LEÂ NGOÏC THAÏNH
[email protected]
LAÄP TRÌNH WINDOWS VÔÙI MFC
Microsoft Visual C++ 6.0
NHAØ XUAÁT BAÛN THOÁNG KEÂ
MUÏC LUÏC 3.4.2 Lôùp Cpen 31
3.4.3 Lôùp CBrush 31
CHÖÔNG 1 : MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM LAÄP TRÌNH Trang 3.4.4 Lôùp CFont 32
TRONG MOÂI TRÖÔØNG WINDOWS 1 3.4.5 Lôùp CBitmap 32
1.1 Chöông trình ( Program ) 1 3.4.6 Lôùp CPalette 33
1.2 ÖÙng duïng ( Application ) 1 3.4.7 Lôùp CRgn 34
1.3 Tieán trình ( Process ) 1 3.5 Lôùp CDC 35
1.4 Tieåu trình (Thread ) 1 3.6 Lôùp CImageList 38
1.5 Thoâng ñieäp ( Message ) 2
1.5.1 Nguoàn goác cuûa message 2 CHÖÔNG 4 : CÖÛA SOÅ GIAO DIEÄN LÔÙP VAØ LÔÙP CWnd 40
1.5.2 Caùc loaïi message 2 4.1 Cöûa soå giao dieän 40
1.5.3 Soá hieäu message (Message Indentifier – MessageID) 3 4.2 Lôùp CWnd 40
1.5.4 Ñaëc taû message 3 4.3 Söû duïng ñoái töôïng CWnd 49
1.6 Cöûa soå giao dieän (window) cuûa öùng duïng 3 4.3.1 Söû duïng CWnd laøm giao dieän chính cuûa öùng duïng 49
1.7 Message queue 5 4.3.2 ÖÙng duïng chæ chaïy moät baûn (instance) taïi moãi thôøi ñieåm 50
1.8 Kieán truùc xöû lyù cuûa öùng duïng trong Windows 7
1.9 Resource cuûa öùng duïng 8 CHÖÔNG 5 : XÖÛ LYÙ MESSAGES 51
5.1 Lôùp xöû lyù message CCmdTarget: 51
CHÖÔNG 2 : THÖ VIEÄN MFC CUÛA MICROSOFT 5.2 Khai baùo muïc xöû lyù message trong MessageMap 52
& ÖÙNG DUÏNG CÔ BAÛN TRONG WINDOWS 10 5.3 Caùc lôùp keá thöøa CCmdTarget 55
2.1 Thö vieän MFC (Microsoft Foundation Class) 10 5.4 MessageMap cuûa lôùp keá thöøa CWnd trong öùng duïng 55
2.2 Tieáp an MFC 10 5.4.1 Cöûa soå cuûa öùng duïng coù chöùc naêng hoaït ñoäng 55
2.3 Taïo öùng duïng windows vôùi MFC nhö theá naøo ? 10 5.4.2 WM_PAINT vaø haønh vi OnPaint cuûa CWnd 58
2.4 Lôùp quaûn lyù tieåu trình CwinThread 11
2.5 Lôùp quaûn lyù tieåu trình giao dieän chính CwinApp 12 CHÖÔNG 6 : ÖÙNG DUÏNG COÂNG CUÏ GDI 60
2.6 Thöïc hieän öùng duïng ñôn giaûn 14 6.1 DC vaø BITMAP 60
2.7 Thöïc hieän öùng duïng giao taùc ñôn giaûn 20 6.2 ÖÙng duïng vôùi cöûa soå chính hieån thò aûnh 60
2.8 Taïo môùi Icon Resource cho öùng duïng 25 6.3 Sao cheùp aûnh töøø DC ñeán DC, phoùng to & thu nhoû aûnh 63
2.9 Löu tröõ chöông trình nguoàn 27 6.4 DC trong boä nhôù ( DC aûo) – vuøng veõ ñeäm lyù töôûng 64
2.10 Lôùp Cstring cuûa MFC 27 6.5 AÛnh chuyeån ñoäng trong vuøng client 65
6.6 CImageList – coâng cuï quaûn lyù boä aûnh cuøng côõ 66
CHÖÔNG 3 : CAÙC LÔÙP GIAO DIEÄN ÑOÀ HOÏA CUÛA MFC 29 6.7 CRgn – Cöûa soå coù hình daïng tuøy yù 67
3.1 Caùc coâng cuï giao dieän ñoà hoïa 29
3.2 Device Context 29 CHÖÔNG 7 : MENU – PHÍM TAÉT 69
3.3 Toïa ñoä treân giao dieän ñoà hoïa 29 7.1 Ñònh nghóa 69
3.4 Caùc lôùp MFC hoã trôï GDI 30 7.2 Menu resoure 69
3.4.1 Caùc lôùp ñoái töôïng ñieåm, hình chöõ nhaät 30
7.3 Söû duïng menu resource 71 10.3.1 Thieát keá ToolBar resource 120
7.4 Muïc xöû lyù command message töø muïc choïn cuûa menu 72 10.3.2 Duøng toolbar resource cho CToolBar cuûa FrameWnd 121
7.5 Phím taét (hot key ) cho muïc choïn treân menu 73 10.4 Lôùp CFrameWnd 121
7.6 Lôùp quaûn lyù menu – CMenu 75 10.5 Söû duïng frame window laøm giao dieän chính 123
7.7 Xöû lyù ñieàu khieån muïc choïn cuûa menu 77 10.5.1 Thöïc hieän öùng duïng vôùi giao dieän frame window 123
10.5.2 String Table vaø CFrameWnd 124
CHÖÔNG 8 : CAÙC LÔÙP ÑOÁI TÖÔÏNG NHAÄP LIEÄU 10.5.3 Duøng MFC wizard taïo öùng duïng giao dieän framewindow 130
( WINDOWS CONTROLS ) 78
8.1 CStatic 78 CHÖÔNG 11 : CAÙC KIEÁN TRUÙC DOCUMENT – VIEW 134
8.2 CEdit 80 11.1 CDocument 134
8.3 CButton 84 11.2 CView 135
8.4 ClistBox 85 11.3 CFrameWnd 136
8.5 CComboBox 88 11.4 CDoctemplate 136
8.6 CSpinButtonCtrl 91 11.5 Hoã trôï töø phía ñoái töôïng quaûn lyù öùng duïng 137
8.7 CProgressCtrl 93 11.6 Trình töï taïo laäp caùc ñoái töôïng tham gia boä DVF 138
8.8 CscrollBar 94 11.7 Text Document Appication 139
8.9 CSliderBar 96 11.8 Rich Text Format (rtf) Document Appication 143
11.9 HTML Document View Appication 146
CHÖÔNG 9 : HOÄP HOÄI THOAÏI 97 11.10 Moät soá lôùp view ñaëc bieät 149
9.1 Hoäp hoäi thoaïi (Dialog) 97 11.10.1 CListView 149
9.2 Lôùp CDialog 97 11.10.2 CTreeView 150
9.3 Taïo vaø söû duïng dialog trong chöông trình 99 11.10.3 CSplitterWnd 152
9.3.1 Taïo dialog resource 99 11.10.4 Söû duïng splitterwnd trong frame window 154
9.3.2 Khai baùo lôùp keá thöøa CDialog söû duïng dialog resource 103 11.10.5 Caùc ví duï thöïc haønh 155
9.3.3 Söû duïng dialog trong chöông trình 104
9.4 Lieân keát giöõa dialog vaø caùc thaønh phaàn khaùc 104 CHÖÔNG 12 : MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ TRONG WINDOWS 158
9.5 Söû duïng dialog laøm giao dieän chính cuûa öùng duïng 106 12.1 Taäp tin INI 158
9.5.1 Thöïc hieän öùng duïng vôùi giao dieän chính laø dialog 106 12.2 System Registry 160
9.5.2 Duøng MFC wizard taïo öùng duïng vôùi giao dieän dialog 107 12.3 Vuøng Status Area treân Taskbar 162
9.6 Khai baùo bieán cho control treân dialog 109 12.4 ÖÙng duïng ScreenSaver 167
9.7 Khai thaùc caùc tieän ích hoã trôï 112 12.4.1 Ñaëc ñieåm 168
12.4.2 Tham soá doøng leänh 168
CHÖÔNG 10 : KHUNG CÖÛA SOÅ GIAO DIEÄN CHÍNH 117 12.4.3 Ñaëc ñieåm giao taùc vôùi ngöôøi duøng 170
10.1 Khung cöûa soå giao dieän (Frame Window) 117 12.4.4 Thöïc hieän öùng duïng ScreenSaver ñôn giaûn 171
10.2 Thanh traïng thaùi (statusbar) & lôùp CStatusbar 117 12.5 ÖÙng duïng söû duïng nhieàu tieåu trình 175
10.3 Thanh coâng cuï (toolbar) & lôùp CToolBar 119 12.5.1 Tieåu trình xöû lyù noäi 175
12.5.2 Tieåu trình giao dieän 177 13.7.2 Thieát keá öùng duïng nhaän mail 220
12.5.3 Caùc haøm hoã trôï 179 13.8 TCP vôùi HTTP vaø FTP 223
