Luận văn đề tài: “Một số vấn đề về phương pháp tính và hạch toán thuế GTGT ở các doanh nghiệp”.
Đối với các doanh nghiệp, trong công tác hạch toán kế toán nói riêng, việc áp dụng Luật thuế mới đã dẫn đến những thay đổi đáng kể trong hầu hết các phần hành của công tác kế toán. Sẽ không ít vấn đề nảy sinh trong quá trình thực hiện và hoàn thiện về cách tính và hạch toán thuế GTGT
lêi nãi ®Çu
Tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr -
êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. NÒn kinh tÕ cña níc ta kh«ng ngõng
ph¸t triÓn. Trong sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nµy c¸c doanh nghiÖp trong
nÒn kinh tÕ kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr êng mµ cßn chÞu sù t¸c ®éng, ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña
Nhµ níc.
Mét c«ng cô quan träng gióp Nhµ níc thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt,
qu¶n lý cña m×nh ®ã lµ thuÕ. Trong bíc chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ,
c¸c s¾c thuÕ hiÖn t¹i tá ra kh«ng cßn phï hîp vµ cïng víi xu thÕ hoµ
nhËp khu vùc vµ quèc tÕ cÇn cã nh÷ng s¾c thuÕ phï hîp. Do ®ã trong
ch¬ng tr×nh c«ng t¸c c¶i c¸ch thuÕ bíc hai (1998-2000) Bé Tµi chÝnh ®·
®a ra c¸c lo¹i thuÕ míi thay thÕ c¸c s¾c thuÕ kh«ng cßn phï hîp vµ ®a
thªm c¸c lo¹i thuÕ míi ph¸t sinh mµ Nhµ níc cÇn ph¶i thu.
Mét trong nh÷ng bíc c¶i c¸ch nµy ®ã lµ thuÕ doanh thu ®îc thay thÕ
b»ng thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) mµ Quèc héi ®· th«ng qua cã hiÖu lùc
thi hµnh tõ ngµy 1-1-1999.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp, trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi riªng,
viÖc ¸p dông LuËt thuÕ míi ®· dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ trong
hÇu hÕt c¸c phÇn hµnh cña c«ng t¸c kÕ to¸n. SÏ kh«ng Ýt vÊn ®Ò n¶y
sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn vÒ c¸ch tÝnh vµ h¹ch to¸n
thuÕ GTGT. ChÝnh v× vËy mµ em chän ®Ò tµi:
“ Mét sè vÊn ®Ò vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh
vµ h¹ch to¸n thuÕ GTGT ë c¸c doanh nghiÖp ”.
Néi dung bµi viÕt bao gåm:
PhÇn I : Lý luËn chung vÒ thuÕ vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
1
PhÇn II : Mét sè ý kiÕn hoµn thiÖn vÒ ph ¬ng ph¸p tÝnh vµ h¹ch to¸n
thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c« gi¸o vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong
khoa ®· nhiÖt t×nh híng dÉn gióp em hoµn thµnh bµi viÕt nµy.
2
phÇn I
Lý luËn chung vÒ thuÕ vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
I- / Thùc tr¹ng cña hÖ thèng thuÕ níc ta:
1-/ Vai trß cña thuÕ vµ thùc tr¹ng hÖ thèng thuÕ níc ta:
a-/ ThuÕ vµ vai trß cña thuÕ:
ThuÕ ®îc xem nh lµ mét nguyªn tè ®Æc biÖt cã ý nghÜa x· héi, kinh
tÕ, chÝnh trÞ, lÞch sö vµ lµ “c«ng cô” ®éng viªn cã tÝnh chÊt b¾t buéc,
®îc quy ®Þnh b»ng luËt vµ kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp.
§Ó ®¶m b¶o cho c¸c nhu cÇu chi tiªu cho c¸c môc ®Ých ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia th× thuÕ lµ nguån thu Ng©n s¸ch chñ
yÕu. ë níc ta hiÖn nay vµ trong nh÷ng n¨m sau nµy, thuÕ ph¶i tiÕp tôc
trë thµnh c«ng cô tµi chÝnh quan träng gióp Nhµ níc ®iÒu hµnh qu¶n lý
®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr êng ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n.
Ngoµi ra chÝnh s¸ch thuÕ cßn lµ mét bé phËn cña chÝnh s¸ch tµi
chÝnh quèc gia, cã tÇm quan träng ®Æc biÖt v× nã mang tÝnh chÊt
chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi tæng hîp. Mét chÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n vµ
thèng nhÊt sÏ tõng bíc ®¶m b¶o sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ, gãp phÇn x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh
nghÒ, gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng, gi÷a thÞ tr êng trong níc vµ ngoµi níc, tham
gia cã hiÖu qu¶ vµo sù ph©n c«ng vµ hiÖp t¸c lao ®éng quèc tÕ. ChÝnh
s¸ch thuÕ kh«ng chØ liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®Çu t vµ
tiÕt kiÖm cña x· héi mµ nã cßn liªn quan chÆt chÏ ®Õn viÖc gi¶i quyÕt
lîi Ých gi÷a ba chñ thÓ: Nhµ níc, doanh nghiÖp vµ tõng ngêi d©n. MÆt
kh¸c, chÝnh s¸ch thuÕ cßn lµm bËt dËy mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc,
®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, b¶o ®¶m sù t¨ng
tr ëng kinh tÕ cho ®Êt níc.
b-/ Thùc tr¹ng cña hÖ thèng thuÕ níc ta:
3
HÖ thèng thuÕ níc ta ®· ®îc c¶i c¸ch c¬ b¶n tõ cuèi n¨m 1990, c¸c
LuËt vµ Ph¸p lÖnh thuÕ míi ®· lÇn lît ®îc ban hµnh vµ tõng bíc ®îc thùc
hiÖn ®· cã t¸c dông ®iÒu tiÕt m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ thÞ tr êng ®ang ph¸t
triÓn, nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµ t¹o ra
nh÷ng tiÒn ®Ò cho viÖc tiÕp tôc c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc
ta.
