Luận văn với đề tài: "Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam"
Qua một số chính sách và giải pháp được đưa ra trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động sản xuất và xuất khẩu của ngành dệt may, những cơ hội và thách thức trong việc tiếp cận và thâm nhập thị trường thế giới, xu hướng chuyển dịch của ngành dệt may…hy vọng sẽ đưa ra một cái nhìn khái quát về ngành dệt may xuất khẩu của nước ta, đồng thời giải quyết được phần nào những vướng mắc đang tồn tại trong tổ chức quản lý sản xuất và xuất khẩu.......
Lêi Më ®Çu
Bíc sang thÕ kØ 21 xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ, ph©n
c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu më cöa
nÒn kinh tÕ ®Ó tËn dông triÖt ®Ó hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña níc
m×nh.
ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®ãng
vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cu«c x©y dùng ®Êt níc ®i
lªn chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh vai trß cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng
trong níc, ngµnh dÖt may hiÖn nay ®· v¬n ra c¸c thÞ trêng níc ngoµi,
ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. S¶n phÈm
cña ngµnh hiÖn nay ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, kh¶ n¨ng c¹nh tranh
cao trªn thÞ trêng, thu ®îc mét nguån ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc. Víi tèc ®é
t¨ng trëng vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu cña ngµnh, §¶ng vµ Nhµ níc
ta ®· nhËn thÊy cÇn thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu dÖt may vµ c¸c mÆt
hµng kh¸c v× ®ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ cña níc ta. Nhµ níc
®· kÞp thêi cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng
xuÊt khÈu, cô thÓ lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng më,
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc. ChÝnh nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã ®· ®a
l¹i cho ngµnh dÖt may nh÷ng ®éng lùc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi.
Trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may ViÖt Nam tuy cha h¼n lµ ph¸t
triÓn m¹nh mÏ nhng còng ®ñ ®Ó chøng tá lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi
nhän cña ®Êt níc. Tõ n¨m 1995 tíi nay, s¶n lîng xuÊt khÈu còng nh s¶n l-
îng s¶n xuÊt cña ngµnh kh«ng ngõng t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2003 nµy
ngµnh dÖt may ®· ®¹t thµnh tùu kh¸ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu trong
10 th¸ng ®Çu n¨m ®øng ®Çu trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vît qua c¶
dÇu khÝ.
-1-
Víi xu híng ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam
trong m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi nhiÒu biÕn ®éng th× ®©y chÝnh lµ mét
sù kiÖn ®¸ng mõng cña ngµnh trong thêi gian qua. Tríc nh÷ng thµnh qu¶
to lín ®¸ng tù hµo ®ã, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ
gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi môc
®Ých ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, xu híng cña
thÞ trêng dÖt may thÕ giíi ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn l¬Þ khã kh¨n cña ngµnh
dÖt may trong t×nh h×nh hiÖn nay tõ ®ã ®a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp
®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng n¨ng lùc s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, t×nh
h×nh tiªu thô hµng dÖt may trªn thÞ trêng thÕ giíi. §ång thêi ph©n tÝch
nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch quèc gia vµ m«i trêng quèc tÕ, ®Æt
ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kÕt hîp víi
®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña mét sè s¶n phÈm dÖt may
phæ biÕn cña ViÖt Nam nh hµng dÖt kim, dÖt thoi, hµng may s½n,
b«ng…Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh dÖt may nh hµng dÖt kü
thuËt...sÏ kh«ng lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy.
Víi ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp ph©n tÝch, kÕt
hîp nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn lµm s¸ng tá nh÷ng
vÉn ®Ò nghiªn cøu. H¬n n÷a, kho¸ luËn tèt nghiÖp cßn vËn dông c¸c
quan ®iÓm, ®êng lèi ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc
®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng
Ch¬ng I - "Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
vµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may thÕ giíi" kh¸i qu¸t chung vÒ ngµnh
dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, nh÷ng lîi
thÕ mµ ngµnh cã ®îc, vai trß vÞ trÝ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n
tÝch t×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng nhËp
-2-
khÈu chÝnh nh NhËt, Mü, EU.
Ch¬ng III - "Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt
may xuÊt khÈu ViÖt nam" sÏ ph©n tÝch cô thÓ vÒ thùc tr¹ng c¬ së s¶n
xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, s¶n lîng, mÆt hµng, h×nh thøc tæ
chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt
khÈu cña ngµnh th«ng qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu,
chñng lo¹i mÆt hµng, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt
Nam. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, thÊy ®îc ®iÓm
m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi mµ ngµnh cã ®îc vµ nh÷ng th¸ch thøc mµ
ngµnh ®ang vµ sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu trong hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi.
Ch¬ng III - "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh
cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ
xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi, nhu cÇu héi nhËp cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, nh÷ng ®Þnh
híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh trong t¬ng lai sÏ ®a ra nh÷ng gi¶i
ph¸p cÇn thiÕt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n
tríc m¾t, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt
may, khuyÕn khÝch vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc
c¹nh tranh cho ngµnh dÖt may ®Ó ngµnh trë thµnh mét ngµnh c«ng
nghiÖp mòi nhän trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trêng ®¹i häc
Ngo¹i Th¬ng, nh÷ng ngêi ®· truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vµ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em suèt qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Trêng. §Æc biÖt
xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn ThÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp,
ngêi ®· nhiÖt t×nh híng dÉn, ®éng viªn em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt
nghiÖp nµy.