12.6 Laäp trình Multimedia vôùi MCI 179 13.8.1 Lôùp CInternetSession 223
12.7 AÁn ñònh moät soá tính naêng cuûa Windows 181 13.8.2 Lôùp CInternetFile 224
12.8 Baãy (hook) message (Windows Hook) 182 13.8.3 Lôùp CFtpConnection 225
12.8.1 Caùc kieåu hook (Hook Type) 183 13.8.4 Lôùp CFtpFindFile 227
12.8.2 Danh saùch hook (Hook Chain) 183 13.8.5 Lôùp CHttpConnection 228
12.8.3 Thuû tuïc hook (Hook Procedure) 183 13.8.6 Lôùp CHttpFile 229
12.8.4 Caùc dòch vuï lieân quan hook 184 13.8.7 Thöïc hieän öùng duïng FTP client ñôn giaûn 231
12.8.5 ÖÙng duïng hook messages cuûa keyboard 185 13.8.8 Thöïc hieän öùng duïng HTTP client ñôn giaûn 232
12.9 Caøi ñaët cheá ñoä thöïc hieän öùng duïng töï ñoäng 186
Phuï luïc A: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ
CHÖÔNG 13 : MFC VÔÙI INTERNET 187 LAÄP TRÌNH HÖÔÙNG ÑOÁI TÖÔÏNG 234
13.1 Giao thöùc truyeàn thoâng TCP/IP 187 A.1 Laäp trình höôùng ñoái töôïng (OOP) 234
13.1.1 Giôùi thieäu 187 A.2 Caùc khaùi nieäm 234
13.1.2 Kieán truùc cuûa giao thöùc TCP/IP treân moâ hình DARPA 187 A.2.1 Lôùp (Class) 234
13.1.3 Ñòa chæ IP 189 A.2.2 Ñoái töôïng (Object) 234
13.1.4 Subnet 190 A.2.3 Thuoäc tính (Attribute) 234
13.1.5 Subnet Mask 191 A.2.4 Haønh vi (Method) 235
13.1.6 Host domain name 192 A.2.5 Chöông trình (Program) 235
13.1.7 IP Routing 194 A.3 Ñaëc ñieåm laäp trình höôùng ñoái töôïng 235
13.2 Laäp trình TCP/IP vôùi Winsock 197 A.4 Phaân loaïi thuoäc tính vaø haønh vi 236
13.2.1 Port 197 A.5 Caùc haønh vi ñaëc bieät 236
13.2.2 Socket 198 A.6 Khai baùo lôùp, ñoái töôïng trong C++ 236
13.2.3 Moät soá caáu truùc döõ lieäu cuûa Winsock API 198 A.6.1 Khai baùo lôùp 236
13.2.4 Moät soá dòch vuï cuûa Winsock API 199 A.6.2 Khai baùo ñoái töôïng 238
13.3 MFC vôùi laäp trình Winsock 200 A.6.3 Söû duïng ñoái töôïng trong chöông trình 238
13.3.1 Khôûi ñoäng Winsock 200 A.7 Keá thöøa trong C++ 239
13.3.2 Lôùp CAsyncSocket 200 A.7.1 Keá thöøa haønh vi taïo laäp 239
13.4 Laäp trình Winsock cho giao thöùc UDP 204 A.7.2 Keá thöøa haønh vi huûy boû 240
13.5 Laäp trình Winsock cho giao thöùc TCP 207 A.7.3 Thöïc hieän haønh vi lôùp cô sôû 240
13.6 TCP vôùi SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) 215 A.8 Khai baùo haønh vi toaùn töû soá hoïc 241
13.6.1 Qui öôùc giöõa öùng duïng göûi mail vaø nhaän mail 215 A.9 Con troû this 243
13.6.2 Thieát keá öùng duïng göûi mail 217 A.10 Haønh vi virtual 243
13.7 TCP vôùi Pop3 (Post Office Protocol – Version 3) 219 A.11 Thuoäc tính vaø haønh vi tónh 244
13.7.1 Qui öôùc giöõa öùng duïng mail client vaø mail server 219
LÔØI MÔÛ ÑAÀU TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Y^ ]Z
[1] Richard Simon, Windows 95 - Win32 Programming API-BIBLE,
Ngoân ngöõ laäp trình C++ ñöôïc bieát ñeán nhö laø moät trong nhöõng ngoân ngöõ Waite Group Press 1996.
laäp trình maïnh nhaát nhôø khaû naêng cuûa noù trong vieäc trieån khai phaàn meàm [2] Jeff Prosise, Programming Windows 95 with MFC, Microsoft Press.
ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau. Töø möùc heä thoáng ñeán möùc öùng duïng, töø laäp trình [3] M. Tracy, Professional Visual C++ ISAPI Programming, Wrox Press.
caáu truùc ñeán laäp trình höôùng ñoái töôïng, töø laäp trình döïa treân thuaät giaûi ñeán [4] Dr. GUI, Microsoft Developer Network - MSDN,
laäp trình trí tueä nhaân taïo, vaø töø laäp trình cô sôû döõ lieäu ñeán laäp trình cô sôû Microsoft Corporation Software.
tri thöùc…, baát cöù ñaâu, khi maø ngöôøi laäp trình muoán theå hieän yù töôûng khoa [5] Dino Esposito,Visual C++ Windows Shell Programming, Wrox Press.
hoïc vaø ngheä thuaät cuûa mình treân maùy tính thì C++ laø moät ñieàu nghó ñeán YX WZ
tröôùc tieân.
Nhöng duø yù töôûng coù bay boång theá naøo ñi nöõa thì cuõng khoâng theå boû qua PHAÀN MEÀM CAÀN CAØI ÑAËT:
vaán ñeà caøi ñaët maø moâi tröôøng cho öùng duïng laø ñieàu phaûi quan taâm. Vôùi xu - Microsoft Visual C++ 6.0 hoaëc Microsoft Visual C++ .NET.
höôùng söû duïng heä ñieàu haønh Microsoft Windows nhö hieän nay, chuùng ta - MSDN ( Microsoft Developer Network ), baûn thaùng 10/2003.
buoäc phaûi nghó ñeán vieäc caøi ñaët öùng duïng cuûa mình trong moâi tröôøng naøy MAÕ NGUOÀN:
vaø khai thaùc noù sao cho öùng duïng hoaït ñoäng hieäu quaû nhaát. Source Code cuûa caùc ví duï minh hoïa trong cuoán saùch naøy vaø cuûa moät soá
Microsoft Visual C++, saûn phaåm cuûa Microsoft, vôùi khaû naêng bieân dòch öu chöông trình troø chôi maø chuùng toâi mong muoán chia xeû cuøng baïn ñoïc
vieät vaø loái khai thaùc heä thoáng roäng môû nhôø taäp hôïp lôùp thö vieän MFC cho ñöôïc löu trong ñóa meàm ñính keøm, vaø coù theå download töø ñòa chæ:
C++ coù ñaày ñuû caùc tieän ích giuùp chuùng ta veùt ñöôïc moïi ngoõ ngaùch cuûa http://thanh.andisw.com/?id=16&id2=85
Windows haàu phuïc vuï cho öùng duïng cuûa mình.
WEB SITE:
Töø nhöõng nhaän ñònh noùi treân, cuoán saùch naøy ñöôïc thöïc hieän ñeå cuøng caùc Source Code ñaëc saéc cuûa nhieàu taùc giaû treân theá giôùi coù theå download:
baïn baét ñaàu laøm quen laäp trình trong Windows aùp duïng kyõ thuaät laäp trình - http://msdn.microsoft.com
höôùng ñoái töôïng vôùi C++, nhaèm khai thaùc hieäu quaû thö vieän MFC vaø töøng - http://www.codeguru.com
böôùc du nhaäp vaøo theá giôùi tuyeät vôøi naøy thoâng qua caùc öùng duïng ñöôïc saép - http://www.codeproject.com
xeáp theo caùc caáp ñoä tieán trieån phuø hôïp. - http://www.softechsoftware.it
- http://www.flipcode.com
Trong laàn xuaát baûn ñaàu tieân, cuoán saùch naøy chaéc khoâng traùnh khoûi thieáu - http://nps.vnet.ee
soùt. Chuùng toâi raát mong tieáp thu yù kieán ñoùng goùp vaø trao ñoåi cuøng baïn ñoïc.
