Luận văn tốt nghiệp: Áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa
Việt nam đang trên đường đổi mới, hoà nhập vào sự phát triển chung trong khu vực và trên thế giới, thương mại điện tử ngày một phát triển đóng một vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế, trong việc buôn bán trao đổi hàng hóa đặc biệt trong giao nhận hàng hóa giữa Việt nam, khu vực và thế giới. Để đẩy mạnh hợp tác kinh tế, các nước ASEAN trong đó có Việt Nam tìm cách hướng tới việc tự do hoá thương mại, dịch vụ và đầu tư trong khu vực....
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG
GIAO NHẬN HÀNG HÓA
Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện:
GS.TS.Bùi Xuân Lưu Đặng Thị Nhung
Lớp: A1 – CN9 Kinh tế ngoại thương
Hà nội, năm 2003
LỜI NÓI ĐẦU
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Việt nam đang trên đường đổi mới, hoà nhập vào sự phát triển
chung trong khu vực và trên thế giới, thương mại điện tử ngày một phát
triển đóng một vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế,
trong việc buôn bán trao đổi hàng hóa đặc biệt trong giao nhận hàng hóa
giữa Việt nam, khu vực và thế giới.
Để đẩy mạnh hợp tác kinh tế, các nước ASEAN trong đó có Việt
Nam tìm cách hướng tới việc tự do hoá thương mại, dịch vụ và đầu tư
trong khu vực. Song song với việc thực hiện Khu mậu dịch tự do ASEAN
(AFTA), các nước ASEAN đang triển khai việc thực hiện Hiệp định
khung ASEAN về dịch vụ trong đó có dịch vụ vận tải và giao nhận hàng
hoá hứa hẹn một sự phát triển mạnh mẽ của loại hình dịch vụ này. Có thể
nói phát triển dịch vụ giao nhận vân tải hàng hoá quốc tế ở mỗi nước gắn
liền với sự phát triển kinh tế của nước đó. Ký kết hợp đồng, vận chuyển
hàng hoá đến cảng đích và tiến hành giao nhận là những khâu then chốt
trong bất kỳ thương vụ nào. Với tính chất là một nghiệp vụ tổng hợp,
người giao nhận phải nắm vững về các nghiệp vụ ngoại thương và phải
biết phối kết hợp một cách nhuần nhuyễn các khâu nghiệp vụ khi thực
hiện một hợp đồng giao nhận. Đây là một loại hình kinh doanh dịch vụ
mang tính phân công lao động cao của một xã hội hiện đại đòi hỏi người
cung cấp dịch vụ phải hiểu biết một cách đầy đủ về ngoại thương, các tập
quán buôn bán quốc tế cũng như luật kinh tế, các quy định của Nhà nước
về luật thuế, luật Hải quan và hơn nữa phải có một hệ thống đại lý rộng rãi
trên thế giới để có thể cung cấp dịch vụ một cách nhanh chóng, hiệu quả
nhất với giá cả cạnh tranh nhất. Đặc biệt trong giai đoạn mà áp dụng
thương mại điện tử vào trong các loại hình kinh doanh, sản xuất là một
trong những mảng được Chính phủ nhiều nước trong khu vực và trên thế
giới rất quan tâm, được coi là điều kiện cần thiết cho sự hội nhập kinh tế
của mỗi nước. Hình thức thương mại này, mang lại cho xã hội, các doanh
1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
nghiệp, đến từng cá nhân một công cụ hoạt động mới, tiện lợi, dễ dàng và
hiệu quả hơn nhiều. Ngày nay, thương mại điện tử được áp dụng ngày
càng nhiều và tốc độ càng nhanh với hiệu quả hết sức nhãn tiền trong rất
nhiều lĩnh vực khác nhau với nhiều mức độ khác nhau.
Với mong muốn nước ta bước vào nền kinh tế tri thức trong thế kỷ
tới một cách thành công, theo kịp sự phát triển của các nước tiên tiến trên
thế giới cùng với mối quan tâm đến sự phát triển của thương mại điện tử
trong dịch vụ giao nhận vận tải trong kỷ nguyên công nghệ thông tin, tôi
đã quyết định chọn đề tài: “ Áp dụng thương mại điện tử trong giao
nhận hàng hóa” làm đề tài tốt nghiệp của mình.
Hiện nay, áp dụng thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa tại
Việt Nam là một vấn đề lớn và đang được xem xét để có thể triển khai
rộng rãi, một phần do tỷ lệ người dùng Internet thấp và thói quen giao dịch
qua mạng chưa nhiều. Tuy nhiên Việt Nam là một thị trường lớn với trên
56.000 doanh nghiệp, việc tiến hành thương mại điện tử trong giao nhận
hàng hóa là xu hướng tất yếu. Các doanh nghiệp ngay từ bây giờ cần tạo
lập những điều kiện cơ bản ban đầu cho thương mại điện tử phát triển,
trước hết là cơ sở hạ tầng Công nghệ thông tin để từ đó phát triển các lĩnh
vực trong thương mại điện tử đặc biệt là giao nhận hàng hóa. Ngoài ra, đối
với các Doanh nghiệp vừa và nhỏ Nhà nước và các Bộ, Ngành cần có
những giải pháp để hỗ trợ trong lĩnh vực này.
