Loét dạ dày-tá tràng
Chẩn đoán: Loét dạ dày-hành tá tràng giai đoạn ổn định, biến chứng xuất huyết tiêu hóa mức độ nhẹ
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
LoÐt d¹ dμy- t¸ trμng
ChÈn ®o¸n:
LoÐt d¹ dμy- hμnh t¸ trμng giai ®o¹n æn ®Þnh, biÕn chøng
xuÊt huyÕt tiªu ho¸ møc ®é nhÑ
C©u hái:
1. BiÖn luËn chÈn ®o¸n trªn?
2. Ph©n biÖt: loÐt d¹ dμy víi loÐt hμnh t¸ trμng?
3. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt viªm d¹ dμy víi loÐt d¹ dμy?
4. C¬ chÕ bÖnh sinh loÐt d¹ dμy, t¸ trμng?
5. C¸c ph−¬ng ph¸p chÈn ®o¸n loÐt d¹ dμy- t¸ trμng?
6. C¸c nhãm thuèc ®iÒu trÞ loÐt d¹ dμy- t¸ trμng: c¬ chÕ, t¸c dông phô, biÖt d−îc,
liÒu l−îng?
7. Ph©n biÖt æ loÐt lμnh tÝnh vμ æ loÐt ¸c tÝnh?
8. ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ ngo¹i khoa loÐt d¹ dμy t¸ trμng?
C©u 1. BiÖn luËn chÈn ®o¸n
1. LoÐt d¹ dμy- hμnh t¸ trμng:
1. L©m sμng:
* Héi chøng ®au bông:
C¬ n¨ng:
+ VÞ trÝ: khu tró vïng th−îng vÞ.
. LoÐt d¹ dμy th× vÞ trÝ ®au lÖch vÒ bªn tr¸i ®−êng tr¾ng gi÷a, lan lªn ngùc vμ sau mòi øc.
. LoÐt HTT th× vÞ trÝ ®au lÖch vÒ phÝa bªn ph¶i ®−êng tr¾ng gi÷a, lan ra sau l−ng.
+ Møc ®é ®au : Th−êng lμ ®au ©m Ø nh−ng còng cã khi cã c¬n ®au tréi lªn.
+ TÝnh chÊt ®au :
TÝnh nhÞp ®iÖu :
. Trong loÐt d¹ dμy ®au xuÊt hiÖn sau khi ¨n 1-2 giê, cßn ®−îc gäi lμ “ ®au khi no” .
. Trong loÐt HTT ®au th−êng xuyªn xuÊt hiÖn sau khi ¨n 4 -6 giê, cßn gäi lμ“ ®au khi ®ãi
".
§au cã tÝnh chÊt chu kú: §au th−êng vμo mïa rÐt, lóc chuyÓn mïa, mçi ®ît kÐo dμi 1 tíi
vμi tuÇn, hμng th¸ng sau ®ã cã thÓ tù khái mμ khong cÇn ®iÒu trÞ.
Thùc thÓ:
- LoÐt d¹ dμy: Ên ®iÓm th−îng vÞ ®au
- LoÐt hμnh t¸ trμng: ®iÓm m«n vÞ ®au
ng. quang toμn_dhy34 - 30 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
* Héi chøng rèi lo¹n tiªu ho¸:
- î chua, î h¬i : loÐt t¸ trμng hay gÆp h¬n
- Buån n«n hoÆc n«n :loÐt d¹ dμy hay gÆp buån n«n vμ n«n h¬n
§Çy bông chËm tiªu, ¨n kÐm : loÐt d¹ dμy hay gÆp h¬n, loÐt t¸ trμng gÆp
-
khi cã viªm d¹ dμy kÕt hîp
- T¸o láng thÊt th−êng ( LoÐt HTT th−êng hay gÆp bÞ t¸o bãn, loÐt d¹ dμy ph©n th−êng
láng ) .
LoÐt d¹ dμy: Ph©n th−êng láng do gi¶m tiÕt HCl thøc ¨n kh«ng ®−îc tiªu ho¸ hÕt, xuèng
®¹i trμng ®o¹n I bÞ lªn men thèi r÷a lμm pH gi¶m gi·n m¹ch t¨ng tÝnh thÊn thμnh m¹ch, t¨ng
nhu ®éng ruét: ®i ngoμi ph©n láng
LoÐt t¸ trμng: t¨ng tiÕt HCl, pH thÊp kÝch thÝch t¨ng tiÕt CCK-PZ vμo m¸u, chÊt nμy kÝch
thÝch tuþ t¨ng tiÕt dÞch tuþ, kÝch thÝch t¨ng tiÕt dÞch mËt. KÕt qu¶ cã ®ñ nhiÒu men tiªu ho¸,
thøc ¨n ®−îc tiªu ho¸ hªt. §ång thêi HCl cßn kÝch thÝch hÊp thu n−íc ë lßng ruét. V× thÕ lμm
ph©n chØ cßn chÊt cÆn b·, Ýt n−íc, ph©n t¸o
* Héi chøng suy nh−îc thÇn kinh : Hay c¸u g¾t, nhøc ®Çu mÊt ngñ, trÝ nhí suy gi¶m
2. CËn l©m sμng:
* X quang :
LoÐt bê cong bÐ d¹ dμy: æ ®äng thuèc bê cong bÐ, c¸c nÕp niªm m¹c qui tô
vμo æ loÐt
ng. quang toμn_dhy34 - 31 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
LoÐt BCB: Trªn phim chôp thÓ hiÖn hai h×nh ¶nh :
-
+ H×nh ¶nh loÐt trùc tiÕp: æ ®äng thuèc
+ H×nh ¶nh loÐt gi¸n tiÕp :
. NÕp niªm m¹c quy tô vÒ æ loÐt
. §ê cøng mét ®o¹n ë bê cong nhá cã khi th¼ng, cã khi cong ë ngay ch©n æ loÐt kh«ng
thay ®æi trªn nhiÒu phim, nhu ®éng cña bê cong ®Õn ®ã mÊt ®i, sau ®ã míi tiÕp tôc .
. Co rót BCN : t¹o nªn d¹ dμy h×nh èc sªn , hμnh t¸ trμng vμ tiÒn thÊt bÞ kÐo sang tr¸i .
. Lâm ®èi diÖn BCL : Lâm khi to , khi nhá nh−ng rÊt th−êng xuyªn .