Cuoái cuøng, chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn baïn beø, ñoàng nghieäp ñaõ cung LIEÂN HEÄ:
caáp nhöõng nhaän xeùt vaø kieán thöùc quí baùu ñeå thöïc hieän cuoán saùch naøy. Xin - Taùc giaû: Leâ Ngoïc Thaïnh
caûm ôn caùc baïn hoïc vieân-sinh vieân, nhöõng ngöôøi ñaõ cuøng laøm vieäc vôùi - Cô quan: Khoa Tin Hoïc Quaûn Lyù, Tröôøng ÑHKT TP.HCM
chuùng toâi qua noäi dung naøy vaø ñaõ coù nhöõng yù kieán khaùch quan giuùp chænh Ñòa chæ: 279 Nguyeãn Tri Phöông Q10, TP.HCM.
söûa cuoán saùch kòp thôøi. - Ñòa chæ e-mail:
[email protected]
Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ngaøy 19.11.2002
[email protected]
Taùc giaû
CHƯƠNG 1: Tiểu trình giao diện (user-interface thread): Có nhiệm vụ xử lý các yêu
cầu của người dùng trong quá trình giao tác với họ.
Một số khái niệm Lập trình Tiểu trình xử lý nội (worker thread): Có nhiệm vụ thực hiện các xử lý
tính toán bên trong, không trực tiếp nhận yêu cầu của người dùng.
Trong môi trường Windows 2 Thực ra, có thể xem tiểu trình giao diện như là một tiểu trình xử lý nội
nhưng có tính năng giao tác với người sử dụng.
1.1 CHƯƠNG TRÌNH (PROGRAM):
Chương trình máy tính là tập hợp các chỉ thị điều khiển hoạt động của 1.5 THÔNG ÐIỆP (MESSAGE):
máy, được bố trí theo một trình tự logic nhằm phối hợp thực hiện một Thông điệp (message) là giá trị phản ánh một nội dung giao tiếp hay
công việc xác định. Các chỉ thị được thể hiện dưới dạng mã nguồn yêu cầu xử lý giữa hệ thống (windows) và ứng dụng, giữa các ứng dụng
(source code) hay mã máy (machine code). Chương trình mã máy có thể với nhau hoặc giữa các thành phần trong cùng một ứng dụng.
thực hiện được trên máy có bộ lệnh tương thích, với chương trình mã 1.5.1 Nguồn gốc message:
nguồn thì phải sử dụng một ứng dụng chuyên dụng để chuyển sang mã Cả windows và ứng dụng đều có thể phát sinh message.
máy trước khi thực hiện. Windows phát sinh message khi cần thông tin cho ứng dụng các
Việc chuyển các chỉ thị dạng mã nguồn sang chỉ thị mã máy để thực hoạt động nhập-xuất (hoạt động gõ phím, di chuyển hay click chuột,
hiện được tiến hành bằng một trong hai cơ chế sau: . của người dùng), các thay đổi của hệ thống (font chữ, chế độ phân
Thông dịch: Mỗi chỉ thị mã nguồn được chuyển sang chỉ thị mã máy giải màn hình, màu sắc,...) hoặc những biến đổi khác liên quan đến
tương ứng và được thực hiện ngay, sau đó tiếp tục với chỉ thị kế tiếp. ứng dụng.
Biên dịch: Tất cả các chỉ thị mã nguồn được chuyển sang các chỉ thị Ứng dụng phát sinh message khi xử lý điều khiển các thành phần
mã máy tướng ứng. Tập hợp các chỉ thị mã máy này gọi là chương bên trong ứng dụng phối hợp thực hiện chức năng giao tiếp với người
trình mã máy. Chương trình mã máy được lưu lại trong tập tin chương dùng, hoặc khi ứng dụng thực hiện giao tiếp với windows hay với các
trình và về sau ta có thể thực hiện chúng một cách độc lập trên máy. ứng dụng khác đang thực hiện trong cùng hệ thống.
1.2 ỨNG DỤNG (APPLICATION): 1.5.2 Các loại message:
Khi một chương trình được cài đặt trên máy tính để sử dụng, ta gọi đó Message được định nghĩa bởi hệ thống: Là các message do hệ điều
là ứng dụng, ví dụ như ứng dụng NotePad, ứng dụng Microsoft Word,.... hành windows tạo ra nhằm phục vụ hoạt động điều khiển toàn bộ hệ
Trong môi trường windows, mỗi ứng dụng có thể được thi hành nhiều thống, xử lý thông tin vào-ra hoặc các thông tin khác cho ứng dụng.
lần thành nhiều bản khác nhau. Mỗi bản đang thực hiện của một ứng Khi có nhu cầu, ứng dụng có thể sử dụng những message này để
dụng gọi là thể hiện (instance) của ứng dụng đó. phát động một chức năng điều khiển nào đó của windows.
Message được định nghĩa bởi người dùng: Là các message do người
1.3 TIẾN TRÌNH (PROCESS): viết ứng dụng định nghĩa nhằm tạo kênh liên lạc đặc thù giữa các
Tiến trình là khái niệm chỉ một instance đang hoạt động của ứng thành phần trong ứng dụng, giữa ứng dụng với windows hoặc với
dụng. Khi ta double-click trên biểu tượng NotePad để chạy ứng dụng các ứng dụng khác đang thực hiện trong cùng hệ thống.
này, ta có một tiến trình của ứng dụng NotePad.
1.4 TIỂU TRÌNH (THREAD):
Tiểu trình là một nhánh xử lý độc lập trong tiến trình. Khi một ứng
dụng được thực hiện ta có thêm một tiến trình. Do bản chất chương trình
làm nên ứng dụng đó bao gồm chương trình chính (main hay WinMain)
và các chương trình con mà tiến trình ứng với nó có thể tách thành các
nhánh xử lý: một nhánh xử lý chính (primary thread), các nhánh xử lý phụ
(other threads). Các nhánh xử lý này gọi là các tiểu trình. Có hai loại tiểu
trình:
Moät soá khaùi nieäm laäp trình trong moâi tröôøng Windows 1 2 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected]
1.5.3 Số hiệu message (Message Indentifier - MessageID): còn tạo sự gần gũi hơn giữa giao diện của ứng dụng trong windows với
Có rất nhiều message khác nhau được sử dụng trong môi trường người dùng.
windows. Ứng với mỗi message xác định, windows sử dụng một giá trị Dạng thông thường của một cửa sổ giao diện trong windows:
nguyên không âm để đặc tả, giá trị này gọi là số hiệu message.
Các message do windows định nghĩa có số hiệu được khai báo sẵn
và duy nhất với các hằng số xác định và tên gọi gợi nhớ của chúng có
dạng WM_xxx. Các messges do người dùng định nghĩa cũng phải đăng
ký số hiệu. Số hiệu đăng ký không được trùng lặp và có giá trị nhỏ nhất
bằng WM_USER (một hằng số do windows định nghĩa).
Số hiệu message là cơ sở để phân biệt các message lẫn nhau.
1.5.4 Ðặc tả message:
Ðể đối tượng nhận message có thêm thông tin về hoàn cảnh phát
sinh và ý nghĩa cụ thể của message, windows cho phép message được
nhận thông qua một cấu trúc chứa số hiệu message và các thông số
kèm theo. Cấu trúc này được khai báo thành kiểu MSG với nội dung như
sau:
typedef struct tagMSG { System Menu Box: Chứa biểu tượng của ứng dụng, là nút mở hộp
HWND hwnd; // Giá trị có kích thước 4 bytes (long) menu hệ thống với các mục di chuyển, thay đổi kích thước hoặc đóng
UINT message; // Số hiệu của message cửa sổ.
WPARAM wParam; // Giá trị không âm có kích thước 2 bytes Caption bar: Thanh tiêu đề của ứng dụng.
LPARAM lParam; // Giá trị không âm có kích thước 4 bytes Menu bar: Hệ thống menu với các mục lựa chọn xử lý.
DWORD time; // Thời điểm sinh ra messsge Minimize / Maximize Box : Nút điều khiển thu nhỏ / phóng to cửa sổ.
