Khảo sát độ loạn thị giác mạc trung tâm trên bệnh nhân bị mộng thịt bằng giác mạc đồ
Loạn thị giác mạc không đều do mộng thịt là một quá trình biến dạng từ từ của bề mặt trước giác mạc do bị xâm lấn của mộng thịt từ vùng rìa hướng vào trung tâm giác mạc.
Mộng thịt là bệnh khá phổ biến trên toàn thế giới, nhìn chung, khu vực nam bán cầu có tỷ lệ bệnh cao hơn khu vực bắc bán cầu(27). Ở Việt Nam, những người
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
KHAÛO SAÙT ÑOÄ LOAÏN THÒ GIAÙC MAÏC TRUNG TAÂM
TREÂN BEÄNH NHAÂN BÒ MOÄNG THÒT BAÈNG GIAÙC MAÏC ÑOÀ.
Huyønh Taán Caûnh*, Leâ Minh Thoâng*
TOÙM TAÉT
Coâng trình nghieân cöùu naøy ñöôïc tieán haønh töø thaùng 12/2002 – 7/2003 taïi Trung taâm chaån ñoaùn Y khoa
TP. HCM. Muïc ñích cuûa nghieân cöùu laø khaûo saùt moái töông quan giöõa kích thöôùc cuûa moäng thòt vaø ñoä loaïn thò
giaùc maïc ôû hai kích thöôùc ñöôøng kính 3mm vaø 5mm. Theâm vaøo ñoù, chuùng toâi nghieân cöùu veå nhöõng thay ñoåi
khuùc xaï coù lieân quan ñeán loaïn thò giaùc maïc khoâng ñeàu phuï thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa moäng thòt.
Chuùng toâi ñaõ khaûo saùt 299 maét bò moäng thòt nguyeân phaùt vôùi nhöõng kích thöôùc khaùc nhau, söû duïng giaùc
maïc ñoà TMS-3 vaø ñeøn khe ñeå ño kích thöôùc moäng töø vuøng rìa (ñôn vò laø mm), töø ñoù xaùc ñònh caùc thoâng soá veà
kích thöôùc cuûa moäng lieân quan ñeán loaïn thò giaùc maïc do moäng thòt gaây ra. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy : khi
moäng thòt nguyeân phaùt xaâm laán qua vuøng rìa >3mm noù seõ gaây ra loaïn thò traàm troïng (>3D). Tình traïng
loaïn thò naøy coù khuynh höôùng gia taêng theo ñoä moäng. Ñaëc bieät, chuùng toâi ñaõ thaáy ñöôïc raèng, coâng suaát khuùc
xaï beà maët coù moät vai troø raát quan troïng trong moái töông quan giöõa kích thöôùc cuûa moäng thòt vaø ñoä loaïn thò
giaùc maïc.
SUMMARY
EVALUATION OF PTERYGIUM – INDUCED CENTRAL CORNEAL ASTIGMATISM
BY USING CORNEAL TOPOGRAPHY.
Huynh Tan Canh, Le Minh Thong *Y Hoïc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8
* Supplement of No 1 * 2004: 155 – 161
This study was carried out from december 2002 to july 2003 at HCM city Medical Diagnotic Center. The
purpose of the study was to evaluated the correlation between pterygium size and corneal astigmatism in
the 3- mm- zone and 5- mm- zone. In addition, we investigated refractive changes featuring irregular
astigmatism depending on theire size.
We evaluated 299 eyes with primary pterygium of different sizes, using TMS- 3 and Slit- lamp beam
measurements of the size of the pterygium (in millimetters) from the limbus to assess parameters of
pterygium size with induced corneal astigmatism. The result of study showed: When primary pterygium
reaches more than 3mm in size from the limbus it induces significant astigmatism (>3D). This significant
astigmatism tends to increas with the increasing size of the lesion. Especially, we found that the anterior
crneal power has a very important role in the correlation between pterygium size and corneal astigmatism.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ Moäng thòt laø beänh khaù phoå bieán treân toaøn theá
giôùi, nhìn chung, khu vöïc nam baùn caàu coù tyû leä beänh
Loaïn thò giaùc maïc khoâng ñeàu do moäng thòt laø
cao hôn khu vöïc baéc baùn caàu(27). ÔÛ Vieät Nam, nhöõng
moät quaù trình bieán daïng töø töø cuûa beà maët tröôùc giaùc
ngöôøi < 50 tuoåi coù tyû leä beänh 14% vaø moäng thòt laø
maïc do bò xaâm laán cuûa moäng thòt töø vuøng rìa höôùng
nguyeân nhaân ñöùng haøng thöù hai sau ñuïc thuyû tinh
vaøo trung taâm giaùc maïc.
theå gaây giaûm thò löïc vaø roái loaïn thò giaùc hai maét(4).