. TiÒn thÊt co th¾t : Hay gÆp trong loÐt BCN ,viªm tiÒn thÊt , loÐt mÆt tiÒn thÊt .
. LÖch m«n vÞ : M«n vÞ kh«ng n»m ngay gi÷a nÒn hμnh t¸ trμng do sù co kÐo cña mét æ
loÐt gÇn .
- LoÐt hμnh t¸ trμng:
+ LoÐt HTT trùc tiÕp :æ ®äng thuèc
Chç lâm chøa ®Çy Baryt. Khi loÐt cßn míi, cßn n«ng ch−a co kÐo c¸c c¹nh HTT æ loÐt bÞ
thuèc c¶n quang ®Çy HTT che lÊp . NÐn nhÑ vμo ®©y ph¸t hiÖn ®−îc ë gi÷a mét h×nh ®äng
thuèc cã quÇng s¸ng bao quanh. Muén h¬n khi niªm m¹c c−¬ng tô nh¨n l¹i c¸c nÕp niªm
m¹c qui tô vÒ æ loÐt c¸c r·nh ®Çy thuèc nh− h×nh nan hoa xe ®¹p . C¸c æ loÐt l©u n¨m h¬n
HTT mÐo mã biÕn d¹ng do niªm m¹c phï nÒ mét c¸ch kh«ng c©n ®èi , x¬ chai ho¸ dÇn tõng
®¸m co kÐo c¸c c¹nh, gãc, ®Ønh .
+ LoÐt HTT h×nh gi¸n tiÕp :
. NÕp niªm m¹c qui tô
. BiÕn d¹ng HTT: ®u«i Ðn, c¸nh chuån, h×nh bμi nhÐp
ng. quang toμn_dhy34 - 32 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
* Soi d¹ dμy vμ sinh thiÕt:
H×nh ¶nh néi soi:
LoÐt d¹ dμy:
H×nh ¶nh néi soi loÐt hang vÞ
Th−êng loÐt hay x¶y ra ë vïng hang vÞ, bê cong nhá, æ loÐt cã thÓ h×nh trßn hoÆc h×nh bÇu
dôc, ®−êng kÝnh æ loÐt cã thÓ to, nhá kh¸c nhau. bê æ loÐt râ rÖt ®Òu ®Æn, nh½n, thμnh æ loÐt
cã ®é dèc thoai tho¶i. §¸y æ loÐt th−êng s¹ch hoÆc phñ mét líp nhÇy tr¾ng nh¹t. §¸y cña æ
ng. quang toμn_dhy34 - 33 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
loÐt kh«ng ngang hoÆc v−ît bê cña æ loÐt, niªm m¹c xung quanh æ loÐt th−êng h¬i phï nÒ,
xung huyÕt, cã thÓ cã líp niªm m¹c qui tô.Vïng cã æ loÐt sãng nhu ®éng vÉn mÒm m¹i.
(§iÓm nghi ngê cã æ loÐt: qua èng soi b¬m lªn ®iÓm cã chÊt xanh metylen, nÕu kh«ng cã loÐt
chÊt xanh metylen sÏ tr«i tuét ®i, nÕu cã æ loÐt chÊt xanh metylen ®äng l¹i. NÕu æ loÐt cã
nhiÒu nhÇy phñ, khã x¸c ®Þnh b¶n chÊt, qua èng soi b¬m n−íc cÊt vμo röa ®Ó thÊy râ b¶n chÊt
h¬n).
LoÐt hμnh t¸ trμng: §¹i ®a sè loÐt HTT x¶y ra ë thμnh tr−íc, nh−ng còng cã khi ë thμnh sau
hoÆc thμnh bªn. NÕu lμ æ loÐt míi hoÆc æ loÐt ®ang ho¹t ®éng, ta sÏ thÊy æ loÐt cã nhÇy tr¾ng
®ôc phñ xung quanh æ loÐt, bao giê còng cã hiÖn t−îng xung huyÕt vμ phï nÒ m¹nh biÕn d¹ng
HTT. NÕu lμ æ loÐt l©u n¨m ngoμi nh÷ng h×nh ¶nh trªn ta cßn thÊy h×nh ¶nh nÕp niªm m¹c qui
tô xung quanh.
H×nh ¶nh néi soi loÐt hμnh t¸ trμng
æ loÐt mÆt tr−íc hμnh t¸
trμng: æ loÐt cã nhÇy
tr¾ng ®ôc phñ xung
quanh æ loÐt
ng. quang toμn_dhy34 - 34 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
H×nh ¶nh vi thÓ æ loÐt d¹ dμy: 1- Bê æ loÐt; 2- ChÊt ho¹i tö t¬ huyÕt; 3- Th©m nhËp tÕ
bμo viªm vμ t¨ng sinh tÕ bμo sîi
3. ChÈn ®o¸n giai ®o¹n: ChÈn ®o¸n giai ®o¹n æn ®Þnh v×: HiÖn t¹i bÖnh nh©n ®ì ®au, ¨n
ngon miÖng
4. ChÈn ®o¸n biÕn chøng: C¸c biÕn chøng cña loÐt d¹ dμy- t¸ trμng:
- XuÊt huyÕt tiªu ho¸
- Thñng
- HÑp m«n vÞ
- Ung th− ho¸
- Viªm quanh æ loÐt
C©u 2. So s¸nh loÐt d¹ dμy víi loÐt t¸ trμng
1. Gièng nhau:
- §au bông vïng th−îng vÞ, ®au cã lan xuyªn vμ cã chu kú
- BiÕn chøng: XHTH, thñng æ loÐt, viªm quang æ loÐt
2. Kh¸c nhau:
LoÐt d¹ dμy LoÐt t¸ trμng
- §au lóc no, ®au lan lªn ngùc sang tr¸i, Ên - §au lóc ®ãi, ¨n vμo ®ì ®au, ®au lan ra sau
®iÓm th−îng vÞ ®au l−ng sang ph¶i, Ên ®iÓm m«n vÞ t¸ trμng ®au
- Ph©n th−êng láng - Ph©n th−êng t¸o
- XQ: H×nh ¶nh trùc tiÕp:æ ®äng thuèc - XQ: h×nh ¶nh gi¸n tiÕp: biÕn d¹ng
- BC K ho¸ - BiÕn chøng: kh«ng K ho¸
ng. quang toμn_dhy34 - 35 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
C©u 3. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt viªm d¹ dμy vμ loÐt d¹ dμy:
Viªm d¹ dμy LoÐt d¹ dμy
- §au bông: TÝnh chÊt ®au: ®au lóc no, ®au - §au lóc no, ®au sau khi ¨n (1-2h sau ¨n)