POINT pt; // Tọa độ cursor khi message được gửi. Restore Box : Nút khôi phục kích thước trước đó của cửa số.
} MSG; Border: Ðường viền bao quanh cửa sổ.
Trường hwnd (window handle) của cấu trúc chứa thẻ (handle) quản lý Client area: Vùng làm việc của cửa sổ, dùng để hiển thị thông tin.
cửa sổ giao diện liên quan đến message. wParam và lParam là hai tham Scroll bar: Thanh cuộn nội dung vùng làm việc của cửa sổ.
số gửi kèm theo message làm nhiệm vụ chứa thông tin bổ sung. Hai Window Procedure: Ngoài giao diện đồ họa, cửa sổ của windows có
tham số này được dùng khi message có nhiều ý nghĩa thực tế khác nhau. khả năng tiếp nhận và xử lý message. Khả năng này được thực hiện
) Windows sử dụng giá trị có kích thước 4 bytes để quản lý các đối thông qua hàm xử lý message mà ta đã gắn cho cửa sổ. Hàm xử lý
tượng của nó. Giá trị này gọi là thẻ quản lý đối tượng (object handle). này có khai báo như sau:
Ứng với mỗi loại đối tượng cụ thể, windows sử dụng một kiểu handle LRESULT CALLBACK WindowProc (
riêng. HWND là kiểu handle dùng quản lý đối tượng cửa sổ giao diện HWND hwnd, // Tham số chứa Handle của cửa sổ liên
trong windows. quan
UINT uMsg, // Tham số chứa số hiệu message
1.6 CỬA SỔ GIAO DIỆN (WINDOW) CỦA ỨNG DỤNG: WPARAM wParam, // Tham số bổ sung thứ nhất kiểu WORD
Cửa sổ giao diện là thành phần quan trọng trong việc tạo ra môi LPARAM lParam // Tham số bổ sung thứ hai kiểu LONG
trường giao diện đồ họa của các ứng dụng trong windows. Cùng với sự ) ; Hàm trả về một giá trị có kích thước là 32 bits.
phát triển của hệ điều hành windows, hình ảnh cửa sổ giao diện cũng Khi một yêu cầu xử lý được chuyển đến cửa sổ dưới dạng message,
thay đổi theo với chiều hướng sinh động hơn về hình thức và phong phú hàm WindowProc gắn với cửa sổ sẽ căn cứ trên số hiệu message
hơn về chức năng. Ðiều đó không chỉ góp phần tăng tính thẩm mỹ mà (uMsg) để chọn xử lý phù hợp. Theo nguyên tắc, nếu message được
xử lý hoàn tất thì hàm trả về giá trị 0, ngược lại (message không thuộc
Moät soá khaùi nieäm laäp trình trong moâi tröôøng Windows 3 4 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected]
khả năng xử lý của cửa sổ) hàm phải chuyển message cho windows con trỏ tham số plMSG. Khi đã lấy được một message, hàm kết thúc
xử lý thông qua lời gọi hàm xử lý message mặc nhiên của windows. và trả về một giá trị nguyên. Nếu message nhận được là message kết
Hàm xử lý này có tên gọi là DefWindowProc với khai báo như sau: thúc ứng dụng (số hiệu WM_QUIT) thì hàm trả về giá trị 0. Ngược lại,
LRESULT DefWindowProc( // Default Window Procedure hàm trả về giá trị khác 0.
HWND hWnd, // Với các tham số có ý nghĩa như trên Kiểm tra và lấy một message trong message queue của ứng dụng:
UINT Msg, BOOL PeekMessage(
WPARAM wParam, LPMSG lpMsg; // . Như GetMessage
LPARAM lParam HWND hWnd;
); UINT wMsgFilterMin;
Khi đó, kết quả trả về của DefWindowProc được dùng làm kết quả UINT wMsgFilterMax;
của hàm WindowProc. Qui tắc nói trên cần phải được đảm bảo, nếu UINT wRemoveMsg; // Có thực hiện xóa message không ?
không, ứng dụng có thể làm rối loạn hoạt động của hệ điều hành // PM_NOREMOVE: không xóa
windows. );
Hàm trả về giá trị 0 nếu message queue rỗng. Ngược lại, hàm trả về
1.7 MESSAGE QUEUE: một giá trị khác không và thông tin về message được điền vào biến
Message queue là danh sách thứ tự các message do windows tạo ra kiểu MSG được chỉ bởi tham số kiểu con trỏ lpMSG.
và được dùng để chứa các message đang chờ được xử lý. Message
queue hoạt động theo nguyên tắc FIFO (First-In, First-Out: vào trước, ra Diễn dịch message của bàn phím sang mã phím ASCII:
trước). Có hai loại message queue trong windows: BOOL TranslateMessage(
Message queue của hệ thống (system queue): Ðược windows dùng CONST MSG *lpMsg; // con trỏ đến biến chứa message
riêng cho việc lưu trữ các messge đặc tả thông tin nhập-xuất liên quan );
đến thiết bị phần cứng trong quá trình hệ thống giao tác với người Tham số lpMsg là con trỏ chỉ đến biến kiểu MSG chứa nội dung đặc
dùng. tả message được lấy từ message queue và cần diễn dịch.
Message queue của ứng dụng (application queue): Ðược windows tạo Hàm trả về giá trị khác 0 nếu message nhận được tương ứng với một
ra và cấp cho các thể hiện của ứng dụng. Windows tự động điều phối thao tác trên bàn phím (nhấn phím: WM_KEYDOWN,
các message từ system queue sang application queue một cách phù WM_SYSKEYDOWN; thôi nhấn phím: WM_KEYUP,
hợp, nhờ đó mỗi ứng dụng có thể tiếp nhận và thực hiện các yêu cầu WM_SYSKEYUP) hoặc một message có ý nghĩa tương đương mà
xử lý của người dùng thông qua hệ thống. Cơ chế này ngăn các ứng việc diễn dịch sang mã phím ASCII là thành công. Khi đó hàm tự động
dụng trong windows quyền truy cập trực tiếp các thiết bị phần cứng tạo message WM_CHAR cho phím diễn dịch được. Trong các trường
của máy tính. hợp khác, hàm trả về giá trị 0.
2 Việc truy cập message queue của ứng dụng được thực hiện với sự hỗ
trợ của các hàm liên quan do windows cung cấp như sau:
Chờ và lấy một message từ message queue của ứng dụng:
BOOL GetMessage (
LPMSG lpMsg, // Con trỏ đến biến MSG nhận thông tin
HWND hWnd, // Handle của cửa sổ liên quan
UINT wMsgFilterMin, // Số hiệu message nhỏ nhất nhận được
UINT wMsgFilterMax // Số hiệu message lớn nhất nhận được
);
Hàm tự động chờ đến khi phát hiện có message cần xử lý trong
message queue. Khi đó, message vào trước nhất sẽ được lấy ra khỏi
hàng chờ và thông tin của nó được điền vào biến kiểu MSG chỉ bởi
Moät soá khaùi nieäm laäp trình trong moâi tröôøng Windows 5 6 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected]
Ðiều phối message đến cửa sổ giao diện chính: Kiến trúc xử lý chung của ứng dụng trong môi trường windows
Cửa sổ giao diện chính của ứng dụng có thể tiếp nhận và xử lý
message thông qua hàm WindowProc của nó (1.6). Như vậy, ta có
thể điều phối message lấy từ message queue của ứng dụng đến cho
cửa sổ chính xử lý. Việc điều phối được thực hiện thông qua hàm sau:
LRESULT DispatchMessage(
CONST MSG *lpmsg; // Con trỏ đến biến chứa message
);
Tham số lpMSG chỉ đến biến kiểu MSG chứa thông tin đặc tả
message được điều phối. Hàm điều phối sẽ chờ đến khi hàm xử lý
message WindowProc của cửa sổ chính xử lý xong messge, và lấy
giá trị kết thúc của hàm này làm giá trị trả về của chính nó.
) Quá trình tiếp nhận và điều phối xử lý message từ message queue
của ứng dụng được tiến hành liên tục cho đến khi nhận được message
kết thúc ứng dụng (WM_QUIT). Quá trình này có tên gọi là vòng lặp
nhận và điều phối message (MessageLoop). Ðoạn chương trình nhận
và điều phối message trong ứng dụng được cài đặt như sau:
MSG msg; // biến chứa nội dung đặc tả message nhận được
while( GetMessage( &msg, NULL, 0, 0 ) != 0 ) {
// Nếu message nhận được không phải là WM_QUIT
TranslateMessage(&msg); // Diễn dịch nếu là phím
DispatchMessage(&msg); // Ðiều phối cho cửa sổ chính.