Nh÷ng lo¹i thuÕ chÝnh chia lµm ba nhãm: C¸c lo¹i thuÕ ®¸nh vµo
thu nhËp hay cßn gäi lµ thuÕ trùc tiÕp, c¸c lo¹i ®¸nh vµo hµng tiªu dïng
hay thuÕ gi¸n tiÕp, c¸c lo¹i thuÕ ®¸nh vµo tµi s¶n hay thuÕ cña c¶i, ¸p
dông thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Bao gåm c¸c LuËt vµ Ph¸p
lÖnh thuÕ nh:
LuËt thuÕ doanh thu; LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt; LuËt thuÕ xuÊt,
nhËp khÈu; LuËt thuÕ lîi tøc; LuËt thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; LuËt
thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt; Ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp; Ph¸p lÖnh
thuÕ tµi nguyªn; Ph¸p lÖnh thuÕ nhµ ®Êt.
Vµ mét lo¹t c¸c lo¹i thuÕ kh¸c nh thuÕ m«n bµi, thuÕ s¸t sinh, thuÕ
chuyÓn lîi nhuËn ra níc ngoµi, lÖ phÝ mang s¾c thuÕ nh lÖ phÝ tr íc b¹,
lÖ phÝ bay qua bÇu trêi, lÖ phÝ giao th«ng nh phÝ cÇu, phµ,...
ë níc ta thêi kú bao cÊp, thuÕ th êng chØ míi b¶o ®¶m ®îc kho¶ng
50-60% tæng sè thu cña Ng©n s¸ch Nhµ níc, lóc ®ã cßn ph¶i dùa vµo
viÖn trî, vay nî. §Õn nay nguån thu tõ níc ngoµi, nhÊt lµ c¸c kho¶n viÖn
trî cho kh«ng ®· gi¶m nhiÒu. Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· chuyÓn dÇn
sang c¬ chÕ cã vay cã tr¶, c¶ hai bªn cïng cã lîi. ThuÕ ®· chiÕm kho¶ng
80-90% tæng sè thu Ng©n s¸ch Nhµ níc, ®¸p øng ®îc nhu cÇu chi tiªu th -
êng xuyªn cña Nhµ níc, gi¶m tØ lÖ béi chi, gãp phÇn h¹n chÕ vµ ®Èy lïi
l¹m ph¸t, bíc ®Çu ®· æn ®Þnh ®îc gi¸ c¶ vµ tiÒn tÖ vµ ®· cã phÇn tÝch
luü cho nhu cÇu x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ tr¶ nî,... C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc
cña hÖ thèng thuÕ kh«ng chØ thÓ hiÖn trong tæng thu ng©n s¸ch mµ nã
cßn ®îc thÓ hiÖn qua c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi kh¸c.
4
Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã, hÖ thèng thuÕ míi trong qu¸ tr×nh kiÓm
nghiÖm trong thùc tÕ nh÷ng n¨m qua còng ®· béc lé mét sè mÆt tån t¹i
®ã lµ: c¸c s¾c thuÕ trong hÖ thèng ®îc thiÕt kÕ t¸ch rêi, cha g¾n bã hç
trî lÉn nhau nªn kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông ®ång bé cña hÖ thèng thuÕ.
MÆt kh¸c c¬ cÊu thuÕ suÊt th êng phøc t¹p, cã nhiÒu thuÕ suÊt kh¸c
nhau, trong khi ®ã néi dung cña luËt thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn l¹i
kh«ng quy ®Þnh râ rµng, cô thÓ. §Æc biÖt víi thuÕ xuÊt khÈu, nhËp
khÈu th× biÓu thuÕ cßn qu¸ nhiÒu mÆt hµng vµ thuÕ suÊt kh¸c nhau.
Do ®ã cã thÓ thÊy hÖ thèng thuÕ cña ta vÉn cßn phøc t¹p, cha phï hîp
víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý thuÕ, cha t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c doanh nghiÖp yªn t©m ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngoµi ra, chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh cßn cha bao qu¸t ®îc hÕt c¸c
®èi t îng thu vµ nguån thu, vÒ c¬ b¶n vÉn cha kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng
thu chång chÐo, trïng l¾p ë c¸c kh©u (thÓ hiÖn râ ë thuÕ doanh thu),
cßn cha c«ng b»ng; ph©n biÖt gi÷a kinh tÕ quèc doanh vµ ngoµi quèc
doanh, gi÷a ®Çu t trong níc vµ ®Çu t níc ngoµi vµ cßn cha phï hîp víi
t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ®· vµ ®ang biÕn ®æi hiÖn nay.
Do ®ã, viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ cña Nhµ níc ta lµ
cÇn thiÕt, viÖc thay ®æi thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cho thuÕ doanh thu
®iÓm mèc ®¸nh dÊu (®îc thùc hiÖn tõ ngµy 1-1-1999) lµ mét bíc ngoÆt
lín cho qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn nµy.