ngay sau khi ¨n
+ §au nãng r¸t cån cμo + §au ©m Ø cã lóc tréi thμnh c¬n
+ §au kh«ng cã chu kú + §au cã chu kú
+ Kh«ng lan xuyªn + Cã h−íng lan: lan lªn ngùc vμ sau mòi øc
+ Kh«ng cã ®iÓm ®au + Ên ®iÓm th−îng vÞ ®au
- XQ: Niªm m¹c d¹ dμy th«, ngo»n ngoÌo. - XQ: cã æ ®äng thuèc
Bê cong lín nham nhë, tói h¬i réng
- Néi soi: Xung huyÕt d¶i r¸c, c¸c nÕp niªm - Néi soi cã æ loÐt
m¹c phï nÒ dÔ xuÊt huyÕt(chÊm, m¶ng), cã
nh÷ng vÕt trît, nøt, x−íc
- Sinh thiÕt: cã sù x©m nhËp tÕ bμo - H×nh ¶nh æ loÐt: miÖng réng, ®¸y thu nhá,
viªm(cÊp: N t¨ng, m¹n Lympho t¨ng) quanh æ loÐt cã ph¶n øng viªm. Vi thÓ cã
ho¹i tö c¸c m«, ph¶n øng viªm quanh æ loÐt,
x¬ ho¸
C©u 4. C¬ chÕ bÖnh sinh loÐt d¹ dμy- t¸ trμng:
§iÓm l¹i nh÷ng gi¶ thuyÕt vÒ c¬ chÕ sinh loÐt kinh ®iÓn:
- ThuyÕt t¨ng axit HCl cña Guttmann Dragstedt
- ThuyÕt vá n·o-néi t¹ng cña B−cèp vμ Cuècxin: néi t¹ng-vá n·o – néi t¹ng
- ThuyÕt thÇn kinh néi tiÕt
- ThuyÕt huyÕt qu¶n cña Wirchov
- ThuyÕt c¬ giíi cña Aschoff
- ThuyÕt “tiªu mßn “ bëi HCl + Pepsin cña B Claude Bernard
- ThuyÕt niªm dÞch tiÕt qu¸ Ýt
- ThuyÕt viªm niªm m¹c DDTT l©u dÉn tíi loÐt
- ThuyÕt néi tiÕt rèi lo¹n.
- ThuyÕt rèi lo¹n chuyÓn hãa: gi¶m histidin t¨ng histamin g©y loÐt.
- ThuyÕt rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt.
- ThuyÕt vai trß cña prostaglandin (PG) nhÊt lμ PGE2 gi¶m.
- Vai trß cña ion H+ khuÕch t¸n ng−îc: Histamin-t¨ng HCl - khuÕch t¸n ng−îc H+ - t¨ng
s¶n xuÊt histamin.
ng. quang toμn_dhy34 - 36 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
- ThuyÕt hμng rμo b¶o vÖ gåm: niªm dÞch(mucus) cã pH: 2 ë líp n«ng vμ chuyÓn dÇn
®Õn pH: 7,4 ë s¸t niªm m¹c d¹ dμy. Gradient pH tõ 7,4 xuèng pH: 2(tÝnh tõ s¸t niªm m¹c trë
ra) lμ mét h»ng sè sinh lý nÕu Gradient thay ®æi g©y loÐt. Nhê m¸y vi ®iÖn cùc mμ Davenport
®o c¸c ®é pH nμy. Hμng rμo b¶o vÖ thø hai lμ: Bicarbonate trong niªm dÞch-duy tr× h»ng sè
gradient cña pH. Thμnh phÇn thø 3 lμ tÕ bμo biÓu m« phñ bÒ mÆt niªm m¹c.
Tãm t¾t l¹i: Theo lý luËn kinh ®iÓn trong d¹ dμy lu«n cã hai hÖ thèng: yÕu tè”b¶o vÖ” vμ yÕu
tè “tÊn c«ng” nÕu mÊt c©n ®èi hai yÕu tè trªn sÏ ph¸t sinh loÐt. Cho ®Õn nay ®iÒu nμy vÉn
®óng.
YÕu tè míi (vμo thËp kû 80 - thÕ kû XX)
- T×m ra xo¾n khuÈn cã tªn gäi: Helicobacter Pylori
- G©y ®éc cho tÕ bμo niªm m¹c - tæn th−¬ng
- Lμm t¨ng tiÕt HCl
C¬ chÕ bÖnh sinh loÐt d¹ dμy- t¸ trμng
1. Bμi tiÕt HCl: Click vμo ®©y ®Ó xem c¬ chÕ s¶n xuÊt HCl vμ c¬ chÕ t¸c dông cña
c¸c thuèc
* Ph©n vïng bμi bμi tiÕt dÞch vÞ.
C¸c tuyÕn bμi tiÕt dÞch vÞ ®−îc cÊu t¹o bëi ba lo¹i tÕ bμo, mçi lo¹i cã chøc n¨ng riªng.
- TÕ bμo chÝnh (tÕ bμo th©n tuyÕn) bμi tiÕt men tiªu hãa.
- TÕ bμo phô (tÕ bμo cæ tuyÕn) bμi tiÕt chÊt nhÇy vμ bicacbonat.
- TÕ bμo thμnh(tÕ bμo viÒn) bμi tiÕt HCl vμ yÕu tè néi.
Ngoμi ra cßn thÊy c¸c lo¹i tÕ bμo kh¸c:
- TÕ bμo gièng tÕ bμo −a cr«m ë ruét- tÕ bμo ECL:®©y lμ c¸c tÕ bμo néi tiÕt biÓu m«
®−îc ph©n bè ®¬n ®éc trong c¸c tuyÕn tiÕt chÊt chua. C¸c tÕ bμo nμy tiÕt serotoin
- TÕ bμo G: tÕ bμo tiÕt gastrin
- TÕ bμo D: c¸c tÕ bμo néi tiÕt niªm m¹c hang vÞ tiÕt ra somatostatin
ng. quang toμn_dhy34 - 37 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
C¸c lo¹i tÕ bμo cña tuyÕn d¹ dμy
Do tû lÖ ph©n bè cña c¸c lo¹i tÕ bμo ë c¸c vïng kh¸c nhau cña d¹ dμy kh«ng ®Òu nhau, nªn
thμnh phÇn dÞch vÞ ë tõng vïng còng kh«ng gièng nhau. C¨n cø vμo ®ã ng−êi ta chia d¹ dμy
ra lμm ba vïng:
- Vïng 1-Vïng hang-m«n vÞ. C¸c tuyÕn cña
vïng nμy nhiÒu tÕ bμo phô, nªn tiÕt ra nhiÒu chÊt
nhÇy, cã Ýt pepsin, cßn HCl th× hÇu nh− kh«ng cã.
