Luận văn tốt nghiệp: “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác thẩm định tài chính trong cho vay trung dài hạn tại Sở Giao Dịch NHNoVN”
Trong bối cảnh đang thực hiện công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế nước ta đòi hỏi cần có một khối lượng vốn rất lớn. Điều đó tạo điều kiện cho các Ngân hàng thương mại thực hiện vai trò “trung gian tài chính” của mình. Tuy nhiên trong một vài năm gần đây các hoạt động của ngân hàng có xu hướng chững lại và xuất hiện tình trạng ứ đọng vốn trong khi các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế lại đang nằm trong tình trạng thiếu vốn để tổ chức sản xuất...
Luận văn tốt nghiệp: “Phân tích tính hiệu quả sử dụng
vốn và biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của
Nhà máy đóng tàu Hạ Long ”
LỜI MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh đang thực hiện công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá
nền kinh tế nước ta đòi hỏi cần có một khối lượng vốn rất lớn. Điều đó tạo
điều kiện cho các Ngân hàng thương mại thực hiện vai trò “trung gian tài
chính” của mình. Tuy nhiên trong một vài năm gần đây các hoạt động của
ngân hàng có xu hướng chững lại và xuất hiện tình trạng ứ đọng vốn trong khi
các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế lại đang nằm trong tình trạng thiếu
vốn để tổ chức sản xuất và thực hiện các dự án.
Nguyên nhân của tình trạng trên thì rất nhiều nhưng một trong những
nguyên nhân chủ yếu đó là chất lượng của công tác thẩm định tài chính dự án
đầu tư tại các ngân hàng chưa được quan tâm một cách đúng mức, hoạt động
cho vay còn nặng về trường hợp “ bảo đảm vốn vay bằng tài sản thế chấp”
Qua thời gian thực tập tại Sở Giao Dịch NHNoVN em nhận thấy đây
cũng là một trong những mối quan tâm của Sở Giao Dịch đã và đang được
xem xét, nghiên cứu để tìm ra các giải pháp để khắc phục tình trạng trên. Xuất
phát từ tình hình thực tế của Sở Giao Dịch em đã chọn đề tài:
“Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác thẩm định tài
chính trong cho vay trung dài hạn tại Sở Giao Dịch NHNoVN”
Đề tài đi tìm hiểu từ lí luận đến thực trạng của Sở Giao Dịch và cuối
cùng đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện qui trình thẩm định, góp phần
nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay trung dài hạn nói riêng và hiệu quả hoạt
động kinh doanh của Sở Giao Dịch nói chung.
Kết cấu của đề tài:
Phần I: Những vấn đề chung về thẩm định tài chính của NHTM
Phần II: thực trạng công tác thẩm định tài chính trong cho vay trung dài
hạn tại Sở Giao Dịch NHNoVN
Phần III: Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác thẩm định tài
chính trong cho vay trung dài hạn tại Sở Giao Dịch NHNoVN
Do thời gian thực tế còn hạn chế và kiến thức hạn hẹp nên nội dung đề
tài khó tránh khỏi thiếu sót, em mong nhận được sự góp ý của các thầy cô
giáo để cho đề tài của em được hoàn thiện hơn.
Em chân thành cảm ơn thầy giáo Đàm Văn Huệ đã hướng dẫn em trong
quá trình thực tập và hoàn thành đề tài.
Hà nội tháng 3/2002
Sinh viên
Nguyễn Hoàng Hà.
1
PHẦN I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THẨM ĐỊNH
TÀI CHÍNH CỦA NHTM
I. ĐẦU TƯ VÀ THẨM ĐỊNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ.
Trong hoạt động quản lý đầu tư và xây dựng ở nước ta hiện nay cũng
như trong hoạt động Ngân hàng thường xuất hiện các cụm từ “ dự án đầu
tư”, “hoạt động đầu tư”... để đi sâu vào lĩnh vực này ta cần hiểu ý nghĩa của
thuật ngữ.
1.Hoạt động đầu tư.
Hoạt động đầu tư hay ngắn gọn là đầu tư hiểu theo nghĩa rộng nhất là
quá trình sử dụng các nguồn lực để đạt được những mục tiêu nhất định trong
một khoảng thời gian nhất định.
Trong lĩnh vực kinh tế, hoạt động đầu tư được hiểu một cách ngắn gọn
là hoạt động bỏ vốn nhằm thu lợi trong tương lại. “Vốn” ở đây được hiểu là
toàn bộ vốn bằng tiền mặt, giá trị thiết bị, nhà xưởng, tài nguyên, đất đai... và
“lợi” được hiểu là lợi nhuận và các lợi ích kinh tế khác.
2. Dự án đầu tư.
Theo nghĩa rộng dự án đầu tư là tập hợp các hoạt động kinh tế đặc thù
với những mục tiêu, phương pháp và phương tiện để đạt được trạng thái mong
muốn.
Về nội dung, dự án đầu tư là tổng thể các hoạt động dự kiến với các
nguồn lực và chi phí cần thiết, được bố trí theo một kế hoạch chặt chẽ với lịch
thời gian và địa điển xác định để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những đối
tượng nhất định nhằm thực hiện mục tiêu lợi nhuận hoặc những mục tiêu kinh
tế xã hội nhất định.
Trong hoạt động thẩm định cho vay của ngân hàng thì : Dự án đầu tư là
một tập hợp những đề xuất về việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải taọ
những đối tượng nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng về số lượng, cải tiến
hoặc nâng cao chất lượng của sản phẩm hay dịch vụ nào đó trong một khoảng
thời gian xác định.
Như vậy, dự án đầu tư không phải là một ý định hay phác thảo mà có
tính cụ thể và mục tiêu xác định nhằm đáp ứng một nhu cầu nhất định. Nó
còn là phương tiện thuyết phục chủ yếu để tìm kiếm sự tài trợ từ các tổ chức
tài chính, chính phủ...
3. Các đặc trưng cơ bản của hoạt động đầu tư:
Để hiểu rõ hơn về hoạt động đầu tư thì việc phân tích các đặc trưng cơ
bản của hoạt động đầu tư là cần thiết, nhìn chung hoạt động đầu tư có một số
đặc trưng cơ bản sau:
2
3.1. Là hoạt động bỏ vốn nên Quyết định đầu tư thường và trước hết
là Quyết định tài chính.
Vốn được hiểu là các nguồn lực sinh lời, vốn được thể hiện bằng nhiều
hình thức khác nhau nhưng có thể sử dụng một thước đo chung đó là gía trị
(được thể hiện qua đơn vị tiền tệ). Vì hoạt động đầu tư là hoạt động bỏ vốn
nên Quyết định đầu tư thường xuyên được xem xét từ phương diện tài chính
(phải bỏ bao nhiêu vốn, lời lãi bao nhiêu...). Trên thực tế hoạt động đầu tư,
các Quyết định chi tiêu, thường được cân nhắc bởi sự hạn chế của ngân sách
và cũng luôn được xem xét từ khía cạnh tài chính nói trên. Việc xem xét, đánh
giá các dự án đầu tư của người ra Quyết định đầu tư hay của nhà tài trợ trước
hết cũng trên khía cạnh tài chính. Một số dự án chỉ có thể thực hiện nếu có
tính khả thi về mặt tài chính.
