liãûu caïch âiãûn âæåüc chia ra caïc cáúp nhæ sau:
- Cáúp Y : Nhiãût âäü cho pheïp laì 900C, bao gäöm bäng, giáúy, vaíi, tå luûa, såüi
täøng håüp, khäng âæåüc táøm sáúy bàòng sån caïch âiãûn.
- Cáúp A : Nhiãût âäü cho pheïp laì 1050C, bao gäöm vaíi såüi xenlulä, såüi tæû nhiãn
hoàûc nhán taûo âæåüc qua táøm sáúy bàòng sån caïch âiãûn.
- Cáúp E : Nhiãût âäü cho pheïp laì 1200C, bao gäöm maìng vaíi, såüi täøng håüp gäúc
hæîu cå coï thãø chëu âæåüc nhiãût âäü tæång æïng.
- Cáúp B : Nhiãût âäü cho pheïp laì 1300C, bao gäöm caïc váût liãûu gäúc mica, såüi
thuíy tinh hoàûc amiàng âæåüc liãûn kãút bàòng sån hoàûc nhæûa gäúc hæîu cå coï thãø chëu
âæåüc nhiãût âäü tæång æïng.
- Cáúp F : Nhiãût âäü cho pheïp laì 1550C, giäúng nhæ loaûi B nhæng âæåüc táøm sáúy
vaì kãút dênh bàòng sån hoàûc nhæûa täøng håüp coï thãø chëu âæåüc nhiãût âäü tæång æïng.
- Cáúp H : Nhiãût âäü cho pheïp laì 1800C, giäúng nhæ cáúp B nhæng duìng sån táøm
sáúy hoàûc cháút kãút dênh gäúc silic hæîu cå hoàûc caïc cháút täøng håüp coï khaí nàng chëu
âæåüc nhiãût âäü tæång æïng.
- Cáúp C : Nhiãût âäü cho pheïp laì >1800C, bao gäöm caïc váût liãûu gäúc mica, thuíy
tinh vaì caïc håüp cháút cuía chuïng duìng træûc tiãúp khäng coï cháút liãn kãút. Caïc cháút vä
cå coï phuû gia liãn kãút bàòng hæîu cå vaì caïc cháút täøng håüp coï khaí nàng chëu âæåüc
nhiãût âäü tæång æïng.
Ngoaìi ra coìn coï cháút caïch âiãûn åí thãø khê (khäng khê) vaì thãø loíng (dáöu biãún aïp).
Khi maïy âiãûn laìm viãûc, do taïc âäüng cuía nhiãût âäü, cháún âäüng vaì caïc taïc âäüng lyï
hoïa khaïc caïch âiãûn seî bë laîo hoïa nghéa laì máút dáön caïc tênh bãön vãö âiãûn vaì cå. Thæûc
nghiãûm cho biãút, khi nhiãût âäü tàng quaï nhiãût âäü laìm viãûc cho pheïp 8-100C thç tuäøi
tho cuía váût liãûu caïch âiãûn giaím âi mäüt næía.
0.4. PHAÏT NOÏNG VAÌ LAÌM MAÏT MAÏY ÂIÃÛN
Trong quaï trçnh biãún âäøi nàng læåüng luän coï sæû täøn hao. Täøn hao trong maïy
âiãûn gäöm täøn hao sàõt tæì (do hiãûn tæåüng tæì trãù vaì doìng xoaïy) trong theïp, täøn hao
âäöng trong dáy quáún vaì täøn hao do ma saït (åí maïy âiãûn quay). Táút caí caïc täøn hao
nàng læåüng âãöu biãún thaình nhiãût laìm cho maïy âiãûn noïng lãn.
Âãø laìm maït maïy âiãûn, phaíi coï biãûn phaïp taín nhiãût ra mäi træåìng xung quanh.
Sæû taín nhiãût khäng nhæîng phuû thuäüc vaìo bãö màût laìm maït cuía maïy maì coìn phuû
thuäüc vaìo sæû âäúi læu khäng khê xung quanh hoàûc cuía mäi træåìng laìm maït khaïc nhæ
dáöu maïy biãún aïp... Thæåìng voí maïy âiãûn âæåüc chãú taûo coï caïc caïnh taín nhiãût vaì maïy
âiãûn coï hãû thäúng quaût gioï âãø laìm maït.
Kêch thæåïc cuía maïy, phæång phaïp laìm maït phaíi âæåüc tênh toaïn vaì læûa choün âãø
cho âäü tàng nhiãût cuía váût liãûu caïch âiãûn trong maïy khäng væåüt quaï âäü tàng nhiãût
9
cho pheïp, âaím baío cho váût liãûu caïch âiãûn laìm viãûc láu daìi, tuäøi thoü cuía maïy
khoaíng 20 nàm.
Khi maïy âiãûn laìm viãûc åí chãú âäü âënh mæïc, âäü tàng thiãût cuía caïc pháön tæí khäng
væåüt quaï âäü tàng nhiãût cho pheïp. Khi maïy quaï taíi âäü tàng nhiãût cuía maïy seî væåüt
quaï nhiãût âäü cho pheïp, vç thãú khäng cho pheïp maïy laìm viãûc quaï taíi láu daìi.
0.5. PHÆÅNG PHAÏP NGHIÃN CÆÏU MAÏY ÂIÃÛN
Viãûc nghiãn cæïu maïy âiãûn gäöm caïc bæåïc sau:
1. Mä taí caïc hiãûn tæåüng váût lyï xaíy ra trong maïy âiãûn.
2. Dæûa vaìo caïc âënh luáût váût lyï, viãút phæång trçnh toaïn hoüc mä taí sæû laìm viãûc
cuía maïy âiãûn. Âoï laì mä hçnh toaïn cuía maïy âiãûn.
3. Tæì mä hçnh toaïn thiãút láûp mä hçnh maûch, âoï laì så âäö thay thãú cuía maïy
âiãûn.
4. Tæì mä hçnh toaïn vaì mä hçnh maûch, tênh toaïn caïc âàûc tênh vaì nghiãn cæïu
maïy âiãûn, khai thaïc sæí duûng theo caïc yãu cáöu cuû thãø.