-3-
Ch¬ng I
Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
I. Vµi nÐt vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh
HiÖn nay ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vît
bËc ®ã chÝnh lµ thµnh qu¶ ®¸ng tù hµo cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn tõ thêi xa xa cña ngµnh nµy trªn thÕ giíi. Mèc lÞch sö ®¸nh
dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh dÖt may lµ vµo thÕ kØ 18 khi m¸y
dÖt ra ®êi ë níc Anh vµ tõ ®ã søc lao ®éng ®· ®îc thay b»ng m¸y mãc
nªn n¨ng suÊt dÖt v¶i t¨ng cha tõng thÊy trong lÞch sö loµi ngêi. Vµ b¾t
®Çu tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× c¸c thµnh tùu khoa
häc kÜ thuËt ®îc chuyÓn giao vµ cã mÆt ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Kinh
tÕ ®êi sèng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ¨n mÆc kh«ng chØ
dõng l¹i ë chç chØ ®Ó phôc vô cho viÖc b¶o vÖ c¬ thÓ, søc khoÎ con
ngêi mµ cßn ®Ó lµm ®Ñp thªm cho cuéc sèng.
ë ViÖt Nam, mÆc dï lµ mét níc l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn nhng so víi
ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi th× còng cã rÊt nhiÒu ®iÓm næi bËt. Tríc
®©y, vµo thêi phong kiÕn khi m¸y mãc, khoa häc kÜ thuËt cha ph¸t triÓn
-4-
ë níc ta th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· h×nh thµnh tõ ¬m t¬, dÖt v¶i víi
h×nh thøc ®¬n gi¶n th« s¬ nhng mang ®Çy kÜ thuËt tinh s¶o vµ cã gi¸
trÞ rÊt cao. Sau ®ã ¬m t¬ dÖt v¶i ®· trë thµnh mét nghÒ truyÒn thèng
cña ViÖt Nam ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nhê vµo nh÷ng ®«i
bµn tay khÐo lÐo cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam. Dï nh÷ng c«ng viÖc ®ã rÊt
gi¶n ®¬n nhng chÝnh nh÷ng nghÒ truyÒn thèng nµy ®· t¹o ra mét phong
c¸ch rÊt riªng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ta mµ kh«ng mét níc nµo cã
®îc.
Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ nh÷ng
n¨m 1958 ë miÒn B¾c vµ ®Õn n¨m 1970 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi n¨m
1975 khi ®Êt níc thèng nhÊt, ngµnh dÖt may míi ®îc æn ®Þnh. Nhµ m¸y
®îc h×nh thµnh ë 3 miÒn: miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. C¸c
nhµ m¸y nµy ®· thu hót vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao
®éng. Khi ®Êt níc võa tho¸t khái ¸ch thèng trÞ, ®ang cßn trong t×nh tr¹ng
kinh tÕ tr× trÖ kÐm ph¸t triÓn th× c¸c nhµ m¸y cña ngµnh ®ãng mét vai
trß rÊt to lín ®èi víi ®Êt níc.
Lóc ®Çu, c¸c nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó phôc vô nhu cÇu
trong níc. S¶n lîng s¶n xuÊt ra kh«ng nhiÒu v× lóc ®ã m¸y mãc, thiÕt bÞ
cßn l¹c hËu, toµn lµ nh÷ng m¸y cò nhËp tõ c¸c níc x· héi chñ nghÜa, h¬n
n÷a tr×nh ®é qu¶n lý còng cßn rÊt h¹n chÕ. Ngay c¶ hµng s¶n xuÊt ®Ó
phôc vô cho nhu cÇu trong níc còng kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ chÊt
lîng, mÉu m· cßn nghÌo nµn Ýt ái.
Thêi k× tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985 nÒn kinh tÕ níc ta ho¹t ®éng theo
c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®îc cung
øng theo chØ tiªu cña Nhµ níc, viÖc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý theo ngµnh
khÐp kÝn vµ híng vµo nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa lµ chÝnh cßn xuÊt
khÈu trong giai ®o¹n nµy chØ thùc hiÖn trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vµ
NghÞ ®Þnh th cña níc ta kÝ kÕt víi khu vùc §«ng ¢u - Liªn X« tríc ®©y.
Do ®ã ngµnh dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu ®i níc ngoµi chñ yÕu lµ
-5-
sang thÞ trêng Liªn X« vµ thÞ trêng §«ng ¢u. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu
chñ yÕu lµ gia c«ng hµng b¶o hé lao ®éng cho hai thÞ trêng nµy víi
nguyªn liÖu, thiÕt bÞ do hä cung cÊp. S¶n lîng dÖt may cho tíi n¨m 1980
®¹t 50 triÖu s¶n phÈm c¸c lo¹i, 80% xuÊt sang Liªn X« cßn l¹i lµ §«ng ¢u
vµ khu vùc II.
§Õn cuèi n¨m 1990, khi hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa bÞ tan r·, n-
íc ta r¬i vµo thÕ hoµn toµn c« lËp so víi nhiÒu níc lín m¹nh kh¸c, thÞ tr-
êng xuÊt khÈu bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ. NÒn kinh tÕ níc ta trë nªn ®×nh
trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng, nhiÒu xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa, ngµnh dÖt may
còng kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy.