2-/ Sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông thuÕ GTGT ë ViÖt Nam:
Trong hÖ thèng thuÕ níc ta, lo¹i thuÕ gi¸n tiÕp quan träng nhÊt lµ
thuÕ doanh thu víi tæng thu t ¬ng øng kho¶ng 3-4% GDP mçi n¨m. Nhng
thuÕ doanh thu lµ mét lo¹i thuÕ phøc t¹p, cã nhiÒu møc thuÕ suÊt kh¸c
nhau vµ biÓu hiÖn trong kho¶ng réng trªn c¬ së gi¸ bao gåm c¶ thuÓ
(trong ®ã cã c¶ thuÕ nhËp khÈu). Do ®ã nã cã mét sè tån t¹i sau:
5
Thø nhÊt , diÖn thu thuÕ bÞ thu hÑp vµ ®¸nh thuÕ doanh thu víi
nhiÒu møc thuÕ suÊt tuú theo nguån doanh thu lµ mét viÖc kh«ng thÓ
thùc hiÖn ®îc, v× thÕ c¸n bé thu thuÕ ph¶i dùa vµo kinh nghiÖm ®Ó x¸c
®Þnh møc thuÕ dÉn tíi hiÖn t îng th ¬ng lîng thuÕ gi÷a c¸n bé thuÕ vµ
®èi t îng nép thuÕ, khã tr¸nh khái tiªu cùc.
Thø hai , c¬ chÕ thuÕ nµy ®ßi hái lu tr÷ hå s¬ ®Çy ®ñ, ®©y lµ mét
vÊn ®Ò khã kh¨n víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Thø ba, v× thuÕ chång chÐo nhiÒu khi t¹o kh¶ n¨ng cho ngêi s¶n xuÊt
tiÕn hµnh liªn kÕt ngang däc ®Ó tr¸nh mét sè kh©u chÞu thuÕ, g©y ra
hiÖn t îng trèn thuÕ.
Thø t , thuÕ doanh thu trªn thùc tÕ hÇu nh kh«ng thÓ lo¹i bá hoµn
toµn yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ hµng xuÊt khÈu nÒn trong khuyÕn
khÝch xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, vÒ nhËp khÈu, thuÕ doanh thu kh«ng ®îc
thu ngay khi hµng nhËp vµo cöa khÈu cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng thÊt thu
thuÕ, nhÊt lµ ®èi víi c«ng ty t nh©n.
Nh÷ng tån t¹i cña thuÕ doanh thu cã thÓ ®îc gi¶i quyÕt c¨n b¶n b»ng
thuÕ GTGT.
ThuÕ GTGT lµ thuÕ ®¸nh trªn gi¸ tù t¨ng thªm, tøc lµ ®¸nh trªn gi¸
trÞ chªnh lÖch gi÷a c¸c kho¶n b¸n ra cña mét doanh nghiÖp víi kho¶n
mua vµo vÒ chi phÝ vËt chÊt vµ dÞch vô tõ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. ThuÕ
GTGT ®· kh¾c phôc ®îc c¸c nhîc ®iÓm cña thuÕ doanh thu, cô thÓ lµ:
Thø nhÊt , thuÕ GTGT ®¸nh vµo tiªu thô nªn nã ®îc thu ë mäi kh©u
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho nªn viÖc thu thuÕ ë kh©u sau cßn kiÓm tra
®îc viÖc nép thuÕ ë kh©u tr íc nªn h¹n chÕ thÊt thu, lîng thuÕ thùc thu
sÏ t¨ng lªn rÊt m¹nh.
Thø hai , vÒ kü thuËt tÝnh to¸n, cã thÓ t¸ch thuÕ nµy ra khái gi¸
thµnh hµng xuÊt khÈu mét c¸ch dÔ dµng vµ kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i
hîp thuÕ GTGT ë kh©u xuÊt khÈu mµ cßn ®îc tho¸i tr¶ toµn bé sè thuÕ
6
GTGT ®· nép ë c¸c kh©u tr íc cho nªn nã khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc
®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
Thø ba, b¶n chÊt thuÕ GTGT lµ mang tÝnh trung lËp vÒ mÆt kinh
tÕ. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chØ lµ kh©u trung gian, thu
thuÕ hé Nhµ níc råi nép vµo kho b¹c Nhµ níc. ChÝnh v× thÕ mµ thuÕ
GTGT kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm lµ thuÕ ®¸nh chång lªn thuÕ cña thuÕ
doanh thu, t¹o nªn mÆt b»ng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh
nghiÖp víi nhau, tõ ®ã thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc tæ chøc c¬
cÊu l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ.
Thø t , thuÕ GTGT cã diÖn bao qu¸t réng, bao gåm hÇu nh toµn bé
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ. V× vËy vÒ l©u
dµi thuÕ GTGT sÏ lµm t¨ng thu ng©n s¸ch vµ lµ nguån thu chñ yÕu cña
ng©n s¸ch Nhµ níc.
Ngoµi ra, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT sÏ gi¶m bít møc thuÕ suÊt (bèn møc
thuÕ suÊt). KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp gi÷ sæ s¸ch kÕ to¸n tèt h¬n,
kÝch thÝch m¹nh mÏ viÖc sö dông ho¸ ®¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm tra
vµ thanh tra tµi chÝnh. MÆt kh¸c khi triÓn khai ¸p dông thuÕ GTGT sÏ gãp
phÇn ®æi míi t duy vÒ c¬ chÕ thu nép thuÕ (tù ®éng kª khai, tù ®éng nép
thuÕ, thùc hiÖn kiÓm tra sau) vµ cho phÐp nÒn kinh tÕ níc ta nãi chung
tiÕng nãi víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi trong lÜnh vùc thuÕ.