}
1.8 KIẾN TRÚC XỬ LÝ CỦA ỨNG DỤNG TRONG WINDOWS: 1.9 RESOURCE CỦA ỨNG DỤNG:
Khi ứng dụng được thực hiện, windows tạo thêm một tiến trình cho thể Ðối với một chương trình trong windows, ngoài phần mã lệnh của các
hiện mới của ứng dụng, đồng thời xây dựng một message queue dùng hàm xử lý, resource là một thành phần không kém phần quan trọng chứa
riêng cho thể hiện này. Tiểu trình chính của tiến trình được tạo ra có các nội dung hỗ trợ cho việc trang trí hoặc phục vụ cho một mục đích đặc
nhiệm vụ thực hiện MessageLoop trên message queue dành cho ứng biệt của ứng dụng. Các nội dung phổ biến trong resource như sau:
dụng, đồng thời khởi tạo các giao diện và tiểu trình hỗ trợ (nếu cần). Cursor: Ảnh nhỏ đặc tả vị trí làm việc của thiết bị liên quan như
2 Các cách xử lý của tiểu trình chính khi nắm quyền điều khiển ứng mouse, pen, trackball. Khi người dùng tác động lên những thiết bị này
dụng: thì windows sử dụng cursor để phản ánh hiện tượng đó.
Không thực hiện xử lý nào cả: Ứng dụng kết thúc. Bitmap: Tập ảnh điểm (pixels) của một ảnh. Các ảnh điểm này bố trí
Thực hiện MessageLoop nhưng không tạo cửa sổ giao diện chính: theo các dòng và phối hợp làm nên hình ảnh của đối tượng.
Ứng dụng chờ nhận message nhưng người dùng không giao tác được. Dialog: Thông tin mô tả khung giao diện với các đối tượng nhập liệu
Khởi tạo một cửa sổ với hàm xử lý message WindowProc và chọn cửa bên trong, là cơ sở để tạo ra các hộp hội thoại trong ứng dụng.
sổ này làm cửa sổ giao diện chính: Hàm WindowProc của cửa sổ sẽ Icon : Ảnh nhỏ được dùng để đặc tả chức năng của một đối tượng,
tiếp nhận và xử lý message được điều phối từ MessageLoop của tiểu ứng dụng hay một nội dung dữ liệu.
trình chính. Người dùng có thể giao tác và kết thúc ứng dụng được. HTML (Hypertext Markup Language): Ngôn ngữ dùng tạo ra những tài
Như mục thứ ba, đồng thời tạo ra các tiểu trình phục vụ: Ứng dụng có liệu dạng văn bản với những ký pháp và kỹ thuật định dạng mà trình
khả năng tiếp nhận và thực hiện đồng thời nhiều yêu cầu xử lý. duyệt tương ứng có thể thể hiện một cách xúc tích.
Moät soá khaùi nieäm laäp trình trong moâi tröôøng Windows 7 8 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected]
Menu : Một danh sách các lựa chọn xử lý mà người dùng có thể chọn
nhằm thực hiện một xử lý xác định
String Table: Bảng chứa các chuỗi được đánh dấu phân biệt bởi các
số hiệu và được sử dụng như các thông báo trong chương trình. Việc
sử dụng String Table giúp ứng dụng dễ dàng thay đổi ngôn ngữ giao
diện của nó mà không cần phải có sự chỉnh sửa trên phần mã lệnh.
ToolbarBitmap: Tập các ảnh con xác định các nút được cài đặt trên
thanh công cụ của cửa sổ hay hộp hội thoại trong ứng dụng. Mỗi nút
này là một mục chọn (có thể thay thế mục chọn của menu) giúp tạo ra
các message lệnh (WM_COMMAND) với số hiệu phân biệt để có thể
ấn định xử lý cần thiết.
Version: Phần khai báo các thông tin liên quan đến ứng dụng, tác giả.
Font: Chứa thông tin về bộ font chữ được lưu trong tập tin fnt.
Custom Resource: Bao gồm các nội dung không thuộc các loại nội
dung resource chuẩn nói trên. Người dùng có thể tùy ý cài vào
resource của ứng dụng, đồng thời phải tự cài đặt xử lý thích hợp cho
các resource này trong chương trình.
Moät soá khaùi nieäm laäp trình trong moâi tröôøng Windows 9
CHƯƠNG 2:
2.4 LỚP QUẢN LÝ TIỂU TRÌNH CWinThread:
CWinThread là một lớp của MFC, lớp đối tượng quản lý tiểu trình được
Thư viện MFC của microsoft tạo ra trong tiến trình của một ứng dụng đang được thực hiện. Tiểu trình
& ứng dụng cơ bản trong windows được quản lý có thể là là tiểu trình giao diện hoặc tiểu trình xử lý nội. Các
dịch vụ cơ bản phục vụ cho quản lý tiểu trình do CWinThread cung cấp
2.1 THƯ VIỆN MFC (MICROSOFT FOUNDATION CLASS): thông qua các thuộc tính và hành vi của nó.
Thư viện MFC của Microsoft bao gồm các lớp cơ bản, cài đặt bằng DWORD m_nThreadID : Thuộc tính lưu số hiệu của tiểu trình.
ngôn ngữ C++, hỗ trợ việc lập trình trong môi trường windows. Từ các lớp CWnd* m_pMainWnd : Lưu con trỏ đối tượng cửa sổ giao diện
này, MFC xác lập nền tảng hình thành ứng dụng của windows, bao gồm chính của tiểu trình. Khi cửa sổ giao diện chính chấm dứt hoạt
việc định nghĩa bộ khung ứng dụng, các công cụ chuẩn và phổ biến để động, tiểu trình liên quan sẽ kết thúc. Nếu tiểu trình thuộc loại tiểu
bổ sung vào bộ khung nói trên nhằm tạo ra ứng dụng hoàn chỉnh. Với trình xử lý nội thì giá trị này kế thừa từ tiểu trình giao diện cấp cao
MFC, công việc của người lập trình chỉ còn là việc lựa chọn các thành hơn.
phần cần thiết, điều chỉnh và phối hợp chúng hợp lý để có được ứng CWinThread( ); Hành vi tạo lập (constructor) đối tượng tiểu trình.
dụng kết quả mong muốn. virtual BOOL InitInstance( ); Khởi tạo thông số cho đối tượng tiểu
Lập trình windows với MFC và MicroSoft Visual C++ 6.0 (VC) đạt trình và đảm nhận các xử lý bổ sung khác của ứng dụng. Ðối với
được hiệu quả cao bởi không chỉ khai thác được phiên bản mới nhất của tiểu trình giao diện, hành vi này được dùng để khởi tạo đối tượng
MFC mà còn nhận được nhiều tiện nghi lập trình mà VC cung cấp. Ðây là cửa sổ giao diện và gán địa chỉ của đối tượng cửa sổ cho
con đường ngắn và đơn giản, đặc biệt với người tự học, để viết ứng dụng m_pMainWnd.
windows. virtual int ExitInstance( ); Hành vi kết thúc của đối tượng tiểu trình.
Thông qua hành vi này, đối tượng quản lý tiểu trình thực hiện hoàn
2.2 TIẾP CẬN MFC: trả các tài nguyên của hệ thống mà nó đã đăng ký sử dụng.
MFC là thư viện khổng lồ với khoảng 200 lớp đối tượng mà việc hiểu virtual int Run( ); Hành vi dành riêng cho tiểu trình giao diện, nó
rõ và vận dụng chúng trong một khoảng thời gian ngắn là không thể thực hiện vòng lặp nhận message, chuyển message cho hành vi
được. Mục tiêu của chúng ta là hiểu và vận dụng những thành phần phổ PreTranslateMessage của lớp. Nếu hành vi này trả về giá trị 0 thì
biến nhất của thư viện để xây dựng ứng dụng thông thường. Khi đã có message sẽ tiếp tục được chuyển đến các hàm diễn dịch phím
khả năng nhất định về sử dụng MFC thì với tài liệu MSDN, sẽ chẳng khó TranslateMessage và hàm điều phối message DispatchMessage.
khăn gì trong việc mở rộng khai thác thư viện để ứng dụng trở nên mạnh virtual BOOL PreTranslateMessage(MSG *pMsg); Hành vi cho
mẽ và tinh tế hơn. phép can thiệp trước trên các message nhận được từ message
Trong những phần trình bày sau, chúng ta sẽ lần lượt tiếp nhận hệ queue của ứng dụng. Thông qua đó, tiểu trình giao diện có thể thực
thống nội dung hơi nặng tính lý thuyết để đảm bảo cấu trúc kiến thức, và hiện các tiền xử lý message đặc trưng nhằm đáp ứng yêu cầu đặt
phần thực hành phối hợp sẽ giúp chúng ta kiểm nghiệm và hiểu rõ vấn ra cho ứng dụng.