Cïng thêi gian ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta b¾t ®Çu chÝnh s¸ch ®æi míi
nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ bao cÊp sang c¬ chÕ qu¶n lý tù
h¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa. Thêi k× nµy, ngµnh dÖt may
gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®èi mÆt víi viÖc: thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ,
®Æc biÖt thiÕu ®èi t¸c ®Çu mèi tiªu thô hµng ho¸. Trong nhiÒu n¨m qua
ngµnh ®· ph¶i ®a ra nhiÒu chiÕn lîc, biÖn ph¸p ®Ó duy tr× s¶n xuÊt,
®¶m b¶o cung cÊp s¶n phÈm cho thÞ trêng néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu
tiªu dïng ®ång thêi tù lo vèn ®æi míi thiÕt bÞ, t¨ng cêng thiÕt bÞ chuyªn
dïng, ¸p dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng
qu¶n lÝ tæ chøc…
Giai ®o¹n 1990 - 1995 nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh
dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï ph¸t triÓn chËm h¬n so víi c¸c níc l¸ng giÒng
Ch©u ¸, nhng ngµnh ®· tù ®øng dËy v¬n lªn, ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy Ên
tîng. Bíc ®Çu n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 350 triÖu USD vµ ®Õn
cuèi n¨m 1997 xuÊt khÈu ®¹t 1,35 tû USD. Kh«ng dõng l¹i ë con sè nµy,
hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu
mòi nhän cña ViÖt Nam n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn CNH, H§H cña
®Êt níc trong thêi gian tíi.
-6-
N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,75 tû USD, trong 8 th¸ng ®Çu
n¨m 2003 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc xÊp xØ 2,597 tû USD vµ dù
kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ ®¹t ®îc
3,5 tû USD. Víi tèc ®é t¨ng m¹nh cña c«ng nghiÖp dÖt may níc ta hiÖn
nay, c¸c chuyªn gia cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh dÖt may cã thÓ ®¹t môc
tiªu 4,5 - 5 tû USD xuÊt khÈu vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 8 tû
USD. (Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 143 - ngµy 2 th¸ng 8 n¨m
2003).
C¸c mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu còng t¬ng ®èi phong phó, ®a
d¹ng, mÉu m· dÇn dÇn ®îc c¶i tiÕn ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng trong vµ ngoµi níc. Bíc ®Çu, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã tªn
tuæi trªn mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi: EU, MÜ, NhËt…t¹o nguån thu
ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc.
§Æc biÖt ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 2001 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· phª duyÖt
chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010 theo Q§ sè 55/2001/
Q§-TTg. Víi chiÕn lîc nµy ngµnh dÖt may cã nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t
triÓn ®ã lµ: ChÝnh phñ cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî, khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh ®îc hëng u ®·i vÒ tÝn dông
®Çu t, ®îc Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i
quèc doanh b¶o l·nh hoÆc cho vay tÝn dông xuÊt khÈu, cho vay ®Çu t
më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi l·i suÊt u ®·i, ®îc hëng thuÕ thu nhËp u
®·i 25%. HiÖn nay, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang tõng bíc
®æi míi ®Ó héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña c¶ thÕ giíi.
2. Lîi thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y quÇn ¸o, s¶n phÈm cña
ngµnh dÖt may do c¸c c¬ së trong níc s¶n xuÊt, chÊt lîng ngµy cµng ®îc
n©ng cao, mÉu m· phong phó ®a d¹ng, tiªu thô víi khèi lîng lín trªn thÞ tr-
êng. NhiÒu ngêi tiªu dïng ®· nhËn xÐt: trong khi chÊt lîng hµng ho¸
-7-
kh«ng kÐm hµng ngo¹i th× kiÓu d¸ng vµ mÉu m· l¹i phï hîp h¬n, gi¸ c¶ rÎ
h¬n. Nh÷ng thµnh tùu mµ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· ®¹t ®îc trong
thêi gian gÇn ®©y chñ yÕu lµ nhê vµo nhiÒu yÕu tè thuËn lîi s½n cã
cña ViÖt Nam.
Víi sè d©n trªn 80 triÖu ngêi, tû lÖ n÷ giíi l¹i rÊt lín, ®ã lµ ®éi ngò lao
®éng rÊt phï hîp cho ngµnh dÖt may, mét ngµnh ®ßi hái sù tØ mØ khÐo
lÐo, cÇn mÉn. Ngêi d©n ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ phô n÷ ViÖt Nam næi
tiÕng lµ nh÷ng ngêi siªng n¨ng chuyªn cÇn, th«ng minh, nhanh nhÑn th¸o
v¸t, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ë ViÖt Nam gi¸
nh©n c«ng thÊp ë møc díi 2,5 USD/giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu
vùc). Chi phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhµ xëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña c¸c
tæ chøc Nhµ níc vµ tiÕp cËn ®îc nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬ b¶n kh«ng
®¾t tiÒn míi còng nh ®· qua sö dông cña mét sè níc th× chi phÝ s¶n
xuÊt dÖt may cña ViÖt Nam lµ thÊp 0,08 USD (cfsx/phót) (CFSX: chi
phÝ s¶n xuÊt) thÊp h¬n møc b×nh qu©n lµ 0,13 USD b»ng chi phÝ s¶n
xuÊt ë Banglades, thÊp h¬n so víi Trung Quèc (0,09 USD ).
B¶ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh theo c¸c níc
Chi phÝ s¶n xuÊt (USD)
Níc (kh«ng gåm chi phÝ vËn Xu híng
chuyÓn)
Trung Quèc 0,09 æn ®Þnh
-8-
Hång K«ng 0,19 æn ®Þnh
Th¸i Lan 0,16 T¨ng
§µi Loan 0,2 T¨ng m¹nh
Indonesi 0,10 æn ®Þnh
ViÖt Nam 0,08 æn ®Þnh
Trung B×nh 0,13
Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO, 2001
Ngµnh dÖt may lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu vèn ®Çu t lín.
§Ó cã thÓ x©y dùng chç lµm viÖc cho ngµnh dÖt may th× vèn bá ra
kh«ng nhiÒu vµ thu håi vèn còng kh¸ nhanh. §èi víi ViÖt Nam mét quèc
gia cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t th× ®©y lµ mét ngµnh rÊt thÝch
hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng chÝnh v× thÕ mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt
dÖt may xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh.