* Boä moân Maét - ÑH Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét 155
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
Do ñaëc tính cuûa moäng thòt laø moät beänh coù tyû leä Phöông phaùp nghieân cöùu
taùi phaùt cao sau phaãu thuaät, neân caùc coâng trình
-Thieát keá nghieân cöùu : nghieân cöùu choïn maãu
nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc töø tröôùc ñeán nay taäp
moâ taû caét ngang.
trung vaøo vaán ñeà naøy raát nhieàu. Rieâng veà vaán ñeà loaïn
thò giaùc maïc do moäng thòt, ôû Vieät Nam cho ñeán nay -Phöông tieän nghieân cöùu : giaùc maïc ñoà TMS-3
vaãn chöa thaáy coâng trình naøo nghieân cöùu, nhöng ôû (Topographic Modeling System) Giaùc maïc ñoà TMS-
Myõ vaø caùc nöôùc chaâu Aâu nhôø coù giaùc maïc ñoà ñaõ 3 laø maùy chuïp hình giaùc maïc töï ñoäng, ñöôïc saûn
nghieân cöùu veà khía caïnh naøy khaù xuaát naêm 1998, laø theá heä thöù 5 cuûa loaïi maùy naøy.
(6,10,19,22,23,31,32,35)
nhieàu . Tuy nhieân, haàu heát caùc coâng TMS-3 hoaït ñoäng döïa treân nguyeân lyù cuûa ñóa
trình ñeàu döøng laïi ôû choã so saùnh söï thay ñoåi ñoä loaïn Placido, ñóa naøy coù caáu truùc nhö moät hình noùn
thò giaùc maïc tröôùc vaø sau phaãu thuaät caét moäng, coøn cuït, treân ñoù coù 28 voøng troøn ñoàng taâm coù kích
nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán nhöõng söï xaùo troän thöôùc taêng daàn töø trung taâm ra ngoaïi bieân, caùc
khuùc xaïdo moäng thòt gaây neân thì vaãn chöa coù caâu traû voøng troøn naøy phaùt saùng khi chuïp hình giaùc maïc
lôøi thoáng nhaát. Ñeå goùp phaàn traû lôøi cho caâu hoûi naøy, vaø khoaûn caùch giöõa caùc voøng khi chieáu leân giaùc
chuùng toâi söû duïng giaùc maïc ñoà vôùi maùy hieäu TMS-3 maïc laø 180 micromet. Khi caùc voøng phaûn xaï
khaûo saùt ñoä loaïn thò giaùc maïc trung taâm treân beänh ñöôïc ghi vaøo boä nhôù cuûa maùy vi tính nhôø moät
nhaân bò moäng thòt. Vaø treân cô sôû ñoù, ruùt ra moät soá moät maùy chuïp hình giaùc maïc (CCD camera: laø
nhaän ñònh ñeå boå sung vaøo vieäc ñaùnh giaù loaïn thò giaùc loaïi maùy chuyeån caùc tín hieäu hình aûnh thaønh
maïc sau nhöõng phaãu thuaät coù aûnh höôûng beà maët caùc tín hieäu baèng soá) thì phaàn meàm seõ xöû lyù caùc
tröôùc giaùc maïc cuõng nhö chæ ñònh phaãu thuaät phuø thoâng tin nhaèm xaùc ñònh khoaûn caùch giöõa caùc
hôïp vôùi beänh hoïc. voøng troøn treân 256 kinh tuyeán ñaõ ñöôïc laäp trình
Muïc tieâu nghieân cöùu. saún. Qua moät thuaät toaùn trong chöông trình cuûa
Khaûo saùt ñoä loaïn thò khoâng ñeàu cuûa giaùc maïc maùy vi tính, caùc khoaûn caùch naøy ñöôïc lieân keát
trung taâm ôû hai kích thöôùc ñöôøng kính 3mm vaø 5mm vôùi nhöõng khoaûn caùch töông öùng treân moät beà
töông öùng vôùi moãi ñoä xaâm laán cuûa moäng thòt vaøo giaùc maët hình caàu ñöôïc thieát keá theo lyù thuyeát. Söï
maïc vaø nhöõng xaùo troän khuùc xaï coù lieân quan ñeán loaïn khaùc bieät giöõa caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc vaø döõ
thò giaùc maïc do moäng thòt. lieäu theo lyù thuyeát seõ cung caáp caùc yeáu toá cho söï
taùi taïo laïi beà maët thaät cuûa giaùc maïc.