3.2. Là hoạt động diễn ra trong khoảng thời gian dài.
Khác với các hoạt động thương mại, các hoạt động chi tiêu tài chính
khác, đầu tư luôn là hoạt động có tính chất lâu dài, bởi vì các hoạt động đầu tư
thường luôn có số lượng vốn bỏ ra rất lớn do đó để thu hút đủ vốn đầu tư và
sinh lời thì cần phải có một khoảng thời gian nhất định. Đây là đặc trưng có
ảnh hưởng lớn đến hoạt động đầu tư.
Do tính chất lâu dài nên sự trù liệu ban đầu đều là dự tính, chịu một xác
suất biến đổi nhất định do nhiều yếu tố. Chính điều này là một trong những
vấn đề hệ trọng tính đến trong mọi nội dung phân tích, đánh giá quá trình
thẩm định dự án.
3.3. Là hoạt động luôn cần sự cân nhắc giữa lợi ích trước mắt và lợi
ích trong tương lai.
Đầu tư về phương diện nào đó là một sự hy sinh lợi ích hiện tại đánh
đổi lấy lợi ích trong tương lai (vốn để đầu tư không phải là nguồn lực để
dành) Vì vậy luôn có sự so sánh, cân nhắc giữa lợi ích hiện tại và lợi ích trong
tương lai. Rõ ràng nhà đầu tư mong muốn và chấp nhận đầu tư chỉ trong điều
kiện lợi ích thu trong tương lai lớn hơn lợi ích hiện tại mà họ tạm thời phải hi
sinh.
3.4. Hoạt động đầu tư là hoạt động mang nặng rủi ro.
Hoạt động đầu tư là hoạt động chứa đựng nhiều rủi ro bởi vì kết quả
của hoạt động đầu tư là không thể dự tính một cách khách quan tại thời điểm
Quyết định đầu tư, Quyết định đầu tư phần nào mang tính chủ quan của nhà
đầu tư và không thể lường hết những thay đổi của môi trường tác động vào dự
án trong tương lai (thay đổi về thị trường, về sản phẩm đầu vào, đầu ra, lạm
phát...). Vì vậy, chấp nhận rủi ro như là bản năng của nhà đầu tư. Tuy nhiên
nhận thức rõ ràng điều này nhà đầu tư cũng có những cách thức, biện pháp để
ngăn ngừa hay hạn chế để khả năng rủi ro xảy ra là thấp nhất.
3
Thông qua những đặc trưng của hoạt động đầu tư giúp nhà đầu tư có
đựơc cái nhìn bao quát về mọi khía cạnh của dự án. Từ đó giúp cho quá trình
phân tích, đánh giá dự án một cách cặn kẽ và chính xác. Đồng thời tìm ra
phương pháp, biện pháp nhằm hạn chế rủi ro bởi các rủi ro có thể xảy ra trong
quá trình thực hiện dự án.
4. Thẩm định dự án đầu tư và ý nghĩa của nó.
Một mặt, vì liên quan đến một thực tế trong tương lai, bất kì một dự án
đầu tư nào cũng mang tính phỏng định và mang trong mình nó một độ bất
định.
Mặt khác, một dự án đầu tư thường do chủ dự án lập hoặc thuê các tư
vấn lập trên cơ sở các ý đồ kinh doanh và mong muốn của chủ dự án. Các nhà
soạn thảo thường đứng trên góc độ hẹp để nhìn nhận các vấn đề của dự án. Do
vậy, một dự án dù soạn thảo kỹ đến đâu (theo đánh giá của người lập) cũng
mang tính chủ quan của ngươì soạn thảo và không xem xét, dự tính, đánh giá
hết được tất cả các khía cạnh liên quan hoặc đôi khi ý đồ của nhà đầu tư mà
một số khía cạnh không được đề cập đến.
Bên cạnh đó, Quyết định đầu tư hay tài trợ theo một dự án đầu tư là
một Quyết định tài chính dài hạn, đòi hỏi lượng vốn lớn, thời gian hoàn trả
vốn dài, chịu ảnh hưởng và chi phối bởi nhiều yếu tố thị trường nên chủ dự án
và nhà tài trợ cũng cần xem xét, đánh giá, kỹ càng trước khi Quyết định đầu
tư. Hơn nữa, dự án đầu tư trước khi được thực hiện sẽ còn liên quan, ảnh
hưởng tới lợi ích của nhiều bên liên quan khác nên nó cần được xem xét từ
nhiều phía của các bên liên quan để thấy được lợi ích thực do dự án đầu tư
đem lại cho các bên, cho xã hội.
Vậy: Thẩm định dự án đầu tư là việc phân tích, đánh giá, xem xét một
các khách quan, có khoa học và toàn diện các nội dung cơ bản ảnh hưởng trực
tiếp tới tính khả thi của một dự án để từ đó ra các Quyết định đầu tư, cho phép
đầu tư hay ra các Quyết định tài trợ.
Về phía chủ đầu tư: Việc thẩm định dự án đầu tư sẽ giúp chủ đầu tư lựa
chọn được phương án đầu tư tối ưu, có tính khả thi cao, phù hợp với điều
kiện, khả năng tự có cũng như khả năng huy động các nguồn vốn, và giảm chi
phí chuẩn bị cũng như tiến hành hoạt động đầu tư đem lại lợi nhuận cao trong
tương lại để Quyết định đầu tư.
Về phía các cơ quan quản lí vĩ mô của nhà nước: Việc thẩm định dự án
đầu tư sẽ giúp các cơ quan này đánh giá được tính cần thiết và phù hợp của dự
án với chiến lược, chương trình, kế hoạch kinh tế quốc dân thông qua các
chương trình phát triển liên kết, kế hoạch sản xuất ngành, địa phương, các
công trình hỗ trợ trên các mặt: Mục tiêu, quy hoạch và hiệu quả. Nó giúp xác
đinh được cái lợi, cái hại của dự án trên các mặt khi đi vào hoạt động như
công nghệ cũ, vốn, gây ô nhiễm môi trường và các lợi ích kinh tế xã hội khác.
4
Về phía các nhà tài trợ: Việc thẩm định sẽ giúp họ đánh giá, xem xét lại
các chi phí và hiệu quả của dự án, các luồng dịch chuyển về giá trị trên cơ sở
đó có chấp nhận các kế hoạch trả nợ không và từ đó có Quyết định tài trợ
đúng đắn. Điều này giúp cho các nhà tài trợ hỗ trợ chủ dự án sử dụng đồng
vốn có hiệu quả đồng thời bảo đảm sự an toàn tài chính cho chính nhà tài trợ.
Tóm lại, thẩm định dự án đầu tư là một công việc cần thiết, mặc dù đôi
khi khá phức tạp do có sự tồn tại của các cơ hội kinh tế thay thế lẫn nhau để
tận dụng các nguồn lực.