Mục đích của khóa luận là làm rõ lợi ích của việc ứng dụng thương
mại điện tử trong giao nhận hàng hóa, hình thức áp dụng thương mại điện
tử trong giao nhận hàng hóa, và đề xuất các các giải pháp phát triển
thương mại điện tử trong giao nhận hàng hóa.
2
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Cấu trúc của khóa luận gồm:
Lời nói đầu
Ba chương:
Chương I: Sự ra đời của thương mại điện tử, lợi ích của việc ứng
dụng thương mại điện tử, các điều kiện phát triển thương mại điện tử
tại Việt Nam.
Chương II: Hiện trạng áp dụng thương mại điện tử trong giao
nhận hàng hóa.
Chương III: Kiến nghị các giải pháp phát triển thương mại điện tử
trong giao nhận hàng hóa ở Việt Nam.
Kết luận
Tài liệu tham khảo.
3
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
CHƯƠNG I
SỰ RA ĐỜI CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ, LỢI ÍCH CỦA VIỆC
ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG KINH DOANH GIAO
NHẬN, CÁC ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI
VIỆT NAM
I. KHÁI QUÁT VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
1.1. Sự ra đời và phát triển của mạng Internet
Lịch sử của INTERNET được bắt đầu từ năm 1957: Đây là thời kỳ
chiến tranh lạnh giữa các nước thuộc khối xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa đang diễn ra hết sức gay gắt. Ở Mỹ các khoản đầu tư dành cho quân
sự là rất lớn. Năm 1957 Mỹ đã hình thành nên một cơ quan nghiên cứu
phát triển ARPA (Advanced Research Project Agency), dưới sự quản lý
của Uỷ ban phòng vệ DoD (Department of Defence), để phối hợp nghiên
cứu khoa học và công nghệ ứng dụng vào lĩnh vực quân sự.
Đến năm 1965 ARPA tài trợ cho dự án mạng máy tính TX-2 tại
phòng thí nghiệm Lincoln của Viện công nghệ Massachusetts, Lexington
và dự án Q-32 hợp tác với công ty phát triển hệ thống (system
development) Santa Monica California.
Năm 1967 kế hoạch về mạng PS (Packet - Switching) được đưa ra,
đồng thời bản kế hoạch đầu tiên về mạng ARPANET (Advanced Research
Projects Agency Network) được đưa ra bởi Lawrence G.Roberts - viện
công nghệ Massachusetts. Vào vào tháng 7 năm 1968 ARPA đề nghị kết
nối 4 địa điểm đầu tiên bằng các máy tính gồm: Viện nghiên cứu
Standford, trường Đại học tổng hợp California ở Los Angeles, UC
4
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
(University of California) tại Santa Babara và trường Đại học tổng hợp
Utah.
Đến năm 1969 Uỷ ban phòng vệ DoD (Department of Defense) giao
cho ARPA đi sâu nghiên cứu về lĩnh vực mạng. Và cũng trong năm 1969
bốn địa điểm trên chính thức được nối thành mạng. Do vậy cho đến nay thì
người ta lấy nguồn gốc đầu tiên của Internet là hệ thống máy tính cuả Bộ
Quốc Phòng Mỹ, gọi là mạng ARPANET.
Đầu năm 1970 Thư điện tử đã bắt đầu được sử dụng.
Năm 1973 sự nối kết quốc tế đầu tiên với ARPANET của trường đại
học London - Anh.
Năm 1979: Nhằm phát triển rộng rãi mạng đã được thiết lập, các
nhà khoa học máy tính từ đại học Wisconsin DARPA (Defense Advanced
Research Project Agency) và NSF (National Science Foundation) tập
trung thảo luận về việc cùng tổ chức một ban nghiên cứu khoa học máy
tính, nghiên cứu mạng máy tính.
Đến năm 1990 ARPANET được thay thế bằng mạng NSFNET
(National Science Foundation Network). NSFNET mang tính chất hoạt
động dân sự nhiều hơn. Thực ra trong các số liệu thống kê, người ta chỉ
tính mốc thừa nhận một cách rộng rãi sự ra đời của Internet từ năm 1990
khi công nghệ mạng được áp dụng một kỹ thuật mới là World Wide
Web(www). Và cũng kể từ thời điểm ấy số người hoà nhập vào mạng
Internet mới tăng nên một cách nhanh chóng.