- Vïng 2-vïng th©n vÞ vμ ®¸y vÞ: ë vïng nμy
kh«ng cã tÕ bμo phô, mμ chØ cã tÕ bμo chÝnh vμ tÕ bμo
b×a, cho nªn dÞch tiÕt kh«ng cã chÊt nhÇy, chØ cã HCl
vμ pepsin, ®Æc biÖt lμ vïng bê cong bÐ.
- Vïng 3-vïng t©m vÞ, chØ cã tÕ bμo phô, nªn
dÞch tiÕt chØ cã chÊt nhÇy vμ bicacbonat mμ kh«ng cã
HCl vμ pepsin.
Ngoμi ra, toμn bé tÕ bμo niªm m¹c bÒ mÆt d¹ dμy
tiÕt ra chÊt nhÇy hoμ tan vμ kh«ng hoμ tan.
DÞch vÞ lμ dÞch hçn hîp cña c¸c vïng nãi trªn.
ng. quang toμn_dhy34 - 38 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
* Bμi tiÕt HCl: HCl ®−îc s¶n xuÊt theo mét c¬ chÕ ®Æc biÖt, cã sù tham gia cña men
anhydrase cacbonic(CA) vμ “b¬m proton”.
S¬ ®å tæng quat cña qu¸ tr×nh t¹o acid HCl trong tÕ bμo b×a nh− sau:
CA, B¬m proton
CO2 + H2O + NaCl HCl + NaHCO3
TÕ bμo b×a cã nhiÒu tiÓu qu¶n néi bμo, c¸c tiÓu qu¶n nμy ®æ vμo lßng èng tuyÕn d¹ dμy. HCl
®−îc t¹o nªn vμ dù tr÷ trong c¸c tiÓu qu¶n råi ®æ vμo lßng èng tuyÕn mçi khi cã kÝch thÝch.
Qu¸ tr×nh t¹o HCl diÔn ra nh− sau:
H2O trong tÕ bμo b×a ph©n ly thμnh H+ vμ ion OH-. Ion H+ ®−îc vËn chuyÓn tÝch cùc vμo lßng
tiÓu qu¶n néi bμo, ®ång thêi ion K+ ®−îc chuyÓn tõ tiÓu qu¶n vμo bμo t−¬ng nhê b¬m proton.
OH- ®−îc kÕt hîp víi CO2 t¹o ra tõ chuyÓn ho¸ tÕ bμo hoÆc tõ gian bμo ®i vμo tÕ bμo nhê t¸c
dông cña men CA t¹o nªn HCO3-. Ion HCO3- th−êng xuyªn ®−îc t¹o ra trong tÕ bμo b×a sÏ
khuÕch t¸n ra dÞch gian bμo råi ngÊm vμo m¸u. §Ó gi÷ c©n b»ng ®iÖn tÝch, Cl- tõ dÞch gian
bμo khuÕch t¸n vμo trong tÕ bμo b×a. TiÕp ®ã Cl- ®−îc vËn chuyÓn tÝch cùc vμo tiÓu qu¶n néi
bμo.
§ång thêi ion Na+ còng ®−îc vËn chuyÓn tÝch cùc tõ lßng tiÓu qu¶n vμo bμo t−¬ng. C¶
hai qu¸ tr×nh nμy t¹o ra ®iÖn thÕ ©m ë phÝa lßng tiÓu qu¶n, vμo
kho¶ng -40 ®Õn -70mV. §iÖn thÕ ©m nμy g©y ra sù khuÕch t¸n cña Na+ vμ K+ tõ bμo t−¬ng
vμo lßng tiÓu qu¶n.
Trong tiÓu qu¶n, ion Cl- kÕt hîp víi ion H+ t¹o nªn HCl vμ phÇn nhá kÕt hîp víi Na+
hoÆc K+ t¹o nªn NaCl vμ KCl.
ng. quang toμn_dhy34 - 39 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
2. §iÒu hoμ bμi tiÕt dÞch vÞ:
Ngoμi lóc tiªu ho¸ dÞch vÞ ®−îc bμi tiÕt mét l−îng nhá, gäi lμ dÞch vÞ c¬ së. Khi ta ¨n
uèng dÞch vÞ sÏ t¨ng c−êng bμi tiÕt do c¬ chÕ ph¶n x¹ thÇn kinh vμ thÇn kinh -thÓ dÞch. Qu¸
tr×nh ®ã tr−íc ®©y ®−îc Pavlov chia ra 4 giai ®o¹n, ngμy nay thèng nhÊt chia thμnh 3 giai
®îan hay 3 pha.
* Giai ®o¹n ®Çu (pha ®Çu).
S¸t tr−íc b÷a ¨n vμ khi ®ang ¨n.
Khi ta ch−a ¨n, míi ngöi, nh×n hoÆc nghe nãi vÒ lo¹i thøc ¨n −a thÝch th× d¹ dμy ®· bμi
tiÕt dÞch vÞ. §ã lμ dÞch vÞ t©m lý vμ ®−îc bμi tiÕt theo c¬ chÕ PX cã ®iÒu kiÖn.
Khi ¨n, thøc ¨n trùc tiÕp kÝch thÝch vμo niªm m¹c miÖng g©y tiÕt dÞch vÞ theo c¬ chÕ PX
Kh«ng §K. §ång thêi mïi, h×nh d¸ng thøc ¨n, tiÕng nhai.v.v... tiÕp tôc kÝch thÝch vμo c¸c
ph©n tÝch quan g©y bμi tiÕt dÞch vÞ theo c¬ chÕ PXC§K. C¶ hai c¬ chÕ nμy quyÖn vμo nhau
kh«ng thÓ t¸ch rêi vμ ®−îc Pavlov gäi lμ ph¶n x¹ phøc t¹p.
