Luận văn " Hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá"
Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn " hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Luận văn
Hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển
hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ
hàng hoá tại Công ty Điện tử Viễn thông
Quân đội
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-2-
LỜI NÓI ĐẦU
Từ năm 1980, Việt Nam bắt đầu bước vào công cuộc đổi mới nền kinh tế
theo định hướng của Đảng và Nhà N ước. Sự đổi m ới và chính sách mở cửa đã
khiến nền kinh tế có những bước thay đổi lớn từ nền kính tập trung quan liêu
bao cấp chuyển sang nền kinh tế thị trường có sự q uản lý của Nhà Nước theo
hướng đa dạng hoá, đa phương hoá, mở rộng các lĩnh vực kinh doanh và các
thành phần kinh tế đ ể hộ i nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới.
Các doanh nghiệp này với ý nghĩa là tế b ào của nền kinh tế hoạt động
nhằm cung cấp các hàng hóa, dịch vụ để thoả mãn nhu cầu sinh hoạt của con
người và nhu cầu sản suất kinh doanh của toàn xã hộ i. Đối với các doanh
nghiệp này, tiêu thụ là giai đoạn cực kì quan trọng trong mỗ i chu kì kinh
doanh vì nó có tính chất quyết định tới sự thành công hay thất bại của doanh
nghiệp.
Trong quá trình hoạt động kinh doanh, tiêu thụ là nghiệp vụ kinh doanh cơ
bản nhất chi phố i mọi lo ại nghiệp vụ khác. Các chu kì kinh doanh có thể d iễn
ra liên tục, nhịp nhàng khi các doanh nghiệp thực hiện tốt khâu tiêu thụ, đó
cũng là cơ sở tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường.
Nhận thức được tầm quan trọ0ng của tổ chức tiêu thụ hàng hoá nói chung
và hạch toán tiêu thụ nói riêng. Với mong muố n tiếp tục củng cố và nâng cao
hiểu biết về hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác đ ịnh kết quả tiêu thụ.
Đ ược sự giúp đỡ tận tình của Tiến sỹ N guyễn Thị Lời cùng Phòng tài chính
công ty Điện Tử V iễn Thông Quân Đội, em đã chọn đề tài “Hoàn thiện công
tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá
tại Công ty Điện tử Viễn thông Quân đội”.
Luận văn tốt nghiệp của em được trình bày theo ba phần cơ b ản sau:
Phần I: Những vấn đề lí luận cơ bản về hạch toán lưu chuyển hàng
hoá và xác định kết quả tiêu thụ hàng hoá trong các doanh nghiệp kinh
doanh thương mại.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-3-
Phần II: Thực trạng công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định
kết quả tiêu thụ hàng hoá tại Công ty Điện Tử Viễn Thông Quân Độ i.
Phần III: Hoàn thiện công tác hạch toán lưu chuyển hàng hoá và xác định
kết quả tiêu thụ hàng hoá tại Công ty Điện Tử Viễn Thông Quân Đội
(VIETEL).
PHẦN I:
CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HẠCH TOÁN LƯU C HUY ỂN HÀNG
HOÁ VÀ XÁC Đ ỊNH K ẾT QUẢ TIÊU THỤ TRONG CÁC ĐƠN VỊ
KINH DOANH THƯƠNG MẠI.
I. ĐẶ C ĐIỂM VÀ NHIỆM V Ụ HẠCH TOÁN NGHIỆP VỤ LƯU
CHUY ỂN HÀNG HOÁ TRONG CÁC ĐƠN VỊ K INH DOANH
THƯƠNG MẠ I
1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh thương mạ i
Thương mại là khâu trung gian nối liền giữa sản xuất và tiêu dùng.
Thương mại bao gồ m phân phối và lưu thông hàng hoá
Đặc điểm khác biệt cơ bản giữa doanh nghệp kinh doanh thương mại và
doanh nghiệp sản xuất là doanh nghiệp thương mại không trực tiếp tạo ra sản
phẩm, nó đóng vai trò trung gian môi giới cho người sản xuất và người tiêu
dùng. Doanh nghiệp sản xuất là doanh nghiệp trực tiếp tạo ra của cải vật chất
phục vụ cho nhu cầu của xã hội. Doanh ngiệp thương mại thừa hưởng kết quả
của doanh nghiệp sản xuất, vì thế chi phí mà do anh nghiệp thương mại bỏ ra
chỉ bao gồm: giá phải trả cho người bán và các phí bỏ ra đ ể quá trình bán
hàng diễn ra thuận tiện, đ ạt hiệu quả cao.
Đặc điểm về ho ạt động: Hoạt động kinh tế chủ yếu của doanh nghiệp
thương mại là lưu chuyển hàng hoá. Quá trình lưu chuyển hàng hoá thực chất
là quá trình đưa hàng hoá từ nơi sản xuất đến nơi tiêu dùng thông qua hoạt
độ ng mua bán, trao đổi sản phẩm hàng hoá nhằm thoả mãn nhu cầu hàng hoá
của người tiêu dùng.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-4-
Đặc điểm về hàng hoá: Hàng hoá trong kinh doanh thương mại gồm các
loại vật tư, sản phẩm có hình thái vật chất hay không có hình thái vật chất mà
doanh nghiệp mua về để bán.
