Luận văn tốt nghiệp “Tính GDP quý của khu vực 1 theo phương pháp sản xuất thời kỳ 1999 – 2002”
Hiện nay trên thế giới, một vấn đề có tính cạnh tranh giữa các quốc gia là sự ganh đua về phát triển kinh tế. Và điều đó được đo bằng sự tăng trưởng của chỉ tiêu GDP. Vì thế quốc gia nào cũng muốn tìm mọi cách để tăng chỉ tiêu GDP của nước mình. Đứng trước thách thức to lớn như vậy, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương từ nay đến năm 2020 đưa nước ta thành một nước công nghiệp phát triển, từng bước hoà nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới....
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
TÍNH GDP QUÝ CỦA KHU VỰC 1 THEO
PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT THỜI KỲ 1999 - 2002
Giáo viên hướng dẫn : Hoàng Phương Tấn
Sinh viên thực hành : Nguyễn Kim Thoa
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
LỜI NÓI ĐẦU.
Hiện nay trên thế giới, một vấn đề có tính cạnh tranh giữa các quốc gia là
sự ganh đua về phát triển kinh tế. Và điều đó được đo bằng sự tăng trưởng của
chỉ tiêu GDP. Vì thế quốc gia nào cũng muốn tìm mọi cách để tăng chỉ tiêu GDP
của nước mình.
Đứng trước thách thức to lớn như vậy, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương
từ nay đến năm 2020 đưa nước ta thành một nước công nghiệp phát triển, từng
bước hoà nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới. Để làm được điều này, ngay
từ bây giờ Đảng và Nhà nước đã đề ra nhiệm vụ cho tất cả các ngành, các cấp
thực hiện. Trong đó ngành Thống kê có nhiệm vụ quan trọng là phải tính toán
các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp, mà quan trọng không chỉ là GDP theo năm mà còn
cả GDP quý để Chính phủ biết được thực trạng nền kinh tế nước nhà, tốc độ tăng
trưởng kinh tế không chỉ qua các năm mà còn qua các quý trong năm, cung cấp
thông tin kịp thời để các nhà hoạch định chính sách nhanh chóng đề ra các chính
sách phát triển kinh tế chiến lược ngắn hạn, cũng như dài hạn cho quốc gia, cho
vùng, lãnh thổ, xác định ngành nghề mới, gọi vốn đầu tư trong nước và từ nước
ngoài… để phát triển nền kinh tế nước nhà.
Khu vực 1 là một trong ba khu vực kinh tế trọng yếu của đất nước ta, chiếm
vị trí quan trọng hàng đầu trong việc cung cấp lương thực – thực phẩm cho đời
sống các tầng lớp dân cư; cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác hoạt động
như: công nghiệp chế biến, xuất khẩu…, và giải quyết vấn đề việc làm cho xã
hội. Vì vậy, một sự thay đổi của khu vực 1 sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển kinh
tế và ổn định xã hội của đất nước.
Để đánh giá mức độ ảnh hưởng của khu vực 1 đến sự phát triển nền kinh tế
của đất nước và sự đóng góp trong GDP toàn quốc qua các năm và qua từng quý
trong năm, cần phải tính GDP của khu vực 1 theo năm nói chung và theo quý nói
riêng. Từ đó có các chính sách, biện pháp phù hợp với sự phát triển của khu vực
1 và nền kinh tế qua các năm và qua từng quý trong năm để góp phần phát triển
kinh tế đất nước.
Từ ý nghĩa to lớn đó của GDP quý và vai trò của khu vực 1 trong nền kinh
tế quốc dân mà em đã chọn đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp của mình
là: Tính GDP quý của khu vực 1 theo phương pháp sản xuất thời kỳ 1999 -
2002.
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn tốt nghiệp của em gồm 3 chương:
Chương I: Những vấn đề lý luận chung về SNA và GDP.
Chương II: Tính GDP quý của khu vực 1 (nông – lâm – thuỷ sản) theo
phương pháp sản xuất.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 1
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Chương III: Vận dụng phương pháp sản xuất tính GDP quý để tính GDP
quý khu vực 1 thời kỳ 1999 - 2002
Do hạn chế về mặt kiến thức, đồng thời do thời gian thực tập ở Vụ hệ thống
tài khoản quốc gia – Tổng cục Thống kê không nhiều, nên luận văn tốt nghiệp
của em sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Em mong các thầy cô giáo góp ý và bổ
sung để luận văn tốt nghiệp của em được tốt hơn.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Thống kê và đặc
biệt là thầy giáo Bùi Huy Thảo đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành
tốt luận văn tốt nghiệp này.
Qua đây, em cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các cô chú trong Vụ hệ
thống Tài khoản Quốc gia - Tổng cục Thống kê và đặc biệt là cô Hoàng Phương
Tần đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ em về măt thực tiễn và cung cấp những
tài liệu quan trọng làm cơ sở để em nghiên cứu và hoàn thành đề tài tốt nghiệp
của mình.
Ch-¬ng I
Nh÷ng vn ®Ị lý lun chung vỊ SNA vµ GDP
I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ SNA
1. Kh¸i niƯm về SNA.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 2
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
HƯ thng tµi kho¶n quc gia (System of National Accounts –SNA) lµ mt
trong hai hƯ thng th«ng tin kinh t x· hi tỉng hỵp trªn th giíi, ®-ỵc h×nh thµnh bi
mt hƯ thng c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp, tr×nh bµy d-íi d¹ng nh÷ng b¶ng c©n ®i
hoỈc nh÷ng tµi kho¶n tỉng hỵp nh»m ph¶n ¸nh toµn b qu¸ tr×nh t¸i s¶n xut x· hi
nh-: ®iỊu kiƯn s¶n xut, kt qu¶ s¶n xut, chi phÝ s¶n xut; qu¸ tr×nh ph©n phi,
ph©n phi l¹i thu nhp gi÷a c¸c ngµnh kinh t, gi÷a c¸c khu vc thĨ ch vµ c¸c nhm
d©n c-; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh sư dơng cui cng kt qu¶ s¶n xut cho c¸c nhu cÇu:tiªu
dng cui cng cđa c¸ nh©n d©n c- vµ x· hi ,tÝch lịy tµi s¶n, xut nhp khu hµng ho¸
vµ dÞch vơ víi n-íc ngoµi ...cđa mt quc gia.
2. Quá trình hình thành và phát triển của hệ thống tài khoản quốc gia.
Cuộc đại quy thoái kinh tế các năm 1930 cùng với sự phát triển các lý
thuyết kinh tế vĩ mô đã thúc đẩy các nước chú ý nghiên cứu về thu nhập quốc gia
cũng như thống nhất cách tính các chỉ tiêu kinh tế để có thể so sánh được trên
phạm vi thế giới.
Năm 1947, bản báo cáo đầu tiên về SNA của Richard Stone công bố, là một
hệ thống gồm 9 bảng biểu và 24 tài khoản, trong đó thể hiện rõ cách tiếp cận
hạch toán trên phạm vi xã hội (Social accounting approach). Cách tiếp cận hạch
toán xã hội được xem như là sự phát triển logic và trở thành nguyên lý cơ bản
cho các hướng hoàn thiện SNA sau này. Tuy nhiên SNA 1947 chỉ áp dụng được
đối với những nước phát triển và các giao dịch chủ yếu là các giao dịch về tiền
tệ.
Năm 1952, Liên hợp quốc đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng một hệ thống
tài khoản quốc gia chuẩn công bố năm 1953 dựa trên báo cáo đầu tiên về SNA
năm 1947. Trong SNA 1953 có 6 tài khoản chuẩn và 12 biểu trình bày chi tiết
các luồng ghi tài khoản. SNA 1953 phát triển thêm các giao dịch về vốn và mở
rộng phạm vi áp dụng cho các nước đang phát triển. Tuy nhiên SNA năm 1953
không có bảng I-O.
Năm 1968, Uỷ ban thống kê Liên hiệp quốc công bố SNA 1968 công bố lần
thứ 2 sau khi điều chỉnh lần đầu. Trong SNA 1968 ngoài phần mở rộng và chi
tiết hoá các tài khoản, xây dựng các mô hình toán học để hỗ trợ cho phân tích
kinh tế và phân tích chính sách, các chuyên gia cố gắng soạn thảo, bổ sung để
phù hợp với những nội dung chỉ tiêu kinh tế tổng hợp thuôc MPS. Ngoài các nội
dụng đổi mới hệ thống hạch toán quốc gia, mở rộng thêm phạm vi hoạt động sản
xuất để đáp ứng yêu cầu nghiên cứu và phân tích kinh tế, một số nước đã lập
bảng I-O và các bảng cân đối tài sản.