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN
CÖÙU Phöông phaùp xöû lyù theo toaùn hoïc naøy coù theå
aùp duïng cho moïi ñieåm treân giaùc maïc theo hai
Ñoái töôïng nghieân cöùu:
caùch theå hieän: baèng hình aûnh baûn ñoà hoaëc baèng
-Côû maãu ñöôïc tính theo coâng thöùc : n = Z(2).P(1 soá (2,11,18,20,24,25,30, 36,37,39,40,41,43,44).
– P) / d(2) n = 299 maét.
Caùc böôùc tieán haønh
-Maãu ñöôïc chia thaønh 4 nhoùm töông öùng vôùi 4 ñoä
moäng: ñoä I (0,2 – 1mm), ñoä II (1,1mm – 3mm), ñoä Khaùm beänh nhaân tröôùc khi chuïp hình giaùc
III (3,1 – 4,5mm) vaø ñoä IV (>4,5mm). maïc, goàm coù : ño thò löïc, ño nhaõn aùp, ño kích
-Tieâu chuaån choïn maãu: bao goàm, khoâng phaân thöôùc moäng thòt, khaùm qua ñeøn khe ñeå xaùc ñònh
bieät giôùi, moïi löùa tuoåi, moäng thòt nguyeân phaùt, theå laâm saøng.
khoâng coù caùc khoái u ôû mi vaø vuøng rìa, khoâng coù caùc Chuïp hình giaùc maïc.
beänh lyù giaùc maïc ñi keøm cuõng nhö caùc beänh lyù gaây
Laáy soá lieäu.
kích thích tieát nhieàu nöôùc maét (nhö: loâng sieâu, saïn
voâi), nhaõn aùp trong giôùi haïn bình thöôøng, maét coøn Phaân tích vaø xöû lyù soá lieäu : SPSS 7.05
khaû naêng ñònh thò.
156 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
KEÁT QUAÛ tröôøng hôïp coù ñoä loaïn thò > = 1D gia taêng theo ñoä
moäng vaø söï bieán thieân naøy coù yù nghóa thoáng keâ vôùi p
Ñaëc ñieåm cuûa maãu nghieân cöùu
< 0,001.
Baûng 1 : Phaân boá beänh theo giôùi tính, tuoåi vaø ñoä
Ñoä loaïn thò trung bình theo theå laâm
moäng.
saøng
Soá löôïng Tyûleä (%)
Giôùi Nam 109/299 36,5% -ÔÛ ñöôøng kính 3mm, ñoä loaïn thò trung bình giöõa
Nöõ 190/299 63,5% 2 theå laâm saøng töø ñoä I ñeán ñoä III khoâng coù söï khaùc
< 30 14/299 4,7%
bieät coù yù nghóa thoáng keâ (p > 0,05). Chæ coù ôû ñoä IV
Tuoåi: 30 – 50 160/299 53,5%
theå xô coù ñoä loaïn thò cao hôn theå tieán trieån (p =
> 50 125/299 41,8%
I 96/299 32,1% 0,023).
II 107/299 35,8% -ÔÛ ñöôøng kính 5mm, ñoä loaïn thò trung bình giöõa
Ñoä moäng:
III 67/299 22,4% hai theå laâm saøng khoâng coù söï khaùc bieät ôû taát caû caùc ñoä
IV 29/299 9,7%
moäng (p > 0,05).
Nhaän xeùt:
Ñoä loaïn thò trung bình giöõa 2 ñöôøng
Beänh phaân boá ôû phaùi nöõ nhieàu hôn phaùi nam. kính 3mm vaø 5mm.
Beänh xaûy ra chuû yeáu ôû tuoåi > 30 (95,3%).
Baûng 4. Ñoä loaïn thò trung bình giöõa 2 ñöôøng kính 3
Beänh taäp trung chuû yeáu töø ñoä I ñeán ñoä III vaø 5mm.
(90,3%). Ñoä moäng 3mm(D) 5mm(D) Ñoä loaïn trung bình(D)
I 0,81 0,95 0,88
Phaân boá beänh theo ñoä moäng vaø theå
II 1,25 1,68 1,47
laâm saøng. III 3,11 3,89 3,50
Baûng 2. phaân boá beänh theo ñoä moäng vaø theå laâm saøng IV 5,21 6,55 5,88
Ñoä moäng Theå tieán trieån Theå xô Toång soá Nhaän xeùt:
I 61(63,5%) 35(36,5%) 96(100%) Trong töøng ñoä moäng, ñoä loaïn thò trung bình ôû
II 76(71,0%) 31(29%) 107(100%)
ñöôøng kính 5mm bao giôø cuõng lôùn hôn ôû 3mm (p <
III 50(74,6%). 17(25,4%) 67(100%)
24(82,8%) 5(17,2%) 29(100%)
0,001). Vaøñoä loaïn thò taêng daàn theo ñoä moäng, ñaëc bieät
IV
taêng ñoät bieán töø ñoä III.