Đặc điểm về phương thức lưu chuyển hàng hoá: Quá trình lưu chuyển
hàng hoá được thực hiện theo hai phương thức: bán buôn và bán lẻ. Trong đó
bán buôn là phương thức bán hàng cho các đơn vị thương mại, doanh nghiệp
sản xuất...để thực hiện bán ra, hoăc gia công, chế biến bán ra. Đặc điểm của
hàng hoá bán buôn là hàng hoá vẫn nằm trong lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực
tiêu dùng, do đó, giá trị và giá trị sử dụng hàng hoá chưa được thực hiện. Còn
bán lẻ là phương thức bán hàn trực tiếp cho người tiêu dùng ho ặc các tổ chức
đơn vị kinh tế mua về mang tính chất tiêu dùng nộ i bộ.
Đặc điểm về tổ chức kinh doanh: Tổ chức kinh doanh thương mại có thể
theo nhiều mô hình khác nhau như tổ chức bán buôn, bán lẻ, công ty kinh
doanh tổ ng hợp công ty môi giới... Ngoài nhiệm vụ kinh doanh chủ yếu là
mua, bán hàng hoá thì các doanh nghiệp thương m ại còn thực hiện nhiệm vụ
sản xuất, gia công chế biến tạo thêm nguồn hàng và tiến hành các hoạt động
kinh doanh.
Đặc điểm về sự vận đ ộng hàng hoá: Sự vận động hàng hoá trong kinh
doanh thương mại không giố ng nhau, tuỳ thuộc vào nguồn hàng và ngành
hàng khác nhau có sự vận động khác nhau. Do đó, chi phí thu mua và thời
gian lưu chuyển hàng hoá cũng khác nhau giữa các loại hàng.
2. Khái niệm, yêu cầu quản lý hàng hoá và nhiệm vụ hạch toán lưu
chuyển hàng hoá:
2.1. Khái niệm:
Lưu chuyển hàng hoá là quá trình đ ưa hàng hoá từ lĩnh vực sản xuất đ ến
lĩnh vực tiêu dùng thông qua các phương thức mua bán.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-5-
Đối với doanh nghiệp kinh doanh thương mại, hoạt động lưu chuyển hàng
hoá là hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp. Hoạt đ ộng này bao gồ m hai quá
trình mua hàng và bán hàng không qua khâu sản xuất chế biến làm thay đổi
hình thái vật chất của hàng hoá. Tài sản trong kinh doanh thương mại được
vận động theo công thức Tiền – Hàng – Tiền.
Quá trình mua hàng (T-H) là quá trình vận động của vố n kinh doanh từ
hình thái vốn bằng tiền sang hình thái vố n bằng hàng hoá. Quá trình mua
hàng ở doanh nghiệp được coi là hoàn tất khi hàng hoá đã được kiểm nhận
nhập kho hoặc chuyển bán thẳng, doanh nghiệp đ ã thanh toán tiền hàng hoặc
chấp nhận thanh toán.
Quá trình bán hàng (H-T) là quá trình vận động của vố n kinh doanh từ vốn
bằng hàng hoá sang vốn bằng tiền tệ và hình thành kết quả sản xuất kinh
doanh. Quá trình bán hàng được hoàn tất khi hàng hoá đã giao cho người mua
và đã thu tiền hàng hoặc được chấp nhận thanh toán.
Ngoài nhiệm vụ kinh doanh chủ yếu là mua bán hàng hoá ra thì các doanh
nghiệp thương mại có thể thực hiện nhiệm vụ sản xuất, gia công, chế b iến
kèm theo để tạo ra các nguồn hàng và tiến hành các ho ạt động kinh doanh
dịch vụ khác.
Đối với các doanh nghiệp thương mại thì lưu chuyển hàng hoá chiếm tỷ
trọng rất lớn trong hoạt động của doanh nghiệp. Công tác quản lý hàng hoá và
công tác kế toán lưu chuyển hàng hoá có vai trò rất quan trọng trong hoạt
độ ng lưu chuyển hàng hoá và có ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp.
2.2. Yêu cầu quản lý hàng hoá:
Quản lý hàng hoá đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động kinh doanh
thương mại. Quản lý tố t hàng hoá thì có thể tránh rủi ro ảnh hưởng đ ến việc
tiêu thụ hàng hoá cũng như thu nhập của toàn doanh nghiệp. Để quản lý hàng
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-6-
hoá tốt thì doanh nghiệp cần đảm bảo quản lý tố t về các mặt số lương, chất
lượng, giá trị.
Quản lý về m ặt số lượng: đó là việc phản ánh thường xuyên tình hình nhập
xuất hàng hoá về m ặt hiện vật đ ể qua đó thấy được việc thực hiện kế hoạch
mua và tiêu thụ hàng hoá, qua đó cũng phát hiện ra những hàng hoá tồn đọng
lâu ngày tiêu thụ chậm hoặc không tiêu thụ được để có biện pháp giải quyết,
tránh tình trạng ứ đọng vố n.