Nội dung thẩm định dự án đầu tư:
Có nhiều khía cạnh có liên quan, tương hỗ khác nhau cùng tạo nên một
dự án tổng thể. Nhìn chung, chúng thuộc loại hình kỹ thuật, kinh tế, kinh tế,
tài chính và pháp luật, nhưng quan hệ của chũng làm rõ tới mức toàn bộ
chúng cần phải được cân nhắc, xem xét trước khi ra Quyết định đầu tư.
+ Thẩm định các điều kiện pháp lý và mục tiêu của dự án:
Thẩm định với tư cách pháp nhân của chủ đầu tư (Quyết định thành lập,
giấy phép kinh doanh, văn bản bổ nhiệm giám đốc, kế toán trưởng). Xem xét
các hồ sơ trình duyệt có đủ theo quy định của nhà nước và pháp luật có đúng,
hợp lệ hay không
Thẩm định mục tiêu dự án để xem xét xem: mục tiêu của dự án có phù
hợp với chương trình phát triển kinh tế xã hội của cả nước, vùng hay địa
phương, ngành hay không. Ngành nghề trong dự án có thuộc nhóm ngành
nghề nhà nước cho phép hoạt động hay không. Có thuộc nhóm ngành nghề ưu
tiên hay không.
+ Thẩm định về thị trường của dự án:
Khía cạnh này cho phép thấy được đầu ra của dự án có thực hiện được
không khi dự án được tiến hành. Vì vậy nội dung của thẩm định là kiểm tra,
xem xét sản phẩm của dự án được sử dụng để đáp ứng nhu cầu trong nước
hay bán trên thị trường quốc tế. Dự án có những ưu thế và bất lợi gì so với các
đối thủ cạnh tranh. Lưu ý đến xu hướng sản phẩm xét theo trình độ phát triển
công nghệ và chu kỳ sản phẩm.
Xem xét thị trường là cơ sở cho việc lựa chọn quy mô của dự án, lựa
chọn thiết bị, công suất và dự kiến khả năng tiêu thụ. Phân tích và dự đoán
đúng về thị trường là một công việc khó khăn, song độ chính xác của phân
tích thị trường sẽ ảnh hưởng tới thành công của dự án.
+ Thẩm định khía cạnh kỹ thuật của dự án:
Mục tiêu thẩm định ở đây là để kiểm tra việc xác định cấu hình kỹ thuật
cũng như những phương diênj cốt yếu khác định hình trên dự án. Câu hỏi đặt
ra ở đây cần trả lời là liệu dự án có thực hiện về mặt kỹ thuật hay không.
Thông tin vè đời công nghệ hữu dụng của dự án. Thường thì khía cạnh này
được quan tâm ngay từ khi lập dự án, vì các chủ đầu tư phải ta được Quyết
định việc lựa chọn trang thiết bị, máy móc, quy trình công nghệ.
5
Nhưng các nhà thẩm định độc lập sẽ kiểm tra công cụ sử dụng trong
tính toán. trong đó lưu ý đặc biệt đến các định mức kinh tế kỹ thuật. Đối với
định mức kinh tế - kỹ thuật phải rà soát cho phù hợp với điều kiện cụ thể của
dự án như:
- Kiểm tra những sai sót trong tính toán: tính toán không đúng, không
đủ, không phù hợp.
- Kiểm tra tính phù hợp của công nghệ thiết bị đối với dự án, cũng
như tác động của chúng đến môi trường.
+ Thẩm định khía cạnh nhân lực và tổ chức quản lí.
Việc thẩm định dự án để cho được hiệu quả thì không thể chỉ hạn chế
trong việc đánh giá về tài chính và kinh tế các chi phí và lợi ích với giả thiết
rằng dự án sẽ được xây dựng và hoạt động đúng kỳ hạn. Điều này giả thiết là
phải có sự hỗ trợ về mặt hành chính để thực hiện dự án, điều này đặc biệt
quan trọng đối với các nước đang phát triển, mà ở nhiều nước việc đó lại hoàn
toàn không có. Rất nhiều dự án đã thất bại vì chúng đã được thực hiện trong
điều kiện không có sự hiểu biết về quản lí hành chính cần thiết cho việc triển
khai dự án theo đúng yêu cầu quy định. Triển vọng các lợi ích về mặt kinh tế
tài chính có đạt được hay không là tuỳ thuộc vào năng lực quản lí hành chính
của cơ quan có trách nhiệm thi hành dự án.
Bên cạnh đó thị trường lao động cần phải được nghiên cứu kỹ nhằm đảm bảo
rằng các tính toán về các mức tiền lương phải trả là chính xác, cũng như
nguồn cung cấp nhân lực dự trù là hợp lí trong điều kiện cụ thể của thị trường
lao động đảm bảo được chất lượng công việc trong dự án.
+ Thẩm định khía cạnh tài chính của dự án.
Quá trình phân tích tài chính là khâu tổng hợp đầu tiên các biến số tài
chính với các biến số kỹ thuật đã được tính toán trong các phần nêu trước đây
và là dữ liệu đầu vào cho các khâu thẩm định kinh tế - xã hội về sau.
Thẩm định tài chính là khâu hết sức quan trọng để các nhà đầu tư cũng
như các nhà tài trợ hay các nhà quản lí có thể đưa ra các Quyết định đầu tư
đúng đắn (Bởi vì chỉ rõ lợi ích kinh tế cụ thể đối với họ). Vấn đề này sẽ được
đề cập kĩ hơn ở phần sau.
+ Thẩm định về kinh tế - xã hội.
Nếu như mục đích của thẩm định tài chính dự án là nhằm đánh giá dự
án từ quan điểm của các chủ dự án thì mục đích của công việc thẩm định
trong khâu này là đánh giá dự án từ quan điểm của toàn bộ nền kinh tế để xem
xét việc thực hiện dự án có cải thiện được phúc lợi kinh tế quốc gia hay
không.
- Dự án có thể giúp đạt được những mục tiêu xã hội nào đó của chính
quyền (dự án có tạo thêm công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, cải
thiện đời sống...)
6
- Ai là đối tượng được hưởng lợi của dự án và ai sẽ là người chịu chi
phí của dự án và hưởng lợi hay chịu chi phí theo cách nào ?
Một điều lưu ý khi thẩm định là phân tích kinh tế có tác động môi
trường của dự án đầu tư. Đã đến lúc người ta quan tâm đến sự “phát triển bền
vững, phát triển lâu bền”. Vấn đề không phải là chúng ta buộc phải lựa chọn
giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, mà phải là tìm cách phát triển
một cách phù hợp, hài hoà để đảm bảo được phát triển lâu bền. Vì vậy, việc
đánh giá tác động đến môi trường của các dự án trở thành một nhu cầu bức
thiết và bắt buộc với các dự án đầu tư.
Toàn bộ quá trình thẩm định thường là rất phức tạp, có tính liên ngành,
đòi hỏi sự liên kết, hợp tác của nhiều chuyên gia thuộc nhiều lĩnh vực khác
nhau: kinh tế, kĩ thuật, môi trường mới có thể tiến hành thực hiện có hiệu quả.