Vào những năm 85, Liên Hợp Quốc giao cho nhóm chuyên gia về tài khoản
quốc gia, bao gồm: Uỷ ban Thống kê Châu âu (Eorostat), Quỹ tiền tệ quốc tế
(IMF), Tổ chức hợp tác kinh tế và phát triển (OECD), Uỷ ban thống kê LHQ và
Ngân hàng thế giới(WB) đã phối hợp sửa đổi và hoàn thiện hệ thống SNA và
công bố vào năm 1993. SNA 1993 khác SNA 1968 không đáng kể. Tuy nhiên,
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 3
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
SNA 1993 đã chú ý đến các hoạt động dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ kinh doanh
thông tin liên lạc, máy tính, các tổ chức tài chính và thị trường tài chính, các mối
quan hệ giữa môi trường và nền kinh tế… Hơn nữa, SNA 1993 đã có nhiều cố
gắng phối hợp các khái niệm, các định nghĩa sao cho phù hợp với MPS đáp ứng
yêu cầu của các nước đang trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch tập
trung bao cấp sang thị trường.
Ơ Việt Nam, trước năm 1993 đã tiến hành tổ chức hạch toán nền KTQD
theo hệ thống cân đối KTQD – MPS (Material Product System). Tuy nhiên, để
phù hợp với quá trình chuyển đổi nền kinh tế quốc dân từ kinh tế kế hoạch sang
kinh tế thị trường có sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước, Nhà nước Việt Nam đã tạo
điều kiện cho thống kê Việt Nam tiếp cận với thống kê các Tổ chức quốc tế và
các nước trên thế giới. Sau khi thực hiện thành công dự án VIE/88 – 032 “Thực
hiện Hệ thống tài khoản quốc gia ở Việt Nam” do Hội đồng Bộ trưởng giao cho
Tổng cục thống kê tiến hành, ngày 25/12/1992, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết
định số 183/TTg về việc chính thức áp dụng hệ thống tài khoản quốc gia SNA
thay cho hệ thống bảng cân đối kinh tế quốc dân trên toàn lãnh thổ Việt nam.
Như vậy, từ năm 1993, Việt Nam đã áp dụng hệ thống tài khoản quốc gia thay
cho bảng cân đối kinh tế quốc dân. Đến nay, sau 10 áp dụng SNA, vụ hệ thống
tài khoản quốc gia nước ta đã thu được những thành tựu nhât định như: đã tính
được một số chỉ tiêu kinh tế tổng hợp như: GDP, tích luỹ tài sản, tiêu dùng cuối
cùng, GNI… và đã lập được một số tài khoản chủ yếu phục vụ quản lý vĩ mô của
Đảng và Nhà nước.
3. Tác dụng của hệ thống tài khoản quốc gia.
HƯ thng tµi kho¶n quc gia lµ mt c«ng cơ qu¶n lý kinh t v m« nỊn kinh t quc
d©n. N c nh÷ng t¸c dơng sau:
- S liƯu cđa SNA ph¶n ¸nh mt c¸ch tỉng hỵp toµn b kt qu¶ s¶n xut nỊn
kinh t quc d©n, cung cp th«ng tin chi tit ®Ĩ theo di mt c¸ch toµn diƯn c¸c diƠn
bin cđa nỊn kinh t: tÝch lu tµi s¶n, xut nhp khu, tiªu dng cui cng cđa d©n c- vµ x·
hi.
- Cung cp th«ng tin ®Ĩ tÝnh to¸n c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp, nghiªn cu c¸c
c©n ®i lín cđa nỊn kinh t quc d©n: c©n ®i gi÷a tiªu dng vµ s¶n xut, xut khu vµ
nhp khu, tiªu dng vµ tÝch lu … vµ c¸c c¬ cu kinh t.
- Nghiªn cu qu¸ tr×nh s¶n xut, ph©n phi vµ ph©n phi l¹i vµ sư dơng cui
cng, nghiªn cu c¸c mi quan hƯ gi÷a c¸c ngµnh trong nỊn kinh t th«ng qua c¸c m«
h×nh kinh t v m« do c¸c nhµ kinh t th giíi ®Ị xut. Trªn c¬ s kt qu¶ ph©n tÝch vµ
d b¸o, ®Ị ra chin l-ỵc vµ chÝnh s¸ch kinh t ph hỵp.
- HƯ thng tµi kho¶n quc gia lµ mt chun mc cđa hƯ thng kª Liªn HiƯp
Quc, thng nht ®-ỵc ph¹n vi, ni dung vµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n nỊn kinh t, do ®
®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®-ỵc trong so s¸nh quc t, ®¸nh gi¸ tr×nh ® t¨ng tr-ng vµ
ph¸t triĨn kinh t x· hi cđa c¸c quc gia.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 4
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Trªn ®©y lµ nh÷ng t¸c dơng cđa SNA. ChÝnh nh÷ng t¸c dơng nµy cđa SNA
®· kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cđa SNA trong qu¶n lý kinh t tÇm v m«.
4. C¸c tµi kho¶n chđ yu cđa SNA.
Nh- ®· ni trªn, SNA lµ mt hƯ thng nh÷ng tµi kho¶n c liªn hƯ víi nhau vµ
c¸c phơ b¶ng nh»m bỉ sung, ph©n tÝch cơ thĨ tng mỈt cđa qu¸ tr×nh t¸i s¶n xut.
Ni dung vµ t¸c dơng cđa mçi tµi kho¶n kh¸c nhau, song ®Ịu nh»m mơc tiªu
cui cng lµ m« t¶ qĩa tr×nh s¶n xut vµ t¸i s¶n xut x· hi cđa nỊn kinh t quc d©n,
tÝch lu tµi s¶n cho qu¸ tr×nh s¶n xut cđa thi k tip theo, xut khu ra n-íc ngoµi,
chuyĨn nh-ỵng vn - tµi s¶n.
HƯ thng tµi kho¶n quc gia gm nh÷ng tµi kho¶n chđ yu sau:
Tµi kho¶n s¶n xut (Domestic product account)
Tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu (Income and outlay account)
Tµi kho¶n vn- tµi s¶n- tµi chÝnh(Capital finance account)
Tµi kho¶n quan hƯ kinh t víi n-íc ngoµi (Account on rest of
the world)
B¶ng vµo /ra(Input/ Ouput –I/O)
B¶ng kinh t tỉng hỵp.
4.1. Tµi kho¶n s¶n xut
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản sản xuất.
Tµi kho¶n s¶n xut lµ hƯ thng c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp c liªn hƯ víi nhau,
®-ỵc tr×nh bµy d-íi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh s¶n xut, ph©n phi
lÇn ®Çu vµ sư dơng tỉng gi¸ trÞ s¶n xut (GO), tỉng s¶n phm trong n-íc (GDP)
trong mt thi k nht ®Þnh (th-ng lµ mt n¨m).
Từ định nghĩa trên, có thể thấy đối tượng nghiên cứu của TKSX là các quá
trình sản xuất và sử dụng kết quả sản xuất (GO) nếu xét theo quan điểm vật chất)
hoặc quá trình sản xuất và sử dụng GDP (quá trình phân phối lần đầu) nếu xét
theo quan điểm tài chính.
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n s¶n xut.
Tµi kho¶n s¶n xut lµ tµi kho¶n ®-ỵc thit lp ®Çu tiªn vµ lµ tµi kho¶n quan
trng nht cđa hƯ thng tµi kho¶n quc gia. Vai trß nµy ®-ỵc quy ®Þnh bi vai trß
cđa s¶n xut trong nỊn kinh t quc d©n. V× vy, c¸c ch tiªu trong tµi kho¶n lµ c¬ s
®Ĩ lp c¸c tµi kho¶n kh¸c.
Tµi kho¶n s¶n xut c t¸c dơng ®¸nh gi¸ tỉng hỵp kt qu¶ xut cđa nỊn kinh t quc
d©n. Th«ng qua tµi kho¶n s¶n xut ta c thĨ n¾m b¾t ®-ỵc c¸c ch tiªu kinh t tỉng
hỵp nh-: gi¸ trÞ s¶n xut, chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm, thỈng d- s¶n xut,
khu hao tµi s¶n c ®Þnh. Trªn c¬ s ® nghiªn cu kt cu gi¸ trÞ cđa s¶n phm (C, V,
M).
Tµi kho¶n s¶n xut ®-ỵc thit lp víi c¸c ph©n tỉ nh-: theo nghµnh kinh t, theo
thµnh phÇn kinh t, theo khu vc thĨ ch... c ý ngha quan trng trong viƯc nghiªn cu
c¬ cu s¶n xut cđa nỊn kinh t.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 5
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
4.2. Tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu.
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản thu nhập và chi tiêu.
Tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu lµ hƯ thng c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp c liªn hệ
h÷u c¬ víi nhau ®-ỵc tr×nh bµy d-íi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh
h×nh thµnh, ph©n phi vµ ph©n phi l¹i c¸c kho¶n thu nhp vµ chi tiªu gi÷a c¸c
thµnh viªn cđa khu vc thĨ ch vµ toµn b nỊn kinh t quc d©n trong mt thi k nht
®Þnh.
Khác với tài khoản sản xuất, tài khoản thu nhập và chi tiêu chỉ nghiên cứu
quá trình tái sản xuất theo quan điểm tài chính, tức là tài khoản thu nhập và chi
tiêu ngiên cứu quá trình sản xuất và phân phối kết quả sản xuất
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu .
Tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu lµ mt trong 4 tµi kho¶n chÝnh, chđ yu cđa
SNA, ®ng th 2 sau tµi kho¶n s¶n xut. N c nh÷ng t¸c dơng chđ yu sau:
- Tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n phi vµ ph©n phi
l¹i tỉng s¶n phm trong n-íc (GDP), qu¸ tr×nh chuyĨn nh-ỵng thu nhp gi÷a c¸c
thµnh viªn trong c¸c khu vc thĨ ch vµ gi÷a c¸c khu vc thĨ ch, gi÷a trong n-íc vµ
n-íc ngoµi. t ® h×nh thµnh thu nhp cđa toµn b nỊn kinh t quc d©n ni chung
cịng nh- tng khu vc thĨ ch ni riªng.
- Th«ng qua tµi kho¶n thu nhp vµ chi tiªu ta c thĨ tÝnh ®-ỵc c¸c ch tiªu: Tỉng
thu nhp quc gia (GNI), Thu nhp quc gia (NI), thu nhp quc gia sư dơng (NDI)...
X¸c ®Þnh c¸c quan hƯ t lƯ gi÷a ngun thu nhp trong n-íc víi ngun thu nhp t n-íc
ngoµi, gi÷a chi cho tiªu dng cui cng vỊ nhu cÇu ®i sng vµ sinh ho¹t cđa h gia
®×nh d©n c- vµ x· hi víi kh¶ n¨ng thc t ®Ĩ dµnh t ni b nỊn kinh t quc d©n ®Ĩ
tÝch lu tµi s¶n, m rng s¶n xut vµ n©ng cao ®i sng.
- Ngoµi t¸c dơng ph¶n ¸nh vµ ph©n tÝch ni trªn, tµi kho¶n thu nhp vµ
chi tiªu cßn ®-ỵc sư dơng lµm c¬ s ®Ĩ Nhµ n-íc ®Ị ra c¸c chÝnh s¸ch x· hi,
chÝnh s¸ch ®iỊu tit thu nhp ( qua hƯ thng thu hoỈc c¸c kho¶n ®ng gp b¾t
buc...), x¸c ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng tÝch lu vn (t ngun trong n-íc, ®i vay hoỈc ®Çu t-
n-íc ngoµi ...).
4.3. Tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản vốn – tài sản – tài chính.
Tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ hƯ thng ch tiªu c liªn hƯ h÷u c¬ víi
nhau, ®-ỵc tr×nh bµy d-íi h×nh thc tµi kho¶n, ph¶n ¸nh tỉng tÝch lu cđa toµn b
nỊn kinh t quc d©n, tng khu vc thĨ ch trong mt chu k kinh t (th-ng lµ mt n¨m) vµ
ngun vn cho tỉng tÝch lu ®.
Đối tượng nghiên cứu của tài khoản vốn - tài sản - tài chính là sự hình thành
và sử dụng nguồn vốn cho tích luỹ.
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh
Tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh ph¶n ¸nh tỉng gÝa trÞ ®Çu t- tÝch lu bao
gm : tÝch lu tµi s¶n vt cht cho s¶n xut, tÝch lu tµi s¶n tµi chÝnh cđa toµn b nỊn
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 6
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
kinh t quc d©n cịng nh- cđa tng khu vc thĨ ch. ®ng thi cịng ph¶n ¸nh c¸c ngun
vn cho ®Çu t- tÝch lu ®.
Tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ c¨n c ®Ĩ x¸c ®Þnh c¬ cu vµ s bin ®ng
cđa tng ngun vn, cơ thĨ: ®Ĩ dµnh, ®i vay, ®Çu t- t n-íc ngoµi, chuyĨn nh-ỵng
hoỈc t ph¸t hµnh tiỊn mỈt, c«ng tr¸i... cđa toµn b nỊn kinh t quc d©n vµ tng khu
vc thĨ ch .
Th«ng qua tµi kho¶n nµy, c thĨ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tÝch lu t nguồn s¶n xut
trong n-íc, mc ® phơ thuc vµo ngun vn n-íc ngoµi, ®Þnh h-íng ph¸t triĨn kinh t
x· hi ni chung vµ ph¸t triĨn s¶n xut ni riªng trªn nỊn t¶ng hiƯn c.
4.4. Tµi kho¶n quan hƯ kinh t víi n-íc ngoµi
a. Đối tượng nghiên cứu của tài khoản quan hệ kinh tế với nước ngoài
Tài khoản quan hệ kinh tế với nước ngoài là một hệ thống các chỉ tiêu kinh
tế tổng hợp trình bày dưới dạng tài khoản, phản ánh mối quan hệ kinh tế của nền
kinh tế quốc dân với nước ngoài.
Như vậy, đối tượng nghiên cứu của tài khoản quan hệ kinh tế với nước
ngoài là các quan hệ kinh tế của nền kinh tế với nước ngoài. Đó là các quan hệ
kinh tế thường xuyên với nước ngoài như: quan hệ trao đổi hàng hoá dịch vụ
(còn gọi là hoạt động xuất nhập khẩu), quan hệ thu – chi nhân tố sản xuất như:
lao động, vốn, tài sản, các quan hệ thu - chi chuyển nhượng thường xuyên dưới
hình thức bắt buộc và tự nguyện, quan hệ mua bán tài sản vật chất và tài sản tài
chính; và các quan hệ về vốn - tài sản – tài chính với nước ngoài.
b. T¸c dơng cđa tµi kho¶n quan hƯ kinh tế víi n-íc ngoµi .
Tµi kho¶n quan hƯ kinh t víi n-íc ngoµi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh trao ®ỉi, giao
l-u s¶n phm vt cht vµ dÞch vơ, chuyĨn nh-ỵng hiƯn hµnh, chuyĨn nh-ỵng vn,
cịng nh- quan hƯ thu nhp vỊ c¸c nh©n t s¶n xut víi n-íc ngoµi .
Nghiªn cu mi quan hƯ c©n ®i gi÷a xut khu víi nhp khu, thu nhp vµ chi tr¶
vỊ lỵi tc s h÷u c¸c nh©n t s¶n xut nh-: lao ®ng, vn kinh doanh, ®t, tµi nguyªn...
chuyĨn nh-ỵng hiƯn hµnh d-íi h×nh thc b¾t buc vµ t nguyƯn, chuyĨn nh-ỵng vn
(t- b¶n) d-íi h×nh thc viƯn trỵ, cho kh«ng, quµ biu cđa c¸c tỉ chc chÝnh phđ vµ
phi chÝnh phđ, vay vµ cho vay víi n-íc ngoµ. Trªn c¬ s ® ®Þnh ra c¸c chÝnh
s¸ch vµ chin l-ỵc ph¸t triĨn kinh t ®i ngo¹i.
Tµi kho¶n quan hƯ kinh t víi n-íc ngoµi cßn ®-ỵc sư dơng lµm c¬ s ®Ĩ
kiĨm tra l¹i mt s ch tiªu trong c¸c tµi kho¶n kh¸c, nh- tµi kho¶n s¶n xut, tµi kho¶n
thu nhp vµ chi tiªu, tµi kho¶n vn –tµi s¶n –tµi chÝnh.
4.5. B¶ng vµo /ra
a. Đối tượng nghiên cứu của bảng I-O
B¶ng vµo – ra (I/O) lµ mt b phn cu thµnh, b phn trung t©m cđa SNA, lµ hƯ
thng ch tiªu kinh t tỉng hỵp tr×nh bµy d-íi d¹ng c©n ®i, cho phÐp nghiªn cu qu¸
tr×nh s¶n xut, ph©n phi vµ sư dơng s¶n phm x· hi theo mt s ngµnh kinh t hoỈc
ngµnh s¶n phm.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 7
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Đối tượng nghiên cứu của bảng I – O là toàn bộ quá trình sản xuất, phân
phối, phân phối lại và sử dụng cuối cùng sản phẩm xã hội.
b. Tác dụng của bảng I –O.
Bảng I – O có tác dụng phản ánh mối liên hệ giữa các ngành kinh tế trong
quá trình sản xuất và sử dụng sản phẩm vật chất trong một thời gian nhất định,
thường là một năm.
Bảng I – O còn là căn cứ để xây dựng định mức chi phí trong kế hoạch sản
xuất, xây dựng công nghệ sản xuất cho từng loại sản phẩm, xây dựng kế hoạch
dự trữ và cung cấp vật tư trong nền kinh tế quốc dân.