Quản lý về m ặt chất lượng: để có thể cạnh tranh được trên thị trường hiện
nay thì hàng hoá lúc nào cũng đáp ứng được chất lượng thoã mãn nhu cầu của
người tiêu dùng. Đó là một yêu cầu rất cần thiết của hoạt động kinh doanh
thương mại, do đó, khi mua hàng thì các doanh nghiệp phải lựa chọn nguồn
hàng có tiêu chuẩn cao và phải kiểm nghiệm chất lượng khi mua hàng về
nhập kho. Hàng hoá dự trữ trong kho luôn phải kiểm tra bảo quản tốt tránh
tình trạng hư hỏng, giảm chất lượng làm mất uy tín của doanh nghiệp.
Quản lý về mặt giá trị: đơn vị luôn phải theo dõi giá trị hàng hoá trong
kho, và theo dõi tình hình biến độ ng giá cả trên thị trường để biết được hàng
hoá có giá trị tăng giảm như thế nào để p hản ánh đúng thực tế giá trị hàng hoá
tồn kho.
2.3. Nhiệm vụ hạch toán lưu chuyển hàng hoá:
Trong nền kinh tế thị trường, các đơn vị kinh doanh có thể tồn tại và phát
triển được thì luôn phải bám sát tình hình thị trường đ ể tiến hành hoạt động
kinh doanh của mình có hiệu quả. Đ ể cung cấp thông tin hữu hiệu cho nhà
quản trị ra quyết đ ịnh thì công tác kế toán luôn phải được cập nhật nhanh
chóng, chính xác. Trong doanh nghiệp thương mại thì công tác kế toán lưu
chuyển hàng hoá đóng vai trò rất quan trọng ảnh hưởng tới kết quả kinh
doanh của công ty. Để cung cấp cho các nhà quản trị mộ t cách chính xác, kịp
thời thì công tác kế toán lưu chuyển hàng hoá trong doanh nghiệp phải thực
hiện các nhiệm vụ sau:
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-7-
Phản ánh kịp thời, chính xác tình hình nhập- xuất- tồn kho hàng hoá cả
về số lượng, giá cả, chất lượng, tình hình bảo quản hàng hoá dự trữ. Phản ánh
đầy đủ nghiệp vụ mua, bán hàng hoá.
Q uản lý chặt chẽ tình hình biến độ ng và dự trữ hàng hoá, phát hiện xử
lý kịp thời những hàng hoá giảm chất lượng, giá cả và khó tiêu thụ.
Tổ chức tốt nghiệp vụ hạch toán chi tiết hàng hoá, luôn luôn kiểm tra
tình hình ghi chép ở các kho, quầy hàng. Thực hiện tốt chế đ ộ kiểm tra, đối
chiếu sổ sách ghi chép và kết quả kiểm kê hàng hoá ở các kho và quầy hàng.
Lựa chọ n phương pháp tính giá vố n hàng hoá xuất bán cho phù hợp với
tình hình đ ặc điểm kinh doanh của doanh nghiệp mình để đảm boả đúng chỉ
tiêu lãi gộp hàng hoá.
G hi nhận doanh thu bán hàng đầy đủ và kịp thời phản ánh kết quả mua
bán hàng hoá, tham gia kiểm kê đánh giá lại hàng hoá.
Tính toán chính xác các chi phí liên quan đến quá trình mua bán hàng
hoá, các kho ản giảm trừ doanh thu, các kho ản thanh toán công nợ với nhà
cung cấp và với khách hàng.
X ác định kết quả tiêu thụ và lên báo cáo kết quả kinh doanh của doanh
nghiệp.
II. HẠCH TOÁN NGHIỆP VỤ LƯU CHUY ỂN HÀNG HOÁ:
1. Quá trình mua hàng:
1.1. Các phương thức mua hàng, thanh toán và thủ tục chứng từ:
Doanh nghiệp thương mại có thể mua hàng theo các phương thức sau:
Mua hàng theo phương thức trực tiếp: Theo phương thức này, căn cứ
vào hợp đồng đã ký kết, doanh nghiệp cử nhân viên thu mua hàng hoá mang
giấy uỷ nhiệm nhận hàng đến đơn vị bán hàng để nhận hàng theo quy định
của hợp đồng mua bán hàng hoá, hoặc có thể doanh nghiệp mua trực tiếp tại
các cơ sở sản xuất kinh doanh, tại thị trường. Sau khi hoàn thành thủ tục
chứng từ giao nhận hàng hoá, nhân viên thu mua sẽ vận chuyển hàng hoá
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-8-
bằng phương tiện tự có hoặc thuê ngoài, mọi chi phí vận chuyển thì do doanh
nghiệp chịu.
Mua hàng theo phương thức chuyển hàng : Căn cứ vào hợp đồ ng đã ký
kết hoặc đơn đặt hàng, bên bán chuyển hàng tới cho bên mua theo địa điểm
quy định trước và bên mua sẽ cử nhân viên thu mua đến nhận hàng. Trường
hợp này thì chi phí vận chuyển hàng hoá có thể do bên bán hoặc bên mua chịu
theo thoả thuận của hai bên.