Đến năm 1990 số các nước đã tham gia nối với mạng này là:
“Canada, Đan Mạch, Phần Lan, Pháp, Nauy, Thụy Điển” (1988),
“Australia, Đức, Israel, Italy, Nhật Bản, Mexico, Netherlands,
Newzealand, Puerto Rico, Anh” (1989), “Agentina, Austria, Bỉ, Brazil,
Chile, Greece, Ân Độ, Ireland, Hàn Quốc, Thuỵ Sĩ” (1990) .
5
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Sau đó các nước khác cũng tham gia vào mạng toàn cầu Internet:
Năm 1991: Croatia, Czech Repuplic, Hongkong, Hungary, Poland,
Portugal, Singapore, Taiwan, Tunisia.....
Đến năm 1997: toàn thế giới đã có 110 quốc gia nối mạng Internet,
trong đó có Việt Nam.
Những địa chỉ của những tổ chức lớn xuất hiện trên Internet là Liên
Hợp Quốc (1993), Nhà Trắng (1993), Ngân hàng thế giới (1992), Thủ
tướng Nhật (1994), Uỷ ban ngân khố Anh (1994),Thủ tướng Newzealand
(1994).....”1 [1]
Trong những năm gần đây Internet đã phát triển một cách nhanh
chóng và được ứng dụng một cách rộng rãi trong mọi mặt của đời sống xã
hội. Nếu xét lịch sử phát triển của các lĩnh vực thông tin đại chúng khác
thì Internet vượt xa tất cả. Điều này cho thấy thế giới có thể sẽ sắp bước
vào một xã hội toàn cầu Internet. Người ta đưa ra một ví dụ so sánh để
thấy được sự phát triển của Internet so với các phương tiện thông tin đại
chúng khác là rất lớn.
Hình 1-1: Sự tăng trưởng của Internet trong các năm 1994-
2000,và dự báo mức tăng trưởng các năm 2002-2005.”2 [2]
6
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
800
700
600
500
400
300
200
100
0
N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m N¨m
1994 1996 1998 1999 2000 2002 2003 2005
Để đạt được con số 50 triệu người sử dụng đài phát thanh phải chờ
sau 40 năm, truyền hình mất 13 năm, truyền hình cáp mất 10 năm, trong
khi đó Internet đạt được con số trên chưa đầy 5 năm.
Cũng theo tạp chí tin học ngân hàng số 4 tháng 8 năm 2000, Năm
1994 toàn thế giới có khoảng 3 triệu người nối mạng Internet. Năm 1996
con số đã lên tới 67 triệu người. Năm 1997 đã có 110 quốc gia nối mạng
Internet. Năm 1998 toàn thế giới đã có hơn 100 triệu người nối mạng
Internet. Đến cuối năm 1999 toàn thế giới có khoảng 259 triệu người nối
mạng Internet. Đồng thời vào năm 2000 con số này là 349 triệu người.
"Dự báo vào năm 2002 số người nối mạng Internet là 490 triệu
người, năm 2003 là 502 triệu người và đến 2005 toàn thế giới sẽ có
khoảng 765 triệu người nối mạng Internet” (gần 1/6 dân số thế giới).
Tuy nhiên, sự phát triển của mạng Internet là hết sức chênh lệch
giữa các quốc gia, giữa những nước đang phát triển và những nước công
nghiệp hóa. Hiện nay, một nửa trong số những người truy cập mạng
Internet trên thế giới là thuộc khu vực Bắc Mỹ. Người ta đưa ra một sự so
7
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
sánh hình tượng rằng cả Châu Phi chưa bằng số người nối mạng ở riêng
thành phố New York. " 3 [3]
Khi một công nghệ mới ra đời thì thông thường người ta khó mà
lường hết được sự mở rộng của nó. Trước đây khi điện thoại được phát
minh, người ta cũng có cảm nghĩ rằng nó là một công cụ hết sức xa vời,
nhưng cho đến nay thì không ai là không phải thừa nhận rằng nó đã trở
thành một phương thức giao dịch không thể thiếu được trong đời sống
hàng ngày. Internet - một công nghệ vượt bậc, là đỉnh cao của thế kỷ XX
chắc chắn cũng sẽ như vậy. Hiện nay trên thế giới con số người nối kết với
Internet chưa nhiều song chắc chắn rằng trong tương lai không xa, Internet
sẽ là phương tiện thân thiện của mọi nhà trên khắp hành tinh.
1.2. Khái niệm về thương mại điện tử (E-commerce)
Trước khi đi vào khái niệm về thương mại điện tử chúng ta xem xét
qua về khái niệm kinh doanh điện tử: Kinh doanh điện tử ( Electronic
Business) là một bước biến đổi cơ bản của các phương thức kinh doanh
thông qua việc sử dụng các công nghệ của mạng máy tính Internet,
Intranet...
Hiện nay có nhiều quan điểm về vấn đề định nghĩa thương mại điện
tử.