Ngoµi ra, c¸c c«ng ty trong khu vùc ®ãng mét vai trß quan träng trong
viÖc cung cÊp c¸c mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu víi thÞ trêng tiªu thô
vµ cung cÊp gÇn nh toµn bé nguyªn liÖu cÇn thiÕt. C¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i
khu vùc Ch©u ¸ vµ liªn minh Ch©u ¢u (EU) ®· ®em ®Õn cho ViÖt Nam
nh÷ng c¬ héi rÊt lín trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi, ®iÒu nµy ý
nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ.
Tuy nhiªn, nãi vËy kh«ng ph¶i ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam hoµn
toµn chØ cã thuËn lîi trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay
nÒn kinh tÕ c¸c níc ®ang bÞ gi¶m sót, thÞ trêng bÞ co hÑp l¹i, ngµnh
dÖt may bÞ chÞu nhiÒu ¶nh hëng lín cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a,
ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu yÕu
kÐm nh vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cßn nhá bÐ c¶
vÒ quy m« lÉn c«ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thËt sù
®em l¹i uy tÝn cho doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh cßn
l¹c hËu so víi c¸c níc trong khu vùc tõ 10 ®Õn 20 n¨m, nguyªn phô liÖu
-9-
cho s¶n xuÊt cung cÊp kh«ng æn ®Þnh, cã rÊt nhiÒu nguyªn phô liÖu
mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc nªn chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu, v×
vËy gi¸ thµnh so víi c¸c níc trong khu vùc cßn cao h¬n rÊt nhiÒu.
Víi nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay ®· lµm
gi¶m søc c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng trong khu vùc vµ
trªn thÞ trêng quèc tÕ do ®ã ngµnh ®ang nç lùc ®Çu t, ®a ra c¸c biÖn
ph¸p nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn mÆt hµng
dÖt may cña ViÖt Nam ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
3. VÞ trÝ vµ vai trß cña xuÊt khÈu dÖt may ®èi víi sù ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Ngµnh dÖt may ®· t¹o ra s¶n phÈm rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu
®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi. Trong 10 n¨m qua ngµnh dÖt may xuÊt
khÈu ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh tÕ
quèc d©n, cã nh÷ng bíc tiÕn bé vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu víi tèc
®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ 24,8%/n¨m, vît lªn ®øng ë vÞ trÝ thø nhÊt
trong c¶ níc vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, vît c¶ qua ngµnh dÇu khÝ. MÆt
hµng dÖt may ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
cña ViÖt Nam trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy
nhanh tù do ho¸ th¬ng m¹i. MÆc dï hiÖn nay ngµnh dÖt may ViÖt Nam
cßn nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm, bÊt cËp nhng còng cã ý nghÜa to lín ®èi víi
sù t¨ng trëng kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian qua. XuÊt khÈu dÖt may
t¨ng lªn t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt gãp phÇn gi¶i
quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò lao ®éng d thõa ngµy cµng t¨ng
m¹nh cña ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m qua ngµnh ®· thu hót h¬n nöa triÖu lao
®éng trong c¶ níc. MÆt kh¸c nhê cã sù t¨ng trëng m¹nh cña xuÊt khÈu
nªn ®· ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, ®ång thêi gãp phÇn
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
- 10 -
VÞ trÝ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ
quèc d©n
ChØ sè §¬n vÞ 1995 1999 2000 2001
228,89
1.GDP Tû VN§ 339,942 444,139 474,340
2
2.CNN Tû VN§ 34,318 70,767 82,992 94,780
3.Ngµnh dÖt may Tû VN§ 3,100 7,700 9,120 10,260
4.TØ lÖ 3/2 % 9,03 10,88 11,0 10,8
5.TØ lÖ 3/1 % 1,4 1,9 2,1 2,1
TriÖu
6. Tæng gi¸ trÞ XK 5.449 11.540 14.308 15.810
USD
TriÖu
7.XK dÖt may 850 1.747 1.892 1.962
USD
8.Tû lÖ 7/6 % 15,6 15,1 13,2 12,4
Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp héi VITAS, n¨m 2001
NÕu nh ngµnh dÖt may vµo n¨m 1995 chØ chiÕm 3,1% trong toµn
ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ th× ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn 10,26%, chiÕm
21% trong GDP, gãp phÇn lµm t¨ng GDP cña c¶ níc. XuÊt khÈu mÆt
hµng dÖt may ®ãng mét vai trß ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng trëng cña kim ng¹ch
xuÊt khÈu hµng ho¸ níc ta trong thêi gian qua. N¨m 1995 xuÊt khÈu dÖt
may chØ ®¹t 850 triÖu USD ®Õn n¨m 2001 con sè ®· t¨ng lªn lµ 1,962 tû
USD vµ n¨m 2002 ®¹t kim ngach xuÊt khÈu lµ 2,752 tû USD, vît møc kÕ
ho¹ch mµ ngµnh ®· ®Æt ra trong n¨m 2002. Qua ®©y ta thÊy xuÊt khÈu
mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y rÊt cã hiÖu
qu¶.
- 11 -
II. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu, tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi
1. Dung lîng thÞ trêng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may
Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 194 quèc gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu
hµng dÖt may. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may trªn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ
nhá. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc
Ch©u ¸, tõ n¨m 2002 trë ®i, kinh tÕ thÕ giíi ®· håi phôc, nhu cÇu tiªu thô
hµng dÖt may còng t¨ng lªn, nhÊt lµ t¹i c¸c níc Ch©u ¸. Bíc sang thÕ kØ
míi nµy, ngµnh gia c«ng sîi Ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn trong m«i trêng cã nhiÒu
thuËn lîi, ngµnh may mÆc còng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan
träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc trong khu vùc.