Chứng từ mua hàng hoá có thể kèm theo quá trình mua hàng đó là:
Hoá đơn giá trị gia tăng (bên bán lập)
Hoá đơn bán hàng (bên bán lập)
Bảng kê mua hàng hoá
Phiếu nhập kho
Biên bản kiểm nhận hàng hoá
Phiếu chi, giấy báo nợ, phiếu thanh toán tạm ứng…
1.2. Phương pháp tính giá hàng hoá nhập kho:
Theo quy định, đối với hàng hoá nhập mua trong hoạt động kinh doanh
thương m ại được tính theo phương pháp giá thực tế nhằm đ ảm bảo nguyên tắc
giá phí. Tính giá hàng mua là việc xác định giá ghi sổ của hàng hoá mua vào.
G iá thực tế của hàng hoá mua vào được xác định:
Giá thực tế Giá mua Thuế nhập khẩ u, Giả m Chi phí thu mua
của hàng = của hàng + thuế TTĐB phả i - giá hàng + phát sinh trong quá
hoá mua vào hoá nộp (nếu có) mua trình mua hàng
Giá mua hàng hoá là số tiền mà doanh nghiệp phải trả cho người bán theo
hoá đơn:
Đối với doanh nghiệp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ
thì giá mua của hàng hoá là mua chưa có thuế giá trị gia tăng đầu vào.
Đối với doanh nghiệp nộp thuế giá trị gia tang theo phương pháp trực tiếp
và đối với những hàng hoá không thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng thì
giá mua hàng hoá bao gồm cả thuế giá trị gia tăng đ ầu vào.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn Bắc
-9-
Ngoài ra, đối với trường hợp hàng hoá mua vào trước khi bán cần phải gia
công chế b iến thì giá mua hàng hoá bao gồ m toàn bộ cho phí phát sinh trong
quá trình đó.
Giảm giá hàng bán là số tiền mà người bán giảm cho người mua. Khoản
này sẽ ghi giảm giá mua hàng hoá. Giảm giá hàng mua bao gồm: giảm giá đặc
biệt, bớt giá và hồi khấu.
Chi phí thu mua hàng hoá là chi phí phát sinh liên quan đến việc thu mua
hàng hoá như chi phí vận chuyển, bôc dỡ, hao hụt trong định mức...
1.3. Kế toán chi tiết hàng hoá:
Kế toán chi tiết hàng hoá được thực hiện chi tiết đối với các loại hàng hoá
lưu chuyển qua kho cả về chỉ tiêu giá trị lẫn hiện vật. Đây là công tác quản lý
hàng hoá cần có ở các doanh nghiệp. Hạch toán nhập- xuất- tồn hàng hoá phải
được phản ánh theo giá thực tế.
Việc hạch toán chi tiết hàng tồ n kho phải được thực hiện hàng ngày ở từng
kho và từng loại vật tư, hàng hoá. Cuối tháng, phải tổng hợp số liệu để xác
định giá vốn của hàng tiêu thụ.
Hiện nay các doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong ba phương pháp ghi
chi tiết hàng hoá đó là: phương pháp thẻ song song, phương pháp sổ đối chiếu
luân chuyển, phương pháp sổ số dư.
1.3.1. Phương pháp thẻ song song:
Ở kho: Thủ kho sử dụng thẻ kho để ghi chép hàng hoá nhập - xuất- tồn về
mặt số lượng. Hàng ngay, căn cứ vào chứng từ nhập- xuất kho thủ kho ghi
chép số lượng thực nhập, thực xuất vào các thẻ kho có liên quan và sau mỗi
nghiệp vụ nhập, xuất hoặc cuố i ngày thủ kho tính ra số tồn kho của từng loại
hàng hoá trên thẻ kho.
Ở phòng kế toán: K ế toán sử dụng sổ chi tiết vật liệu để ghi chép tình hình
nhập- xuất- tồn từng loại hàng hoá cả về mặt số lượng lẫn giá trị. Định kỳ 3
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 10 -
Bắc
đến 5 ngày, khi nhận được chứng từ nhập, xuất hàng hoá do thủ kho gửi lên,
nhân viên kế toán tiến hành kiểm tra và ghi vào sổ chi tiết hàng hoá. Hàng
tháng, căn cứ vào sổ chi tiết hàng hoá, kế toán vào bảng tổng hợp nhập - xuất-
tồn hàng hoá. Số tồn trên sổ chi tiết phải khớp với số tồ n trên thẻ kho.
Ưu điểm:
Đ ơn giản, d ễ hiểu, d ễ làm và dễ đối chiếu
Cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời cho nhà quản lý cả về hiện
vật lẫn giá trị.
V ận d ụng vào máy vi tính việc hạch toán chi tiết hàng hoá.
N hược điểm:
G hi chép trùng lắp giữa kho và phòng kế toán, không thích hợp với
doanh nghiệp sử dụng nhiều loại hàng hoá.
N ếu sử dụng quá nhiều hàng hoá không ghi chép bằng tay mà phải sử
dụng b ằng máy.
Chứng từ nhập
Bảng tổng
Sổ chi tiết
Thẻ kho hợp nhập
hàng hoá
- xuất- tồn
Phiếu xuất kho
Sơ đồ 1: Sơ đồ hạch toán chi tiết hàng hoá theo phương pháp thẻ song song.