* Giai ®o¹n d¹ dμy (pha d¹ dμy).
Thøc ¨n tíi d¹ dμy kÝch thÝch vμo vμo TCT c¬ häc vμ hãa häc ë niªm m¹c d¹ dμy, xung
®éng tõ c¸c TCT sÏ truyÒn vÒ trung khu ¨n uèng ë hμnh n·o vμ tuû sèng.
H×nh 2. S¬ ®å c¬ chÕ thÇn kinh-thÓ dÞch ®iÒu hßa bμi tiÕt dÞch vÞ.
ng. quang toμn_dhy34 - 40 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
- Tõ hμnh n·o, xung ®éng theo d©y X (d©y thÇn kinh phã giao c¶m), tíi chi phèi c¸c tÕ
bμo tuyÕn d¹ dμy, g©y t¨ng tiÕt dÞch vÞ nhiÒu men vμ acid.
- Tõ trung khu thÇn kinh giao c¶m ph©n bè ë c¸c ®èt l−ng 4-10, cã c¸c sîi giao c¶m ®i
ra qua ®¸m rèi d−¬ng, råi theo d©y t¹ng ®Õn tuyÕn d¹ dμy kÝch thÝch t¨ng tiÕt nhiÒu
chÊt nhÇy vμ bicarbonat.
§ång thêi c¸c nh¸nh cña d©y X vμ HCl cña dÞch vÞ cßn kÝch thÝch c¸c tÕ bμo néi tiÕt cña
d¹ dμy lμm tiÕt ra chÊt gastrin vμ histamin. C¸c chÊt nμy sÏ kÝch thÝch d¹ dμy bμi tiÕt dÞch vÞ
nhiÒu HCl vμ men. Do vËy sù bμi tiÕt dÞch vÞ ë giai ®o¹n nμy lμ theo c¬ chÕ thÇn kinh-thÓ
dÞch
* Giai ®o¹n ruét (pha ruét).
Thøc ¨n xuèng tíi t¸ trμng (HCl vμ s¶n phÈm protein) kÝch thÝch niªm m¹c t¸ trμng tiÕt
ra chÊt enterogastrin. ChÊt nμy vμo m¸u råi quay trë l¹i kÝch thÝch niªm m¹c d¹ dμy bμi tiÕt
dÞch vÞ (gièng t¸c dông cña chÊt gastrin).
Niªm m¹c d¹ dμy cßn bμi tiÕt ra chÊt gastron vμ niªm m¹c t¸ trμng bμi tiÕt ra chÊt
enterogastron lμ c¸c hormon øc chÕ bμi tiÕt dÞch vÞ.
Nh− vËy d©y X lμ d©y thÇn kinh quan träng trong viÖc ®iÒu hoμ bμi tiÕt dÞch vÞ. Trong c¬
thÓ, d©y X l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vμo t×nh tr¹ng cña vá n·o. Trong tr¹ng th¸i stress (lo
buån, ®au khæ, c¨ng th¼ng qu¸ møc hay kÐo dμi...) sÏ lμm t¨ng tr−¬ng lùc d©y X, g©y t¨ng
tiÕt dÞch vÞ m¹nh vμ kÐo dμi sÏ dÉn ®Õn viªm- loÐt d¹ dμy.
ECL(Enterochromaffin Like Cell): tÕ bμo gièng tÕ bμo −a cr«m
ng. quang toμn_dhy34 - 41 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
Somatostatin øc chÕ gi¶i phãng gastrin b»ng t¸c dông t¹i chç(cËn néi tiÕt) lªn c¸c tÕ bμo tiÕt
gastrin. C¸c tÕ bμo néi tiÕt D tiÕt somatostatin cã nh÷ng phÇn kÐo dμi bμo t−¬ng v−¬n tíi c¸c
tÕ bμo tiÕt Gastrin bªn c¹nh. Somatostatin cßn øc chÕ tiÕt HCl cßn b»ng t¸c dông trùc tiÕp lªn
tÕ bμo viÒn
C¬ chÕ bÖnh sinh loÐt d¹ dμy- t¸ trμng
LoÐt d¹ dμy- t¸ trμng lμ do sù mÊt c©n b»ng gi÷a c¸c yÕu tè b¶o vÖ niªm m¹c vμ
c¸c yÕu tè ph¸ huû
Sù mÊt c©n b»ng gi÷a c¸c yÕu tè b¶o vÖ vμ c¸c yÕu tè ph¸
huû sÏ dÉn tíi loÐt
Hostle factors: c¸c yÕu tè ph¸ huû(H.pylori, HCl, pepsin, c¸c thuèc
NSAIDs); Protective factor: c¸c yÕu tè b¶o vÖ(HCO3-; Prostaglandin, chÊt
nhμy, dßng m¸u tíi niªm m¹c)
1. YÕu tè b¶o vÖ niªm m¹c d¹ dμy:
HÖ thèng b¶o vÖ niªm m¹c d¹ dμy cã thÓ ph©n chia thμnh 3 líp: tr−íc biÓu m«, líp biÓu
m« vμ líp d−íi biÓu m«:
- Líp tr−íc biÓu m«: gåm chÊt nhÇy, ion HCO3-,c¸c phospholipid ho¹t ho¸
- Líp tÕ bμo biÓu m«: søc chèng ®ì cña tÕ bμo, sù phôc håi cña tÕ bμo, yÕu tè t¨ng
tr−ëng, c¸c prostaglandin, sù sinh s¶n thay thÕ c¸c tÕ bμo ®· bÞ tæn th−¬ng
- Líp d−íi tÕ bμo: l−u l−îng m¸u, c¸c b¹ch cÇu
ng. quang toμn_dhy34 - 42 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
ChÊt nhÇy d¹ dμy: do c¸c tÕ bμo nhμy chÕ tiÕt, bμi tiÕt chÊt nhÇy d−íi sù kÝch thÝch c¬
häc, ho¸ häc hoÆc kÝch thÝch cña cholin
Ion bicarbonat: ®−îc c¸c tÕ bμo biÓu m« kh«ng n»m trªn thμnh d¹ dμy bμi tiÕt, c¸c gel
chÊt nhÇy ®ãng gãp vμo ph¸t triÓn vi m«i tr−êng trong gel víi mét gradien H+ gi÷a
vïng gel ®èi diÖn víi khoang d¹ dμy(pH 1-2) vμ vïng tiÕp xóc víi c¸c tÕ bμo niªm m¹c
d¹ dμy. Gen chÊt nhμy lμm chËm sù khuyÕch t¸n H+ trë l¹i vÒ phÝa bÒ mÆt niªm m¹c d¹
dμy cho phÐp HCO3- lμm chÊt ®Öm trong gel. B×a tiÕt HCO3- ®−îc kÝch thÝch bëi Ca++ ,
PGE, PGF thu«c tiÕt cholin. Nã bÞ øc chÕ bëi c¸c NSAIDs. Sù duy tr× l−îng m¸u b×nh
th−êng tíi niªm m¹c d¹ dμy lμ mét yÕu tè quan träng ®Ó ®¶m b¶o søc ®Ò kh¸ng cña
niªm m¹c d¹ dμy
PG: KÝch thÝch tiÕt chÊt nhÇy vμ HCO-3, tham gia duy tr× l−u l−îng m¸u tíi niªm m¹c
d¹ dμy vμ vμo sù toμn vÑn cña hμng rμo niªm m¹c, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i sinh tÕ bμo
biÓu m« ®¸p øng víi tæn h¹i niªm m¹c
2. C¸c yÕu tè ph¸ huû: HCl, pepsin vμ vai trß cña H.P:
2.1 Pepsin
Lμ men tiªu ho¸ protein cña dÞch vÞ, do tÕ bμo chÝnh tiÕt ra d−íi d¹ng tiÒn men ch−a ho¹t
®éng lμ pepsinogen. Pepsinogen cã träng l−îng ph©n tö 42 000. Trong m«i tr−êng acid pH <
4,0 (ë d¹ dμy m«i tr−êng toan do HCl quyÕt ®Þnh), pepsinogen ®−îc chuyÓn thμnh pepsin ho¹t
®éng cã träng l−îng ph©n tö 35 000.