“Quan điểm thứ nhất : Thương mại điện tử được định nghĩa một
cách đơn giản là sự chuyển giao các giá trị qua Internet của một trong
bốn dạng hoạt động: Mua, Bán, Đầu tư và vay mượn. “ 6 [6]
"Quan điểm thứ hai với nghĩa rộng: Thương mại điện tử gồm các
giao dịch tài chính và thương mại được thực hiện bằng các phương tiện
điện tử.
8
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Quan điểm thứ ba xuất phát từ thực tiễn của thương mại điện tử:
Thương mại điện tử là các hoạt động thương mại được thực hiện qua
mạng thông tin toàn cầu Internet." 7 [7]
Hiểu theo quan điểm thứ hai thì thương mại điện tử thực tế đã tồn
tại từ rất lâu. Có lẽ sớm nhất và phổ biến nhất là người ta ứng dụng hoạt
động kinh doanh của mình qua điện thoại, sau đó nổi bật nữa là truyền
hình, fax, radio... đây cũng là các phương tiện điện tử được ứng dụng khá
rộng rãi trong hoạt động thương mại.
Tuy nhiên các hình thức này chỉ hỗ trợ cho thương mại. Trong hầu
hết các hoạt động thương mại các phương tiện này không thực hiện được
một cách hoàn chỉnh. Song nhờ Internet người ta có thể thực hiện hoàn
chỉnh một giao dịch thương mại như: mua bán, chào hàng, chọn hàng, ký
kết hợp đồng, giao hàng, thanh toán, bảo hành, các dịch vụ sau bán... Do
vậy trên thực tiễn nói thương mại điện tử, người ta thường hiểu là loại trừ
các phương tiện điện tử không phải là Internet. Thương mại điện tử là hoạt
động thương mại bằng phương tiện Internet.
Như vậy, theo quan điểm thực tiễn thương mại, có thể đưa ra một
định nghĩa về thương mại điện tử như sau:" Thương mại điện tử là việc
sử dụng các công nghệ mạng Internet trong các hoạt động giao dịch
thương mại" "Electronic commerce is an emerging concept that describes
the process of buying and selling or exchanging of products, services, and
information via computer networks including the internet"[ 8] .
Trong Luật mẫu về thương mại điện tử của Liên Hợp Quốc -
UNCITRAL Model Law on electronic commerce - không có điều khoản
nào định nghĩa về thương mại điện tử. Tuy nhiên hiểu theo tinh thần điều
9
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
chỉnh của luật này thì "Electronic Commerce" cần được hiểu theo nghĩa
rộng ở trên.
II. LỢI ÍCH CỦA VIỆC ỨNG DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG
KINH DOANH GIAO NHẬN HÀNG HÓA.
Trong loại hình cơ bản nhất của giao dịch, khách hàng đến cửa hàng
lựa chọn những sản phẩm mà họ muốn mua, trả cho người bán một khoản
tiền và mang hàng về. Ngày nay trước sự bùng nổ về công nghệ thông tin -
mạng máy tính và sự kết nối khắp toàn cầu - thương mại điện tử đã nổi lên
như một phương thức kinh doanh quan trọng của thế kỷ .
Khi con người càng nhận thức rõ hơn, hiểu biết nhiều hơn về
Internet thì thị trường điện tử cũng ngày càng trở nên quen thuộc với họ.
Nếu khuynh hướng tăng trưởng số người nối mạng Internet như hiện nay
được duy trì thì sẽ chẳng bao lâu nữa trong tương quan giữa hai loại thị
trường, thị trường thực sẽ có xu hướng nhường chỗ dần cho thị trường ảo,
thế giới của thông tin, hình ảnh. Các công ty cũng sẽ chuyển dần hoạt
động kinh doanh truyền thống của mình sang kinh doanh điện tử để khai
thác những lợi ích được tạo ra từ phương thức kinh doanh này.
Đối với các doanh nghiệp giao nhận ở nước ta, có lẽ bước đầu tiên
để có thể khuyến khích họ phát triển kế hoạch áp dụng thương mại điện tử
trong giao nhận hàng hóa đó là việc làm thế nào để họ có thể nhận thức
được những ích lợi mà thương mại điện tử có thể mang lại. Làm rõ vấn đề
này sẽ là động lực, và phương hướng chủ đạo cho các nhà doanh nghiệp
mạnh dạn áp dụng công nghệ mới.
2.1. Tính kịp thời, tính cập nhật của thông tin thương mại
10
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Internet là một thư viện khổng lồ nhất được cập nhật một cách liên
tục. Ngày nay, nhận, gửi, khai thác thông tin trên Internet là nhu cầu của
toàn thế giới. Thông tin chính xác đầy đủ, nhanh chóng là một đòi hỏi
ngày càng cao trong hoạt động kinh doanh giao nhận.