1.3.2. Phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển:
Ở kho: thủ kho vẫn mở Thẻ kho để theo dõi số lượng hàng hoá nhập, xuất
giố ng như ở p hương pháp thẻ song song.
Ở phòng kế toán: căn cứ vào chứng từ nhập, xuất hàng hoá kế toán ghi vào
Bảng kê nhập, Bảng kê xuất sau đó tập hợp số liệu trên các bảng này kế toán
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 11 -
Bắc
ghi vào sổ đối chiếu luân chuyển. Cuối tháng, kế toán đố i chiếu số lượng trên
sổ đố i chiếu luân chuyển với thẻ kho và thủ kho lấy số tiền của từng loại hàng
hoá đối chiếu với kế toán tổng hợp.
Ưu điểm:
Tránh được việc ghi trùng lắp giữa kho và phòng kế toán
Cung cấp được thông tin cả về hiện vật và giá trị cho người quản lý
N hược điểm: Công việc kế toán thường dồn vào cuố i tháng nên việc
lên báo cáo kế toán chậm.
Bảng kê nhập
Chứng từ nhập
Sổ đối
Thẻ
chiếu
kho
luân
Bảng kê xuất
Chứng từ xuất
Sơ đồ 2: Sơ đồ hạch toán chi tiết hàng hoá theo phương pháp sổ đối chiếu
luân chuyển.
1.3.3. Phương pháp sổ số dư:
Phương pháp này áp dụng cho doanh nghiệp dùng tỷ giá hạch toán để
hạch toán giá trị hàng hoá nhập, xuất, tồn.
Ở kho: Thủ kho vẫn sử dụng thẻ kho đ ể ghi chép hàng hoá nhập, xuất, tồn
về số lượng. Cuối tháng, căn cứ vào số lượng hàng hoá tồn ghi trên thẻ kho
thủ kho tiến hành vào sổ số dư. Sổ số dư do phòng kế toán lập và cuối tháng
gửi cho thủ kho để ghi sổ .
Định kỳ, thủ kho phân loại chứng từ nhập, xuất hàng hoá đ ể lập phiếu giao
nhận chứng từ và chuyển giao cho phòng kế toán kèm theo các chứng từ
nhập, xuất.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 12 -
Bắc
Ở phòng kế toán: Nhân viên kế toán có trách nhiệm theo định kỳ từ 3 đến
5 ngày xuống kho để kiểm tra, hướng dẫn thủ kho ghi chép và xem xét việc
phân lo ại chứng từ. Kế toán thu nhận phiếu giao nhận chứng từ và các chứng
từ nhập, xuất kho có liên quan. Căn cứ vào chứng từ nhập, xuất kế toán phải
đố i chiếu vào các chứng từ có liên quan sau đó căn cứ vào giá hạch toán mà
công ty đang sử d ụng để ghi số tiền vào phiếu giao nhận chứng từ. Từ phiếu
giao nhận chứng từ, kế toán tiến hành ghi vào bảng luỹ kế nhập, xuất, tồn
hàng hoá. Bảng này được m ở riêng cho từng kho mỗi danh điểm hàng hoá
được ghi trên một dòng riêng. Cuối thàng, kế toán phải tổng hợp số tiền nhập,
xuất trong tháng và tính ra số dư cuối tháng cho từng loại hàng hoá trên bảng
luỹ kế. Số dư trên b ảng luỹ kế sẽ đ ược đối chiếu với sổ số dư của thẻ kho.
Ưu điểm:
Tránh được việc ghi chép trùng lắp giữa kho và phòng kế toán
Cung cấp thông tin thường xuyến giá trị hàng hoá nhập, xuất, tồn
N hược điểm: Nếu có nhầm lẫn, sai sót khó phát hiện ra. Công tác này
đòi hỏi nhân viên kế toán và thủ kho phải có trình độ chuyển môn cao.
Phiếu giao nhận chứng từ
Phiếu nhập kho
nhập
Bảng luỹ kế N- X- T
Sổ số dư
Thẻ kho
Phiếu giao nhận chứng từ xuất
Phiếu xuất kho
Sơ đồ 3: H ạch toán chi tiết hàng hoá theo phương pháp sổ số dư
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 13 -
Bắc
1.4. Hạ ch toán tổng hợp mộ t số nghiệp vụ mua hàng chủ yếu:
1.4. Theo phương pháp kê khai thường xuyên
Tài khoản sử dụng:
TK 156 “Hàng hoá”: tài khoản này dùng đ ể phản ánh giá trị hiện có và tình
hình tăng, giảm theo giá thực tế của các loại hàng hoá của doanh nghiệp, bao
gồ m hàng hoá tại các kho hàng, quầy hàng.
TK 156 chi tiết thành 2 tài khoản cấp 2:
TK 1561 “Giá mua hàng hoá”: phản ánh giá trị mua thực tế của hàng hoá
tại kho.
TK 1562 “Chi phí thu mua hàng hoá”: phản ánh chi phí thu mua hàng hoá.
TK 151 “Hàng mua đang đi đường”: phản ánh hàng hoá, vật tư của doanh
nghiệp cuố i kỳ vẫn đang trên đường đi.