Ngoài ra, bảng I –O còn là căn cứ nghiên cứu mối liên hệ giữa sản xuất và
sử dụng cũng như cơ cấu nền kinh tế, hiệu quả sản xuất, xây dựng kế hoạch sản
xuất của từng ngành trong mối liên hệ với các ngành kinh tế khác của nền kinh tế
quốc dân, liên hệ kinh tế với nước ngoài về nhu cầu tiêu dùng cuối cùng, tích luỹ
và xuất nhập khẩu…
Mặt khác, nghiên cứu kết hợp ô I và ô III giúp ta xem xét mặt kết cấu giá trị
về chi phí trung gian, giá trị tăng thêm, còn thông qua ô I và ô II giúp ta nghiên
cứu mặt kếtcấu sử dụng sản phẩm vật chất và dịch vụ trong nền kinh tế quốc
dân. Trên cơ sở đó định các chính sách về giá cả, tiêu dùng, thu nhập, về tỷ suất
lãi, tỷ suất thuế… trong từng ngành sản phẩm và toàn bộ nền kinh tế.
4.6 Mi liªn hƯ gi÷a c¸c ch tiªu trong hƯ thng Tµi kho¶n quc gia.
HƯ thng tµi kho¶n quc gia bao gm nh÷ng tµi kho¶n tỉng hỵp, mçi tµi kho¶n
c ®Ỉc ®iĨm, nhiƯm vơ vµ mơc ®Ých nghiªn cu kh¸c nhau. Mçi tµi kho¶n trong
hƯ thng Tµi kho¶n quc gia ®-ỵc cu thµnh bi c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp kh¸c
nhau. Song gi÷a chĩng c mi quan hƯ mt thit víi nhau. Mi quan hƯ ® ®-ỵc thĨ
hiƯn th«ng qua ph-¬ng ph¸p k to¸n kÐp. Mt ch tiªu kinh t tỉng hỵp nµo ® ®-ỵc
thĨ hiƯn bªn ngun (thu, c) cđa tµi kho¶n nµy, ®ng thi n cịng ®-ỵc thĨ hiƯn bªn
sư dơng (chi, nỵ) cđa tµi kho¶n kh¸c vµ ng-ỵc l¹i. Cụ thể, ta có sơ đồ sau:
Nhập khẩu
Trả công người SX thuần thu LTNT
Thuế SX TK
Thặng dư SX Thu - chi thuần thu CNHH khác
TDCC nhà nước
TDCC hộ gia đình thuần
TK TK quan hệ
TLTS cố định để dành
sản xuất KT với NN
TLTS lưu động
Thuần thu CN vốn
Tích luỹ TSQH
Khấu hao TSCĐ thuần thu về TSTC
TK vốn – tài sản Thuần thực tế các khoản nợ
Xuất khẩu - tài chính
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 8
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
: có tài khoản này và nợ của tài khoản khác.
5. Nh÷ng kh¸i niƯm c¬ b¶n cđa SNA.
5.1. Ho¹t ®ng s¶n xut
Ho¹t ®ng s¶n xut víi t- c¸ch lµ ho¹t ®ng t¹o ra cđa c¶i cho con ng-i. V× vy,
n c mt vÞ trÝ rt quan trng trong cuc sng. Tuy nhiªn, c rt nhiỊu kh¸i niƯm vỊ ho¹t
®ng s¶n xut da trªn c¬ s c¸c hc thuyt kinh t kh¸c nhau.
Trªn c¬ s hc thuyt t¸i s¶n xut x· hi cđa M¸c- tc lµ theo quan niƯm cđa MPS ,
®Þnh ngha vỊ ho¹t ®ng s¶n xut ®-ỵc giíi h¹n trong ph¹m vi hĐp, ch bao gm
nh÷ng ho¹t ®ng cđa con ng-i nh»m t¹o ra s¶n phm vt cht hoỈc lµm t¨ng thªm gi¸
trÞ cđa nh÷ng s¶n phm vt cht khi chuyĨn t s¶n xut ®n tiªu dng. Vµ cịng theo
quan niƯm cđa MPS cho r»ng, ch c lao ®ng trong lnh vc s¶n xut vt cht míi t¹o ra
s¶n phm x· hi vµ thu nhp quc d©n.
Theo quan niƯm cđa SNA, trªn c¬ s c¸c lý thuyt kinh t cđa thÞ tr-ng, ®Ỉc
biƯt lµ c¸c lý thuyt kinh t vỊ nh©n t s¶n xut vµ thu nhp, nªn ®Þnh ngha vỊ ho¹t
®ng s¶n xut c ph¹m vi rng h¬n. C rt nhiỊu dÞnh ngha vỊ ho¹t ®ng s¶n xut, nh-ng
®Þnh ngha ®Çy ®đ nht vµ th-ng gỈp nht lµ:
Ho¹t ®ng s¶n xut lµ mi ho¹t ®ng cđa con ng-i víi t- c¸ch lµ c¸ nh©n hay mt
tỉ chc b»ng n¨ng lc cđa m×nh, cng c¸c yu t: tµi nguyªn, ®t ®ai, vn (t- b¶n), s¶n
xut ra nh÷ng s¶n phm vt cht vµ dÞch vơ h÷u Ých vµ c hiƯu qu¶, nh»m tho¶
m·n nhu cÇu sư dơng cho s¶n xut, sư dơng cho nhu cÇu tiªu dng cui cng cđa d©n
c- vµ x· hi, tÝch lu tµi s¶n ®Ĩ m rng s¶n xut vµ n©ng cao ®i sng x· hi, xut khu
ra n-íc ngoµi… vµ qu¸ tr×nh nµy tn t¹i, vn ®ng kh¸ch quan, kh«ng ngng ®-ỵc
lỈp ®i lỈp l¹i trong c¸c thi k.
Nh- vy theo quan niƯm cđa SNA, ho¹t ®ng s¶n xut c nh÷ng ®Ỉc tr-ng sau:
1. Lµ ho¹t ®ng c mơc ®Ých cđa con ng-i, vµ ng-i kh¸c c thĨ lµm thay ®-ỵc.
2. Bao gm c¶ ho¹t ®ng t¹o ra s¶n phm vt cht vµ ho¹t ®ng t¹o ra s¶n phm
dÞch vơ.
3. S¶n phm vt cht vµ s¶n phm dÞch vơ t¹o ra ph¶i h÷u Ých vµ ph¶i ®-ỵc x·
hi chp nhn, tc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dng cđa x· hi, cđa s¶n xut, cho ®i sng vµ
cho tÝch lu.
Quan niƯm vỊ s¶n sut trªn ®©y của SNA ®· m rng ph¹m vi tÝnh to¸n c¸c
ch tiªu kinh t tỉng hỵp trong tt c¶ c¸c ngµnh cđa nỊn kinh t quc d©n. Ngoài ra, nó
còn cho phép phân định hoạt động nào là hoạt động sản xuất, hoạt động nào là
hoạt động phi sản xuất; chi phí nào được tính vào chi sản xuất (tiêu dùng trung
gian), chi phí nào đựơc tính vào tiêu dùng cuối cùng, kết quả nào được tính vào
kết quả sản xuất… Tuy nhiên, trong thực tế, khi xây dựng SNA, phải căn cứ vào
đặc điểm kinh tế xã hội, điều kiện thu thập thông tin và trình độ hạch toán thống
kê ở mỗi nước mà có những quy điịnh thêm.
5.2. L·nh thỉ kinh t.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 9
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Trong nỊn kinh t m, khi mµ tt c¶ c¸c quc gia ®Ịu c nh÷ng mi quan hƯ giao
l-u kinh t xÐt trªn tt c¶ c¸c mỈt: s¶n xut, xut nhp khu… víi nhau vµ nh÷ng mi
quan hƯ nµy th-ng rt ®a d¹ng vµ phc t¹ th× vn ®Ị ®Ỉt ra c tÝnh nguyªn t¾c
trong SNA lµ ph¶i x¸c ®Þnh r rµng vµ cơ thĨ ph¹m vi h¹ch to¸n kinh t tng quc
gia. §Ĩ gi¶i quyt vn ®Ị nµy, SNA sư dơng hai kh¸i niƯm c liªn quan ®n nhau rt
chỈt ch víi nhau lµ: l·nh thỉ kinh t, ®¬n vÞ th-ng trĩ và đơn vị không thường trú.
* L·nh thỉ kinh t.
C¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp trong c¸c tµi kho¶n thuc SNA ®-ỵc tÝnh theo
ph¹m vi l·nh thỉ kinh t. L·nh thỉ kinh t cđa mt quc gia lµ l·nh thỉ ®Þa lý cđa quc
gia ®, kh«ng kĨ phÇn ®Þa giíi c¸c s qu¸n, l·nh s qu¸n, khu qu©n s, c¬ quan lµm
viƯc cđa c¸c tỉ chc quc t … mµ c¸c quc gia kh¸c, c¸c tỉ chc cđa Liªn HiƯp Quc,
c¸c tỉ chc phi ChÝnh phđ… thuª vµ ho¹t ®ng trªn l·nh thỉ quc gia ® vµ ®-ỵc
tÝnh thªm phÇn ®Þa giíi c¸c tỉ chc t-¬ng ng cđa quc gia ® thuª vµ ho¹t ®ng trªn
l·nh thỉ ®Þa lý cđa quc gia kh¸c, bao gm :
- L·nh thỉ ®Þa lý: ®t liỊn, h¶i ®¶o, vng tri, vng biĨn thuc quc gia, tr
phÇn ®Þa giíi c¸c s qu¸n, l·nh s qu¸n, khu vc qu©n s, c¬ quan lµm viƯc cđa c¸c
tỉ chc quc t… mµ c¸c quc gia kh¸c, c¸c tỉ chc quc t kh¸c thuª vµ ho¹t ®ng trªn l·nh
thỉ ®Þa lý cđa quc gia ®.