Trong thương mại điện tử hiện nay người ta có thể dễ dàng thu thập
và tìm kiếm thông tin ở khắp các nơi trên thế giới. Dựa vào đó doanh
nghiệp có thể theo sát sự biến động của thị trường nước ngoài, nắm bắt
liên tục và thường xuyên các thông tin liên quan đến hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp. Do khả năng thu thập được các thông tin cập nhật và
truyền tin nhanh chóng, doanh nghiệp có thể thực hiện nghiên cứu, tìm
hiểu thị trường, tìm hiểu đối tác và ra các quyết định kinh doanh của mình
ở các thời điểm và địa điểm khác nhau.
Nói về tính kịp thời của thông tin thương mại trên Internet, nhiều
người đặt câu hỏi sử dụng điện thoại, fax... với khả năng truyền tin nhanh
thì vẫn đảm bảo tính kịp thời, vậy ưu thế nổi trội của Internet so với các
phương tiện này là gì?
Điện thoại là một phương tiện phổ thông dễ sử dụng và thường mở
đầu cho các cuộc giao dịch thương mại. Tuy nhiên trên quan điểm kinh
doanh công cụ điện thoại có mặt hạn chế là chỉ truyền tải được âm thanh.
Mọi cuộc giao dịch cuối cùng vẫn phải kết thúc bằng giấy tờ, hay các tài
liệu có thể lưu trữ (hiện nay thương mại điện tử trên thế giới, người ta thừa
nhận giá trị pháp lý của các tài liệu truyền qua Internet, vì vậy các tài liệu
này có thể thay cho giấy tờ truyền thống). Ngoài ra nếu tính yếu tố chi phí
thì có lẽ giao dịch điện thọai nhất là giao dịch đường dài, điện thoại cao
gấp nhiều lần so với các giao dịch thông qua mạng Internet.
11
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Với máy fax, có thể thay thế được dịch vụ đưa thư và gửi công văn
truyền thống. Nhưng Fax lại có hạn chế là: không thể tải được âm thanh,
hình ảnh phức tạp, đồng thời giá máy và chi phí còn rất cao. Hơn nữa qua
thương mại điện tử bằng Internet người ta vẫn có thể gửi và nhận Fax nếu
cần.
2.2. Giảm được chi phí tiếp thị và giao dịch
Nhờ thương mại điện tử thông qua Internet, Công ty có thể thiết lập
trực tiếp mối quan hệ với khách hàng hay rút ngắn được quá trình giao
hàng. Doanh nghiệp có thể hạ được giá thành các dịch vụ giao nhận, giảm
thấp chi phí tiếp thị mà vẫn đảm bảo được lợi nhuận.
Bằng phương tiện Internet/Web, một nhân viên giao nhận có thể
giao dịch được với rất nhiều khách hàng, ca-ta-lô điện tử (eletronic
catalogue) trên trang Web phong phú hơn nhiều và thường xuyên cập nhật
so với ca-ta-lô in ấn (có khuôn khổ giới hạn và luôn luôn lỗi thời). Theo số
liệu thống kê của hãng máy bay Boeing của Mỹ, có tới 50% khách hàng
đặt mua 9% phụ tùng thông qua Internet và còn nhiều hơn nữa các đơn
hàng về dịch vụ kỹ thuật, sửa chữa, giao nhận và mỗi ngày giảm được 600
cú điện thoại.
Thương mại điện tử qua Internet/Web còn giúp các doanh nghiệp
giảm đáng kể thời gian và chi phí giao dịch (giao dịch được hiểu là quá
trình từ quảng cáo, tiếp xúc ban đầu, giao dịch đặt hàng, giao dịch giao
hàng, giao dịch thanh toán). Thời gian giao dịch qua Internet chỉ bằng 7%
thời gian giao dịch qua Fax, và bằng khoảng 0.5 phần nghìn thời gian giao
dịch qua bưu điện; chi phí giao dịch qua Internet chỉ bằng khoảng 5% chi
phí giao dịch qua bưu điện chuyển phát nhanh, chi phí thanh toán điện tử
12
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
qua Internet chỉ bằng từ 10% đến 20% cho phí thanh toán theo lối thông
thường.
Trong những yếu tố cắt giảm, yếu tố thời gian là đáng kể nhất vì
việc nhanh chóng làm cho thông tin dịch vụ tiếp cận khách hàng (mà
không phải qua trung gian) có ý nghĩa sống còn đối với kinh doanh giao
nhận.
Thông thường đối với một nhà sản xuất rất khó có thể thiết lập được
một mạng lưới tiêu thụ rộng lớn để trực tiếp cung cấp và liên hệ với những
người bán lẻ hay các khách hàng. Song hiện nay nhờ thương mại điện tử
mà doanh nghiệp hoàn toàn có thể làm được điều đó. Khi thiết lập một cơ
sở kinh doanh trên Internet, doanh nghiệp đã cùng một lúc thiết lập một
đại lý phân phối ở nhiều nơi khác nhau, hoàn toàn loại bỏ được kênh phân
phối nhiều cấp. Điều này là có lợi cho cả doanh nghiệp và khách hàng.