Do quá trình thẩm định gồm nhiều giai đoạn nên việc thẩm định các
khía cạnh trên sẽ được tiến hành ở bất kỳ giai đoạn nào. nếu là giai đoạn soạn
thảo thì do các nhà lập dự án thẩm định. Song một dự án hình thành xong,
phân tích các khía cạnh nêu trên phải được tiến hành một cách nghiêm túc và
khách quan, để trên cơ sở đó ra Quyết định chứ không phải ngược lại chỉ là
hình và nhằm chứng minh cho một Quyết định đã có. Chính vì vậy mà các cơ
quan tư vấn hoặc chuyên gia được giao trách nhiệm thực hiện công việc thẩm
định, người thực hiện công việc không thể là người của dự án.
Thẩm định dự án cần phải được tiến hành ở tất cả các khía cạnh nêu
trên. Nó nằm tăng cường mức độ chính xác của việc tính toán các biến cố chủ
yếu mà chủ dự án đã lập. Việc đưa ra các kết luận đánh giá trên các khía cạnh
sẽ cho phép đưa ra các Quyết định đầu tư hay Quyết định tài trợ đúng đắn và
là cơ sở cho khả năng dự án sẽ đứng vững trong vòng đời hữu dụng của nó.
Tóm lại, ta có thể nghĩ về một dự án như là một tập hợp các quan hệ
giao dịch, qua đó các cá nhân hay tổ c hức phải chịu các chi phí khác nhau và
nhận được những lợi ích khác nhau. Việc thẩm định dự án từ một số quan
điểm khác nhau là rất quan trọng vì chúng cho phép các nhà phân tích xác
định xem các thành viên liên quan đến dự án có thấy đáng tài trợ, đáng tham
gia thực hiện dự án hay không. Để đảm bảo cho việc phê chuẩn và thực hiện
thành công một dự án phải hấp dẫn đối với tất cả những người đầu tư và
những người thực hiện có liên quan tới dự án.
II. PHƯƠNG PHÁP THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN ĐẦU TƯ
VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG.
1.Phương pháp thẩm định tài chính dự án đầu tư.
Để thực hiện một cách chính xác về hiệu quả dự án cần thực hiện các
bước sau:
7
1.1.Các bước thực hiện thẩm định tài chính dự án đầu tư.
κ Kiểm tra tính hợp lí, hợp lệ, đúng, đủ của số liệu trong các mẫu biểu
đưa ra trong dự án.
Thực hiện việc thu thập, tổng hợp, xem xét lại các cơ sở của các số liệu
đưa ra trong dự án, đối chiếu (nếu có thể) với các chỉ tiêu tham chiếu của
ngành, của nền kinh tế để kiểm chứng. Các số liệu này sẽ ảnh hưởng tới
phương pháp và kết quả phân tích các chỉ tiêu tài chính của dự án. một số
bảng dự trù tài chính:
- Dự trù chi phí mua sắm thiết bị
- Dự trù chi phí sản xuất hàng năm.
- Dự trù doanh thu lỗ lãi.
- Dự trù bảng cân đối thu chi
- Kế hoạch vay vốn và trả nợ.
- Dự trù bảng cân đối tài sản.
κ Xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư của dự án:
Tổng vốn đầu tư của dự án đã được các chủ đầu tư dự kiến, song Ngân
hàng cần tiến hành xem xét lại, điều này quan trọng vì vốn đầu tư đủ sẽ giúp
dự án được thực hiện một cách thuận lợi, nâng cao hiệu quả vốn đầu tư, vốn
đầu tư thiếu sẽ gây cho hoạt động của dự án sau này và ngược lại thừa vốn
đầu tư có thể gây lãng phí vốn và làm giảm hiệu quả tài chính của dự án. Tổng
vốn đầu tư là tập hợp toàn bộ các chi phí góp phần tạo nên thực trạng công
trình và bảo đảm cho công trình sẵn sàng đưa vào khai thác, sử dụng.
Thành phần vốn gồm có vốn cố định và vốn lưu động :
+ Vốn cố định: Nhằm tạo ra năng lực mới tăng thêm để đạt mục tiêu
của dự án. Bao gồm:
Vốn chuẩn bị đầu tư gồm các chi phí điều tra, khảo sát, lập, thẩm
định dự án đầu tư.
Vốn chuẩn bị xây dựng bao gồm:
Chi phí ban đầu về đất đai (đền bù, giải phóng mặt bằng, chuyển quyền
sử dụng đất).
Chi phí khảo sát, thiết kế, lập và thẩm định thiết kế, tổng dự toán. chi
phí đấu thầu, hoàn tất các thủ tục đầu tư (cấp giấy phép xây dựng, giám định,
kiểm tra thiết bị...)
Chi phí xây dựng đường điện, nước, thi công, lán trại thi công.
Vốn thực hiện đầu tư:
Chi phí xây dựng mới hoặc cải tạo các hạng mục công trình, lắp đặt
thiết bị. Chi phí thiết bị: Chi phí mua sắm thiết bị, chi phí vận chuyển về công
trường, bảo quản thiết bị.
Chi phí quản lí, giám sát thực hiện đầu tư.
8
Chi phí sản xuất thử và nghiệm thu bàn giao
Chi phí huy động vốn: Các khoản lãi vay vốn đầu tư và các chi phí phải
trả trong thời gian thực hiện đầu tư.
+ Vốn huy động: là khoản vốn đáp ứng nhu cầu chi thường xuyên sau
khi kết thúc giai đoạn thực hiện đầu tư gồm:
Vốn sản xuất: tiền, nguyên vật liệu, nhiên liệu, lương...
Vốn lưu thông: sản phẩm dở dang, thành phẩm tồn kho, hàng hoá bán
chịu, vốn bằng tiền, chi phí tiếp thị...
Vốn dự phòng: để xác định được nhu cầu vốn đầu tư, ngân hàng ước
tính chi phí từng loại dựa trên khối lượng công việc, đơn giá định mức hay
căn cứ trên giá thị trường. Việc xác định tổng mức đầu tư có ý nghĩa đối với
ngân hàng ở cả hai trường hợp. Nếu xác định tổng mức đầu tư thấp hơn so với
thực tiễn thì khi thực hiện đầu tư sẽ phát sinh thiêú vốn, dự án đầu tư không
hoạt động được. Trường hợp xác định mức đầutư lớn hơn sẽ cấp thừa cho
doanh nghiệp, gây thừa vốn không cần thiết và doanh nghiệp phải chịu chi phí
lãi suất cao.
κ Phương án vốn của doanh nghiệp và tiến độ bỏ vốn.
Doanh nghiệp có thể xác định tài trợ dự án của mình từ các nguồn:
- Vốn tự có.
- Vốn ngân sách cấp
- Vốn vay.
Ngân hàng phải kiểm tra tính hiện thực của vốn tự có cuả doanh
nghiệp, xem xét tỉ lệ:( vốn tự có / tổng vốn đầu tư ) để đo lường được rủi ro.