- Vng tri, mỈt n-íc, vng ®t n»m vng biĨn quc t mµ ® quc gia ®-ỵc
h-ng c¸c quyỊn ®Ỉc biƯt vỊ mỈt ph¸p lý nh- khai th¸c h¶i s¶n, kho¸ng s¶n, dÇu
khÝ..
- Vng l·nh thỉ n»m n-íc kh¸c ®-ỵc ChÝnh phđ thuª vµ ho¹t ®ng v× mơc
®Ých ngo¹i giao, qu©n s, khoa hc… nh- c¸c đại s qu¸n, l·nh s qu¸n, c¸c c¨n c
qu©n s, tr¹m nghiªn cu khoa hc…
* §¬n vÞ th-ng trĩ và đơn vị không thường trú.
§¬n vÞ th-ng trĩ lµ c¸c ®¬n vÞ kinh t cđa quc gia vµ n-íc ngoµi c ®¨ng ký
thi gian ho¹t ®ng t¹i l·nh thỉ quc gia ® trªn 1 n¨m vµ chÞu s qu¶n lý vỊ lut ph¸p
cđa quc gia ®.
§¬n vÞ th-ng trĩ cđa mt quc gia gm:
- C¸c c¬ quan nhµ n-íc, c¸c tỉ chc x· hi, c¸c ®¬n vÞ s¶n xut kinh doanh
ho¹t ®ng trong c¸c ngµnh kinh t thuc tt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh t, c¸c h gia ®×nh
… cđa quc gia vµ ®ang ho¹t ®ng trªn l·nh thỉ ®Þa lý cđa quc gia ®.
- C¸c ®¬n vÞ s¶n xut kinh doanh ho¹t ®ng trong c¸c ngµnh kinh t cđa
n-íc ngoµi ®Çu t- trc tip, liªn doanh… quc gia s t¹i v¬Ý thi gian trªn 1 n¨m.
- C¸c toµ ®¹i s, l·nh s qu¸n, c¸c tỉ chc qu©n s… cđa quc gia ®ng n-íc
ngoµi.
- Nh÷ng ng-i trong n-íc lµm thuª, lµm hỵp ®ng ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho
tỉ chc quc t vµ n-íc ngoµi ®ng n-íc s t¹i.
- Nh÷ng ng-i ®i lµm thuª c tÝnh cht t¹m thi, nh÷ng ng-i ®i c«ng t¸c, hc
tp, bu«n b¸n, du lÞch, th¨m ving ng-i th©n n-íc ngoµi víi thi gian d-íi 1 n¨m.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 10
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Ng-ỵc víi kh¸i niƯm ®¬n vÞ th-ng trĩ lµ kh¸i niƯm ®¬n vÞ kh«ng th-ng trĩ
dng ®Ĩ ch tt c¶ c¸c tỉ chc hay c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ ®¬n vÞ th-ng trĩ cu¶ mt quc
gia, bao gm:
- PhÇn cßn l¹i cđa c¸c ®¬n vÞ thuc c¸c n-íc kh«ng ho¹t ®ng trªn l·nh thỉ
®Þa lý ViƯt nam .
- C¸c ®¬n vÞ s¶n xut kinh doanh cđa ViƯt Nam ho¹t ®ng n-íc ngoµi víi
thi gian trªn 1 n¨m.
- C¸c tỉ chc hoỈc d©n c- n-íc ngoµi ho¹t ®ng ViƯt Nam thi gian d-íi 1
n¨m, kĨ c¶ hc sinh n-íc ngoµi lµm viƯc t¹i ViƯt Nam.
- C¸c ®¹i s qu¸n, l·nh s qu¸n, tỉ chc quc phßng, an ninh cđa n-íc ngoµi lµm
viƯc t¹i ViƯt Nam.
ViƯc x¸c ®Þnh ®¬n vÞ th-ng trĩ vµ l·nh thỉ kinh t ®ng vai trß quan trng khi
tÝnh c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp ®Ĩ lp c¸c tµi kho¶n. V× vy, tu theo ®iỊu kiƯn
kinh t x· hi mçi n-íc, thi gian ho¹t ®ng vµ lỵi Ých kinh t cđa tng ®¬n vÞ ho¹t
®ng s¶n xut kinh doanh mµ c quy ®Þnh cơ thĨ cho ph hỵp víi kh¶ n¨ng h¹ch to¸n
vµ thu thp th«ng tin.
5.3. NỊn kinh t quc d©n.
NỊn kinh t quc d©n lµ mt hƯ thng bao gm toµn b c¸c ®¬n vÞ kinh t hay chđ
thĨ kinh t c chc n¨ng ho¹t ®ng kh¸c nhau, tn t¹i trong mi quan hƯ mt thit víi nhau
trªn c¬ s ph©n c«ng lao ®ng x· hi, ®-ỵc h×nh thµnh trong mt giai ®o¹n lÞch sư
nht ®Þnh.
So víi quan niƯm vỊ nỊn kinh t quc d©n cđa MPS, quan niƯm vỊ nỊn kinh t
quc d©n cđa SNA c nhiỊu ®iĨm kh¸c nhau:
- Theo MPS: nỊn kinh t quc d©n g¾n liỊn víi l·nh thỉ ®Þa lý. Theo l·nh
thỉ ®Þa lý, nỊn kinh t quc d©n lµ tỉng thĨ c¸c ®¬n vÞ kinh t th-ng trĩ vµ kh«ng
th-ng trĩ trong ph¹m vi l·nh thỉ nghiªn cu, tn t¹i trong mi quan hƯ h÷u c¬ víi
nhau, thc hiƯn c¸c chc n¨ng kh¸c nhau trong hƯ thng ph©n c«ng lao ®ng x· hi.
- Theo SNA: nỊn kinh t quc d©n g¾n liỊn víi l·nh thỉ kinh t. Theo l·nh thỉ
kinh t, nỊn kinh t quc d©n lµ tỉng thĨ c¸c ®¬n vÞ kinh t th-ng trĩ cđa l·nh thỉ
nghiªn cu, tn t¹i trong mi quan hƯ h÷u c¬ víi nhau, thc hiƯn c¸c chc n¨ng kh¸c
nhau trong hƯ thng ph©n c«ng lao ®ng x· hi.
6. C¸c ph©n tỉ chđ yu cđa SNA.
§Ĩ ph©n tÝch qu¸ tr×nh s¶n xut cịng nh- qu¸ tr×nh t¹o thu nhp lÇn ®Çu vµ
ph©n phi thu nhp, nghiªn cu c¬ cu cđa nỊn kinh t quc d©n vµ mi quan hƯ t lƯ
gi÷a c¸c ngµnh kinh t, c¸c khu vc thĨ ch vµ c¸c khu kinh t.., trong SNA th-ng sư
dơng ph-¬ng ph¸p ph©n tỉ .
Trong hƯ thng tµi kho¶n quc gia c sư dơng c¸c ph©n tỉ chđ yu sau:
6.1 Ph©n tỉ theo khu vc thĨ ch.
§Ĩ ph¶n ¸nh mi quan hƯ giao dÞch kinh t gi÷a c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®ng trong
nỊn kinh t, trong hƯ thng tµi kho¶n quc gia ®· ph©n lo¹i c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®ng ®
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 11
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
thµnh c¸c nhm lín theo tng khu vc thĨ ch da trªn c¸c ®Ỉc ®iĨm vỊ ngun vn, mơc
®Ých vµ lnh vc ho¹t ®ng cđa chĩng.
Khu vc thĨ ch lµ tp hỵp c¸c chđ thĨ kinh t c t- c¸ch ph¸p nh©n, c quyỊn ra
quyt ®Þnh vỊ kinh t vµ tµi chÝnh, c ngun vn ho¹t ®ng, mơc ®Ých vµ lnh vc
ho¹t ®ng ging nhau.
C¨n c ®Ĩ ph©n c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®ng theo tng khu vc thĨ ch lµ:
- c cng chc n¨ng ho¹t ®ng hoỈc c cng chc n¨ng ho¹t ®ng t-¬ng t nhau.
- ngun kinh phÝ cho ho¹t ®ng t-¬ng t nhau.
- c¸c ®¬n vÞ ® lµ nh÷ng chđ thĨ kinh t c t- c¸ch ph¸p nh©n, h¹ch to¸n
®c lp, c quyỊn thu chi, m tµi kho¶n.