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi
(§¬n vÞ: TriÖu USD)
N¨m 1990 1995 1999 2000 2001
May 112074 170325 200648 214123 209645
DÖt 131564 148055 142954 149370 138590
Tæng céng 243638 318380 343602 363493 348235
Nguån: Theo thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile
Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng
m¹nh. N¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi ®· t¨ng
lªn 363,493 tû USD trong ®ã mÆt hµng may mÆc t¨ng lªn lµ 214,12 tû
USD t¬ng ®¬ng 6,7% so víi n¨m 1999 vµ t¨ng lªn 91% so víi n¨m 1990.
§èi víi mÆt hµng dÖt, kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 149,370 tû USD t¨ng
4,5% so víi n¨m 1999; vµ t¨ng 13,5% so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m
1990. Qua b¶ng ta cã thÓ thÊy, lîng nhËp khÈu vÒ hµng may mÆc t¨ng
lªn rÊt lín tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, cßn lîng nhËp khÈu vÒ hµng dÖt
- 12 -
th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 th× lîng nhËp khÈu
hµng dÖt may bÞ ch÷ng l¹i, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÕ giíi chØ
®¹t 348,235 tû USD gi¶m ®i 4,2% so víi n¨m 2000. Hµng dÖt gi¶m
10,788 tû USD t¬ng ®¬ng 52,25%. Nguyªn nh©n lµ do nhu cÇu cña thÞ
trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh ®èi víi hµng dÖt, ®ång thêi do nÒn kinh tÕ thÕ
giíi gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ 2 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi lµ
Mü vµ NhËt ®ang r¬i vµo t×nh h×nh khñng ho¶ng, nÒn kinh tÕ bÞ
®×nh trÖ. T¹i Mü vµ NhËt B¶n lîng hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c níc
trªn thÕ giíi gi¶m ®¸ng kÓ. Trong ®ã t¹i thÞ trêng Mü lîng nhËp khÈu
hµng may mÆc gi¶m 724 triÖu USD, cßn lîng hµng dÖt nhËp khÈu vµo
thÞ trêng nµy còng gi¶m 484 triÖu USD. ThÞ trêng NhËt nhËp khÈu
hµng dÖt gi¶m ®i 190 triÖu USD, hµng may mÆc gi¶m 516 triÖu USD.
Ngoµi ra, thÞ trêng EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng lín cña thÕ giíi vÒ
tiªu thô hµng dÖt may th× lîng nhËp khÈu còng bÞ gi¶m xuèng ®¸ng kÓ,
nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 812 triÖu USD, hµng dÖt gi¶m 3086
triÖu USD.
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng lín trªn
thÕ giíi
(§¬n vÞ: Tû
USD)
ThÞ N¨m 1990 N¨m 1995 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001
trêng DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May
50.37 56.84 57.22 74.18 51.03 82.20 48.70 80.08 45.62 79.26
EU
0 4 7 3 7 4 6 4 0 3
18.75 16.40 19.70 19.14
NhËt 4.106 8.737 5.985 40547 4.939 4.749
8 2 9 8
26.97 10.44 41.37 14.30 58.78 16.00 67.11 15.49 66.39
Mü 6.370
7 1 6 5 5 8 5 2 1
10.18 16.89 12.65 12.65 14.75 13.71 16.00 12.17 16.09
TQ, HK 6.913
2 5 4 2 7 7 8 7 8
¬
- 13 -
TQ, HK: Trung Quèc vµ Hång K«ng
Nguån: Thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile n¨m 2001
Nh×n chung nhu cÇu mÆt hµng dÖt may trªn thÕ giíi t¨ng nhanh (trõ
trêng hîp n¨m 2001 lµ ngo¹i lÖ do ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ Mü, NhËt
bÞ khñng ho¶ng). Trong ®ã ta còng thÊy râ, hµng n¨m thÞ trêng EU tiªu
thô mét khèi lîng lín hµng dÖt may (c¶ mÆt hµng dÖt kim vµ hµng may
mÆc). Do ®ã ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt kim th× cÇn ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng EU vµ thÞ trêng NhËt B¶n lµ tèt
nhÊt.
HiÖn nay, trªn thÕ giíi NhËt vµ Mü lµ 2 quèc gia tiªu thô hµng dÖt may
nhiÒu nhÊt thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc. §Ó c¹nh tranh víi
hµng Trung Quèc, Mü cã thÓ sÏ ®iÒu chØnh nguån hµng nhËp khÈu. T¹i
Mü, gi¸ c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nhu cÇu tiªu dïng ®ang dÇn thu hÑp l¹i
nªn gi¸ c¶ ë thÞ trêng nµy ®ang gi¶m liªn tiÕp. §ång thêi Mü còng ®ang
h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®©y lµ
®iÒu bÊt lîi cho níc ta khi xuÊt khÈu vµo Mü. Cßn NhËt B¶n lµ níc kh«ng
cã h¹n ng¹ch h¹n chÕ nhËp khÈu vÒ mÆt hµng dÖt may nªn thÞ phÇn
hµng dÖt may cña Trung Quèc chiÕm h¬n 80% tæng nhËp khÈu hµng
dÖt may vµo thÞ trêng nµy.
ViÖt Nam ®ang tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü,
NhËt vµ EU. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®iÒu nµy th× ViÖt
Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n.