II- / Mét sè néi dung c¬ b¶n cña thuÕ GTGT:
1-/ Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thuÕ GTGT trªn thÕ giíi:
ThuÕ GTGT cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu ®îc nghiªn cøu, ¸p dông
tõ sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914-1918) nh»m ®éng viªn sù
®ãng gãp réng r·i cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n cho nhu cÇu chi
tiªu cña Nhµ níc, ®Ó nhanh chãng hµn g¾n vÕn th ¬ng chiÕn tranh.
ThuÕ doanh thu ®îc ¸p dông ë Ph¸p tõ n¨m 1917. Thêi kú ®Çu, thuÕ
doanh thu chØ ®¸nh ë giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸
7
(kh©u b¸n lÎ), víi thuÕ suÊt rÊt thÊp. §Çu n¨m 1920, thuÕ doanh thu ®îc
®iÒu chØnh, ®¸nh vµo tõng kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong thùc
tÕ, c¸nh ®¸nh thuÕ nµy ®· ph¸t sinh nhîc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt trïng l¾p.
Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cµng qua nhiÒu kh©u
th× thuÕ cµng cao vµ thuÕ chång lªn thuÕ. §Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm
nµy, n¨m 1936, Ph¸p ®· c¶i tiÕn thuÕ doanh thu qua h×nh thøc ®¸nh
thuÕ mét lÇn vµo c«ng ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (tõ lµ khi
s¶n phÈm ®îc ®a vµo lu th«ng lÇn ®Çu). Nh vËy, viÖc ®¸nh thuÕ ®éc
lËp, mét lÇn víi ®é dµi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh¾c phôc ®îc hiÖn
tÆng ®¸nh thuÕ trïng l¾p tr íc ®ã. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch thuÕ nµy l¹i
ph¸t sinh nhîc ®iÓm lµ viÖc thu thuÕ bÞ chËm trÔ so víi tr íc, v× chØ khi
s¶n phÈm ®îc ®a vµo kh©u lu th«ng lÇn ®Çu, Nhµ níc míi thu ®îc
thuÕ,...
Qua nhiÒu lÇn söa ®æi, bæ sung, thuÕ doanh thu vÉn cßn nhîc ®iÓm
næi bËt lµ thuÕ thu chång chÐo, trïng l¾p,... §Õn n¨m 1954, ChÝnh phñ
Ph¸p ®· ban hµnh lo¹i thuÕ míi víi tªn gäi lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng “theo tiÕng
Ph¸p lµ TAXE SUR LA VALEUR AJOUT ÐE (®îc viÕt t¾t lµ T.V.A). Lóc
®Çu TVA ®îc ban hµnh ®Ó ¸p dông tr íc ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt, chñ yÕu
nh»m h¹n chÕ viÖc thu thuÕ chång chÐo qua nhiÒu kh©u trong lÜnh vùc
c«ng nghiÖp, víi thuÕ suÊt ®ång lo¹t lµ 20% vµ chØ khÊu trõ thuÕ ë kh©u
tr íc ®èi víi nguyªn liÖu, vËt liÖu. Qu¸ tr×nh thèng nhÊt ho¸ Ch©u ¢u ®îc
thóc ®Èy vµo nh÷ng n¨m 50 ®· cã t¸c dông thuËn lîi ®Ó TVA ®îc triÓn khai
nhanh chãng ë c¸c níc kh¸c. §Õn n¨m 1966, trong xu híng c¶i tiÕn hÖ thèng
thuÕ “®¬n gi¶n vµ hiÖn ®¹i” chung ë Ch©u ¢u, TVA ®îc ban hµnh chÝnh
thøc ®Ó thay thÕ mét sè s¾c thuÕ gi¸n thu.
Tõ n¨m 1978, theo yªu cÇu ®iÒu hoµ luËt ph¸p cña c¸c níc thµnh viªn
Céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u (EEC), níc Ph¸p ®iÒu chØnh l¹i luËt tµi
chÝnh, trong ®ã cã phÇn quan träng liªn quan ®Õn TVA. N¨m 1986,
TVA ë Ph¸p ®îc ¸p dông réng r·i ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh, nghÒ s¶n xuÊt,
8
lu th«ng hµng ho¸, dÞch vô, nh»m ®¸p øng hai môc tiªu quan träng: B¶o
®¶m sè thu kÞp thêi, th êng xuyªn cho ng©n s¸ch Nhµ níc vµ kh¾c phôc
t×nh tr¹ng thu thuÕ trïng l¾p cña thuÕ doanh thu.
Khai sinh tõ níc Ph¸p, thuÕ TGGT ®· nhanh chãng ®îc ¸p dông réng
r·i trªn thÕ giíi, trë thµnh nguån thu quan träng cña nhiÒu níc. §Õn nay
®· cã trªn 100 níc ¸p dông thuÕ TGGT, chñ yÕu lµ c¸c níc Ch©u Phi,
Ch©u Mü La Tinh, c¸c níc trong khèi Céng ®ång Ch©u ¢u (EC) vµ mét sè
níc Ch©u ¸.