C¨n c vµo nguyªn t¾c trªn, nỊn kinh t quc d©n cđa mçi quc gia ®-ỵc ph©n
thµnh 5 khu vc thĨ ch:
- Khu vc thĨ ch Nhµ n-íc: bao gm c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý Nhµ n-íc, an ninh
quc phßng, b¶o ®¶m x· hi, nghiªn cu khoa hc, ho¹t ®ng s nghiƯp vỊ y t, v¨n ho¸,
gi¸o dơc, thĨ thao… Ngun kinh phÝ ®Ĩ chi tiªu cho c¸c ®¬n vÞ nµy do ng©n
s¸ch Nhµ n-íc cp.
- Khu vc thĨ ch tµi chÝnh: gm c¸c ®¬n vÞ c chc n¨ng ho¹t ®ng kinh
doanh tiỊn tƯ, ng©n hµng, tÝn dơng, b¶o hiĨm… Ngun kinh phÝ ®Ĩ ho¹t ®ng
cđa c¸c ®¬n vÞ chđ yu da vµo kt qu¶ ho¹t ®ng s¶n xut kinh doanh tiỊn tƯ vµ tµi
chÝnh cđa ®¬n vÞ.
- Khu vc thĨ ch phi tµi chÝnh: gm c¸c ®¬n vÞ c chc n¨ng s¶n xut kinh
doanh s¶n phm hµng ho¸ vµ dÞch vơ thuc c¸c lnh vc n«ng nghiƯp, c«ng
nghiƯp, x©y dng, th-¬ng nghiƯp… Ngun kinh phÝ ho¹t ®ng chđ yu da vµo kt
qu¶ ho¹t ®ng s¶n xut kinh doanh s¶n phm hµng ho¸ - dÞch vơ cđa ®¬n vÞ.
- Khu vc thĨ ch v« vÞ lỵi: gm c¸c ®¬n vÞ s¶n cung cp c¸c dÞch vơ phơc
vơ nhu cÇu tiªu dng sinh ho¹t, tÝn ng-ìng cđa d©n c- nh-: c¸c hiƯp hi, c¸c hi t
thiƯn, c¸c tỉ chc tÝn ng-ìng… Ngun kinh phÝ ho¹t ®ng chđ yu da vµo s ®ng gp
t nguyƯn cđa c¸c thµnh viªn, s ®ng gp vµ giĩp ®ì cđa c¸c tỉ chc.
- Khu vc thĨ ch h gia ®×nh. H gia ®×nh d©n c- va lµ ®¬n vÞ tiªu dng
cui cng, va lµ ®¬n vÞ s¶n xut c chc n¨ng s¶n xut ra s¶n phm vt cht vµ dÞch vơ.
Khu vc h gia ®×nh bao gm toµn b c¸c h gia ®×nh d©n c- víi t- c¸ch lµ ®¬n vÞ
tiªu dng vµ ®¬n vÞ s¶n xut c¸c thĨ. Ngun kinh phÝ chđ yu ®Ĩ chi tiªu cđa c¸c h
gia ®×nh da vµo s¶n xut kinh doanh c¸ thĨ, thu nhp vµ tiỊn l-¬ng, l·i tiỊn gưi
ng©n hµng …
Phân tổ theo khu vực thể chế sẽ giúp cho việc xác định các chỉ tiêu kinh tế
tổng hợp được chính xác hơn, phạm vi nghiên cứu rông hơn, đa dạng hơn để
phục vụ công tác lãnh đạo các cấp và quản lý nền kinh tế ở tầm vĩ mô đạt kết quả
cao nhất.
6.2 Ph©n ngµnh kinh t quc d©n.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 12
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Ph©n ngµnh kinh t quc d©n lµ s ph©n chia nỊn kinh t quc d©n thµnh c¸c
ngµnh kinh t kh¸c nhau da trªn c¬ s vÞ trÝ, chc n¨ng ho¹t ®ng cđa c¸c ®¬n vÞ
kinh t hay chđ thĨ kinh t trong hƯ thng ph©n c«ng lao ®ng x· hi.
ViƯc ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®ng kinh t vµo c¸c ngµnh kinh t thÝch hỵp ph¶i
c¨n c vµo c¸c nguyªn t¾c sau:
- Ph¶i c¨n c vµo hc thuyt ph©n c«ng lao ®ng x· hi vµ tr×nh ® ph©n
c«ng lao ®ng x· hi.
- Ph¶i c¨n c vµo yªu cÇu vµ tr×nh ® qu¶n lý kinh t cđa ®t n-íc trong tng
thi k.
Tc lµ ph¶i c¨n c vµo ®Ỉc tr-ng cđa c¸c ®¬n vÞ s¶n xut kinh doanh, c¸c tỉ
chc c chc n¨ng ho¹t ®ng ging nhau hoỈc gÇn ging nhau.
- Ph¶i ®¸p ng ®-ỵc yªu cÇu cđa c«ng t¸c so s¸nh quc t.
- §¬n vÞ gc tham gia ph©n ngµnh kinh t quc d©n lµ c¸c ®¬n vÞ kinh t
c t- c¸ch ph¸p nh©n tc lµ c h¹ch to¸n ®c lp hoỈc t h¹ch to¸n.
- Ph¶i da vµo chc n¨ng vµ ®Ỉc ®iĨm chđ yu cđa c¸c ®¬n vÞ kinh t.
- Ph¶i th-ng xuyªn hoµn thiƯn hƯ thng ph©n ngµnh kinh t quc d©n.
Trªn c¬ s ph¹m tr s¶n xut theo SNA, da trªn nguyªn t¾c chung vỊ ph©n
ngµnh kinh t quc t, toµn b ho¹t ®ng s¶n xut cđa quc gia ®-ỵc chia thµnh 3 khu
vc:
- Khu vc 1: gm nh÷ng ho¹t ®ng khai th¸c s¶n phm t t nhiªn nh-: N«ng
nghiƯp, l©m nghiƯp, thủ s¶n.
- Khu vc 2: bao gm nh÷ng ho¹t ®ng khai th¸c vµ ch bin s¶n phm t m c¸c
lo¹i, c«ng nghiƯp ch bin; s¶n xut vµ ph©n phi ®iƯn, n-íc ga; x©y dng.
- Khu vc 3: bao gm nh÷ng ho¹t ®ng dÞch vơ: th-¬ng nghiƯp, vn t¶i, b-u
chÝnh viƠn th«ng, qu¶n lý Nhµ n-íc, an ninh quc phßng…
Ph©n ngµnh kinh t quc d©n c t¸c dơng v« cng quan trng trong viƯc x¸c
®Þnh c¬ cu kinh t, x¸c ®Þnh mi quan hƯ kinh t gi÷a c¸c ngµnh nh»m ®¶m b¶o
tc ® t¨ng tr-ng cđa tng ngµnh vµ toµn b nỊn kinh t quc d©n. T ® ph©n tÝch,
®¸nh gi¸ thc tr¹ng nỊn kinh t, phơc vơ viƯc x©y dng c¸c chđ tr-¬ng, chÝnh s¸ch
nh»m chuyĨn ®ỉi c¬ cu kinh t theo mơc tiªu chin l-ỵc trong tng giai ®o¹n lÞch sư
cđa kinh t ®t n-íc.
XÐt trªn ph¹m vi toµn b nỊn kinh t, ph©n ngµnh kinh t quc d©n ®· m« t¶ chi
tit h¬n, chÝnh x¸c h¬n, cơ thĨ h¬n mt b-íc cđa ph©n lo¹i theo khu vc thĨ ch.
6.3. Ph©n tổ theo s¶n phm.
Nu ph©n ngµnh kinh t, vỊ c¬ b¶n vn da vµo chc n¨ng s¶n xut chÝnh cđa tng
®¬n vÞ ho¹t ®ng kinh t, trong ® bao gm nhiỊu lo¹i s¶n phm dÞch vơ thuc ngµnh
kinh t kh¸c nhau th× ph©n theo ngµnh s¶n phm da vµo :
- Nh÷ng s¶n phm dÞch vơ c cng c«ng dơng.
- Nh÷ng s¶n phm dÞch vơ c cùng quy tr×nh c«ng nghƯ s¶n xut t-¬ng t nhau.
- Sư dụng nguyªn vt liƯu chđ yu t-¬ng t nhau.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 13
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Ph©n theo ngµnh s¶n phm s chi tit h¬n n÷a ®i víi tng ngµnh kinh t,vµ
®-ỵc sư dơng trong b¶ng I/O, trong c«ng t¸c kiĨm kª s¶n phm hµng ho¸, tn kho,
tµi s¶n c ®Þnh, hµng ho¸ xut nhp khu…
6.4 Ph©n tổ theo thµnh phÇn kinh t.
Ph©n theo thµnh phÇn kinh t lµ c¨n c vµo ch ® s h÷u ®i víi c¸c yu t s¶n xut
vµ kt qu¶ s¶n xut ®Ĩ tp trung c¸c ®¬n vÞ hay chđ thĨ kinh t cđa nỊn kinh t quc
d©n thµnh tng nhm kh¸c nhau.
Ph©n theo thµnh phÇn kinh t lµ c¨n c quan trng ®Ĩ ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh
s¸ch ph¸t triĨn kinh t- x· hi ®ĩng ®¾n, khuyn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh t ph¸t
triĨn, ®ng thi cđng c vµ hoµn thiƯn quan hƯ s¶n xut x· hi chđ ngha.