ng. quang toμn_dhy34 - 43 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
Tr−íc ®©y ng−êi ta cho r»ng, pepsin chØ lμ mét men. Ngμy nay nhê c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÖn
di, s¾c ký...®· x¸c ®Þnh cã nhiÒu lo¹i men pepsin kh¸c nhau vμ chia lμm 2 nhãm: nhãm mét
gäi lμ pepsin (hay pepsinogen I) vμ nhãm hai gäi lμ gastricsin (hay pepsinogen II).
C¸c men pepsin ho¹t ®éng trong m«i tr−êng acid, cã trÞ sè pH tèi −u kh¸c nhau, trong
kho¶ng 1,5 - 3,5 vμ chóng t¸c ®éng lªn c¸c d¹ng protein kh¸c nhau.
Pepsin ph©n c¾t c¸c liªn kÕt peptid (-CO-NH-) bªn trong ph©n tö protein, mμ nhãm -NH
thuéc vÒ acid amin th¬m (tyrosin, phenylalanin...). S¶n phÈm cña chóng lμ c¸c chuçi
polypeptid dμi ng¾n kh¸c nhau, chñ yÕu lμ proteose vμ pepton.
Ngoμi ra, pepsin cßn cã t¸c dông tiªu ho¸ c¸c sîi collagen cña m« liªn kÕt n»m gi÷a c¸c
thí thÞt, gióp cho c¸c men tiªu ho¸ thÊm vμo vμ tiªu ho¸ chóng.
Pepsin chØ tiªu ho¸ kho¶ng 10 ®Õn 20% protein cña thøc ¨n. Khi pH m«i tr−êng >5, pepsin sÏ
kh«ng ho¹t ®éng ®−îc.
Trong ®a sè tr−êng hîp bÞ viªm, loÐt d¹ dμy-hμnh t¸ trμng, sù bμi tiÕt men pepsin t¨ng lªn.
Mét phÇn pepsinogen ngÊm vμo m¸u vμ ®μo th¶i ra ngoμi theo n−íc tiÓu, gäi lμ
uropepsinogen. Nång ®é chÊt nμy trong m¸u vμ ®μo th¶i qua n−íc tiÓu th−êng thay ®æi song
song víi møc ®é bμi tiÕt pepsinogen ë d¹ dμy. Do ®ã khi bÞ bÖnh viªm, loÐt d¹ dμy, t¸ trμng,
ng−êi ta th−êng ®Þnh l−îng uropepsinogen ®Ó gióp chÈn ®o¸n thÓ bÖnh.
2.2 Vai trß cña Helicobacter Pylori trong loÐt
* Ph¸t hiÖn xo¾n khuÈn HP (HelicobacterPylori)
- Tõ 1900-1980 t×nh cê ph¸t hiÖn ë niªm m¹c d¹ dμy cña ng−êi bÞ loÐt mét lo¹i vi khuÈn
h×nh xo¾n.
- N¨m 1983 Marshan vμ Warren chÝnh thøc x¸c minh sù cã mÆt cña xo¾n khuÈn nμy ë
niªm m¹c vïng hang vÞ d¹ dμy vμ ®Æt tªn: Campylo bacter Pylori. NhiÒu c«ng tr×nh
nghiªn cøu thÊy vai trß g©y loÐt cña nã. C¨n cø vμo ®Æc ®iÓm cña CampylobacterPylori
c¬ quan cña tæ chøc vi khuÈn thÕ giíi quyÕt ®Þnh ®æi tªn lμ Helicobacter Pylori.
* §Æc ®iÓm sinh häc cña H.PYLORI:
- HP lμ khuÈn gram(-) nu«i cÊy trong m«i tr−êng gelose socolat hoÆc gelose m¸u. HP cã
c¸c tÝnh chÊt sinh hãa vμ enzym nh− sau: catalase(+), Urease(+), phosphatase kiÒm(+),
grammaglobulin T(+), Hippuricase(-), Nitratereductase(-). Ngoμi ra HP cßn cã c¸c enzyn
Lipase vμ protease cã vai trß quan träng trong sinh bÖnh loÐt DDTT.