VÒ tªn gäi, cã nhiÒu n¬i gäi lµ thuÕ trÞ gi¸ gia t¨ng nh Ph¸p, Anh, Thuþ
§iÓn,... Mét sè níc gäi lµ thuÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô nh Canada, Niu-Di-
L©n,... ë mét sè níc PhÇn Lan, ¸o, §øc lµ thuÕ doanh thu vµ hä cho r»ng ®©y
kh«ng ph¶i lµ s¾c thuÕ míi mµ vÉn lµ thuÕ doanh thu, chØ ®îc thay ®æi
néi dung vµ biÖn ph¸p thu.
2-/ §èi tîng chÞu thuÕ, ®èi tîng nép thuÕ:
Theo §iÒu 2 cña LuËt thuÕ GTGT: hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n
xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t îng chÞu thuÕ GTGT.
Theo §iÒu 3 cña LuËt thuÕ: tæ chøc, c¸ nh©n s¶n suÊt, kinh doanh
hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸
nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu)
lµ ®èi t îng nép thuÕ GTGT. §èi t îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT gåm 26 lo¹i
hµng ho¸, dÞch vô ®îc quy ®Þnh râ.
3-/ C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT:
C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ: sè l îng hµng ho¸, dÞch vô, gi¸ tÝnh thuÕ ®¬n
vÞ vµ thuÕ suÊt.
a-/ Gi¸ tÝnh thuÕ:
9
§èi víi hµng ho¸, dÞch vô s¶n xuÊt trong níc, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ
gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ
GTGT lµ gi¸ nhËp khÈu (gi¸ CIF) céng víi thuÕ nhËp khÈu.
Mét sè quy ®Þnh cô thÓ:
- §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT
lµ gi¸ b¸n cña hµng ho¸ tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn, kh«ng tÝnh theo sè
tiÒn tr¶ tõng kú.
- §èi víi ho¹t ®éng gia t¨ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ gia
c«ng.
- C¸c tr êng hîp kh¸c nh: hµng ho¸ mang trao ®æi, biÕu tÆng, sö dông
tiªu dïng néi bé, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ cïng
lo¹i t ¬ng ®¬ng, víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n gi¸ tÝnh thuÕ lµ sè tiÒn
thu tõng kú.
- Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT bao gåm c¶ kho¶n phô thu, phèi thu thªm mµ
c¬ së kinh doanh kh«ng ®îc hëng.
b-/ ThuÕ suÊt:
ThuÕ GTGT cã 4 møc thuÕ suÊt lµ 0%, 5%, 10% vµ 20%. Trong ®ã:
- Møc thuÕ 0% ®èi víi hµng xuÈt khÈu.
- Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu, hiÖn ®ang chÞu
thuÕ doanh thu víi thuÕ suÊt thÊp nh: níc, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc
ch÷a bÖnh, thiÕt bÞ vµ dông cô y tÕ, gi¸o cô ®Ó gi¶ng d¹y vµ häc tËp, ®å ch¬i
trÎ em, s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i,...
- Møc thuÕ suÊt 20% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô cha khuyÕn khÝch
tiªu dïng hiÖn ®ang chÞu thuÕ doanh thu víi møc thuÕ suÊt cao nh:
vµng b¹c, ®¸ quý, kh¸ch s¹n, du lÞch, ¨n uèng, ®¹i lý tµu biÓn, m«i giíi,...
- Møc thuÕ suÊt 10% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô kh¸c.
4-/ Hoµn thuÕ GTGT:
C¸c tr êng hîp ®îc hoµn thuÕ GTGT:
10
§èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t îng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ thuÕ, ®îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c tr êng hîp:
• Cã sè thuÕ ®Çu vµo cña c¸c th¸ng trong quý th êng xuyªn lín h¬n sè
thuÕ ®Çu ra ph¸t sinh c¸c th¸ng trong quý hoÆc nÕu cã sè kinh doanh.
• XuÊt khÈu mÆt hµng theo thêi vô hoÆc theo tõng lÇn xuÊt khÈu
víi sè lîng lín, nÕu ph¸t sinh sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín th× ®îc
xÐt hoµn thuÕ GTGT theo tõng kú hoÆc th¸ng.
C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ
thuÕ nÕu cã ®Çu t , mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, cã sè thuÕ GTGT ®Çu
vµo ®îc khÊu trõ lín ®îc hoµn thuÕ nh sau:
• §èi víi c¬ së ®Çu t míi ®· ®¨ng ký nép thuÕ nhng cha cã ph¸t sinh
doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t
mét n¨m trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Tr êng hîp sè
thuÕ GTGT ®Çu vµo lín th× ®îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý.
• §èi víi c¬ së kinh doanh ®Çu t më réng, ®Çu t chiÒu s©u, nÕu sè
thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t ®· khÊu trõ trong 3 th¸ng (kÓ tõ
th¸ng ph¸t sinh thuÕ) mµ cha ®îc khÊu trõ hÕt th× ®îc hoµn l¹i sè thuÕ
cha ®îc khÊu trõ nµy.
C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch,
gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã thuÕ GTGT nép thõa cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan
thuÕ hoµn thuÕ.
Ngoµi ra c¬ së kinh doanh cßn ®îc hoµn thuÕ trong tr êng hîp cã
quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt:
QuyÕt ®Þnh cña Bé tr ëng Bé Tµi chÝnh yªu cÇu ph¶i hoµn tr¶ l¹i thuÕ
cho c¬ së kinh doanh.