Nhaän xeùt:
Moái töông quan giöõa ñoä moäng vaø ñoä
Trong töøng ñoä moäng, soá löôïng beänh cuûa theå tieán
loaïn thò.
trieån bao giôø cuõng lôùn hôn theå xô.
Söï bieán thieân taêng daàn cuûa caùc tyû leä treân khoâng coù - ÔÛ ñöôøng kính 3mm, keát quaû cho thaáy moái
yù nghóa veà thoáng keâ (p = 0,179). töông quan giöõa ñoä moäng vaø ñoä loaïn thò giaùc maïc laø
moái töông quan thuaän, vôùi p = 0,0001 vaø heä soá töông
Ñoä loaïn thò giaùc maïc > = 1d do moäng
quan r = 0,606.
thòt.
-Cuõng vaäy, ôû ñöôøng kính 5mm, vôùi p = 0,0001 vaø
Baûng 3. Tyû leä nhöõng tröôøng hôïp loaïn thò > = 1D ôû
r = 0,661.
ñöôøng kính 3mm vaø 5mm.
Ñoä moäng Ñöôøng kính 3mm Ñöôøng kính 5mm Söï thay ñoåi cuûa 2 chæ soá SRI vaø SAI.
I 47/96(49%) 50/96(52,1%) SRI (Surface Regularity Index: chæ soá ñieàu hoaø beà
II 72/107(67,3%) 72/107(67,3%)
maët): Duøng ñeå ñaùnh giaù söï dao ñoäng beà maët giaùc maïc
III 55/67(82,1%) 59/67(88,1%)
trung taâm. Coøn SAI (Surface Asymmetric Index: chæ
IV 29/29(100%) 29/29(100%)
soá maát caân ñoái beà maët): Duøng ñeå ñaùnh giaù söï maát caân
Nhaän xeùt: ÔÛ caû 2 ñöôøng kính 3mm vaø 5mm soá
ñoái cuûa toaøn theå beà maët giaùc maïc.
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét 157
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
Moãi chæ soá treân coù 3 trò soá : bình thöôøng, nghi (5mm) = 0,661. Nghóa laø khi ñoä moäng caøng taêng thì
ngôø vaø baát thöôøng. Theo keát quaû nghieân cöùu naøy: ñoä loaïn thò cuõng seõ taêng theo (p = 0,001), ñaëc bieät töø
-SRI, trò soá nghi ngôø taêng theo ñoä moäng (p < ñoä III möùc ñoä loaïn thò taêng ñoät bieán > 3D, vaø ñaây laø
0,001), nhöng khoâng coù tröôøng hôïp naøo coù trò soá baát ñieåm moác caàn löu yù. Vì khi bò loaïn thò > 3D thì haàu
thöôøng. heát û caùc tröôøng hôïp ñeàu bò giaûm thò löïc. Do ñoù treân
laâm saøng khi beänh nhaân bò moäng thòt töø ñoä III, xeùt veà
-SAI, trò soá baát thöôøng taêng theo ñoä moäng (p <
maët chöùc naêng thò giaùc hai maét thì neân coù chæ ñònh
0,001).
phaãu thuaät. Beân caïnh ñoù, ñoä loaïn thò trung bình ôû
Söï lieân quan giöõa coâng suaát khuùc xaï ñöôøng kính 5mm bao giôø cuõng lôùn hôn ôû 3mm (p <
beà maët giaùc maïc vaø loaïn thò giaùc maïc 0,001). Ñieàu ñoù cho thaáy, ñoä loaïn thò giaùc maïc coù
Töø ñoä I ñeán ñoä III, moãi ñoä ñeàu coù 2 tình huoáng khuynh höôùng giaûm daàn töø vuøng rìa vaøo trung taâm
xaûy ra : coù loaïn thò vaø khoâng loaïn thò. Duøng SimK laø giaùc maïc. Hay noùi khaùc ñi, vôùi aùnh saùng trong phoøng
trò soá bieåu dieãn coâng suaát khuùc xaï cao nhaát cuûa kinh (ñöôøng kính 5mm) maét seõ bò nhöõng taùc haïi xaáu veà
tuyeán ôû giaùc maïc trung taâm ñeå tìm hieåu xem trò soá maët khuùc xaï nhieàu hôn ôû aùnh saùng ngoaøi trôøi (ñöôøng
naøy vaø loaïn thò giaùc maïc coù söï lieân quan gì vôùi nhau kính 3mm).