Theo NghÞ Quyt §¹i Hi 9 cđa §¶ng vµ Nhµ n-íc, c¸c thµnh phÇn kinh t n-íc
ta hiƯn nay gm c:
1. Kinh t Nhµ n-íc.
2. Kinh t tp thĨ
3. Kinh t c¸ thĨ vµ tiĨu chđ.
4. Kinh t t- b¶n t- nh©n
5. Kinh t hçn hỵp
6. Kinh t c vn ®Çu t- n-íc ngoµi
6.5 Ph©n tổ theo vng l·nh thỉ.
Ph©n theo vng l·nh thỉ lµ c¨n c vµo c¸c ®Ỉc ®iĨm vỊ t nhiªn, qu¶n lý hµnh
chÝnh vµ kinh t x· hi ph©n chia nỊn kinh t quc d©n cđa mçi quc gia ra thµnh
c¸c vng, c¸c l·nh thỉ kh¸c nhau.
Ph©n tỉ theo vng, l·nh thỉ c ý ngha quan trng trong viƯc nghiªn cu s ph©n
bỉ c¸c ngun lc vµ kt qu¶ cđa nỊn s¶n xut x· hi theo vng, l·nh thỉ. ®¸nh gi¸ tr×nh
® ph¸t triĨn kinh t x· hi cđa tng vng, l·nh thỉ vµ so s¸nh gi÷a c¸c vng, l·nh thỉ víi
nhau. Trªn c¬ s ® ®Ị ra c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh t x· hi hỵp lý, t¹o ®iỊu
kiƯn ®Ĩ c¸c vng, l·nh thỉ ph¸t triĨn ®ng ®Ịu.
6.6 Ph©n tỉ giao dÞch.
§©y lµ ph©n tỉ riªng cđa SNA. Ph©n tỉ giao dÞch lµ c¨n c vµo tÝnh cht
giao dÞch ®Ĩ ph©n chia c¸c giao dÞch trong nỊn kinh t thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau,
gm
- Mua b¸n s¶n phm.
- Tr¶ vµ nhn l-¬ng.
- Tr¶ vµ nhn l·i tiỊn vay.
- Tr¶ vµ nhn dÞchvơ b¶o hiĨm.
- Thu thu nhp.
- §ng gp cho c¸c tỉ chc v« vÞ lỵi.
- ChuyĨn nh-ỵng…
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 14
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Mçi lo¹i ph©n tỉ c t¸c dơng vµ ý ngha kh¸c nhau, chĩng ph¶n ¸nh c¬ cu nỊn
kinh t theo mt gc ® nghiªn cu nht ®Þnh. V× vy, tu theo mơc ®Ých nghiªn cu mµ
SNA sư dơng lo¹i ph©n tỉ nht ®Þnh.
7. C¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp chđ yu trong hƯ thng tµi kho¶n quc gia.
Trong hƯ thng tµi kho¶n quc gia sư dơng c¸c ch tiªu kinh t tỉng hỵp sau:
7.1 Tỉng gi¸ trÞ s¶n xut (Gross output-GO)
Tỉng gi¸ trÞ s¶n xut lµ ch tiªu kinh t ph¶n ¸nh toµn b gi¸ trÞ cđa s¶n phm do
lao ®ngtrong c¸c ngµnh kinh t cđa nỊn kinh t quc d©n t¹o ra trong 1 thi k nht
®Þnh, tc lµ ph¶n ¸nh kt qu¶ s¶n xut cđa toµn b nỊn kinh t theo tng thi k: th¸ng,
quý, 6 th¸ng, n¨m, th-ng lµ mt n¨m.
GO ®-ỵc x¸c ®Þnh theo 3 ph-¬ng ph¸p:
a. Ph-¬ng ph¸p xÝ nghiƯp.
Theo ph-¬ng ph¸p nµy, ly xÝ nghiƯp lµm ®¬n vÞ tÝnh, thc cht lµ tỉng gi¸
trÞ s¶n xut cđa tt c¶ c¸c xÝ nghiƯp thuc c¸c thµnh phÇn kinh t kh¸c nhau trong
toµn b nỊn kinh t quc d©n.
n
GOXN = ∑ GO XN1.
i =1
b. Ph-¬ng ph¸p ngµnh.
Ly ngµnh lµm ®¬n vÞ tÝnh, thc cht lµ tỉng cng gi¸ trÞ s¶n xut cđa tt c¶ c¸c
ngµnh trong nỊn kinh t quc d©n.
20 (17 )
GONGµNH = ∑ GO ngµnh I
I =1
=GOXN I - gi¸ trÞ s¶n phm chu chuyĨn
gi÷a c¸c xÝ nghiƯp cng 1 ngµnh.
c. Ph-¬ng ph¸p kinh t quc d©n.
Ph-¬ng ph¸p nµy ly nỊn kinh t quc d©n lµm ®¬n vÞ tÝnh, ph¶n ¸nh ®-ỵc
kt qu¶ s¶n xut cđa nỊn kinh t quc d©n.
GOKTQD = GONGµNH - gi¸ trÞ s¶n phm chu chuyĨn
gi÷a c¸c ngµnh cđa nỊn kinh t quc d©n.
Thc cht cđa 3 ph-¬ng ph¸p nµy lµ lo¹i tr dÇn phÇn bÞ tÝnh trng gi¸ trÞ s¶n
phm cđa c¸c xÝ nghiƯp, cđa c¸c ngµnh trong nỊn kinh t quc d©n.
Cả 3 phương pháp này không được sử dụng để tính GO cho các xí nghiệp,
các doanh nghiệp mà được áp dụng để tính GO của toàn nền kinh tế quốc dân
7.2. Chi phí trung gian.
Chi phÝ trung gian lµ mt b phn cu thµnh tỉng gi¸ trÞ s¶n xut, lµ chi phÝ s¶n
phm c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Ĩ s¶n xut s¶n phm cđa mt ngµnh nµo ®, bao gm
chi phÝ vt cht: nguyªn vt liƯu chÝnh phơ, b¸n thµnh phm, nhiªn liƯu … vµ chi
phÝ dÞch vơ: c-íc phÝ vn t¶i, b-u ®iƯn, chi phÝ tuyªn truyỊn, qu¶ng c¸o …
Khi tÝnh chi phÝ trung gian cÇn chĩ ý c¸c nguyªn t¾c sau:
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 15
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
- Ch tÝnh nh÷ng yu t nµo ®· ®-ỵc tÝnh vµo tỉng gi¸ trÞ s¶n xut míi
®-ỵc tÝnh vµo chi phÝ trung gian.
- Gi¸ tÝnh chi phÝ trung gian lµ gi¸ sư dơng khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n xut
cđa c¸c yu t thuc chi phÝ trung gian.
7.3 Tỉng s¶n phm quc ni( Gross Domestic Product – GDP)
7.4 Tỉng thu nhp quc gia (Gross National Income -GNI)
GNI =GDP +Δnh©n t s¶n xut.
7.5 Thu nhp quc gia (National Income – NI)
NI= GNI – KHTSC§.
7.6 Thu nhp quc gia sư dơng(National Disposable Income – NDI)
NDI= NI + Δ chuyĨn nh-ỵng hiƯn hµnh
7.7 Tiªu dng cui cng(Final Consumption - C)
Tiªu dng cui cng lµ mt phÇn cđa Tỉng s¶n phm x· hi sư dơng ®Ĩ tho· m·n
nhu cÇu tiªu dng ®i sng, sinh ho¹t cđa c¸c nh©n d©n c-, h gia ®×nh vµ nhu cÇu
tiªu dng chung cđa x· hi (Nhµ N-íc), gm: tiªu dng cui cng cđa d©n c- vµ tiªu dng
cui cng cđa Nhµ n-íc.
7.8 Tỉng tÝch lu tµi s¶n (Gross Capital Formation)
Tỉng tÝch lu tµi s¶n lµ mt b phn cđa GDP ®-ỵc sư dơng ®Ĩ ®Çu t- t¨ng tµi
s¶n nh»m m rng s¶n xut vµ n©ng cao ®i sng vt cht vµ tinh thÇn cđa d©n c-,
gm tÝch lu tµi s¶n c ®Þnh, tÝch lu tµi s¶n l-u ®ng vµ tÝch lu tµi s¶n quý him.
7.9. Xut nhp khu hµng ho¸ vµ dÞch vơ.
Xut nhp khu hµng ho¸ vµ dÞch vơ bao gm toµn b s¶n phm vt cht vµ dÞch
vơ ®-ỵc mua b¸n, trao ®ỉi, chuyĨn nh-ỵng… gi÷a c¸c ®¬n vÞ th-ng trĩ cđa n-íc
ta víi c¸c ®¬n vÞ th-ng trĩ cđa n-íc ngoµi.
7.10.§Ĩ dµnh (Sn).
§Ĩ dµnh lµ phÇn tit kiƯm hoỈc ®Ĩ dµnh t ni b nỊn kinh t, lµ mt trong nh÷ng
ngun vn ®Ĩ tÝch lu tµi s¶n.