2. §Æc ®iÓm mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh
a. ThÞ trêng Mü
ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín vµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Nhu cÇu
tiªu dïng ë thÞ trêng nµy lµ rÊt lín. Víi d©n sè h¬n 280 triÖu ngêi, vµo
n¨m 2001 ngêi d©n ë Mü tiªu thô tíi 272 tû USD cho quÇn ¸o, b×nh qu©n
- 14 -
mét ngêi Mü mua kho¶ng 54 bé quÇn ¸o. §©y lµ thÞ trêng lín mµ nhiÒu
n¨m qua Trung Quèc ®ang lµ nhµ xuÊt khÈu lín. MÆc dï hµng ViÖt Nam
vÉn kÐm chÊt lîng so víi hµng Trung Quèc nhng hiÖn nay ë thÞ trêng
Mü nh÷ng nhµ nhËp khÈu lín ®ang muèn t×m nhµ cung cÊp kh¸c thay
thÕ nhµ cung cÊp Trung Quèc ®Æc biÖt sau n¨m 2005 khi mäi quy
®Þnh vÒ h¹n ng¹ch bÞ dì bá. §©y lµ mét thuËn lîi lín ®èi víi ngµnh dÖt
may ViÖt Nam. Bªn phÝa ®èi t¸c Mü rÊt chó träng ®Õn thêi gian giao
hµng vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
Ngêi tiªu dïng Mü lµ nh÷ng ngêi ®· quen dïng hµng hiÖu cã tªn tuæi
(mÆc dï s¶n phÈm ®ã ®· ®îc may mÆc hay gia c«ng t¹i ViÖt Nam).
Nh÷ng hµng hiÖu næi tiÕng lµ nh÷ng s¶n phÈm dÔ dµng ®îc chÊp
nhËn ë thÞ trêng nµy. Tiªu chuÈn nhËp khÈu cña thÞ trêng Hoa Kú ®Æt
ra còng t¬ng ®èi kh¾t khe. C¸c c«ng ty dÖt may xuÊt khÈu cÇn ®¹t tiªu
chuÈn ISO 9.000, ISO 14.000, SA 8000, WRPA…§©y lµ mét yªu cÇu
hoµn toµn míi ®èi víi phÝa ViÖt Nam.
HiÖn nay Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cã 28 doanh nghiÖp thùc
hiÖn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000, 2 doanh nghiÖp thùc
hiÖn ISO 14.000, 4 doanh nghiÖp thùc hiÖn SA 8.000. Tríc m¾t, phÝa
Mü yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm theo SA 8000, khi cha cã
chøng chØ, nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm viÖc cña
ngêi lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang nç lùc n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm, c¶i t¹o ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®îc
nh÷ng yªu cÇu cña thÞ trêng nµy.
HiÖn nay, hµng may mÆc ViÖt Nam cßn ®ang ë møc thang ®iÓm
thÊp trong ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ngêi tiªu dïng Mü - theo ®¸nh gi¸ cña
hiÖp héi dÖt may vµ da giÇy Mü (AAFA). V× vËy, doanh nghiÖp ViÖt
Nam muèn vµo thÞ trêng nµy cÇn ph¶i hÕt søc nç lùc. H¬n n÷a, doanh
nghiÖp Mü còng nh×n vµo kh¶ n¨ng cung cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c
ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan, nguån cung cÊp nguyªn liÖu, chÊt lîng lao
- 15 -
®éng, sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn, n¨ng lùc xuÊt khÈu, møc ®é tu©n thñ
c¸c thñ tôc h¶i quan Mü, m«i trêng lao ®éng…AAFA tá râ th¸i ®é: “C¸c
b¹n cÇn ph¶i s¶n xuÊt c¸i chóng t«i cÇn, cÇn kiªn nhÉn víi thÞ trêng Mü
vµ chóng t«i sÏ kiªn nhÉn víi b¹n”. AAFA dù b¸o, c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam ph¶i t¨ng n¨ng suÊt 50% míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh l©u dµi trªn thÞ
trêng dï lµ hµng ®ã cã gi¸ c¶ thÊp.
Ngoµi ra, khi th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam cÇn hiÓu r»ng ®©y lµ mét thÞ trêng cã hÖ thèng ph¸p luËt hoµn
thiÖn nhng ®Çy phøc t¹p. Muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy cÇn n¾m
®îc ph¸p luËt chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña Mü, c¸c ¸n lÖ, c¸c cam kÕt cña
ViÖt Nam trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng. HiÖn
t¹i ë Mü cã 4 lo¹i luËt ph¸p b¶o hé mËu dÞch mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt
Nam sÏ thêng gÆp ph¶i lµ: LuËt qu¶n lý nhËp khÈu b¶o vÖ kinh tÕ néi
®Þa b»ng c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu; LuËt qu¶n
lý xuÊt khÈu nh»m h¹n chÕ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng hay b¸n hµng
cho nh÷ng níc mµ Mü muèn h¹n chÕ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh÷ng
mÆt hµng cã lîi cho Mü; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu v× c¸c lý do an ninh
chÝnh trÞ hay an ninh kinh tÕ; LuËt vÒ tiªu dïng ho¸ th¬ng m¹i vµ cÊm
ph©n biÖt ®èi xö.