- HP d−íi èng kÝnh hiÓn vi (®iÖn tö) cã d¹ng ch÷ S, dÊu phÈy hoÆc h×nh cung dμi 2,5μm,
ngang 0,5μm, mét ®Çu cã tóm roi (3-5 roi).
ng. quang toμn_dhy34 - 44 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
A- H.pylori ë trªn líp biÓu m« d¹ dμy; B- D−íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö
- Ng−êi lμ ký chñ th−êng nhÊt cña HP, sù hiÖn diÖn cña HP ë khØ Phesus chØ lμ ngo¹i lÖ. ë
ng−êi chØ t×m thÊy HP trong niªm dÞch chñ yÕu vïng hang vÞ (B) nã ph¸t triÓn ë niªm m¹c d¹
dμy nh−ng kh«ng bao giê xuyªn thñng niªm m¹c vμ còng kh«ng bao giê vμo tËn tÕ bμo. HP
hiÖn diÖn ë thùc qu¶n, hμnh t¸ trμng khi cã dÞ s¶n niªm m¹c d¹ dμy (gastricmetaplasia)(A).
Ng−îc l¹i HP kh«ng thÓ hiÖn diÖn ë vïng d¹ dμy cã dÞ s¶n niªm m¹c ruét (Intestina
metaplasia)(C). Xem h×nh minh häa d−íi.
Minh ho¹ dÞ s¶n DD, dÞ s¶n ruét
- VÒ h×nh d¸ng HP cã thÓ nhÇm víi mét sè xo¾n khuÈn kh«ng g©y loÐt
+ Flexispira rappini: chØ ph©n biÖt d−íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö vμ sù ph©n tÝch DNA,
RNA cña vi khuÈn. F.Rappini còng cã urease (+) nh−ng nã kh«ng chØ cã ë d¹ dμy mμ cßn cã
ë håi trμng, manh trμng vμ §T. FR cßn g©y nhiÔm ë ®éng vËt cã vó: chã, mÌo, cõu..., nhiÔm
FR cã thÓ g©y sÈy thai ë cõu.
+ CampylobacterjÐjuni còng gièng HP vÒ h×nh d¹ng nh−ng kh¸c c¸c tÝnh chÊt enzyn:
Urease(-), hydrolase(+), Hippuricase(+).
ng. quang toμn_dhy34 - 45 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
+ Campylobacter consisus: cã Urease(-), catalase(-)
- HP sèng ®−îc trong m«i tr−êng axit ë d¹ dμy nhê:
+ ¦a khÝ møc ®é thÊp, chØ ®ßi hái oxy víi møc ®é rÊt Ýt.
+ Nã s¶n xuÊt ra nhiÒu urease. Urease sÏ chuyÓn Ure thμnh amoniac lμm cho m«i
tr−êng sinh sèng cña HP trë thμnh kiÒm, v× vËy HP thÝch nghi víi m«i tr−êng acid cña d¹ dμy
ng−êi lμnh.
- HP cßn s¶n xuÊt ra catalase, protease, ngo¹i ®éc tè, c¸c chÊt nμy g©y bÖnh cho niªm m¹c
d¹ dμy.
- In vitro HP: DÔ nh¹y c¶m víi nhiÒu kh¸ng sinh nh−: Penicilin, Tetraciclin, erythomycin,
gentamycin, metronidazon, c¸c thuèc kh¸ng H2, kh¸ng acid, sucrafate...
T¸c dông cña helicobacter pylori ®èi víi bÖnh sinh cña viªm vμ
loÐt d¹ dμy - t¸ trμng
C¬ së chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh vai trß g©y bÖnh loÐt cña H.pylori dùa vμo:
1. H.pylori (+) ë 85-100% tr−êng hîp bÞ loÐt t¸ trμng nh−ng ë loÐt d¹ dμy tû lÖ thÊp h¬n.
2. Kh¶ n¨ng ng¨n chÆn t¸i ph¸t phô thuéc vμo viÖc lo¹i trõ H.pylori (Mingon M., 1990). Bell
G.D. (1992) theo dâi bÖnh nh©n 9 th¸ng sau khi ®iÒu trÞ ng¾n h¹n cho thÊy nhãm cã
H.pylori(-) cã tû lÖ t¸i ph¸t 3% so víi 70-100% trong nhãm cã H.pylori(+).
Míi ®©y t¹i héi th¶o quèc tÕ vÒ bÖnh tiªu ho¸ ë Los Angeles th¸ng 8/1994, Marshall
B.J còng cho thÊy 70% loÐt d¹ dμy vμ 92% loÐt t¸ trμng cã liªn quan tíi H.pylori.
H.Pylori vμo d¹ dμy nhanh chãng di chuyÓn xuèng d−íi líp nhμy b¸m vμo bÒ mÆt tÕ
bμo biÓu m«. D−íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö, Droy-Lafaix (1988) thÊy vi khuÈn b¸m vμo ®Ønh tÕ
bμo hoÆc ph©n bæ vμo c¸c khe liªn tÕ bμo vμ ph¸ vì c¸c cÇu nèi liªn tÕ bμo. VÒ sau c¸c tÕ bμo
bÞ trãc vμ ho¹i tö, cã ph¶n øng viªm niªm m¹c cã d¹ng tæ ong. Bartel H (1992) qua nghiªn
cøu siªu cÊu tróc thÊy H.pylori cã trªn bÒ mÆt tÕ bμo biÓu m« cña hang vÞ vμ th©n d¹ dμy,
nh−ng vi khuÈn nμy kh«ng cã trªn c¸c vïng dÞ s¶n ruét. Cã nh÷ng biÕn ®æi cÊu tróc cña bÒ
mÆt tÕ bμo vμ bμo t−¬ng chøng tá chuyÓn ho¸ cña tÕ bμo bÞ rèi lo¹n.
H.pylori cßn lμm thay ®æi thμnh phÇn ho¸ häc cña niªm dÞch vμ ®é nhít cña chÊt nhÇy.