2.3. Kinh doanh sử dụng cửa hàng ảo - Kinh doanh tại nhà
Với một cơ sở kinh doanh ảo, lợi dụng công nghệ truyền tin
Internet, nhận và xử lý thông tin ở bất cứ nơi nào, cho phép các nhà quản
lý kinh doanh chỉ ngồi tại nhà nhưng lại có thể kinh doanh ở bất kỳ đâu.
Chẳng hạn khi doanh nghiệp thiết lập một Website - khác với cơ sở
kinh doanh thực, nó hiện hữu trên các máy tính nối mạng Internet. Khi đó
các khách hàng thông qua việc truy cập địa chỉ Internet của công ty, sẽ
thực hiện mọi giao dịch cần thiết. Cả khách hàng và doanh nghiệp đều có
thể tiến hành các giao dịch thương mại tại nhà, hay bất cứ nơi đâu. Nhờ
đặc tính này mà ngay cả các hộ gia đình cũng dễ dàng tham gia kinh doanh
trên mạng Internet và cạnh tranh một cách bình đẳng với những doanh
nghiệp lớn. Hiện nay đặc điểm này còn được thực hiện một cách dễ dàng
hơn nhờ những thiết bị mới như: Điện thoại di động nối mạng Internet.
13
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
2.4. Nâng cao khả năng phục vụ và duy trì mối quan hệ thường
xuyên với khách hàng.
Nhờ bộ nhớ máy tính và phần mềm được lập trình sẵn, thương mại
điện tử có khả năng tự động phân tích, tổng hợp dữ liệu trên cơ sở kinh
doanh ảo của doanh nghiệp giao nhận. Khi khách hàng có nhu cầu giao
nhận hàng và gửi những thông tin về mình cho doanh nghiệp thì toàn bộ
thông tin này sẽ được lưu vào máy tính và tất cả các giao dịch giữa doanh
nghiệp giao nhận và khách hàng sẽ được giữ lại như một cơ sở dữ liệu.
Đây sẽ là những thông tin hữu ích cho doanh nghiệp giao nhận khi nhận
biết các khách hàng quen thuộc.
Với cơ sở dữ liệu đó, doanh nghiệp có thể nắm được đặc điểm của
từng khách hàng, nhóm khách hàng. Từ đó, phân đoạn thị trường, hướng
những chính sách phù hợp riêng biệt cho từng khách hàng.
Kể từ giao dịch đặt cung cấp dịch vụ thứ hai trở đi doanh nghiệp
không cần khách hàng phải cung cấp chi tiết các thông tin về mình nữa mà
có thể xác định một cách nhanh chóng và cực kỳ chính xác khách hàng đó
là ai. Cung cấp dịch vụ đúng với đòi hỏi của từng khách hàng sẽ là một ưu
thế lớn trong việc duy trì các khách hàng quen thuộc.
Tuy nhiên, để có thể tận dụng được ưu thế này thì cấu trúc hoạt
động của doanh nghiệp cần phải có những điều chỉnh thích hợp. Phải đặc
biệt chú trọng mối liên hệ giữa bộ phận lưu trữ, xử lý dữ liệu với các bộ
phận khác, nhằm mục đích thoả mãn ngay cả một nhóm nhu cầu hay thậm
chí là nhu cầu riêng biệt của từng khách hàng. Đây là lợi ích lớn cho
doanh nghiệp áp dụng thương mại điện tử. Tuy nhiên sẽ là nguy cơ cho
các doanh nghiệp chậm trễ trong việc triển khai một chiến lược trong
thương mại điện tử, vì nếu chậm chân sẽ có nguy cơ bị mất thị trường bởi
14
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
những đối thủ đi trước, do khách hàng không muốn thay đổi nhà cung cấp
của mình.
2.5. Dễ dàng đa dạng hoá dịch vụ
Với Internet doanh nghiệp giao nhận có thể kinh doanh hỗn hợp các
dịch vụ khác nhau.Với kiểu giao hàng truyền thống (người giao nhận phải
đến trực tiếp địa điểm giao nhận và làm các thủ tục cần thiết cho lô hàng,
tốn nhiều thời gian đi lại) rất khó để có thể đa dạng hóa các dịch vụ như
dịch vụ kê khai tờ khai thuê, đóng thuế, chuyên trở ... vì điều này đòi hỏi
phải trang bị đầu tư rất lớn một lực lượng lao động được đào tạo chuyên
ngành cho nhiều vị trí ở các địa điểm khác nhau. Nhưng khi áp dụng
thương mại điện tử không quan trọng là hàng hoá giao nhận được đặt như
thế nào để ở đâu. Bởi doanh nghiệp giao nhận sẽ dễ dàng theo dõi được
nhiều lô hàng ở nhiều nơi và đồng thời thực hiện các nghiệp vụ giao nhận
và các dịch vụ khác qua Internet. Điều quan tâm chính của doanh nghiệp
là làm thế nào giao nhận hàng hóa tới khách hàng theo phương thức phù
hợp hoặc theo phương thức mà khách hàng yêu cầu. Do đó, kể cả khi hàng
hoá được để hỗn hợp thì vẫn có thể được xắp xếp và giao nhận theo đúng
yêu cầu của khách hàng bất cứ lúc nào.