11
PhÇn II
Mét sè ý kiÕn hoµn thiÖn vÒ ph¬ng ph¸p tÝnh vµ h¹ch to¸n
thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp
I- / Ph ¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT:
1-/ Ph ¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT:
Tõ kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ TGTGT, c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®a ra
4 ph¬ng ph¸p c¬ b¶n cña viÖc tÝnh thuÕ GTGT:
- Ph¬ng ph¸p céng trùc tiÕp: theo ph¬ng ph¸p nµy th× thuÕ GTGT
ph¶i nép ®îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy thuÕ suÊt (t) nh©n víi gi¸ trÞ t¨ng thªm
®îc hiÓu lµ tiÒn c«ng vµ lîi nhuËn. Cô thÓ:
ThuÕ GTGT ph¶i nép = t x (tiÒn c«ng + lîi nhuËn)
- Ph¬ng ph¸p céng gi¸n tiÕp : theo ph¬ng ph¸p nµy thuÕ GTGT ph¶i
nép ®îc tÝnh c¨n cø vµo tõng thµnh phÇn riªng biÖt cña gi¸ trÞ t¨ng thªm.
ThuÕ GTGT ph¶i nép t x tiÒn c«ng + t x lîi nhuËn
- Ph¬ng ph¸p trõ trùc tiÕp : theo ph¬ng ph¸p nµy thuÕ GTGT ph¶i nép
®îc tÝnh dùa trªn c¬ së tÝnh trÞ gi¸ t¨ng thªm lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®Çu ra
vµ gi¸ ®Çu vµo, cô thÓ lµ:
ThuÕ GTGT ph¶i nép = t x (gi¸ ®Çu ra - gi¸ ®Çu vµo)
- Ph¬ng ph¸p trõ gi¸n tiÕp : cßn gäi lµ ph¬ng ph¸p ho¸ ®¬n hoÆc ph-
¬ng ph¸p khÊu trõ. Theo ph¬ng ph¸p nµy, thuÕ GTGT ph¶i nép ®îc x¸c
®Þnh trªn c¬ së lÊy thuÕ tÝnh trªn gi¸ ®Çu ra trõ ®i thuÕ tÝnh trªn gi¸
®Çu vµo, cô thÓ:
ThuÕ GTGT ph¶i nép = (t x gi¸ ®Çu ra) - (t x gi¸ ®Çu vµo)
Trong 4 ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT nãi trªn th× 3 ph¬ng ph¸p
®Çu hÇu nh chØ tån t¹i trªn lý thuyÕt, Ýt ®îc ¸p dông trong thùc tÕ.
Riªng ph¬ng ph¸p trõ gi¸n tiÕp (hay ph¬ng ph¸p khÊu trõ) ®îc ¸p dông
12
phæ biÕn v× viÖc tÝnh thuÕ ph¶i nép dùa vµo ho¸ ®¬n - b»ng chøng cña
nghiÖp vô kinh doanh - g¾n nghÜa vô nép thuÕ víi nghiÖp vô kinh
doanh cña c¬ së cho nªn cã u ®iÓm næi tréi h¬n h¼n nh÷ng ph¬ng ph¸p
kh¸c vÒ mÆt kü thuËt vµ luËt ph¸p. MÆt kh¸c ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ
dùa vµo ho¸ ®¬n sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù theo dâi, kiÓm tra cña
c¬ quan qu¶n lý, thu thuÕ vµ ngêi ta cã thÓ tÝnh ®îc nghÜa vô nép
thuÕ mét c¸ch kÞp thêi vµ t ¬ng ®èi chÝnh x¸c cho mét n¨m tµi chÝnh.
ë níc ta, theo th«ng t sè 89/1998/TT-BTC híng dÉn thi hµnh chi tiÕt
luËt thuÕ gi¸ trÞ gi¸ t¨ng th× viÖc tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ®-
îc ¸p dông theo 2 ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p trõ gi¸n tiÕp (hay ph¬ng ph¸p
khÊu trõ) vµ ph¬ng ph¸p trõ trùc tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p trõ:
Sè thu GTGT ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra - ThuÕ GTGT ®Çu
vµo
Trong ®ã:
= x
Theo ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT:
= -
Trong ®ã:
= -
ViÖc tÝnh thuÕ GTGT theo tõng ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông ®èi víi tõng
®èi t îng cô thÓ: ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®îc ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh
doanh ®· thùc hiÖn tèt chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, mua b¸n hµng cã ho¸ ®¬n,
cßn ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc ¸p dông víi c¬ së
kinh doanh cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n vµ
c¸c c¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c, ®¸ quý.
2-/ Chøng tõ kÕ to¸n:
13
§Ó thùc hiÖn kÕ to¸n thuÕ GTGT c¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc
hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Bé Tµi
chÝnh. Díi ®©y lµ mét sè ho¸ ®¬n, chøng tõ cã liªn quan:
Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng: C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t îng nép
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô
ph¶i sö dông “Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng” do Bé Tµi chÝnh ph¸t hµnh (trõ tr -
êng hîp ®îc dïng chøng tõ ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ cã thuÕ GTGT). Khi lËp
ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu
tè quy ®Þnh vµ ghi râ: gi¸ b¸n (cha thuÕ), c¸c phô thu vµ tÝnh ngoµi gi¸
b¸n (nÕu cã), thuÕ GTGT vµ tæng gi¸ thanh to¸n.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng: Do Bé Tµi chÝnh ph¸t hµnh, ®îc sö dông ë c¸c c¬
së kinh doanh thuéc ®èi t îng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
vµ khi lËp ho¸ ®¬n c¬ së kinh doanh còng ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu
tè quy ®Þnh vµ ghi râ gi¸ b¸n, c¸c phô thu (nÕu cã) vµ tæng gi¸ thanh
to¸n.