Với công trình đầu tư bằng nhiều nguồn vốn thì cần phải có xác nhận của cơ
quan quản lí từng nguồn vốn nói trên ngân hàng chỉ cho vay vốn còn thiếu:
Nhu cầu = Tổng nhu cầu - Vốn tự - Vốn ngân - Vốn khác
vay vốn vốn đầu tư có sách (nếu có)
κ Tính toán hiệu quả tài chính của dự án:
+ Xem xét các biểu tính toán của doanh nghiệp.
- Biểu tính vốn đầu tư theo các khoản mục xây lắp (khối lượng, đơn
giá và chi phí)
- Chi phí mua sắm thiết bị (loại thiết bị, số lượng, đơn giá).
- Chi phí khác.
- Biểu tính vốn lưu động.
- Tổng chi phí sản xuất.
- Doanh thu.
- Dự trù lỗ lãi.
- Thời gian hoàn vốn.
9
+ Thông qua xem xét cần có các kết luận chính xác về:
- Dự án đã đưa đủ các yếu tố chi phí vào giá thành chưa?
- Sự hợp lý các định mức tiêu hao nguyên liệu vật liệu ?
- Tỷ lệ trích khấu hao đã hợp lý chưa ?
- Các chi phí khác có điểm nào chưa phù hợp ?
- Tỷ lệ đạt công suất hoạt động qua các năm ?
- Doanh thu và khả năng thực tế đạt được ?
Sau khi các số liệu trên bảng tính toán đã được kiểm định là hợp lý, cán
bộ thẩm định tiến hành thẩm định một số chỉ tiêu tài chính quan trọng giúp
lượng hoá hiệu quả tài chính của dự án, giúp cho các nhận định về dự án có
tính chính xác và khoa học. Được thể hiện các phương pháp sau:
1.2.Các phương pháp sử dụng khi thẩm định dự án đầu tư:
Từ trước đến nay các nhà đầu tư đã sử dụng một trong các phương
pháp sau:
- Giá trị hiện tài ròng (NPV)
- Tỷ suất nội hoàn (IRR)
- Thời gian hoàn vốn (PP)
- Điểm hoà vốn.
- Tỷ số lợi ích - chi phí (BCR).
Để sử dụng các phương pháp trên ta cần hiểu rõ các khái niệm sau:
κ Giá trị thời gian của tiền:
Tiền có giá trị thời gian không giống nhau ở các thời điểm khác nhau.
Một đồng tiền có được ở hiện tại được coi là có giá trị cao hơn cùng một đồng
tiền đó nhận được trong tương lai để đầu tư có lãi hay tiêu dùng trong khoảng
thời gian giữa hiện tại và tương lai. Do đó, người ta sẵn sàng đi vay để có thể
sử dụng được vốn, còn người cho vay đòi hỏi phải được trả lãi.
κ Lãi kép:
Là phương pháp tính lãi trong đó lãi của kỳ trước được nhập vào gốc để
tính lãi tiếp cho kỳ sau:
FV = PV ( 1 + r )n
Trong đó:
PV: giá trị hiện tại (vốn ban đầu).
FV: giá trị tương lai (số tiền thu được).
n: số kỳ tính lãi
r : lãi suất.
κ Chiết khấu:
10
Trong các dự án đầu tư việc thu được lợi ích và bỏ các chi phí thường
xảy ra vào các giai đoạn khác nhau. Vì đồng tiền có giá trị thời gian, nên để
có thể so sánh chi phí và lợi ích xảy ra ở các khoảng thời gian khác nhau,
chúng cần phải quy đổi đồng tiền ở các thời điểm về cùng một thời điểm hoặc
về hiện tại, hoặc về tương lai, hoặc về bất kỳ một thời điểm nào đó thông qua
một hệ số quy đổi. Hệ số này gọi là hệ số chiết khấu và nó phụ thuộc vào tỷ lệ
chiết khấu một thông số biểu hiện sự giảm giá trị của dòng tiền theo thời gian.
Hệ số chiết khấu = 1
( 1+ r) t - x
Trong đó:
r: tỷ lệ chiết khấu
t: năm thứ t của dự án
x: năm được chọn làm mốc quy đổi (thường = 0).
1.2.1 Phương pháp giá trị hiện tại ròng (Net Present Value - NPV).
Giá trị hiện tại ròng của một dự án đầu tư là số chênh lệch giữa giá trị
hiện tại của các luồng tiền kỳ vọng trong tương lai với giá trị hiện tại của các
chi phí của dự án đầu tư.
Có thể biểu diễn bằng phương trình sau
n
( Bt − Ct )
NPV = −Co + ∑
t =1 (1 + r )
t
Trong đó:
B1,B2.......Bn: luồng thu nhập của các thời kỳ.
C1, C2....Cn: luồng chi phí của các thời kỳ.
t: năm thứ t của dự án.
r: tỷ lệ chiết khấu
Co vốn đầu tư
n: thời gian hoạt động của dự án.
Xác định chính xác tỷ lệ chiết khấu của từng dự án đầu tư là một việc
làm không đơn giản. có thể hiểu tỷ lệ chiết khấu là phần lợi nhuận thích hợp
bù đắp rủi ro. Rõ ràng là khi mức rủi ro của dự án bằng với mức rủi ro của
doanh nghiệp và chính sách tài trợ của doanh nghiệp phù hợp với dự án, thì tỷ
lệ chiết khấu thích hợp bằng với chi phí trung bình của vốn (WACC).
Ở công thức trên tỷ lệ chiết khấu là r không thay đổi trong suốt thời
gian dự án. Tuy nhiên điều này không nhất thiết phải như vậy. Giả sử vốn vào
thời điểm hiện này là rất khan hiếm so với trước đây. Trong những tình huống
như vậy, ta sẽ thấy rằng chi phí của vốn vào thời điểm hiện tại sẽ cao một
11
cách bất bình thường và như vậy tỷ lệ chiết khấu theo thời gian sẽ giảm dần
trong lúc cung và cầu của vốn trở về mức bình thường. Ngược lại, nếu hiện tại
có nhiều tiền vốn, chúng ta dự kiến chi phí của vốn và tỷ lệ chiết khấu sẽ
xuống thấp hơn mức trung bình dài hạn. trong trường hợp này, chúng ta có lẽ
dự kiến tỷ lệ chiết khấu sẽ tăng lên trong khi cung cầu vốn dần quay trở về xu
hướng dài hạn.
Nếu có lí do để tin rằng tỉ lệ chiết khấu thay đổi một cách có thể dự
đoán trước được thì giá trị hiện tại ròng của một dự án tính như sau:
B1- c1 B2-C2 Bn-Cn
NPV = -Co + + +
1+r1 (1+r1)(1+r2) (1+r1)(1+r2).. (1+rn)
trong đó: r1,r2,r3......rn : là tỷ lệ chiết khấu các năm tương ứng.
κ Nguyên tắc sử dụng phương pháp NPV làm tiêu chuẩn đầu tư.
Trong trường hợp dự án đầu tư cần đánh giá độc lập so với các dự án
khác thì chấp thuận hay bác bỏ dự án đó tuỳ thuộc vào giá trị của NPV. Có 3
khả năng có thể xảy ra:
NPV > 0 chấp thuận dự án
NPV < 0 loại bỏ dự án.