Ngoài các tài khoản trên, trong quá trình hạch toán ở giai đo ạn mua hàng
kế toán còn sử dụng các tài khoản có liên quan như: TK 111, 112, 133, 331...
Phương pháp hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp
tính thuế giá trị g ia tăng theo phương pháp khấu trừ:
Quá trình hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp thương
mại tính thuế theo phương pháp khấu trừ được khái quát ở sơ đồ sau:
TK 111, 112, 141, 331 TK 156, 157, 632 TK 111,112, 331
Mua hàng hoá nh ập kho gửi Giảm giá hàng mua
bán
Trả lại hàng, chiết kh ấu
TK 151 thương mại
TK 133
Nhập
HH mua đi h àng
đường
Thuế GTGT
K hoa kế toán Thuế GTGT hàng mua Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 14 -
Bắc
Sơ đồ 4: hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp tính thuế giá
trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ:
Phương pháp hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp
tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp hay đối với mặt hàng không chịu
thuế G TGT:
Hạch toán mua hàng trong các doanh nghiệp này, về nguyên tắc cũng
tương tự như các doanh nghiệp chịu thuế G TGT theo phương pháp khấu trừ,
chỉ khác, trong giá mua hàng hoá còn bao gồm cả thuế GTGT
1.4. Hạch toán nghiệp vụ mua hàng theo phương pháp kiểm kê định kỳ:
Phương pháp kiểm kê định kỳ là phương pháp căn cứ vào kết quả kiểm kê
thực tế để phản ánh giá trị tồn kho cuối kỳ của vật tư, hàng hoá trên sổ kế toán
tổng hợp và từ đó tính ra giá trị hàng hoá, vật tư xuất dùng trong kỳ theo công
thức:
Trị giá vốn Trị g iá vố n Trị g iá vốn
Trị g iá vố n thực
thực tế của thực tế của thực tế của
= + - tế của hàng hoá
hàng hoá xuất hàng hoá còn hàng hoá tăng
còn lại cuối kỳ
trong kỳ lại đầu kỳ thêm trong kỳ
Tài khoản sử dụng:
TK 611 “Mua hàng”
Ngoài ra, trong quá trình hạch toán kế toán còn sử dụng các tài khoản
khác như: 156, 157, 151, 111, 112, 331, 133...
Phương pháp hạch toán mua hàng hoá trong các doanh nghiệp tính
thuế G TGT theo phương pháp khấu trừ:
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 15 -
Bắc
Quá trình hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp thương
mại sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ và tính thuế theo phương pháp
khấu trừ được khái quát ở sơ đồ sau:
TK 111,112, 141, 331 TK 133 TK 632
Thuế GTGT
TK 6112
Hàng hoá mua trong kỳ Kết chuyển giá v ốn hàng
bán
TK 111,112,331
TK 156,157, 632
Các kho ản giảm giá, trả lại
Kết chuyển hàng hoá tồn đầu hàng mua, chiết khấu…
kỳ
Hàng hoá tồn cuối kỳ kết
chuy ển
Sơ đồ 5: Hạch toán một số nghiệp vụ chủ yếu quá trình mua hàng ở các
doanh nghiệp sử dụng phương pháp kiểm kê định kỳ và tính thuế theo
phương pháp khấu trừ.
Phương pháp hạch toán nghiệp vụ mua hàng trong các doanh nghiệp
tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp hay đối với mặt hàng không chịu
thuế G TGT:
Hạch toán mua hàng trong các doanh nghiệp này, về nguyên tắc cũng
tương tự như các doanh nghiệp chịu thuế G TGT theo phương pháp khấu trừ,
chỉ khác, trong giá mua hàng hoá còn bao gồm cả thuế GTGT.
2. Quá trình tiêu thụ hàng hoá:
2.1. Các phương thức tiêu thụ hàng hoá, phương thức thanh toán và thủ
tục chứng từ:
Bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp thương mại. Thông qua bán hàng giá trị và giá trị sử d ụng của
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 16 -
Bắc
hàng hoá được thực hiện, vốn của doanh nghiệp thương mại được chuyển từ
hình thái hiện vật sang hình thái giá trị. Doanh nghiệp thu hồi được vốn bỏ ra
bù đắp chi phí và có nguồn tích luỹ để mở rộng ho ạt độ ng kinh doanh.
Các doanh nghiệp thương m ại có thể sử dụng các phương thức bán hàng
sau:
Phương thức bán buôn: là phương thức bán hàng cho các đơn vị sản
xuất, các đơn vị thương mại... để tiếp tục bán ra hoặc đưa vào sản xuất, gia
công, chế biến tạo ra sản phẩm để bán ra. Đặc điểm của phương thức bán
hàng này là hàng hoá vẫn nằm trong lĩnh vực lưu thông chứ chưa đưa vào
trạng thái tiêu dùng. Hàng hoá bán ra thường với khối lượng lớn và có nhiều
hình thức thanh toán. Trong bán buôn thường bao gồm 2 kiểu:
Bán buôn qua kho: là phương thức bán buôn hàng hoá trong đó hàng
hoá được xuất kho bảo quản của doanh nghiệp. Bán buôn qua kho được thể
hiện dưới hai hình thức:
Bán buôn qua kho theo hình thức giao trực tiếp: theo hình thức này,
bên mua cử nhân viên mua hàng đến kho của doanh nghiệp để nhận hàng. Sau
khi tiến hành xong thủ tục xuất kho, bên mua ký nhận vào chứng từ và coi
như hàng hoá được tiêu thụ.
Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng: dựa vào hợp đồng đã
ký kết bên bán hàng sẽ đưa hàng tới địa điểm giao hàng theo quy định, bên
mua sẽ cử nhân viên tới địa điểm giao hàng để nhận hàng. Khi bên mua ký
vào chứng từ giao nhận hàng hoá thì coi như hàng hoá đã đ ược tiêu thụ. Chi
phí vận chuyển hàng hoá có thể do bên bán hoặc bên mua chịu tuỳ theo sự
thoả thuận của hai bên.
Bán buôn vận chuyển thẳng : là phương thức mà hàng hoá mua về
không nhập kho mà doanh nghiệp chuyển thẳng đến cho bên mua. Đây là
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 17 -
Bắc
phương thức bán hàng tiết kiệm vì nó giảm được chi phí lưu thông và tăng
nhanh sự vận động của hàng hoá. Bán buôn vận chuyển thẳng có 2 hình thức:
Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán: theo hình thức
này, doanh nghiệp vừa tiến hành thanh toán với bên cung cấp hàng hoá và bên
mua hàng. Nghĩa là đồng thời phát sinh 2 nghiệp vụ mua hàng và bán hàng.
Bán buôn vận chuyển thẳng có tham gia thanh toán có 2 kiểu:
Giao tay ba: nghĩa là bên mua cử người đến nhận hàng trực tiếp tại nơi
cung cấp. Sau khi ký nhận đã giao hàng hoá thì hàng hoá được coi như đã tiêu
thụ.
Gửi hàng: doanh nghiệp sẽ chuyển hàng đến nơi quy định cho bên mua, và
hàng hoá được coi là tiêu thụ khi bên mua chấp nhận thanh toán
Bán buôn vận chuyển thẳng không tham gia thanh toán: doanh nghiệp
chỉ là bên trung gian giữa bên cung cấp và bên mua. Trong trường hợp này tại
đơn vị không phát sinh nghiệp vụ mua bán hàng hoá. Tuỳ theo điều kiện ký
kết hợp đồ ng mà đơn vị được hưởng khoản tiền hoa hồng do bên cung cấp
ho ặc bên mua trả.
Phương thức bán lẻ: là hình thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu
dùng hoặc các tổ chức kinh tế mua để tiêu dùng nô ị bộ không mang tính chất
hinh doanh. Bán lẻ hàng hoá là giai đoạn vận độ ng cuối cùng của hàng từ nơi
sản xuất đ ến nơi tiêu dùng. Bán lẻ hàng hoá thường bán đơn chiếc hoặc khối
lượng nhỏ, giá bán thưởng ổ n định và thường thanh toán ngay bằng tiền mặt.
Bán lẻ thường có các hình thức sau:
Bán lẻ thu tiền tập trung: là hình thức bán hàng mà nghiệp vụ thu tiền
và giao hàng tách rời nhau. Mỗi quầy hàng có một nhân viên thu tiền riêng
lamg nhiệm vụ thu tiền của khách, viết hoá đơn cho khách hàng đến nhận
hàng ở quầy hàng do nhân viên giao hàng. Cuối ca, nhân viên thu tiền sẽ làm
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 18 -
Bắc
giấy nộp tiền và nộp tiền hàng cho thủ q uỹ. Còn nhân viên giao hàng xác định
số lượng hàng b án trong ca để lập báo cáo bán hàng.
Hình thức bán lẻ thu tiền trực tiếp: nhân viên bán hàng sẽ thu tiền trực
tiếp và giao cho khách hàng. Hết ca, nhân viên bán hàng sẽ nộp tiền bán hàng
cho thủ quỹ và kiểm kê hàng hoá và lên báo cáo bán hàng.
Hình thức bán lẻ tự phục vụ: là hình thức mà khách hàng tự chọn lấy
hàng hoá và mang đến bàn tính tiền để thanh toán tiền hàng. Nhân viên bán
hàng sẽ kiểm hàng và tính tiền cho khách hàng.
Hình thức bán trả góp : là hình thức mà người mua có thể thanh toán
tiền hàng nhiều lần. Ngoài số tiền bán hàng mà doanh nghiệp thu được theo
giá bán thông thường thì doanh nghiệp còn thu được một kho ản lãi do trả
chậm.
Bán hàng tự động : là hình thức bán lẻ hàng hoá mà trong đó các doanh
nghiệp thương mại sử dụng các máy bán hàng tự độ ng chuyên dùng cho một
ho ặc vài loại hàng hoá nào đó đặt ở các nơi công cộng. Khách hàng sau khi
mua hàng bỏ tiền vào máy, máy sẽ tự động đẩy hàng ra cho khách hàng.