Ho¸ ®¬n tù in, chøng tõ ®Æc thï : C¸c ho¸ ®¬n nµy muèn ®îc sö dông
ph¶i ®¨ng ký víi Bé Tµi chÝnh (Tæng côc thuÕ) vµ chØ ®îc sö dông sau
khi ®îc chÊp thuËn b»ng v¨n b¶n. Lo¹i ho¸ ®¬n nµy còng ph¶i ®¶m b¶o
ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin quy ®Þnh cña ho¸ ®¬n, chøng tõ.
Víi c¸c chøng tõ ®Æc thï nh tem bu ®iÖn, vÐ m¸y bay, vÐ sæ xè,... gi¸
trªn vÐ lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT.
B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô: Tr êng hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi
c¬ së kinh doanh trùc tiÕp cung øng, dÞch vô, hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïng
kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ph¶i lËp b¶ng kª b¸n lÎ
hµng ho¸, dÞch vô theo mÉu quy ®Þnh.
B¶ng kª thu mua n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ng êi trùc tiÕp
s¶n xuÊt: Tr êng hîp nµy ®îc ¸p dông ®èi víi c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn
mua hµng ho¸ lµ c¸c mÆt hµng n«ng, l©m, thuû s¶n cña s¶n xuÊt trùc
14
tiÕp b¸n ra th× ph¶i lËp “B¶ng kª thu mua hµng n«ng s¶n, l©m s¶n,
thuû s¶n cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp” theo mÉu quy ®Þnh.
II- / H¹ch to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë c¸c doanh nghiÖp:
PhÇn 1: Ph ¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ GTGT ®èi víi c¬ së kinh
doanh nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
A-/ H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo:
1-/ Tµi kho¶n sö dông:
Tµi kho¶n 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu
trõ, ®· khÊu trõ vµ cßn ®îc khÊu trõ.
Bªn Nî: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· ®îc khÊu trõ.
Bªn Cã: Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ.
KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ.
Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· hoµn l¹i.
Sè d Nî: VAT cßn ®îc khÊu trõ ®îc hoµn tr¶ nhng ng©n s¸ch cha hoµn
tr¶.
Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2:
TK 1331 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch vô.
TK 1332 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña tµi s¶n cè ®Þnh.
2-/ Nguyªn t¾c h¹ch to¸n TK 133:
- TK 133 chØ ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t îng nép
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kh«ng ¸p dông ®èi víi c¬ së
kinh doanh thuéc ®èi t îng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ
c¬ së kinh doanh kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT.
- §èi víi hµng ho¸, dÞch vô mua vµo dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt,
kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ
15
GTGT th× c¬ së kinh doanh ph¶i h¹ch to¸n riªng thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc
khÊu trõ vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ.
- Tr êng hîp kh«ng thÓ h¹ch to¸n riªng ®îc th× sè thuÕ GTGT ®Çu
vµo ®îc h¹ch to¸n vµo TK 133. Cuèi kú kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh sè thuÕ
GTGT ®îc khÊu trõ theo tû lÖ % gi÷a doanh thu chÞu thuÕ GTGT so víi
tæng doanh thu b¸n ra. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ ®îc
tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng ho¸ b¸n ra trong kú. NÕu sè thuÕ GTGT kh«ng
®îc khÊu trõ cã gi¸ trÞ lín th× tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n ra trong kú t -
¬ng øng víi doanh thu trong kú, sè cßn l¹i ®îc tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng
ho¸ b¸n ra kú kÕ to¸n sau.
- Tr êng hîp c¬ së kinh doanh mua hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t îng kh«ng chÞu
thuÕ GTGT hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸,
dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, dïng vµo ho¹t ®éng
sù nghiÖp, dù ¸n, hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi mµ ®îc trang
tr¶i b»ng c¸c nguån kinh phÝ kh¸c, th× sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc
khÊu trõ vµ kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 133. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng
®îc khÊu trõ ®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ cña vËt t , hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh,
dÞch vô mua vµo.
- Tr êng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ®îc dïng ho¸ ®¬n, chøng tõ
®Æc biÖt ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× c¬ së kinh doanh
c¨n cø vµo gi¸ hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ®· cã thuÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸
kh«ng cã thuÕ tõ ®ã x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo.
C«ng thøc:
=
= x
- Tr êng hîp c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn nguyªn vËt liÖu lµ n«ng, l©m,
thuû s¶n cha qua chÕ biÕn cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra kh«ng cã ho¸
16
®¬n, c¨n cø vµo b¶ng kª thu mua hµng ho¸ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n
tÝnh ra sè thuÕ GTGT ®Çu vµo theo tû lÖ % tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng ho¸
mua vµo theo quy ®Þnh trong chÕ ®é thuÕ GTGT.
- ThuÕ GTGT ®Çu vµo ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®îc kª khai
khÊu trõ khi x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép cña th¸ng ®ã.
NÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín sè thuÕ GTGT ®Çu ra
th× chØ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña
th¸ng ®ã, sè cßn l¹i ®îc khÊu trõ tiÕp vµo kú thuÕ sau hoÆc xÐt hoµn
thuÕ theo chÕ ®é quy ®Þnh.