đề. ) Khi CWinThread được dùng để quản lý đối tượng tiểu trình chính thì
2.3 TẠO ỨNG DỤNG WINDOWS VỚI MFC NHƯ THẾ NÀO ?: hàm WinMain (cài sẵn bên trong lớp bởi thư viện MFC) tự động thực
Theo mô hình kiến trúc ứng dụng windows ở mục (1.8), việc giải quyết hiện các hành vi InitInstance(), Run() và ExitInstance() theo thứ tự.
vấn đề trên chính là việc thực hiện trả lời các câu hỏi sau đây:
Làm thế nào tạo đối tượng tiểu trình chính của ứng dụng ?
Làm thế nào tạo đối tượng giao diện của ứng dụng ?
Quản lý tương tác giữa đối tượng ứng dụng và đối tượng giao diện ?
Bằng việc xem xét các lớp MFC liên quan sẽ giúp lần lượt lý giải các
câu hỏi được đặt ra. Tiếp theo, chúng ta tìm hiểu xem những lớp nào
của MFC giúp khai báo đối tượng tiểu trình trong ứng dụng.
10 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 11
2.5 LỚP QUẢN LÝ TIỂU TRÌNH GIAO DIỆN CHÍNH CWinApp: MB_OK OK
CWinApp, kế thừa từ CWinThread, là lớp đối tượng chuyên dùng quản MB_OKCANCEL OK - Cancel
lý tiểu trình giao diện chính của ứng dụng. Ứng dụng windows chỉ được MB_YESNO Yes - No
phép sử dụng một đối tượng thuộc lớp này. Ngoài các thuộc tính, hành vi MB_YESNOCANCEL Yes - No - Cancel
kế thừa public từ CWinThread, CWinApp có các thuộc tính và hành vi bổ MB_ABORTRETRYIGNORE Abort - Retry - Ignore
sung sau: MB_RETRYCANCEL Retry - Cancel
const char* m_pszAppName: Lưu chuỗi tên của ứng dụng.
LPTSTR m_lpCmdLine: Lưu nội dung chuỗi tham số dòng lệnh. • Các thông số qui định biểu tượng dùng trong nút chọn:
Tham số dòng lệnh là toàn bộ phần nội dung mà người dùng gõ Giá trị thông số Biểu tượng
vào ngay sau chuỗi đường dẫn và tên chương trình ứng dụng khi MB_ICONHAND, MB_ICONSTOP,
họ thực hiện ứng dụng. Ðối với ứng dụng có nhiều chế độ hoạt MB_ICONERROR
động khác nhau thì việc sử dụng tham số dòng lệnh là một cơ chế MB_ICONQUESTION
xác lập các giao ước giữa ứng dụng và người dùng để chọn chế độ
sử dụng ứng dụng thích hợp. MB_ICONEXCLAMATION, MB_ICONWARNING
int m_nCmdShow: Lưu giá trị thông số đã được dùng để kích hoạt
cửa sổ giao diện chính của ứng dụng. MB_ICONASTERISK, MB_ICONINFORMATION
CWinApp( ); Tạo lập đối tượng tiểu trình chính.
HCURSOR LoadCursor( int nID ); Nạp cursor từ resource của ứng • Số hiệu các nút chọn được sử dụng trong hộp thông báo:
dụng vào bộ nhớ (nếu cursor chưa được nạp). nID là số hiệu của Số hiệu Nút chọn Số hiệu Nút chọn
cursor. Hàm trả về giá trị handle quản lý cursor. Giá trị này có kiểu IDABORT Abort IDOK OK
HCURSOR (handle of cursor) mà windows dùng để quản lý cursor. IDCANCEL Cancel IDRETRY Retry
HICON LoadIcon ( int nID ); Nạp icon từ resource của ứng dụng IDIGNORE Ignore IDYES Yes
vào bộ nhớ. nID là số hiệu của icon. Hàm trả về giá trị handle quản IDNO No
lý icon. Giá trị này có kiểu HICON (handle of icon).
• Hành vi DoMessageBox chờ người sử dụng trả lời bằng cách
Hành vi hiển thị hộp thông báo và chờ nhận ý kiến người dùng:
chọn một nút chọn xác định trong hộp thông báo. Hành vi kết
virtual int DoMessageBox (
thúc với giá trị trả về là số hiệu của nút được chọn. Kế thừa hành
LPCTSTR lpszPrompt, // Nội dung thông báo
vi này để chặn và thực hiện xử lý đặc trưng (sử dụng dạng hộp
UINT nType, // Dạng hộp thông báo
thông báo riêng) cho tất cả các lời gọi AfxMessageBox trong
UINT hlpIndex = 0 // Số hiệu mục giúp đỡ (WinHelp)
ứng dụng.
);
Hành vi này được kích hoạt với tham số tương ứng mỗi khi trong • Hàm AfxMessageBox sử dụng DoMessageBox để hiển thị hộp
chương trình sử dụng hàm AfxMessageBox để hiển thị hộp thông thông báo và lấy giá trị của hành vi này làm kết quả trả về của
báo. nó.
int AfxMessageBox ( Ví dụ: AfxMessageBox( "Chao Ban", MB_ICONSTOP | MB_OK, 0 );
LPCTSTR lpszPrompt, UINT nType, UINT hlpIndex = 0 ) Hàm trên thực hiện hiển thị hộp thông báo với nội dung là
); "Chao Ban" , biểu tượng đi kèm, và nút chọn OK kết thúc.
nType: Ấn định dạng hộp thông báo. Giá trị này là sự kết hợp giữa
thông số qui định biểu tượng hiển thị và các nút chọn bố trí trong
hộp.
• Các thông số qui định các nút chọn bố trí trong hộp thông báo:
Giá trị thông số Nút chọn bố trí trong hộp
12 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 13
2.6 THỰC HIỆN ỨNG DỤNG ÐƠN GIẢN: VC hiển thị hộp hội thoại New Project Information để thông báo
Trong phần này, chúng ta thực hiện ứng dụng với đối tượng thuộc lớp các thông tin liên quan đến dự án vừa tạo. Chọn OK.
CWinApp quản lý tiểu trình chính. Ðặt tên cho dự án của ứng dụng là ) Một dự án đã được tạo ra trên đĩa. Với thông tin nhập như trên,
VD0. dự án mới tạo ra có tên là VD0, toàn bộ phần chương trình
Các bước thực hiện dự án VD0 như sau: nguồn của dự án được lưu trong thư mục VD0 thuộc thư mục
C:\VC6.
Khởi động windows với hệ điều hành Win95 hoặc bản mới hơn.
Tạo mới một thư mục để chứa các dự án. Ví dụ C:\VC6. Tiếp tục thực hiện các bước sau để hoàn tất dự án theo yêu cầu.
Thực hiện ứng dụng Microsoft Visual C++ 6.0 (VC). Ðăng ký sử dụng lớp CWinApp của thư viện MFC: Lớp CWinApp
Chọn mục File / New từ hệ thống menu của VC. được khai báo trong afxwin.h của MFC. Bổ sung tập tin stdafx.h
Trong hộp hội thoại New, chọn trang Projects : vào dự án và dùng tập tin này đăng ký các thư viện cần thiết của
MFC.
Việc bổ sung tập tin stdafx.h vào dự án được tiến hành như sau:
• Chọn mục File / New từ hệ thống menu của VC.
• Trong hộp hội thoại New, chọn trang Files:
- Win32 Application : Loại ứng dụng thực hiện.
- Location : Ðường dẫn thư mục của dự án.
- Project Name : Tên dự án.
Sau đó chọn OK.
Tiếp theo, trong hộp hội thoại Step 1 of 1. - C/C++ Header File : Loại nội dung tập tin (.h).
- An empty project : Tạo dự án rỗng. - Add To Project : Bổ sung tập tin vào dự án VD0.
- Finish : Hoàn tất việc khởi tạo dự án. - File Name : Tên tập tin (StdAfx.h)
Chọn OK, tiếp tục thực hiện các công việc sau.