Phương thức bán hàng đại lý hay ký gửi hàng hoá: là phương thức
bán hàng mà trong đó doanh nghiệp giao hàng cho cơ sở đại lý, ký gửi sẽ trực
tiếp bán hàng. Bên nhận đại lý sẽ trực tiếp bán hàng, thanh toán tiền hàng và
được hưởng hoa hồng đại lý bán. Số hàng gửi đại lý, ký gửi vẫn thuộc quyền
sở hữu của các doanh nghiệp thương m ại. Số hàng này được coi là tiêu thụ
khi doanh nghiệp nhận được thông báo chấp nhận thanh toán.
2.2. Phạm vi và thời điểm xác định hàng bán:
Phạm vi bán hàng hoá: đối với doanh nghiệp thương mại thì hàng hoá
được coi là tiêu thụ và được ghi nhận doanh thu bán hàng phải đ ảm bảo các
điều kiện sau:
Hàng hoá phải thông qua quá trình mua, bán và thanh toán theo một
phương thức nhất định.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 19 -
Bắc
Doanh nghiệp sẽ mất quyền sở hữu hàng hoá và thu được tiền hàng hay
mộ t loại hàng hoá khác hoặc được người mua chấp nhận thanh toán.
H àng hoá bán ra phải là hàng hoá mà doanh nghiệp mua vào với mục đích
bán ra hoặc gia công chế biến để bán.
Ngoài ra, hàng hoá vẫn có thể được coi là bán trong trường hợp hàng xuất
để đổi lấy hàng, xuất để trả lương thưởng cho cán bộ công nhân viên, xuất
làm quà tặng, chào hàng, quảng cáo, xuất tiêu dùng nội bộ, phục vụ cho hoạt
độ ng kinh doanh của doanh nghiệp, hàng hoá hao hụt tổn thất trong khâu
bán...
Thời điểm xác đ ịnh hàng bán chính là thời điểm được ghi nhận doanh thu:
Bán buôn qua kho, bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức giao hàng
trực tiếp thì thời điểm được ghi nhận doanh thu chính là thời điểm đại diện
bên mua ký nhận hàng hoá và thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận thanh
toán.
Bán buôn qua kho, bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức chuyển
hàng: thời điểm ghi nhận doanh thu là thời điểm nhân viên bên mua ký nhận
đủ hàng và chấp nhận thanh toán.
Bán lẻ hàng hoá: là thời điểm nhận báo cáo bán hàng của nhân viên.
Bán hàng gửi đại lý, ký gửi: là thời điểm các cơ sở nhận đ ại lý, ký gửi
thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận thanh toán hoặc gửi thông báo hàng đã
bán được.
2.3. Phương pháp xác đ ịnh giá vốn:
Để hạch toán, cũng như xác đ ịnh kết quả tiêu thụ hàng hoá kế toán cần
phải xác định phương pháp tính giá vố n hàng hoá tiêu thụ trong kỳ.Việc xác
định phương pháp tính giá vốn hàng hoá tiêu thụ ở doanh nghiệp phải tôn
trọng nguyên tắc nhất quán trong kế toán, tức là phải sử d ụng phương pháp
thố ng nhất trong niên độ kế toán.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn
Luận văn tốt nghiệp Nguyễn Văn
- 20 -
Bắc
Giá mua của hàng hoá tiêu thụ xuất kho được tính theo một trong các
phương pháp sau đ ây:
Phương pháp giá thực tế đích danh: khi áp dụng phương pháp này thì
giá mua hàng hoá phải được theo dõi từng lô, từng loại hàng và theo dõi từ
khâu mua đến khâu bán, do đó hàng hoá xuất bán thuộc lô nào thì giá vốn
hàng bán chính là giá mua của hàng hoá đó.
Phương pháp bình quân gia quyền:
Phương pháp bình quân cả kỳ dự trữ: là phương pháp tính được giá
vố n của hàng hoá xuất bán ngày cuối kỳ nên cơ sở tính giá bình quân cả kỳ
kinh doanh:
Giá bình Giá thực tế của hàng tồn Giá thực tế của hàng nhập
+
quân gia đầ u k ỳ trong kỳ
=
quyền Số lượng hàng tồn đầ u kỳ + Số lượng hàng nhập trong k ỳ
Phương pháp bình quân sau mỗ i lần nhập : theo phương pháp này, trị
giá vốn của hàng hoá xuất tính theo giá bình quân của lần nhập trước đó với
nghiệp vụ xuất. Như vậy sau mỗi lần nhập kho phải tính lại giá bình quân của
đơn vị hàng hoá trong kho làm cơ sở để tính giá hàng hoá xuất kho cho lần
nhập sau đó.
Phương pháp giá bình quân kỳ trước: đ ể tính giá vốn hàng hoá xuất
trong kỳ ta lấy số lượng hàng hoá thực tế xuất bán trong kỳ nhân với đơn giá
bình quân cuối kỳ trước.
Phương pháp giá thực tế nhập trước, xuất trước: là phương pháp
được dựa trên giả định là hàng hoá được nhập trước thì sẽ tiêu thụ trước. Do
đó hàng tồn cuối kỳ là những hàng hoá nhập sau. Vì vậy, giá vốn hàng hoá
xuất kho trong kỳ được tính theo giá của hàng hoá nhập trước.
K hoa kế toán Trường Đại học Kinh tế Quốc dõn