2.6. Giảm chi phí sản suất
Tiết kiệm chi phí là một trong những đặc điểm quan trọng nhất
trong thương mại điện tử. Liên quan đến chi phí kinh doanh của doanh
nghiệp có thể có rất nhiều loại chi phí khác nhau. Tính tiết kiệm chi phí
diễn ra ở hầu hết các khâu của thương mại điện tử. Khía cạnh này có thể
dễ nhận thấy ở những hoạt động như:
2.6.1./ Kinh doanh trên Internet giảm được chi phí thuê văn
phòng.
15
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
Văn phòng trên Internet của doanh nghiệp được mở ngay tại nhà của
khách hàng trước màn hình máy tính. Chỉ cần đầu tư một lần bằng khoản
tiền không lớn doanh nghiệp đã có rất nhiều văn phòng ở khắp mọi nơi,
điều này cũng đồng nghĩa với việc giảm chi phí kinh doanh của doanh
nghiệp.
2.6.2./ Giảm chi phí trong các hoạt động giao dịch trao đổi giấy
tờ
Trong doanh nghiệp việc phát sinh các chi phí cho hoạt động giao
dịch giấy tờ là rất lớn. Giao dịch giữa khách hàng - doanh nghiệp, doanh
nghiệp - đối tác, và trong nội bộ doanh nghiệp luôn luôn diễn ra. Dòng
chảy thông tin thông suốt và liên tục có ý nghĩa quyết định đến sự thành
công của doanh nghiệp. Thương mại điện tử qua Internet có thể giúp cho
doanh nghiệp thực hiện một cách nhanh chóng các hoạt động giao dịch với
dung lượng không hạn chế và chi phí thấp nhất.
2.6.3./ Giảm chi phí trong giới thiệu dịch vụ.
Doanh nghiệp kinh doanh giao nhận có thể thông qua Web site của
mình để giới thiệu dịch vụ giao nhận hàng hóa bằng các hình ảnh, phụ đề
minh họa, những thành tựu đã đạt được giúp khách hàng dễ cập nhật và
thực sự tin tưởng khi lựa chọn.
2.6.4./ Giảm chi phí trong quản lý
Nhờ hoạt động kinh doanh thông qua mạng các máy tính mà trong
doanh nghiệp giao nhận có thể hạn chế được khoản chi phí đầu tư cho việc
thuê quản lý. Sự trao đổi thông tin không hạn chế qua Internet có thể giúp
cho một nhà quản lý có khả năng quản lý được nhiều chi nhánh, cơ sở
cùng một lúc mà không phải thuê người quản lý mới.
16
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
2.6.5./ Giảm chi phí thực hiện các dịch vụ kỹ thuật hướng dẫn
khách hàng.
Các tài liệu kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng dịch vụ có thể gửi trực tiếp
cho khách hàng qua Internet mà không cần in ấn, vận chuyển vừa tốn kém
cho khách hàng lại vừa tốn kém cho công ty.
2.6.6./ Giảm chi phí trong việc hoạt động quảng cáo chào hàng.
Quảng cáo qua Internet là hình thức quảng cáo kinh tế nhất. Doanh
nghiệp có thể tự giới thiệu về mình trên quy mô toàn cầu mà không cần
thông qua các phương tiện thông tin đại chúng và phải trả phí dịch vụ rất
cao.
Nhờ Internet mà một số bộ phận nhân viên trong doanh nghiệp có
thể làm việc tại nhà mà không cần tới trụ sở làm việc. Điều này có thể giúp
cho doanh nghiệp giảm bớt các khoản phụ cấp dành cho đi lại, giảm chi
phí dành cho việc thuê văn phòng hay sinh hoạt cho nhân viên tại cơ quan.
2.6.7./ Giảm chi phí trong việc tuyển mộ nhân viên
Nhờ Internet doanh nghiệp không phải tìm lao động qua các tổ chức
trung gian. Doanh nghiệp có thể đưa những thông tin về tuyển dụng lao
động lên mạng Internet, hoặc cũng có thể gửi email trực tiếp đến các
trường đại học. Ở Việt Nam cũng có những địa chỉ trên đó có thể tìm được
việc làm, tuy nhiên số công ty trực tiếp mở trang Web để tuyển mộ nhân
viên chưa nhiều.