• Soạn thảo tập tin stdafx.h, nhập các định hướng biên dịch và
các chỉ thị sử dụng thư viện MFC cần cho dự án:
14 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 15
#if !defined( _DU_AN_0_ ) resource và đối tượng lập trình tương ứng của MFC trong dự án.
#define _DU_AN_0_ Thực hiện như sau:
- Right-click trên mục tên resource (VD0 Resource):
// _DU_AN_0_ giúp trình dịch không thực hiện lặp chỉ thị
#include
#include // thư viện chuẩn của MFC
#endif
Sau khi nhập xong nội dung tập tin stdafx.h, chọn mục File /
Save (hoặc click biểu tuợng trên thanh công cụ) để lưu tập tin.
Tạo tập tin Resource Script của dự án: Tập tin này chứa khai báo
của các resource được sử dụng trong ứng dụng. Khi biên dịch, các
resource này sẽ được nhúng vào tập tin chương trình (.EXE). Các
bước tạo tập tin Resource Script trong dự án như sau:
- Chọn mục Properties:
• Chọn mục File / New. Trong hộp hội thoại New, chọn trang
Files.
Chọn các mục như trên, gõ phím Enter để kết thúc.
• Soạn thảo resource: Dự án VD0 chưa cần sử dụng resource, tập
tin resource script sẽ tạm thời bỏ trống. Chọn mục File / Save,
và đóng màn hình soạn thảo resource để kết thúc bước này.
Chọn phiên bản biên dịch: Có hai phiên bản biên dịch chương
trình.
• Debug version : Biên dịch chương trình với thông tin
debug.
• Release version : Phiên bản đem giao, không chứa thông
tin debug.
Chọn mục Build / Set Active Configurations:
- Resource Script : Loại nội dung tập tin (.rc).
- Add To Project : Bổ sung tập tin vào dự án.
- File Name : Tên tập tin, trùng với tên của dự án.
Sau đó chọn OK.
• Ðăng ký các hỗ trợ của MFC cho thao tác trên resource: Việc
đăng ký này là cơ sở tạo quan hệ giữa các nội dung của Chọn phiên bản biên dịch ( chẳng hạn Win32 Debug ). Chọn OK.
16 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 17
Ấn định biên dịch với thư viện MFC: Chọn mục Project / Setting.
- C++ Source File : Loại nội dung tập tin (.cpp).
- Add To Project : Bổ sung tập tin vào dự án.
Trong hộp hội thoại Project Settings,
- File Name : Tên tập tin (MAIN). Sau đó chọn OK.
- Setting For: : Chọn phiên bản ấn định (ví dụ: Win32 Debug ),
• Trong màn hình soạn thảo của main.cpp, nhập nội dung tập tin:
- General : Các ấn định chung cho dự án.
Microsoft Foundation Classes: Cách liên kết thư viện MFC vào #include "stdafx.h" // Tập tin chứa đăng ký thư viện của MFC
ứng dụng. Có thể tùy chọn một trong hai cách sau: CWinApp theApp; // Ðối tượng quản lý tiểu trình chính
à Use MFC in Shared DLL: Chương trình sử dụng thư viện Sau khi nhập xong, chọn mục File / Save để lưu tập tin.
MFC theo cơ chế liên kết động. Tập tin chương trình có kích Biên dịch chương trình: Chọn mục Build / Build .exe
thước nhỏ nhưng khi thực hiện cần có các tập tin thư viện hoặc chọn mục trên thanh công cụ.
(DLL) của MFC trong thư mục hệ thống của windows. Ta đã thực hiện xong một ứng dụng đơn giản trong môi trường
à Use MFC in Static Library: Thư viện MFC được nhúng vào windows. Tập tin chương trình được lưu trong thư mục DEBUG
chương trình trong lúc biên dịch. Tập tin chương trình có kích (phiên bản biên dịch debug) hoặc RELEASE (phiên bản biên dịch
thước lớn hơn nhưng ứng dụng có thể hoạt động độc lập. release).
Sau khi ấn định xong, chọn OK. Chạy chương trình: Có thể chạy chương trình trực tiếp trong VC
Khai báo đối tượng thuộc lớp CWinApp: Dùng bất kỳ tập tin CPP bằng cách nhấn phím F5 hoặc click chọn trên thanh công cụ.
nào của dự án để thực hiện công việc này. Vì dự án VD0 đang thực Nhận xét: Ứng dụng VD0 không thực hiện một giao tác hay công việc
hiện ở đây chưa có tập tin CPP, chúng ta tạo mới tập tin CPP cho gì cả bởi nó chỉ là một ứng dụng khung - được xây dựng hoàn toàn từ
dự án. Giả sử tập tin CPP này có tên là MAIN.CPP. Cách thực hiện lớp CWinApp của MFC mà không có một xử lý bổ sung nào.
như sau: 2.7 THỰC HIỆN ỨNG DỤNG GIAO TÁC ÐƠN GIẢN:
• Chọn mục File / New. Trong hộp hội thoại New, chọn trang
Files:
18 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 19
Trong phần này ta thiết kế một ứng dụng mà khi thực hiện sẽ hiển thị
hộp thông báo "Do You want to Stop" với biểu tượng và các nút chọn
YES- NO. Ứng dụng kết thúc khi người dùng chọn mục YES.
Nhận xét: Ứng dụng chỉ hoàn thành công việc xác định khi đối tượng
quản lý tiểu trình chính của ứng dụng tiến hành xử lý thích hợp. Ðối tượng
này thuộc lớp kế thừa từ lớp CWinApp với xử lý bổ sung nhằm thực hiện
công việc mong muốn. Hành vi InitInstance của CWinApp là hành vi
thích hợp cho việc kế thừa và thực hiện các bổ sung này.
Giả sử dự án của ứng dụng có tên là VD01. Các bước thực hiện như
sau:
Tạo dự án VD01 theo các bước như dự án VD0 nhưng dừng lại ở
bước "Khai báo đối tượng thuộc lớp CWinApp" (không thực hiện
bước này). Tiếp tục thực hiện các bước sau đây.
Tạo mới lớp CEmpApp kế thừa từ CWinApp: Mở màn hình
Workspace của dự án (nếu chưa mở) bằng cách chọn mục menu
View/Workspace hoặc click chọn biểu tượng trên thanh công cụ. à Class Type = Generic Class: Chọn loại lớp thông thường vì
• Chọn trang ClassView: MFC không hỗ trợ lớp CWinApp trong ClassWizard của nó.
à Name = CEmpApp : Tên của lớp mới.
à Change: Ấn định tên tập tin chứa khai báo (.h) và cài đặt
(.cpp) của lớp CEmpApp ( nên trùng với tên của dự án :
VD01 ):
Sau đó chọn OK.
à Derived From = CWinApp : Chọn CWinApp làm lớp cơ sở.
à As = public : Kế thừa public. Chọn OK để kết thúc.
• Lớp CEmpApp đã được bổ sung vào dự án VD01 cùng với hai
tập tin là VD01.H và VD01.CPP:
• Right-click trên mục VD01 Classes, chọn New Class. à VD01.H : Chứa nội dung khai báo (header) của lớp.
• Khai báo lớp CEmpApp thông qua hộp hội thoại New Class. à VD01.CPP : Chứa nội dung cài đặt (implement) của lớp.
Có thể mở và chỉnh sửa nội dung các tập tin của lớp bằng cách
thao tác trực tiếp trên cấu trúc ClassView của màn hình
Workspace.
20 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 21
Khởi tạo thông tin ClassWizard: Thao tác này là cơ sở để khai thác
tiện ích của ClassWizard trong việc định nghĩa lớp, khai báo thông
tin kế thừa, ấn định xử lý message, định nghĩa biến,.
• Chọn menu View / Classwizard:
• Chọn Yes:
• Ðiều chỉnh lớp CEmpApp để nhận được hỗ trợ của ClassWizard:
à Mở tập tin VD01.H chứa khai báo của lớp, bổ sung các nội
dung:
class CEmpApp : public CWinApp {
public: CEmpApp(); Phần bổ sung
virtual ~CEmpApp();
//{{AFX_VIRTUAL(CEmpApp)
//}}AFX_VIRTUAL // Hỗ trợ kế thừa hành vi ảo
//{{AFX_MSG(CEmpApp)
//}}AFX_MSG // Hỗ trợ ấn định xử lý
message
DECLARE_MESSAGE_MAP() // Ðăng ký MessageMap
}
Lưu ý: //{{ và //}} là ký pháp sử dụng của ClassWizard.