NPV = 0 doanh nghiệp sẽ không thiên vị trong việc chấp thuận
hay loại bỏ dự án mà tuỳ theo sự cần thiết của nó đối với doanh nghiệp mà ra
Quyết định.
Trong trường hợp dự án đầu tư bị hạn chế bởi ngân sách, nguồn tài trợ.
Trong giới hạn một ngân sách đã được ấn định cần lựa chọn trong số các dự
án hiện có nhóm dự án nào có thể tối đa hoá giá trị hiện tại ròng.
NPV = NPV1 + NPV2 + ........... = Max ≤ giới hạn ngân sách.
NPV: giá trị hiện tại ròng tối đa của nhóm dự án lựa chon.
NPV1, NPV2... giá trị hiện tại ròng của dự án 1, dự án 2 ....
Trong trường hợp lựa chọn một trong sốdự án loại trừ nhau. Trong tình
huống không bị giới hạn bới ngân sách, nhưng ta phải lựa chọn một dự án
trong số các dự án loại trừ nhau, ta luôn chọn dự án sinh ra giá trị hiện tại
ròng lớn nhất: Max ( NPV1, NPV2....NPVn).
κ Ưu điểm của phương pháp NPV:
- NPV đo lường trực tiếp phần lợi nhuận mà dự án đóng góp vào tài
sản của chủ đầu tư.
- Sử dụng chi phí cơ hội về sử dụng vốn làm tỷ lệ chiết khấu.
- NPV giả định rằng những khoản thu nhập tạm thời được tái đầu tư
với tỷ lệ tối đa hoá lợi nhuận của chủ đầu tư.
- Quyết định chấp thuận hay từ chối và xếp hạng dự án phù hợp với
mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận cuả chủ đầu tư.
12
κ Nhược điểm của phương pháp NPV:
- Không thể so sánh được các dự án nếu thời gian của chúng khác
nhau.
- Phụ thuộc vào cách lựa chọn r – tỷ lệ chiết khấu.
- NPV chỉ cho thấy giá trị tuyệt đối của lợi nhuận mà không cho thấy
tỷ lệ phát sinh của dự án, do đó sẽ có thể bỏ qua những dự án có tỷ
lệ sinh lời cao.
- Tất cả các khoản tiền này lại xảy ra trong suốt các kỳ.
1.2.2. Phương pháp tỷ suất nội hoàn ( Internal Rate of Return - IRR )
Phương pháp tỷ suất nội hoàn nội bộ (IRR) là phương pháp xếp hạng
các dự án đầu tư sử dụng tỷ lệ lãi suất đối với một khoản đầu tư tài sản. Trong
đó tỉ lệ lãi suất này được tính bằng cách tìm một tỷ lệ chiết khấu mà nó làm
cân bằng giá trị hiện tại của những luồng tiền tương lai và chi phí đầu tư.
Về phương diện tính toán IRR của một dự án là tỷ lệ chiết khấu mà tại
đó NPV = 0
Ta có phương trình dùng để tính toán IRR.
Bt − Ct
−C +∑ =0
1 + IRR
Trong đó
IRR: tỷ suất nội hoàn (cần xác định).
Co : vốn đầu tư ban đầu
Bt thu nhập trong năm t
Ct : chi phí trong năm t
n: thời gian phân tích dự án.
Việc giải phương trình trên theo một phương pháp toán học nào đó là
hết sức khó khăn (trường hợp n lớn) nhiều khi là không thực hiện được, để
xác định IRR một cách tương đối chính xác ta có thể sử dụng phương pháp
nội suy, kết quả như sau:
NPVr1
IRR = r1 + (r2 − r1 )x
NPVr1 − NPVr2
Trong đó :
r1,r2 là lãi suất chiết khấu tương ứng của NPVr1, NPVr2 với điều kiện:
- r 1 < r2
- NPVr1, NPVr2 < 0 và NPVr1, NPVr2 rất gần 0.
κ Nguyên tắc sử dụng IRR làm tiêu chuẩn đầu tư:
-Trường hợp các dự án đầu tư là độc lập về mặt kinh tế, quy tắc áp
dụng để các Quyết định đầu tư như sau:
IRR > chi phí cơ hội của vốn ⇒ chấp nhận dự án.
13
IRR < chi phí cơ hội của vốn ⇒ bác bỏ dự án.
IRR = chi phí cơ hội của vốn ⇒ tuỳ theo những yêu cầu khác
đối với dự án, chủ dự án có thể chấp nhận hay bác bỏ.
-Trường hợp các dự án loại trừ nhau thì chúng ta chọn dự án có IRR
cao nhất. Tuy nhiên nếu IRR cao nhất nhỏ hơn tỷ lệ sinh lời cần thiết của dự
án (hay chi phí cơ hội của vốn) thì không dự án nào trong các dự án đó không
được chấp nhận.
κ Ưu điểm của phương pháp IRR:
- Đo lường bằng tỉ lệ phần trăm, nên dễ dàng so sánh với chi phí sử
dụng vốn, nó chỉ rõ tỷ lệ lãi vay tối đa mà dự án có thể chịu đựng được.
Không có phương pháp nào khác để cung cấp thông tin quan trọng như vậy và
đây chính là ưu điểm rất quan trọng của tiêu chuẩn IRR.
- Tỷ suất nội hoàn là một tiêu chuẩn hay được sử dụng để mô tả tính
hấp dẫn của dự án đầu tư, vì đó là một tiêu chuẩn hữu ích để tổng kết tính
doanh lợi của dự án. Quyết định chấp thuận hay từ chối của cổ đông.
- Trong một số trường hợp, nó cho phép tránh được nhữngkhó khăn khi
phải xác định trước lãi suất thích hợp.
κ Nhược điểm của phương pháp IRR:
- Việc áp dụng tiêu chuẩn này có thể không chắc chắn nếu tại các
khoản cân bằng thu chi thực âm đáng kể trong giai đoạn vận hành của dự án,
tứcl à đầu tư thay thế lớn hơn.
- Tỷ suất này sẽ không còn tin cậy khi dùng để lựa chọn dự án mang
tính loại trừ nhau với các khoản đầu tư có quy mô khác nhau, có đời hữu dụng
khác nhau.
- Không đo lường trực tiếp ảnh hưởng của một dự án đối với lợi nhuận
của cổ đông.
- Dễ tạo ra sự ngộ nhận rằng thu nhập của dự án có thể được tái đầu
tư với tỷ lệ sinh lời bằng IRR
- Xếp hạng dự án không phù hợp với mục tiêu tối đa hoá thu nhập của
cổ đông.
1.2.3. Phương pháp thời gian hoàn vốn (Pay-out or Pay-back period-PP)
Thời gian hoàn vốn của một dự án là độ dài thời gian để thu hồi đủ vốn
đầu tư ban đầu.
Có hai cách để áp dụng chỉ tiêu này, đó là thời gian hoàn vốn không
chiết khấu và thời gian hoàn vốn có chiết khấu.