hay khoâng, keát quaû cho thaáy: Veà ñaëc ñieåm cuûa caùc theå laâm saøng, theå tieán trieån
Baûng 5. Coâng suaát khuùc xaï beà maët giaùc maïc bao giôø cuõng coù tyû leä beänh cao hôn theå xô (p <
Ñoä moäng Khoâng loaïn thò(D) Coù loaïn thò(D) Po 0,0001), vaø tyû leä naøy khoâng thay ñoåi ôû moïi ñoä moäng
I 40.06 40,80 0,004 (p = 0,179). Keát quaû naøy phoái hôïp vôùi beänh sinh cuûa
II 39,78 40,93. 0,001 moäng thòt thì thaáy raèng, moäng thòt duø ôû ñoä moäng naøo
III 39,93 40,73. 0,092 thì hoaït tính vaø khaû naêng taùi phaùt vaãn luoân luoân cao.
Nhaän xeùt: ÔÛ ñoä I vaø ñoä II, söï khaùc bieät coù yù nghóa Do ñoù, khi chuùng ta ñeå beänh toàn taïi laâu ngaøy laø ñoàng
thoáng keâ (p < 0,05). nghóa vôùi vieäc chaáp nhaän cho giaùc maïc coù nguy cô bò
Baûng naøy khoâng coù ñoä IV vì ôû ñoä naøy taát caû caùc seïo vaø bò bieán daïng caøng nhieàu. Vì vaäy, vieäc coá gaéng
tröôøng hôïp ñeàu bò loaïn thò. tìm ra moät phöông phaùp ñieàu trò höõu hieäu ngay khi
moäng môùi xuaát hieän laø caàn thieát, maø yeáu toá maáu choát
Nhöõng tröôøng hôïp coù loaïn thò vaø thò
ôû ñaây laø laøm sao öùc cheá ñöôïc caùc teá baøo maàm ôû vuøng
löïc 10/10
rìa bò bieán ñoåi – coøn goïi laø teá baøo moäng thòt.
Trong toång soá 299 tröôøng hôïp coù 90 tröôøng hôïp
Maët khaùc, veà möùc ñoä gaây loaïn thò thì 2 theå laâm
bò loaïn thò nhöng thò löïc vaãn duy trì 10/10. Phaân tích
saøng nhìn chung laø nhö nhau, duy chæ coù ñoä IV ôû
caùc ñaëc ñieåm cho thaáy nhö sau:
ñöôøng kính 3mm thì theå xô gaây loaïn thò nhieàu hôn
Haàu heát caùc tröôøng hôïp xaûy ra ôû ngöôøi < = 50 theå tieán trieàn (p = 0,023), ñieàu naøy coù theå do ñaëc
tuoåi (91,1%), vaø phaàn lôùn taäp trung ôû ñoä I vaø ñoä II ñieåm giaûi phaãu beänh cuûa theå xô laø : moâ xô nhieàu gaây
(73,4%). co keùo, keøm vôùi yeáu toá loaïn döôõng treân neàn moät beà
Ñoä loaïn thò < = 3D chieám ña soá (91,1%). daøy giaùc maïc quaù moõng ôû trung taâm.
Nhöõng ngöôøi > 50 tuoåi vaø ñoä loaïn > 3D: khoâng Ñeà caäp ñeán vai troø cuûa coâng suaát khuùc xaï beà maët
coù tröôøng hôïp naøo. trong moái töông quan giöõa ñoä loaïn thò giaùc maïc vaø ñoä
moäng, theo chuùng toâi laø vaán ñeà môùi, ñöôïc phaùt hieän
BAØN LUAÄN
moät caùch ngaãu nhieân. Vì sau khi toång keát caùc soá lieäu
Khi khaûo saùt moái töông quan giöõa ñoä loaïn thò giaùc nghieân cöùu, chuùng toâi thaáy raèng, töø ñoä I ñeán ñoä III,
maïc vaø ñoä moäng ôû 2 kích thöôùc ñöôøng kính 3mm vaø trong cuøng moät ñoä moäng coù tröôøng hôïp bò loaïn thò
5mm, keát quaû cho thaáy ñaây laø moái töông quan thuaän nhöng cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp khoâng bò loaïn thò.