2.7. Hỗ trợ kỹ thuật, sử dụng dịch vụ cho khách hàng
Những yêu cầu thắc mắc của khách hàng trên Web site sẽ được tự
động chuyển về doanh nghiệp. Các nhân viên tư vấn chuyên ngành về dịch
vụ giao nhận của doanh nghiệp có thể ngồi ở văn phòng đưa ra được
phương hướng giải quyết cho khách hàng. Vì vậy công ty luôn luôn sẵn
17
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
sàng cung cấp, sẵn sàng giải đáp thắc mắc của khách hàng mà không gặp
một trở ngại nào. Cả khách hàng và doanh nghiệp luôn hài lòng với những
dịch vụ sau bán như hỗ trợ kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng, yêu cầu giải đáp
thắc mắc... đơn giản, thuận tiện, và tiết kiệm chi phí.
Khi kinh doanh trên Internet, doanh nghiệp có thể hình thành các
chuyên mục như giải đáp thắc mắc, hỗ trợ kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng,
bảo quản... những chuyên mục này sẽ rất có lợi cho doanh nghiệp, để giải
quyết một cách tự động những vấn đề này trên Website mà không phải tốn
chi phí và đầu tư nhân lực.
2.8. Thiết lập củng cố quan hệ đối tác
Thương mại điện tử tạo điều kiện cho việc thiết lập và củng cố mối
quan hệ giữa các thành tố tham gia vào quá trình giao nhận: Thông qua
mạng (nhất là dùng Internet/Web) các thành tố tham gia (người tiêu dùng,
doanh nghiệp, các cơ quan chính phủ) có thể giao tiếp trực tiếp và liên tục
với nhau (liên lạc trực tuyến) gần như không còn khoảng cách địa lý và
thời gian nữa; nhờ đó cả sự hợp tác lẫn sự quản lý đều được tiến hành
nhanh chóng và liên tục; các bạn hàng mới, các cơ hội mới kinh doanh
mới được phát hiện nhanh chóng trên bình diện toàn quốc, toàn khu vực,
toàn thế giới, và có nhiều cơ hội để lựa chọn hơn.
2.9. Tạo điều kiện cho tiếp cận Kinh tế số hoá
Xét trên bình diện quốc gia, trước mắt thương mại điện tử sẽ kích
thích sự phát triển của ngành công nghệ thông tin là ngành có lợi nhuận
cao nhất và đóng vai trò ngày càng lớn trong nền kinh tế; nhìn rộng hơn
thương mại điện tử tạo điều kiện cho việc sớm tiếp cận với nền kinh tế số
hoá (digital economy) mà xu thế và tầm quan trọng đã được đề cập tới ở
trên. Lợi ích này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các doanh
18
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI ÁP DỤNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TRONG GIAO
THƯƠNG NHẬN HÀNG HÓA
nghiệp giao nhận ở các nước đang phát triển; nếu không nhanh chóng tiếp
cận vào nền kinh tế số hay nền kinh tế số hoá hay còn gọi nền “kinh tế ảo”
(Virtual economy) thì sau một thập kỷ nữa các nước đang phát triển có thể
bị bỏ rơi hoàn toàn. Khía cạnh lợi ích này mang tính tiềm tàng, tính chiến
lược công nghệ và tính chính sách phát triển của các nước chưa công
nghiệp hoá cần lưu ý; ví có luận điểm cho rằng: sớm chuyển sang nền kinh
tế số hoá thì một nước đang phát triển có thể tạo ra một bước nhảy vọt
(leapfrog), có thể tiến kịp các nước đã đi trước trong một thời gian ngắn
hơn.
III. CÁC ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI
VIỆT NAM.
3.1. Điều kiện về con người, nhận thức.
Thương mại điện tử là sản phẩm của công nghệ, do vậy muốn vận
dụng nó thì phải nắm được công nghệ. Hiện tại ở nước ta nhận thức về
công nghệ thông tin còn thấp. Hầu hết các trường học, ở tất cả các cấp học
nước ta kể cả Đại học tỷ lệ nối mạng Internet là rất ít. Các sinh viên - học
sinh tầng lớp trí thức của tương lai còn chưa hiểu sâu Internet là gì, chưa
hề có khái niệm về thương mại điện tử. Đối với các doanh nghiệp, những
người đóng vai trò chính trong thương mại điện tử cũng không hề biết sử
dụng Internet, không nhận thức được tầm quan trọng của thương mại điện
tử.
Về phía Chính phủ, người thứ ba quan trọng trong thương mại điện
tử, các quy chế, các biện pháp quản lý kiểm soát của Nhà nước lại chủ
yếu thiên về khía cạnh chính trị, văn hoá, xã hội của Internet (vốn chỉ là
những ảnh hưởng phụ, những vấn đề có thể giải quyết bằng giải pháp công
nghệ,
19