Sau sù kiÖn ngµy 1 th¸ng 9 n¨m 2001, Mü quan t©m nhiÒu ®Õn xuÊt
xø hµng ho¸, còng nh th«ng tin liªn quan vÒ hµng ho¸ xuÊt khÈu sang
thÞ trêng Mü ph¶i ®Çy ®ñ, nÕu kh«ng hµng tíi Mü sÏ gÆp nhiÒu khã
kh¨n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tiÕn ®é giao hµng, nhiÒu khi vi ph¹m hîp
®ång ®· kÝ kÕt. Bªn phÝa ViÖt Nam cÇn thËn träng tr¸nh x¶y ra tranh
chÊp th¬ng m¹i víi Mü, v× khi hîp ®ång ®· x¶y ra tranh chÊp th× rÊt khã
kÐo ®èi t¸c Mü trë l¹i.
b. ThÞ trêng EU
EU lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín cña ViÖt Nam sau
- 16 -
NhËt B¶n. Tuy nhiªn, khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU th× mÆt hµng dÖt
may xuÊt khÈu cña ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. EU lµ mét thÞ trêng lín
víi 378,5 triÖu d©n, tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) ®¹t trªn 8.400 tû
euro, søc tiªu thô v¶i t¬ng ®èi cao 17kg/ ngêi, mçi n¨m EU nhËp khÈu
b×nh qu©n 63 tû USD quÇn ¸o, trong ®ã cã kho¶ng 35% lµ nhËp khÈu
tõ Ch©u ¸, do vËy thÞ trêng EU lµ thÞ trêng kh«ng thÓ bá qua cña c¸c
doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam.
HiÖn nay, ®ång EURO ®ang cã chiÒu híng t¨ng gi¸ so víi ®ång USD.
Do ®ã ®©y lµ mét c¬ héi thuËn lîi ®èi víi ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo
thÞ trêng EU. V× tû gi¸ gi÷a ®ång Euro vµ VND ®ang t¨ng th× hµng ho¸
cña ViÖt Nam so víi hµng ho¸ cña c¸c níc EU lµ t¬ng ®èi rÎ h¬n do ®ã
thóc ®Èy EU nhËp khÈu hµng ho¸ tõ níc ngoµi ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam
nhiÒu h¬n. Lêi khuyªn tõ ®¹i diÖn phßng Th¬ng M¹i - C«ng NghiÖp
Ch©u ¢u (EURO CHAM) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ kÕ ho¹ch xuÊt
khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU: c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn
tiÕn nhanh vµo EU vµ muèn xuÊt ®îc hµng vµo n¨m 2004 th× ph¶i b¾t
®Çu xóc tiÕn ngay tõ b©y giê.
Lóng tóng cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ th«ng
tin: nªn xuÊt g×, xuÊt nh thÕ nµo? EU cã 15 quèc gia vµ mçi quèc gia lµ
mét thÞ trêng cã thÞ hiÕu vµ nhu cÇu kh¸c nhau. Tuy nhiªn, theo EURO
CHAM, hµng dÖt may Thæ NhÜ K× vµ Trung Quèc hiÖn nay ®ang trµn
ngËp EU. Khi ®a ra hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU cÇn chó ý ®iÒu
kiÖn khÝ hËu, thÞ hiÕu tõng vïng ®Ó cã hµng ho¸ thÝch hîp: vÝ dô ngêi
Italia thêng thÝch mµu s¾c sÆc sì nhng ngêi Ph¸p l¹i kh«ng nh thÕ.
Hµng ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh vÒ chÊt
lîng mµ cßn ph¶i c¹nh tranh b»ng gi¸ c¶. V× vËy, hµng muèn b¸n ®îc,
ph¶i cã nh÷ng u ®iÓm h¬n s¶n phÈm cïng lo¹i. EURO CHAM còng
khuyÕn c¸o, do thÞ trêng EU ®a d¹ng nªn muèn xuÊt khÈu vµo níc nµo
th× c¸ch tèt nhÊt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ lµm sao tiÕp cËn ®îc
- 17 -
kªnh ph©n phèi, t×m ®îc ngêi ®¹i diÖn b¸n hµng tèt vµo tõng thÞ trêng
cña EU. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ngoµi viÖc thêng xuyªn cËp nhËt m¹ng,
theo EURO CHAM, c¸c doanh nghiÖp nªn tËn dông c¸c dÞch vô hç trî, t
vÊn xuÊt khÈu nh EURO CHAM, CBL, Côc xóc tiÕn th¬ng m¹i, VietEuro.
T¹i c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu cã nh÷ng ch¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp ®i
héi chî, gÆp gì ®èi t¸c giíi thiÖu ®Þa chØ giao dÞch. VietEuro cßn më
c¸c dÞch vô giíi thiÖu b¸n hµng qua catalogue, qua m¹ng, cho thuª kho,
thuª gian hµng trng bµy víi møc phÝ 10 - 20 USD/m2 mçi th¸ng (thuª 2
m2 còng ®îc), nhËn t vÊn vµ ®¶m nhËn c¸c thñ tôc vÒ x¸c lËp quyÒn së
h÷u th¬ng hiÖu trªn 15 níc thuéc EU, lµm c¸c dÞch vô kiÓm ho¸, giao
hµng xuÊt khÈu…TËn dông nh÷ng dÞch vô nµy doanh nghiÖp sÏ tr¸nh
®îc t×nh tr¹ng do kh«ng am hiÓu quy ®Þnh cã thÓ ®Çu t thõa, kh«ng
hiÖu qu¶ cho c¸c thñ tôc chøng nhËn chÊt lîng hoÆc kiÓm tra hµng ho¸
xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ mua dÞch vô chµo
hµng gióp, thu thËp th«ng tin, t×m kiÕm ®èi t¸c tõ c¸c c«ng ty t vÊn víi
møc phÝ hoa hång chØ tÝnh khi ®îc xuÊt hµng. T¹i thÞ trêng EU, c¸c
c«ng ty cña Trung Quèc cã ngêi ®¹i diÖn rong xe ®i chµo kh¾p n¬i, hä
cã thÓ cung cÊp hµng sau 7 ngµy, tr¶ lêi mäi th«ng tin ®Æt hµng qua
®iÖn tho¹i trong 8 giê, vµ nh vËy th«ng tin thÞ trêng tõ ®Çu mèi nµy
còng ®îc cËp nhËt trë l¹i nhµ s¶n xuÊt nhanh chãng. Do ®ã, ®Ó vµo thÞ
trêng EU thuËn lîi, ngoµi c¹nh tranh r¸o riÕt vÒ gi¸ thµnh, chi phÝ c¸c
doanh nghiÖp cßn ph¶i t¨ng tèc h¬n n÷a trong lÜnh vùc tiÕp thÞ, ®Çu t
nh©n sù ®ñ kh¶ n¨ng giao dÞch trùc tiÕp, t×m ®Çu mèi vµ ch©n hµng
trùc tiÕp.