vôùi heä soá töông quan maïnh r (3mm) = 0,606 vaø r Ñeå traû lôøi cho thaéc maéc naøy, chuùng toâi ñaõ so saùnh baûn
158 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
ñoà giaùc maïc cuûa nhoùm coù loaïn thò vaø khoâng loaïn giaùc maïc ñeàu, ôû choå, khi maét coù khaû naêng ñieàu tieát ñeå
thò treân cuøng moät ñoä moäng thì nhaän thaáy, baûn ñoà ñöa moät trong hai tieâu tuyeán truøng leân voõng maïc thì
giaùc maïc cuûa nhoùm coù loaïn thò coù maøu saùng hôn maét coù theå duy trì ñöôïc thò löïc 10/10(1). Nhöõng
nhoùm khoâng loaïn thò – coù nghóa laø, coâng suaát beà tröôøng hôïp naøy thöôøng chæ xaûy ra vôùi nhöõng ngöôøi <
maët giaùc maïc cuûa nhoùm coù loaïn thò cao hôn nhoùm = 50 tuoåi vaø ñoä loaïn thò < 3D.
khoâng loaïn thò. Khi ñeâm caùc soá lieäu xöû lyù baèng toaùn
KEÁT LUAÄN
thoáng keâ thì keát quaû cuõng phuø hôïp vôùi nhaän xeùt
treân. Cuï theå laø, ôû ñoä I vaø ñoä II, coâng suaát khuùc xaï Moäng thòt gaây ra loaïn thò giaùc maïc vôùi nhöõng ñaëc
beà maët cuûa nhoùm coù loaïn thò cao hôn nhoùm khoâng ñieåm sau ñaây:
loaïn thò, vaø söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa thoáng keâ Moái töông quan giöõa ñoä loaïn thò giaùc maïc vaø ñoä
(pI = 0,004 ; pII=0,001), coøn ôû ñoä III, keát quaû moäng laø moái töông quan thuaän. Vaø ñoä loaïn thò taêng
cuõng nhö vaäy nhöng söï sai bieät khoâng coù yù nghóa ñoät bieán töø ñoä III (> 3D).
thoáng keâ (p=0,092). Tuy nhieân, vôùi keát quaû ôû ñoä I Ñoä loaïn thò ôû ñöôøng kính 5mm bao giôø cuõng lôùn
vaø ñoä II, cho pheùp chuùng toâi ñöa ra nhaän xeùt nhö hôn ôû 3mm.
sau : Döôùi moät taùc ñoäng cô hoïc nhö nhau, beà maët
Theå tieán trieån bao giôø cuõng coù tyû leä beänh cao hôn
giaùc maïc naøo coù coâng suaát khuùc xaï caøng cao thì coù
theå xô ôû moïi ñoä moäng, vaø nhìn chung,ñoä loaïn thò giöõa
nguy cô loaïn thò caøng nhieàu vaø ngöôïc laïi, coâng suaát
2 theå laâm saøng laø khoâng khaùc nhau.
khuùc xaï caøng thaáp thì nguy cô loaïn thò seõ ít hôn.
Trong cuøng moät ñoä moäng, beà maët giaùc maïc naøo
Ñoái vôùi chæ soá SRI, keát quaû khoâng coù trò soá baát
coù coâng suaát khuùc xaï caøng cao thì coù nguy cô bò loaïn
thöôøng, ngay caû ôû ñoä IV. Ñieàu ñoù cho thaáy, neáu maét
thò caøng nhieàu, vaø ngöôïc laïi, coâng suaát khuùc xaï caøng
söû duïng chöùc naêng ñieàu tieát thì coù theå duy trì ñöôïc thò
thaáp thì nguy cô bò loaïn thò ít hôn.
löïc 10/10 trong nhöõng tröôøng hôïp loaïn thò nheï, vì
neáu chæ soá SRI taêng cao ñeán möùc baát thöôøng thì maét Moäng thòt gaây ra loaïn thò giaùc maïc vôùi ñaëc ñieåm
luoân bò giaûm thò löïc duø coù coá gaéng söû duïng chöùc naêng gaây bieán daïng toaøn boä giaùc maïc.
ñieàu tieát(25). Khaû naêng ñieàu tieát cuûa maét coù theå duy trì thò löïc
Coøn chæ soá SAI thì trò soá baát thöôøng taêng theo ñoä ôû möùc 10/10 trong nhöõng tröôøng hôïp coù ñoä loaïn thò
moäng (p = 0,001). Nhö vaäy, khi ñoä moäng caøng taêng < = 3D, nhöng vôùi ñieàu kieän phaûi < = 50 tuoåi.
thì tính maát caân ñoái cuûa beà maët giaùc maïc caøng traàm Trong nhöõng nhaän xeùt treân ñaây, coù moät vaán ñeà
troïng vaø söï bieán thieân cuûa trò soá naøy coù yù nghóa laø, maø theo chuùng toâi laø moät phaùt hieän môùi khaù thuù vò.