Theo phương pháp này, nếu rút ngắn được thời gian thu hồi vốn sẽ tốt
hơn cho một dự án đầu tư. Mặt khác, các nhà quản trị còn sử dụng thời gian
hoàn vốn để đánh giá các dự án đầu tư bằng cách thiết lập chi tiêu thời gian
hoàn vốn cần thiết và thời gian hoàn vốn tối đa có thể chấp nhận được của dự
án. Những dự án có thời gian hoàn vốn dài hơn thời gian cho phép tối đa sẽ bị
14
loại bỏ và những dự án có thời gian hoàn vốn ngắn hơn chỉ tiêu thời gian hoàn
vốn tối đa sẽ được chấp nhận.
+ Quy tắc thời gian hoàn vốn đã được sử dụng rộng rãi trong việc
Quyết định đầu tư bởi :
- Dễ áp dụng và khuyến khích đầu tư vào các dự án có thời gian
hoàn vốn nhanh.
- Nếu sử dụng hợp lý, nó có thể tạo ra một hình ảnh ban đầu về dự
án.
+ Tuy nhiên, phương pháp này còn có nhiều nhược điểm.
- Phần thu nhập ngoài thời gian hoàn vốn bị bỏ qua hoàn toàn mà
không được tính trong dự án. Do đó không biết chính xác về doanh lợi của dự
án đầu tư.
- Yếu tố rủi ro đối với luồng tiền tương lai của dự án không được
xem xét, đánh giá.
- Không đo lường được tác động trực tiếp của dự án đối với thu
nhập của cổ đông.
- Xếp hạng các dự án không phù hợp với mục tiêu tối đa hoá lợi
nhuận của chủ sở hữu.
- Yếu tố thời gian của tiền tệ không được đề cập đến trong quá
trình tính toán (đối với thời gian hoàn vốn không chiết khấu).
+ Phương pháp tính :
Chi phí chưa được
bù đắp đầu năm
Luồng tiền thu
được trong năm
1.2.4. Phương pháp tỷ số lợi ích - chi phí (Benefit-Cost Ratio - BCR)
Tỷ số lợi ích – chi phí được tính bằng cách đem chia giá trị hiện tại của
các khoản thu nhập cho giá trị hiện taị của các chi phí, sử dụng chi phí cơ hội
của vốn làm tỷ lệ chiết khấu.
15
n
Bt
∑ (1 + r)t
t=0
BCR = n
Ct
∑ (1 + r )t
t =0
Trong đó :
Bt : Thu nhập trong năm t.
Ct : Chi phí trong năm t.
N : Thời gian hoạt động của dự án.
R : Tỷ lệ chiết khấu (chi phí cơ hội).
+ Nguyên tắc sử dụng tỷ số lợi ích – chi phí : Dùng tỷ số này để xếp
hạng các dự án đầu tư là quy tắc được nhiều nhà phân tích đầu tư áp dụng
rộng rãi nhất. Một dự án chấp nhận được nếu tỷ số lợi ích – chi phí lớn hơn 1
(Phản ánh chi phí bỏ ra trong năm nhỏ hơn thu nhập thu được trong năm đó).
Và trong việc lựa chọn các dự án loại trừ lẫn nhau, quy tắc là chọn dự án nào
có tỷ số lợi ích – chi phí lớn nhất.
+ Nhược điểm khi áp dụng phương pháp tỷ số lợi ích - chi phí :
- Tiêu chuẩn này có thể làm ta xếp hạng sai các dự án nếu các dự án
này khác nhau về quy mô, các dự án loại trừ nhau.
- Tỷ số này rất nhạy cảm với các định nghĩa về chi phí trên phương
diện kế toán. Trong cách tính BCR nêu trên, ta quan niệm lợi ích là toàn bộ
các nguồn thu gia tăng của dự án, còn chi phí đầu tư là tổng của chi phí sản
xuất gia tăng, chi phí vận hành và bảo dưỡng, chi phí đẩu tư hay chi phí đầu
tư thay thế (nếu có). Việc xếp hạng hai dự án có thể trái ngược nhau tuỳ theo
cách người ta xử lý chi phí hiện thời (Current Cost).
1.2.5. Phương pháp theo tiêu chuẩn điểm hoà vốn (H) :
Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó doanh thu bằng chi phí bỏ ra. Phân tích
điểm hoà vốn được tiến hành nhằm xác định mức sản lượng sản xuất hoặc
mức doanh thu thấp nhất mà tại đó dự án có thể vận hành không gây nguy
hiểm tới khả năng tồn tại về mặt tài chính của no. Ngoài ra, phân tích điểm
hoà vốn còn giúp cho việc xem xét về mức giá cả mà dự án có thể chấp nhận
được (tức là dự án không bị lỗ, có đủ tiền mặt để hoạt động và có khả năng trả
nợ).
Phân tích điểm hoà vốn là sự phân tích mối quan hệ hữu cơ giữa chi phí
bất biến, chi phí khả biến và lợi nhuận sẽ đạt được.
Điểm hoà vốn theo quan điểm của nhà doanh nghiệp là điểm mà tại đó
mức sản lượng hoặc mức doanh thu đảm bảo cho dự án không bị lỗ trong năm
hoạt động bình thường.
TFC
§ iÓm hoμ vèn = H =
TR - TVC
16
Trong đó : TVC : Tổng chi phí biến đổi trong năm của dự án.
TFC : Tổng chi phí cố định trong năm của dự án bao gồm
cả lãi vay.
TR : Tổng doanh thu dự kiến trong năm của dự án.
TFC
Qo = hay Q o = H LT × TR
P - VC
Sản lượng tiêu thụ ở điểm hoà vốn :
Trong đó :
Qo : Sản lượng ở điểm hoà vốn.
P : Giá bán một đơn vị sản phẩm.
VC : Biến phí trên một đơn vị sản phẩm.
Q : Sản lượng dự kiến sản xuất và tiêu thụ hàng năm.
Doanh thu ở điểm hoà vốn :
TFC
TR o = hay TR o = H LT × TR
VC
1-
P
Trong đó :
TRo : Tổng doanh thu ở điểm hoà vốn.
TR : Tổng doanh thu dự kiến trong năm của dự án.
TFC : Tổng chi phí cố định trong năm của dự án bao
gồm cả lãi vay.
P : Giá bán trên một đơn vị sản phẩm.
VC : Biến phí trên một đơn vị sản phẩm.
Đánh giá mức hoạt động của dự án ở điểm hoà vốn ở chỉ tiêu :
Doanh thu hoμ vèn
Doanh thu thuÇn
Các dự án có điểm hoà vốn càng thấp càng tốt vì điểm hoà vốn càng
thấp thì khả năng thu lợi nhuận càng cao, rủi ro thua lỗ càng thấp. Việc phân
tích hoà vốn được tiến hành cho từng dự án. Điểm hoà vốn khác nhau giữa
các ngành khác nhau.