EU vèn lµ thÞ trêng khã tÝnh, yªu cÇu chÊt lîng cao, s¶n phÈm ph¶i
cã yÕu tè chó träng b¶o vÖ søc kháe. NhiÒu nhµ nhËp khÈu cña EU th-
êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ph¶i su
tËp ®ñ bé tiªu chuÈn chÊt lîng gåm c¸c chøng chØ chÊt lîng s¶n phÈm:
HACCP; CE; ISO 9.000; SA 8000; vµ quan träng nhÊt lµ hÖ thèng
- 18 -
chøng chØ m«i trêng ISO 14.000.
Trong thÞ trêng EU th× §øc lµ ®èi t¸c th¬ng m¹i lín nhÊt cña ViÖt Nam.
Bu«n b¸n víi §øc trong nhiÒu n¨m qua cã xu híng t¨ng liªn tôc, tõ 300
triÖu USD n¨m 1985 lªn tíi 1 tØ USD n¨m 1999 vµ 1,3 tØ USD n¨m 2002.
C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy chñ yÕu lµ giµy da, hµng
may mÆc. ThÞ trêng §øc còng nh thÞ trêng EU nãi chung muèn t¨ng
xuÊt khÈu trong thÞ trêng nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh
vµ ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu, së thÝch “khã tÝnh” cña ngêi tiªu dïng.
XuÊt KhÈu hµng dÖ may sang EU n¨ m
t
2002
42.0%
Ph¸ p
C¸ c n- í c Hµ Lan
kh¸ c Anh
9%
Italia
6.0% T© Ban Nha
y
14.5%
C¸ c n- í c kh¸ c
6.5%
9.2% 12.5% § øc
Nguån: Tæng côc H¶i quan, Hµ Néi n¨m 2002
EU lµ thÞ trêng lín vµ truyÒn thèng cña hµng dÖt may ViÖt Nam. Kim
ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy thêng chiÕm 45 - 50% tæng kim
ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Do
®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh«ng bÞ gi¶m kim ng¹ch xuÊt
khÈu vµo thÞ trêng nµy trong nh÷ng n¨m tíi.
- 19 -
c.ThÞ trêng NhËt B¶n
NhËt B¶n lµ thÞ trêng truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng
dÖt may xuÊt khÈu. Vèn lµ mét thÞ trêng Ch©u ¸ nªn cã nhiÒu ®iÓm t-
¬ng ®ång víi thÞ trêng ViÖt Nam. ThÞ trêng NhËt B¶n søc tiªu dïng lín,
®ång thêi l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch do ®ã trong t×nh h×nh níc ta cha
gia nhËp WTO th× viÖc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ rÊt cã ý nghÜa.
Víi d©n sè h¬n 127 triÖu ngêi, GDP ®¹t xÊp xØ 4.417.060 triÖu USD
t¬ng ®¬ng 512,2 ngh×n tû Yªn vµo n¨m 2000, NhËt B¶n lµ thÞ trêng tiªu
thô hµng ho¸ lín thø 2 trªn thÕ giíi sau Mü, ®ång thêi còng lµ níc nhËp
khÈu lín víi kim ng¹ch nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 300 - 400 tû USD. ThÞ
trêng NhËt B¶n cã yªu cÇu riªng vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ ®ã lµ Japan
indutrial standard (JIS). Hµng ho¸ cã ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn cña JIS ®Ò
ra sÏ dÔ tiªu thô trªn thÞ trêng NhËt B¶n, bëi ngêi NhËt B¶n rÊt tin tëng
hµng ho¸ cã ®ãng dÊu JIS, nÕu hµng ho¸ mµ kh«ng cã ®ãng dÊu nµy
th× khã mµ tiªu thô ®îc ë NhËt B¶n.
HiÖn nay, t¹i c¸c thµnh phè lín cña NhËt B¶n cã hai xu híng mua s¾m
míi ®ã lµ: b¸n hµng qua bu ®iÖn theo catalogue hµng mÉu vµ hµng b¸n
qua internet. Nh÷ng ph¬ng thøc nµy ®îc a chuéng do tiÕt kiÖm thêi gian
cho nh÷ng c«ng chøc NhËt vèn lµ nh÷ng ngêi lu«n lu«n bËn rén. Tuy
nhiªn viÖc b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy ph¶i thay ®æi mÉu m· liªn tôc
bëi kh¸ch hµng ®a phÇn lµ phô n÷. Hµng dÖt may nªn s¶n xuÊt theo
mÉu m·, mµu s¾c, thiÕt kÕ cña ngêi NhËt B¶n. NÕu lµm ®îc ®iÒu nµy
th× ®©y lµ mét mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n.
ViÖt Nam còng nªn thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm xuÊt
khÈu t¹i NhËt B¶n ®Ó qu¶ng b¸ hµng ViÖt Nam réng r·i h¬n. Bé th¬ng
m¹i cÇn phèi hîp víi Jetro (tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i NhËt B¶n) t¹i ViÖt
Nam ®Ó t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng t¸c thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ
- 20 -