moäng thòt khoâng phaûi ñôn thuaàn gaây ra loaïn thò tính Ñoù laø vai troø cuûa coâng suaát khuùc xaï beà maët trong moái
theo söï sai bieät giöõa truïc coù coâng suaát khuùc xaï cao töông quan giöõa moät löïc taùc ñoäng cô hoïc leân beà maët
nhaát vôùi truïc coù coâng suaát khuùc xaï thaáp nhaát maø coøn giaùc maïc vaø möùc ñoä loaïn thò cuûa giaùc maïc. Vì theo keát
laø söï bieán daïng, maát tính caân ñoái cuûa toaøn boä beà maët quaû cuûa nghieân cöùu naøy cho thaáy, döôùi moät taùc ñoäng
giaùc maïc. cô hoïc nhö nhau, beà maët giaùc maïc naøo coù coâng suaát
Loaïn thò ñi keøm vôùi giaûm thò löïc laø ñieàu taát yeáu, khuùc xaï caøng cao thì nguy cô bò loaïn thò caøng nhieàu,
nhöng theo keát quaû cuûa ñeà taøi nghieân cöùu naøy coù vaø ngöôïc laïi. Nhöng töø tröôùc ñeán nay khi nghieân cöùu
90/299 tröôøng hôïp bò loaïn thò nhöng thò löïc vaãn ñaït veà loaïn thò giaùc maïc sau caùc phaãu thuaät coù aûnh höôûng
10/10. Trong ñoù, phaàn lôùn taäp trung ôû ngöôøi < = 50 ñeán giaùc maïc, chuùng ta chæ thuaàn tuyù xeùt veà ñoä loaïn
tuoåi(91,1%), ôû ñoä I vaø ñoä II chieám ña soá (73,4%), vaø ñoä thò cuûa töøng tröôøng hôïp tröôùc vaø sau phaãu thuaät maø
loaïn thò thöôøng < 3D (91,1%). Tuy nhieân, nhöõng khoâng bao giôø ñeà caäp ñeán yeáu toá coâng suaát khuùc xaï beà
ngöôøi > 50 tuoåi vaø coù ñoä loaïn thò > 3D thì khoâng coù maët. Vì neáu chuùng ta coù ñöa yeáu toá naøy thaønh moät
tröôøng hôïp naøo. Keát quaû treân ñaây, maëc daàu laø loaïn thò bieán trong pheùp toaùn thoáng keâ thì seõ thaáy, vôùi cuøng
giaùc maïc khoâng ñeàu nhöng vaãn gioáng vôùi loaïn thò moät kyõ thuaät moã do moät phaãu thuaät vieân thöïc hieän,
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét 159
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
thì nhoùm beänh coù coâng suaát khuùc xaï beà maët giaùc maïc 18. Hayashi K. Topographic analysic of early changes in
corneal astigmatism after cataract surgery. J. Cataract
cao seõ coù tyû leä loaïn thò nhieàu hôn nhoùm coù coâng suaát refract surg 1993; 19:43.
khuùc xaï thaáp. Nhö vaäy, loaïn thò giaùc maïc sau moät 19. Ibechukwu BI. Astigmatism and visual impairment in
pterygium – affected eyes in Jos, Nigeria. East Afr
phaãu thuaät khoâng chæ phuï thuoäc vaøo kyõ thuaät moã cuûa Med journal 1990; 67: 912-917.
phaãu thuaät vieân maø coøn phuï thuoäc vaøo chính coâng 20. Klyce SD. Standardized color-coded maps for corneal
suaát khuùc xaï beà maët cuûa giaùc maïc. Tuy nhieân, ñaây chæ topography.Ophthalmology 1993; 100: 1723-1727.
21. K – Hchen. Lack of HPV in pterygium of chinese
laø nhaän xeùt böôùc ñaàu neân chæ coù giaù trò töông ñoái veà patients from Taiwan. British j ophthal 2003; 87:
maêt khoa hoïc, do ñoù caàn ñöôïc nghieân cöùu theâm trong 1046-1047.
22. Kee Siew Fong. Refractive change following pterygium
töông lai. surgery. The CLAO journal 1998; 24:02.
23. Lin A, Stern GA. Correlation between pterygium size
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO and induced corneal astigmatism.Cornea 1997; 17: 28-
1. Phan Daãn. Loaïn thò. Thöïc haønh nhaõn khoa 2001; 7: 30.
105 – 117. 24. McDonald MB. Changes in corneal topography after
2. Ñoaøn Troïng Haäu. Khuùc xaï Maét. Nhaõn khoa laâm saøng excimer laser. Ophthalmology 2001; 98: 1338-1347.
1988 ; 29 : 285 – 286. 25. Maguire LJ. Graphic presentation of
3. Ñoaøn Troïng Haäu. Loaïn thò. Nhaõn khoa laâm saøng 1988; computeranalyzed keratoscope photographs. Arc
33: 315 – 329. Ophthalmol 1997; 105:223.