3-/ Nguyªn t¾c h¹ch to¸n gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸, tµi s¶n cè
®Þnh, dÞch vô mua vµo:
C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ thuÕ, gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô mua vµo
lµ gi¸ mua thùc tÕ kh«ng cã thuÕ GTGT ®Çu vµo.
4-/ Ph ¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
- Khi mua vËt t , hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p
khÊu trõ thuÕ, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT vµ c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ
to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t , hµng ho¸ nhËp kho theo gi¸ thùc tÕ bao gåm
gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT, chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn, bèc xÕp,
thuÕ kho b·i,... tõ n¬i mua vÒ ®Õn doanh nghiÖp ghi:
Nî TK 152,153,156 (611) : Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL, c«ng cô, hµng ho¸
mua vµo.
Nî TK 211 : Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh.
Nî TK 133 : ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
Cã TK 111,112,311... Tæng gi¸ thanh to¸n.
17
- Khi mua vËt t , hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng
vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, ho¹t ®éng phóc lîi,... ®îc trang tr¶i b»ng
c¸c nguån kinh phÝ kh¸c.
Gi¸ trÞ vËt t , hµng ho¸, dÞch vô lµ ∑ sè tiÒn thanh to¸n:
Nî TK 152,153,156 (611) : Gi¸ trÞ thùc tÕ, c«ng cô, hµng ho¸ + TVA
®Çu vµo.
Nî TK 211 : Nguyªn gi¸ + TVA ®Çu vµo.
Cã TK 111,112,331 : Tæng gi¸ thanh to¸n.
- Khi mua hµng ho¸ giao b¸n ngay (thuéc ®èi t îng chÞu thuÕ GTGT
theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ) cho kh¸ch hµng kh«ng qua nhËp kho,
ghi:
Nî TK 632 : Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT ®Çu vµo.
Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 111,112,331 : Tæng gi¸ thanh to¸n.
- Khi nhËp khÈu hµng ho¸, kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t , hµng ho¸,
thiÕt bÞ nhËp khÈu bao gåm tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ngêi b¸n,
thuÕ nhËp khÈu ph¶i nép, chi phÝ thu mua vËn chuyÓn, ghi:
Nî TK 152,156,211
Cã TK 3333 - ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu.
Cã TK 111,112,331...
- §èi víi thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu:
+ NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th×
thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu sÏ ®îc khÊu trõ, ghi:
Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 3331 (TK 33312) : ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu.
18
+ NÕu hµng ho¸ nhËp khÈu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh
doanh, hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc nép thuÕ GTGT
theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, ch¬ng
tr×nh, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi,... ®îc trang tr¶i b»ng nguån kinh
phÝ kh¸c th× thuÕ GTGT ph¶i nép cña hµng nhËp khÈu ®îc tÝnh vµo
gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo, ghi:
Nî TK 152,156,211 : Gi¸ mua c¶ thuÕ nhËp khÈu, thuÕ VAT
Cã TK 111,112,331 : Gi¸ mua ngoµi thuÕ.
Cã TK 3333 : ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu.
Cã TK 3331 (TK 33312) : ThuÕ GTGT cña hµng nhËp
khÈu.
Khi nép thuÕ GTGT hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ng©n s¸ch Nhµ níc,
ghi:
Nî TK 3331 (TK 33312) : ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép.
Cã TK 111,112
- Khi mua vËt t hµng ho¸, dÞch vô, tµi s¶n cè ®Þnh dïng vµo s¶n
xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT hoÆc dïng
vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, ho¹t ®éng v¨n ho¸, phóc lîi ®îc trang tr¶i
b»ng c¸c nguån kinh phÝ kh¸c th× gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, dÞch vô mua
ngoµi bao gåm tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho ngêi tr¶ (gi¸ c¶ thuÕ) vµ
chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn:
Nî TK 152,153,211 : Gi¸ bao gåm c¶ thuÕ GTGT
Cã TK 111,112,331...
- §èi víi vËt t , hµng ho¸ mua vÒ dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt, kinh
doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT nhng
kh«ng t¸ch riªng ®îc, ghi:
Nî TK 152,153,156,211 : Gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT
19
Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®Çu vµo.
Cã TK 111,112,331...
Cuèi kú, kÕ to¸n tÝnh vµ x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu
trõ, kh«ng ®îc khÊu trõ trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu. Sè
thuÕ ®Çu vµo ®îc tÝnh khÊu trõ theo tØ lÖ (%) gi÷a doanh thu chÞu
thuÕ GTGT so víi tæng doanh thu trong kú vµ ghi:
+ Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ trong kú:
Nî TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép.
Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
+ Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú:
• Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n
trong kú:
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
• Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ trong kú tÝnh vµo gi¸
vèn hµng b¸n cña kú sau, ghi:
Nî TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr íc.
Cã TK 133 - ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ.
Khi tÝnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ vµo gi¸ vèn
cña hµng b¸n cña kú kÕ to¸n sau, ghi:
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n.
Cã TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr íc.
- Khi xuÊt hµng ho¸ dïng ®Ó khuyÕn m¹i, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o kh«ng
tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra th× chØ ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo cña
sè hµng ho¸ nµy t ¬ng øng víi gi¸ trÞ hµng ho¸ khuyÕn m¹i, qu¶ng c¸o
tÝnh trong kho¶n chi phÝ kh¸c t ¬ng øng víi tû lÖ % so víi tæng chi phÝ
hîp lý tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp quy ®Þnh ®èi
20