§Ĩ dµnh ®-ỵc tÝnh cho toµn b nỊn kinh t quc d©n vµ tng khu vc thĨ ch. C 3
lo¹i ®Ĩ dµnh:
+ ĐĨ dµnh t thu nhp trong n-íc:
Sn = GDPthuÇn – TDCC
= GDP – C1- TDCC
+ ®Ĩ dµnh t thu nhp quc gia
Sn = NI – TDCC
= GNI – C1- TDCC
+ ®Ĩ dµnh t thu nhp quc gia sư dơng
Sn = NDI – TDCC.
II. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VA VÀ GDP
1. Kh¸i niƯm.
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 16
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Gi¸ trÞ t¨ng thªm (VA- Value Added) vµ tỉng s¶n phm trong n-íc ( GDP-
Gross Domestic Product) lµ mt b phn cđa gi¸ trÞ s¶n xut cßn l¹i sau khi tr ®i chi
phÝ trung gian. § lµ mt b phn gi¸ trÞ míi do lao ®ng s¶n xut t¹o ra vµ khu hao
tµi s¶n c ®Þnh trong mt thi k nht ®Þnh th-ng lµ mt n¨m.
Gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ Tỉng s¶n phm trong n-íc lµ ch tiªu tuyƯt ®i thi k, ®-ỵc
tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ (theo gi¸ hiƯn hµnh, gi¸ so s¸nh).
2. Nội dung kinh tế các yếu tố cấu thành GDP.
GDP được cấu thành bởi 4 yếu tố cơ bản sau:
- Giá trị công lao động của người sản xuất.
- Thuế sản xuất (không kể trợ cấp sản xuất).
- Khấu hao tài sản cố định.
- Thặng dư sản xuất.
Nếu đứng ở giác dộ người sản xuất (tức người lập tài khoản sản xuất) thì 4
yếu tố cấu thành trên là những khoản chi phí mà chủ sản xuất thực hiện trong
thời kỳ sản xuất để làm tăng giá trị sản phẩm được sản xuất ra.
Nếu đứng ở giác độ người thu nhập trong sản xuất (tức người lập tài khoản
thu nhập chi tiêu, tài khoản vốn tài sản tài chính) thì 4 yếu tố trên là những khoản
thu nhập để tiêu dùng (đối người lập tài khoản thu nhập chi tiêu) hoặc là thu
nhập để đầu tư tích luỹ vốn tài sản (đối với người lập tài khoản vốn tài sản tài
chính)
2.1. Trả công cho người lao động (Compensation of employees).
Trả công lao động cho người sản xuất là toàn bộ các khoản thu nhập mà
người san xuất nhận được từ công lao động của mình được chủ sản xuất huy
động sử dụng trong quá trình sản xuất .
Thực chất chỉ tiêu này là toàn bộ các khoản chi phí mà chủ sản xuất trả cho
người trực tiếp sản xuất để bù đắp lại sức lao dộng đã hao phí trong quá trình sản
xuất tạo ra sản phẩm mới.
Thu nhập về tiền công lao động của người sản xuất (gồm tiền mặt, hiện vật)
được thể hiện ở những khoản sau;
- Tiền lương.
- Trả tiền công lao động.
- Trích bảo hiểm xã hội.
- Các khoản thu nhập có tính chất khác: tiền ăn trưa, ca ba; tiền bồi dưỡng
độc hại; tiền hao mòn, xe máy, xe đạp cho CNVC đi làm việc thường ngày; tuền
phong bao hội nghị về chuyên ngành; tiêng phụ cấp lưu trú, tiền đi công tác…
2.2. Thuế sản xuất (Tax on production).
Thuế sản xuất là toàn bộ các khoản đóng góp theo nghĩa vụ của mọi hoạt
động sản xuất trên lãnh thổ kinh tế của quốc gia đóng góp vào ngân sách nhà
nước trong năm (không kể phần trợ cấp của Nhà nước cho những hoạt động sản
xuất đặc biệt vì mục đích chính trị, xã hội).
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 17
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
Thuế sản xuất bao gồm các khoản sau:
- Thuế phải nộp.
+ Thuế doanh nghiệp.
+ Thuế môn bài.
+ Thuế hàng hoá.
+ Thuế buôn chuyến.
+ Thuế nông nghiệp.
+ Các loại thuế sản xuất khác.
- Các loại phí phải nộp
+ Phí giao thông.
+ Phí cầu phà
+ Phí hộ chiếu, giấy tờ khác.
+ Các loai phí phải nộp khác.
Toàn bộ các loại thuế, phí mà các đơn vị sản xuất kinh doanh phải nộp vào
ngân sách được hạch toán vào giá thành sản phẩm thì mới đưa vào điều khoản
thuế sản xuất và là một yếu tố của GDP.
2.3. Khấu hao tài sản cố định (Consumption of fixed capital).
Khấu hao tài sản cố định là toàn bộ giá trị hao mòn của mọi tài sản cố định
tham gia vào quá trình sản xuất xã hội trong năm.
2.4. Thặng dư sản xuất (Operating surplus).
Thặng dư sản xuất là phần giá trị kết dư giữa giá trị sản xuất với các yếu tố
phát sinh trong quá trình sản xuất:
- Chi phí sản phẩm vật chất và sản phẩm dịch vụ cho sản xuất.
- Trả công lao động cho người sản xuất.
- Thuế sản xuất (không kể trợ cấp sản xuất của Nhà nước) nộp vào ngân
sách Nhà nước.
- Hao mòn tài sản cố định.
Về bản chất, thặng dư sản xuất chỉ phát sinh ở những ngành hoạt động mang
tính chất sản xuất kinh doanh và là phần nguồn cho việc chi trả lợi tức sở hữu
trong quan hệ sản xuất.
3. Vị trí và ý nghĩa kinh tế của chỉ tiêu GDP.
3.1. Vị trí của GDP trong hệ thống tài khoản quốc gia SNA.
Như đã trình bày ở trên, hệ thống tài khoản chính, chủ yếu của SNA được
thiết lập nhằm phản ánh kết quả một quá trình sản xuất trên lãnh thổ kinh tế của
một quốc gia trong một thời kỳ kế toán (thường là một năm); phản ánh quá trình
phân phối lần đầu và phân phối lại kết quả sản xuất đó vào các mục đích tiêu
dùng (TDCC Nhà nước, TDCC dân cư), tích luỹ (TLTS cố định, TS lưu động,
TS quý hiếm), đồng thời cũng phản ánh kết quả các mối quan hệ kinh tế (mua
bán, chuyển nhượng, vay vốn…) cuả quốc gia với bên ngoài quốc gia. Như vậy,
điểm chủ đạo và cũng là mấu chốt được được thể hiện trong các tài khoản đó là
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 18
Lun v¨n tt nghiƯp NguyƠn Kim Thoa - Thng kª 41A
chỉ tiêu giá trị (được phân chia ra các yếu tố) phản ánh kết quả của nền sản xuất
thực hiện trên lãnh thổ kinh tế của quốc gia trong 1 năm; bởi lẽ, có kết quả sản
xuất (mà chủ yếu phản ánh khối lượng sản phẩm mới tăng thêm trong năm do
các ngành sản xuất đóng góp ) mới có các quá trình phân phối xã hội: Phân phối
lần đầu và phân phối lại; mới có các mối quan hệ kinh tế với bên ngoài (quốc
gia khác, các tổ chức quốc tế khác và các tổ chức phi chính phủ…). Chỉ tiêu
phản ánh kết quả của mọi hoạt động trên nền kinh tế của một quốc gia sau 1 năm
hoặc quý là GDP.
Trong hệ thống các tài khoản chính được xây dựng, GDP bằng tổng các chi
phí tạo nên các yếu tố hình thành các điều khoản trong tài khoản sản xuất và như
vậy cũng bằng tổng các điều khoản mang tính thu nhập trong tài khoản thu nhập
và chi tiêu. Trên thực tế của nền sản xuất xã hội, các yếu tố hình thành các điều
khoản gốc tạo nên GDP (các điều khoản của tài khoản sản xuất), qua sự vận
động giá trị trong các mối quan hệ kinh tế (mua bán, chuyển nhượng, vay
mượn…) sẽ tạo ra các khoản thu nhập và sử dụng các khoản thu nhập đó. Các
mối quan hệ kinh tế không chỉ diễn ra trong nền kinh tế quốc gia mà còn diễn ra
tại biên giới giữa quốc gia đó với quốc gia khác và thậm chí ngay tại lãnh thổ
kinh tế của các nước khác (ví dụ, đoàn xiếc VN sang lưu diễn ở Lào 1 tháng. Với
dịch vụ biểu diễn và những chi phí mà đoàn sử dụng ở những nơi lưu diễn thể
hiện những mối quan hệ kinh tế giữa đơn vị thường trú của VN với các đơn vị
thường trú của Lào ngay tại quốc gia Lào).
Tr-ng ®¹i hc kinh t quc d©n 19