4. Leâ Ñoã Thuyø Lan. Gheùp lôùp giaùc maïc khoâ treân cuõng 26. Mc Donnel JM, et al. HPV DNA in a recurrent
maïc ñeå ñieàu trò moäng thòt. Kyû yeáu coâng trình nghieân squamous carcinoma of the eyelid. Arch ophthalmol
cöùu khoa hoïc ngaønh maét 1998; 1: 2-8. 1989; 107: 1631-1634.
5. Leâ Minh Thoâng. Giaûi phaãu hoïc vaø sinh lyù maét. Giaùo 27. Moly Kuuty K. John. Pterygia pathogenesis. Arch
trình nhaõn khoa 1997; 1:11. ophthalmol 2001; 119: 695-706.
6. Adnal Cinal. The effect of Pterygium surgery on 28. Parker PJ. Central topographic island following PRK.
corneal topography. Invest Ophthalmol Vis Ci. 1993 ; 34 : 803.
Ophthalmic surgery and laser 2001; 32: 236-238. 29. Paul U. Fechner. Pterygium. Ocular therapeutics 1998;
7. AAO. Pterygium. External disease and cornea 1998- 16: 369 and 26: 587. Refraction and corneal surgery
1999; 18: 339-341. 1990; 6: 26-31.
8. AAO. Pterygium Excision. External disease and 30. Reidy JJ. Corneal topography.
cornea 1998-1999; 22: 394-396. 31. Rahamin Avisar. Pterygium – induced corneal
9. AAO. Basic science of keratorefractive surgery. astigmatism. IMAJ 2000; 2: 14-15.
External disease and cornea 1998-1999; 25: 437-442. 32. Riedel T. Impact of pterygium size on corneal
10. Ashaye AO. Refractive astigmatism and pterygium. topography and visual acuity. Jahrestagung der DOG
Afr j Med Sci 1990; 19: 225-228. 2001; 29:09.
11. Dingeldein SA. Quan titative descriptor of corneal 33. R. J. Buckley. The cornea.Clinical ophthalmology
shape derived from computer-assisted analysis of 1987; 5: 136-137.
photokeratographs. Refractive and corneal surgery 34. R. Douglas Cullom. Pterygium/ Pingueculum. The
1989; 5: 372-378. Willis eye manual 1994; 4.10: 65-67.
12. Dushku N, et al. Expression and relation to human 35. Stern GA. Effect of pterygium induced corneal
papillomavirus infection in pingueculae, pterygia and topographic abnormalities. Cornea 1998; 17: 23-27.
limbal tumors.Arch ophthalmol 1999; 117: 1593-1599. 36. Stefen Kaufman. Corneal topography and imaging.
13. Detorakis ET. Detection of herpes simplex virus and Emedicine 2002; 1: 1-9.
HPV in ophthalmic pterygium. Cornea 2001; 20: 164- 37 Stephen Klyce. Introduction to keratoscopy. Corneal
167. Topography 1998; 1: 2-5.
14. EngHL, et al. Failure to detect human papillomavirus 38. TW. Reid. Dose human papillomavirus cause
DNA in malignant epithelial neoplasm of conjucntiva pterygium ?.Br J ophthalmol 2003; 87: 806-808.
by polymerase chain reaction. Am j clin Pathol 2002; 39. Tomidokoro A. Quantitative evaluation of corneal
17: 429-436. irregular astigmatism using computed corneal
15. F. Piras, PS Moore. Detection of HPV DNA in topography. Nippon Ganka gakkai zassbi 1995 ;
pterygia from different geographical regions. Br J 99 :292-301.
ophthalmol 2003; 87: 864-866. 40. Tomey corporation USA. TMS-3 Auto topographer
16. Gallager MJ, et al. Human papillomavirus in system guide 1998.
pterygium. Br j ophthalmol 2001; 85: 782-784. 41. Umberto Merlin. The fundamental of keratoscopy.
17. Husnjak. K, et al. Comparision of five different Corneal Topography 1998; 5: 1-82.
polymerase chain reaction methods for detection of 42. Varinli S. HPV in pterygium. Cent Afr J Med 1994;
human papillomavirus in cervical cell specimens. J 40: 24-26.
viral methods 2000; 88: 125-134. 43. Wilson SE. Quantitative descriptors of corneal
topography. Arch Ophthalmol 1999; 109: 249-353.
160 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
44. Wilson SE. Screening for corneal topographic 45. Zur Hausen H. HPV infections : a major cause of
abnormalities prior to refractive surgery. human cancer. Biochem Biopys AC 1996; 1288: 55-78.
Ophthalmology 1994; 101: 147-152.
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng – Maét 161