à Mở tập tin VD01.CPP chứa cài đặt của lớp, bổ sung nội
dung:
#include "stdafx.h" Bổ sung
#include "Emp.h"
Chọn Add All, sau đó chọn OK.
BEGIN_MESSAGE_MAP(CEmpApp, CWinApp)
• Trong hộp hội thoại MFC Class Wizard, Chọn OK để kết thúc.
//{{AFX_MSG_MAP(CEmpApp) // Bảng message map,
Thông tin ClassWizard được lưu trong tập tin có cùng tên với tên
//}}AFX_MSG_MAP // sẽ đề cập đến ở các
của dự án và phần mở rộng là .CLW.
END_MESSAGE_MAP() // phần sau
Kế thừa hành vi InitInstance của lớp CWinApp cho lớp CEmpApp.
Dùng hành vi này cài đặt xử lý bổ sung như yêu cầu của ứng dụng:
22 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 23
• Trong màn hình Workspace của dự án, chọn ClassView, right- UINT stop; // Biến kiểm tra đồng ý dừng?
click trên tiêu đề của lớp CEmpApp:
do {
stop = AfxMessageBox( "Do You want to stop",
MB_YESNO | MB_ICONQUESTION, 0 );
} while (stop == IDNO ); // Tiếp tục lặp nếu chọn NO
return TRUE; // Xử lý tiến hành bình thường
}
Dùng lớp CEmpApp khai báo đối tượng quản lý tiểu trình chính của
ứng dụng: Mở tập tin VD01.CPP của lớp CEmpApp, bổ sung nội
dung:
#include "stdafx.h"
#include "Emp.h"
• Chọn mục Add Virtual Function. CEmpApp theApp; // Ðối tượng kiểu CEmpApp, dùng quản lý
// tiểu trình chính của ứng dụng.
// Không chỉnh sửa các nội dung khác!
Biên dịch và chạy chương trình.
2.8 TẠO MỚI ICON RESOURCE CHO ỨNG DỤNG:
Ðối với ứng dụng trong windows, icon không chỉ là hình ảnh trang trí
đơn thuần mà còn là yếu tố gợi nhớ về ứng dụng tốt nhất. Windows sử
dụng icon của ứng dụng để đại diện cho ứng dụng ở tất cả những nơi nào
mà người dùng có thể nhìn thấy và khai thác ứng dụng.
Việc bổ sung icon resource vào dự án của ứng dụng được thực hiện
thông qua các bước sau:
Mở dự án trong VC.
Mở màn hình Workspace của dự án, chọn trang ResourceView.
right-click trên tiêu đề resource của dự án.
• Chọn hành vi InitInstance, sau đó chọn mục Add and Edit.
• Trong phần soạn thảo nội dung của hành vi InitInstance thuộc
lớp CEmpApp, ta cài đặt đoạn chương trình xử lý sau:
BOOL CEmpApp::InitInstance()
{
24 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 25
Chọn mục Insert... Thực hiện ấn định thông số của icon thông qua hộp hội thoại sau:
- ID : Số hiệu icon. IDR_MAINFRAME là số hiệu qui ước
dùng cho icon chính của ứng dụng.
- File name : Tên tập tin chứa icon. RES là thư mục con sẽ được
tạo trong thư mục dự án để chứa các tập tin
Chọn mục Icon, sau đó chọn New: resource.
Ta nhận được màn hình thiết kế icon. Vẽ icon có nội dung tùy ý. Sau khi ấn định xong, gõ phím Enter để kết thúc.
Ðóng màn hình thiết kế icon resource.
Biên dịch dự án. Dùng Windows Explorer xem tập tin VD01.exe
trong thư mục debug của dự án. Lúc này, ứng dụng VD01 đã có
icon riêng.
2.9 LƯU TRỮ CHƯƠNG TRÌNH NGUỒN:
Sau khi hoàn tất dự án, một việc rất thường xuyên là lưu giữ lại
chương trình nguồn của dự án. Công việc này đòi hỏi phải loại bỏ khỏi
thư mục dự án các tập tin không cần thiết. Ðó là các tập tin sau:
Thư mục dự án : Các tập tin .NCB, .PLG, .OPT, .APS.
Thư mục Debug : Tất cả các tập tin, trừ tập tin .exe cần giữa lại.
Thư mục Release : Tất cả các tập tin, trừ tập tin .exe cần giữa
lại.
Ấn định các thông số
2.10 LỚP CString CỦA MFC:
thuộc tính của icon (số
CString là lớp đối tượng của MFC cho phép quản lý một nội dung
hiệu icon, tên thư mục
chuỗi trong bộ nhớ với những đặc tính ưu việt sau:
và tên tập tin chứa
- Nội dung chuỗi lưu trữ có độ dài lớn với cơ chế sử dụng bộ nhớ tối
icon) trong dự án: Chọn
ưu.
ResourceView trong
- Xây dựng dựa trên kiểu TCHAR nên thích nghi với bộ mã
Workspace của dự án,
UNICODE.
rigth-click trên icon mới
- Các hành vi xử lý sẵn sàng cho các tác vụ chuỗi thông thường.
thêm.
Một số hành vi được sử dụng phổ biến của CString như sau:
Chọn mục Properties.
CString( ); Hành vi tạo lập đối tượng chuỗi.
int GetLength( ) const; Trả về số đo chiều dài chuỗi.
26 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected] Thö vieän MFC cuûa Microsoft & öùng duïng cô baûn trong windows 27
void Empty( ); Xóa rỗng nội dung đối tượng chuỗi.
BOOL IsEmpty( ) const; Trả về TRUE nếu nội dung chuỗi là rỗng.
TCHAR operator []( int nIndex ) const; Trả về ký tự ở vị trí nIndex.
void SetAt( int nIndex, TCHAR ch ); Ðặt ký tự ch vào vị trí nIndex.
operator LPCTSTR ( ) const; Chuyển về kiểu chuỗi của C.
CString::operator = ; Phép toán gán chuỗi cho đối tượng.
CString::operator + ; Phép toán cộng chuỗi.
CString::operator += ; Phép toán nối chuỗi mới vào đối tượng.
CString Comparison Operators ; Trong đó Operators là phép toán
quan hệ thông thường như: == , < , , >= , !=.
CString Mid( int nFirst [, int nCount] ) const; Trích chuỗi con giữa.
CString Left( int nCount ) const; Trích chuỗi con bên trái.
CString Right( int nCount ) const; Trích chuỗi con bên phải.
) nCount là chiều dài (số ký tự) của chuỗi con được trích ra.
void MakeUpper( ) / void MakeLower( ); Viết hoa / thường nội
dung.
void Format( LPCTSTR lpszFormat, ... ); Tạo nội dung cho chuỗi.
void TrimLeft( ) / void TrimRight( ); Hủy khoảng trắng trái / phải.
BOOL LoadString( UINT nID ); Gán nội dung cho chuỗi bởi một
hằng chuỗi trong string table resource. nID là số hiệu của hằng
chuỗi.
THỰC HÀNH:
1. Viết ứng dụng cho phép hiển thị đường dẫn đến tập tin chương trình và
chuỗi tham số dòng lệnh thực thi nó.
2. Viết ứng dụng có cài đặt DoMessageBox sao cho hàm
AfxMessageBox sử dụng trong ứng dụng hiển thị hộp thông báo với icon
riêng của ứng dụng.
HD: Sử dụng hàm: int MessageBoxIndirect( LPMSGBOXPARAMS pMsg
);
typedef struct {
UINT cbSize; // Kích thước, = sizeof( MSGBOXPARAMS )
HWND hwndOwner; // Handle của cửa sổ cha, có thể = NULL
HINSTANCE hInstance; // Handle ứng dụng =
AfxGetInstanceHandle()
LPCTSTR lpszText; // Nội dung chuỗi thông báo
LPCTSTR lpszCaption; // Nội dung chuỗi tiêu đề
DWORD dwStyle; // Dạng hộp, chứa thông số MB_USERICON
LPCTSTR lpszIcon; // Chuỗi tên icon được hiển trị trong hộp
DWORD_PTR dwContextHelpId; // Số hiệu giúp đỡ
MSGBOXCALLBACK lpfnMsgBoxCallback; // Hàm xử lý
DWORD dwLanguageId; // Số hiệu ngôn ngữ sử dụng
} MSGBOXPARAMS, *PMSGBOXPARAMS;
28 Laäp trình Windows vôùi MFC - Microsoft Visual C++ 6.0 - Leâ Ngoïc Thaïnh -
[email protected]
Copyright by webtailieu.net