+ Nhược điểm của phương pháp này :
Điểm hoà vốn chỉ nói lên mối quan hệ giữa khối lượng tiêu thụ dự kiến
và lợi nhuận cần đạt được ở mức giá nhất định. Tuy nhiên, sản phẩm của dự
án có thể bán theo nhiều giá khác nhau và điểm hoà vốn cũng khác nhau. Mặt
khác, thường thì một dự án có nhiều sản phẩm sẽ có nhiều giá bán khác nhau.
Vì vậy, việc xác định điểm hoà vốn trong những trường hợp nêu trên là rát
khó và trở nên phức tạp. Ngoài ra, trong quá trình phát triển dự án, khi phải
17
tăng sản lượng thì cần đầu tư thêm vốn cố định để mua sắm mới máy móc,
thiết bị, công nghệ và vốn lưu động. Trong trường hợp đó, định phí và biến
phí cũng thay đổi dẫn tới việc phân tích điểm hoà vốn sẽ phức tạp và tính
chính xác không cao.
Tóm lại, khi thẩm định dự án đầu tư thông thường người ta áp dụng kết
hợp theo nhiều phương pháp để đánh giá một cách chính xác hiệu quả tài
chính của một dự án đầu tư. Tuy nhiên, việc lựa chọn dự án có hiệu quả có thể
gặp khó khăn trong trường hợp lựa chọn những phương án loại trừ mà các
phương án đánh giá khác nhau cho những kết quả mâu thuẫn. Khi đó, tuỳ theo
mục tiêu của chủ đầu tư mà ra Quyết định lựa chọn những phương án thích
hợp (chẳng hạn, khi phải lựa chọn giữa hai phương án loại trừ nhau thì
phương pháp NPV và IRR có thể cho hai kết quả trái ngược nhau).
Bên cạnh việc đánh giá hiệu quả kinh tế vốn đầu tư cần phải tiến hành
phân tích khả năng thanh toán và cơ cấu vốn nhằm xem xét đánh giá khả năng
thanh toán của dự án.
+ Phân tích khả năng thanh toán :
Trong quá trình đầu tư, việ thiếu hụt hoặc dư thừa tiền mặt cũng như
một cơ cấu vốn không hợp lý sẽ làm cho việc sử dụng vốn đầu tư thiếu hiệu
quả. Nếu như đánh giá hiệu quả vốn đầu tư chỉ chú trọng và các nguồn lực
thực sự được sử dụng trong dự án và do đó không tính tới các khoản thu, chi
có ảnh hưởng tới bảng cân đối tiền mặt trong dự án thì phân tích khả năng
thanh toán có nhiệm vụ đánh giá tình trạng tiền mặt trong suốt quá trình hạot
động của dự án, nó tính đến tất cả các khoản thu, chi bằng tiền (thu tiền bán
sản phẩm, chi trả nợ, trả cổ tức ...) của dự án. Trong bảng phân tích khả năng
thanh toán có 3 phân fchính : Dòng tiền vào, dòng tiền ra, tình trạng tiền mặt.
Dòng tiền vào : Bao gồm tất cả những khoản thu bằng tiền mặt của dự
án (bán các sản phẩm, dịch vụ ...). Lưu ý là không phải toàn bộ giá trị sản
lượng của dự án là các nguồn thu bằng tiền mặt. Bởi vậy, khi tính dòng tiền
vào ta cần trừ đi phần sản lượng của dự án không được đem bán ngoài thị
trường.
Dòng tiền ra : Bao gồm tất cả các khoản chi bằng tiền mặt của dự án
như chi mua nguyên vật liệu, trả lương công nhân, thanh toán các khoản nợ và
lãi cho các khoản vay, trả chậm ...
Tình trạng tiền mặt :
Tình trạng tiền mặt của dự án có thể là dư thừa hay thiếu hụt tại một
thời điểm nào đó và được xác định trên cơ sở tổng các nguồn thu bàng tiền
mặt trừ đi tổng các khoản chi bằn tiền mặt tại thời điểm đó. Tình trạng tiền
mặt được xem là tốt nếu đảm bảo khả năng thanh toán cho các khoản nợ
banưg tiền mạt và có một khoản dự trữ nhất định, trong trường hợp thâm hụt
ngân quỹ thì cần phải bù đắp bằng các khoản vay.
18
Sau khi đã đưa hết tất cả các khoản thuộc giao dịch tài chính vào đánh
giá dự án, người đánh giá có thể xem xét liệu :
- Vốn cổ phần và vốn vay dài hạn có đáp ứng đủ không ?
- Các khoản thiếu hụt tiền mặt có được giới hạn ở mức có thể trang trải
vay tín dụng ngân hàng ngắn hạn, hoặc có thể trừ đi bằng cách điều chỉnh lại
một số khoản thu hoặc khoản chi hay không ?
- Các điều kiện vay vốn dài hạn có thích hợp không ?
- Lãi cổ phần như chủ đầu tư dự tính có thích hợp hay không ?
- Phân tích khả năng thanh toán của dự án thường được thực hiện trong
từng năm của dự án.
+ Phân tích cơ cấu vốn :
Đới với một dự án đầu tư, để có thể vạn hành bình thường thì nguồn tài
trợ cho dự án cần phải được đảm bảo : Có nhiều nguồn vốn để có thể được
huy động nhằm tài trợ cho dự án, chẳng hạn như vốn cổ phần, vốn vay ngắn
hạn, dài hạn ... Đối với một dự án, thì tỷ lệ các nguồn vốn huy động phải được
xác định sao cho hiệu quả sử dụng vốn là cao nhất, đem lại lợi nhuận lớn
nhất, đó chính là cơ cấu vốn tối ưu. Chẳng hạn, nếu như sử dụng nguồn vốn
ngắn hạn để tài trợ cho tài sản cố định sẽ gây khó khăn cho việ cân đối tiền
mặt của dự án bởi vì phải trả các khoản tiền gốc lớn và sớm hơn trong khi các
khoản thu của dự án thường nhỏ trong thời gian đầu hoạt động, phải trải dài
quan các năm thì dự án mới bù đắp đủ vốn đầu tư. Vì vậy, cơ cấu vốn có liên
quan chặt chẽ tới khả năng sinh lời của dự án.
Việc giải quyết nhu cầu vốn của dự án không những giải quyết khả
năng thanh toán trong tương lai mà còn cả các bảng cân đối trong tương lai
của nó. Bởi vậy, trong quá trình đánh giá dự án, cơ cấu vốn do chủ đầu tư
trình sẽ được xem xét một cách chặt chẽ trên cơ sở xét đoán khả năng đứng
vững về mặt tài chính trong tương lai của dự án. Sự kết hợp giữa vốn cổ phần
và vốn vay sẽ Quyết định tỷ lệ nợ về vốn của chủ dự án.
Tiêu chuẩn thường dùng để đánh giá cơ cấu vốn là :
Tû lÖ nî
Vèn tù cã (Vèn chñ së h−u)
Tỷ lệ này được tính trên cơ sở so sánh các khoản nợ dài hạn với vốn tự
có của chủ dự án.
D
Rd =
Ce
Trong đó :
Rd : Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu.
D : Giá trị các khoản nợ dài hạn.
19