MÆt kh¸c vi khuÈn cßn tiÕt ra urease biÕn NH4 thμnh NH3 cã t¸c dông ng¨n c¶n qu¸ tr×nh tæng
hîp chÊt nhÇy cña tÕ bμo, do ®ã sù toμn vÑn cña líp ¸o niªm dÞch kh«ng cßn, kÕt hîp víi sù
tæn th−¬ng cña tÕ bμo biÓu m«, c¸c yÕu tè tÊn c«ng (acid-pepsin) t¸c ®éng trùc tiÕp vμo tÕ bμo
biÓu m« bÒ mÆt lμm cho líp tÕ bμo nμy bÞ huû ho¹i vμ cã thÓ dÉn tíi loÐt (Cheval, 1989;
Sidebotham R.H vμ CS, 1990). Míi ®©y mét nhãm nghiªn cøu do Staffman Normark (1993)
cña tr−êng ®¹i häc Washington ®· b¸o c¸o r»ng H.pylori g¾n chñ yÕu víi kh¸ng nguyªn lewis
b n»m trªn bÒ mÆt tÕ bμo biÓu m« d¹ dμy, nã lμ mét phÇn cña kh¸ng nguyªn nhãm m¸u quyÕt
ng. quang toμn_dhy34 - 46 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
®Þnh nhãm m¸u O. Dolores Evans vμ Dogle Evans(1993) l¹i x¸c ®Þnh mét gen cña H.pylori-
gen nμy m· ho¸ mét protein g¾n ®Æc hiÖu víi acid Sialic monosacharides cã trªn bÒ mÆt cña
tÕ bμo biÓu m« d¹ dμy, protein nμy cã lÏ lμm cho vi khuÈn cã thÓ b¸m vμo tÕ bμo. B¸m vμo
®−îc tÕ bμo lμ b−íc ®Çu lμm cho vi khuÈn cã thÓ g©y viªm d¹ dμy, thËm chÝ ung th− d¹ dμy
sau khi v−ît qua hîp chÊt nhÇy b¶o vÖ niªm m¹c d¹ dμy khái t¸c ®éng cña acid, c¸c vi khuÈn
h×nh xo¾n nμy b¸m vμo chÝnh niªm m¹c. §iÒu g× x¶y ra sau ®ã ch−a ®−îc râ nh−ng cã thÓ lμ
hÖ thèng miÔn dÞch t¸c ®éng mét cuéc tÊn c«ng chèng vi khuÈn, nã cã thÓ g©y nªn tæn th−¬ng
c¸c niªm m¹c cho phÐp H.pylori b¸m ch¾c h¬n n÷a vμo niªm m¹c. Qua nhiÒu n¨m tæn
th−¬ng nμy cã thÓ nÆng thªm g©y nªn loÐt d¹ dμy hoÆc cã thÓ cßn kiÓm so¸t ®−îc chØ g©y nªn
viªm d¹ dμy (Alper J., 1993).
LoÐt d¹ dμy:
Theo R.H. Sidebotham vμ J.H. Baron ®· gi¶i thÝch kh¶ n¨ng g©y loÐt d¹ dμy cña
H.pylori nh− sau: NH3 do H.pylori s¶n sinh nhê men urease ng¨n trë sù tæng hîp cña chÊt
nhÇy vμ lμm chÊt nhÇy bÞ biÕn thÓ. Sù t¸i cÊu tróc cña chÊt nhÇy lμm H.pylori dÔ x©m nhËp
vμo s©u trong chÊt nhÇy vμ sinh s«i thóc ®Èy sù h×nh thμnh æ loÐt theo 2 s¬ ®å sau:
* T¸i cÊu tróc cña chÊt nhÇy do sù hiÖn diÖn cña H.pylori
C¸c micelle h×nh cÇu bÞ biÕn d¹ng thμnh c¸c micelle h×nh phiÕn kh«ng bÒn (theo s¬
®å): b×nh th−êng chÊt nhÇy ®−îc cÊu t¹o bëi c¸c phøc hîp Glycoprotein liªn kÕt víi c¸c
lipides ®Ó h×nh thμnh c¸c micelle h×nh cÇu. ChÝnh cÊu tróc I nμy lμm cho líp nhÇy cã tÝnh co
gi·n, tÝnh kþ n−íc vμ kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng víi sù tiªu protein. §ã lμ hμng rμo nhÇy b¶o vÖ líp
niªm m¹c. ë bÖnh nh©n bÞ viªm hoÆc loÐt cÊu tróc I gi¶m râ. §ã lμ hËu qu¶ cña sù t¨ng nhÞp
®é chuyÓn ®æi cña c¸c tÕ bμo niªm m¹c, lμm gi¶m sù tæng hîp chÊt nhÇy vμ sù biÕn thÓ cña
cÊu tróc I do H.pylori vμ sù thμnh lËp NaHCO3/NH4 ë bÒ mÆt líp niªm m¹c nªn c¸c phøc
glycoprotein kh«ng kÕt hîp ®−îc víi c¸c lipides lμm ®ç vì hμng rμo nhÇy
ng. quang toμn_dhy34 - 47 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
* Sinh bÖnh häc loÐt d¹ dμy theo Capper:
Viªm niªm m¹c do håi l−u t¸ trμng d¹ dμy qua lç m«n vÞ bÊt th−êng lμm t¨ng sù h−
huû t¹i chç cña hμng rμo nhÇy. T¹i vÞ trÝ loÐt H.pylori ®−îc th¶i ra, chu tr×nh g©y loÐt ®−îc
®iÒu khiÓn bëi sù gia t¨ng phøc t¸n acid vμ líp niªm m¹c vμ nhÞp ®é chuyÓn ®æi cña tÕ bμo
niªm m¹c kh«ng cßn bÞ k×m h·m kÐo theo sù mÊt kh¶ n¨ng s¶n suÊt chÊt nhÇy, tho¸i ho¸
niªm m¹c vμ loÐt.
M« h×nh loÐt theo capper
* H.pylori vμ loÐt t¸ trμng:
Trong bÖnh loÐt t¸ trμng t¸i ph¸t, viÖc ph¸t hiÖn H.pylori rÊt quan träng v× viÖc diÖt trõ
vi khuÈn nμy lμm gi¶m ®i rÊt nhiÒu sè l−îng loÐt t¸i ph¸t. C¬ chÕ ®Çu tiªn æ loÐt ®−îc h×nh
thμnh do c¸c yÕu tè nh− t¨ng tiÕt acid Colhydric di truyÒn... vÒ sau viªm t¸ trμng vμ qu¸ tr×nh
h×nh thμnh sÑo cña æ loÐt g©y nªn nh÷ng æ lo¹n s¶n nhá ë t¸ trμng. NÕu bÖnh nh©n bÞ viªm
hang vÞ d¹ dμy mμ cã H.pylori -> vi khuÈn nμy sÏ di chuyÓn xuèng c¸c æ lo¹n s¶n vμ lμm cho
loÐt t¸ trμng t¸i ph¸t.
ng. quang toμn_dhy34 - 48 -
§CLS Néi tiªu ho¸ LoÐt d¹ dμy-t¸ trμng
C¬ chÕ loÐt do HP
ng. quang toμn_dhy34 - 49 -
