Hệ thống E_Learning
Hệ thống đào tạo trực tuyến đang phát triển rất mạnh trong thời gian gần đây
trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Trên thế giới, khái niệm e-Learning đã quen
thuộc từ khá lâu, còn ở Việt Nam, khái niệm này cũng đang được phổ cập mạnh
mẽ với sự vào cuộc của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong những năm gần đây khi vấn
đề e-Learning đang trở thành vấn đề hết sức cần thiết của ngành giáo dục. Giải ba
của nhóm Tự lập của ĐHBKHN với đề tài e-Learning tại cuộc thi tin học...
1
H th ng ào t o tr c tuy n ang phát tri n r t m nh trong th i gian g n ây
trên th gi i cũng như Vi t Nam. Trên th gi i, khái ni m e-Learning ã quen
thu c t khá lâu, còn Vi t Nam, khái ni m này cũng ang ư c ph c p m nh
m v i s vào cu c c a B Giáo d c và ào t o trong nh ng năm g n ây khi v n
e-Learning ang tr thành v n h t s c c n thi t c a ngành giáo d c. Gi i ba
c a nhóm T l p c a HBKHN v i tài e-Learning t i cu c thi tin h c uy tín
nh t Vi t Nam “Trí tu Vi t Nam” là m t minh ch ng cho th y v n này ang
tr nên ngày càng ư c quan tâm nhi u hơn nư c ta.
I. T ng quan
1. E-Learning là gì?
Hi n nay trên th gi i có r t nhi u nh nghĩa v e-Learning. Sau ây, xin trích
ra m t s nh nghĩa tiêu bi u nh t:
• E-Learning là m t thu t ng dùng mô t vi c h c t p, ào t o d a trên
công ngh thông tin và truy n thông ( Compare Infobase Inc).
• E-Learning nghĩa là vi c h c t p hay ào t o ư c chu n b , phân ph i
ho c qu n lý s d ng nhi u công c c a công ngh thông tin, truy n thông
khác nhau và ư c th c hi n m c c c b hay toàn c c ( MASIE Center).
• Vi c h c t p ư c phân ph i ho c h tr qua công ngh i n t . Vi c phân
ph i qua nhi u kĩ thu t khác nhau như Internet, TV, video tape, các h
th ng gi ng d y thông minh, và vi c ào t o d a trên máy tính ( CBT )
( Sun Microsystems, Inc ).
• Vi c phân ph i các ho t ng, quá trình, và s ki n ào t o và h c t p
thông qua các phương ti n i n t như Internet, intranet, extranet, CD-
ROM, video tape, DVD, TV, các thi t b cá nhân... ( e-learningsite).
2. H th ng ào t o tr c tuy n e-learning (e-learning System).
Nh ng ti n b g n ây trong vi c c i ti n kh năng và t c truy c p internet
cũng như s tăng cư ng s c m nh cho các máy tính cá nhân ã thúc y m nh m
các cơ h i cho vi c s d ng môi trư ng h p tác và các công ngh giáo d c phân
tán. T ó, m t s lư ng l n các s n ph m ã và ang ư c r t nhi u các công ty
khác nhau phát tri n c nh trang trên th trư ng v công ngh giáo d c. Nhi u
lo i s n ph m m i xu t hi n, m t s cung c p các tính năng m i, m t s khác liên
k t các tính năng riêng l thành m t s n ph m m i. R t khó xác nh xem các
2
s n ph m này có liên h v i nhau như th nào và làm th nàp chúng có th cùng
ho t ng trong m t môi trư ng th ng nh t. S xu t hi n c a h th ng ào t o
tr c tuy n không có nghĩa là các h t ng ph n m m ng d ng ào t o ã t n t i
trư c ây là l i th i. Các h th ng như h th ng qu n lý sinh viên, qu n lý nhân s ,
qu n lý thư vi n cung c p nh ng thành ph n cơ b n cho môi trư ng. Thách th c
t ra là làm th nào có th tích h p m t cách có hi u qu các h t ng ã có vào
các ng d ng d ch v m i.
II. Mô hình ch c năng c a m t h th ng ào t o tr c tuy n.
Mô hình ch c năng xác nh các thành ph n c u thành m t h th ng ào t o
tr c tuy n. Hi n nay trên th gi i có m t s xu t v mô hình ch c năng ch ng
h n như SCORM, xác nh mô hình ch c năng t ng quát c a m t h th ng qu n lý
ào t o LMS (Learning Management System), còn Sun Microsystems cũng gi i
thi u m t mô hình ch c năng c thù c a h . So sánh các mô hình ch c năng này
v i nhau, chúng tôi xu t m t mô hình ch c năng trong ó hê th ng ào t o
ư c phân tách thành 2 h th ng, h th ng qu n lý n i dung LCMS (Learning
Content Managerment System) và h th ng qu n lý ào t o LMS (Learning
Management System) có th qu n lý các ch c năng m t cách rõ ràng, m ch l c
hơn. Chúng tôi cũng xác nh các learning object ư c trao i gi a m i thành
ph n, các i tư ng này có quan h ch t ch v i các chu n t n t i hi n nay cho
m t h th ng ào t o tr c tuy n.
có ư c cái nhìn t ng quan v các ch c năng c a m t h th ng ào t o tr c
tuy n, ta s xem xét m t s mô hình ch c năng ã ư c xu t, sau ó s xem xét
mô hình ch c năng có s phân chia LMS thành LCMS và LMS.
1. Mô hình ch c năng do Sun Microsystems xu t.
3
Hình 1. Mô hình chức năng của hệ thống đào tạo trực tuyến do Sun đề
xuất
Trư c h t, ta s xác nh các khái ni m và các thành ph n c u thành nên mô
hình trên.
i tư ng ki n th c: Learning Object
Khi th o lu n v h th ng ào t o tr c tuy n, ta c n ph i n m ư c m t cách
th u áo m t thu t ng thông d ng: i tư ng ki n th c (learning objects). i
tư ng ki n th c ư c nh nghĩa trong r t nhi u các tài li u, các tiêu chu n, các
báo các và các nghiên c u khác nhau v h th ng ào t o tr c tuy n. T góc
chuyên môn, ta có th nh nghĩa i tư ng ki n th c là m t t p các d li u ư c
s d ng b i h th ng ào t o tr c tuy n, chúng ư c t o ra, lưu tr , biên so n,
ghép n i, chuy n giao và làm phương ti n ghi chép. M t cách ti p c n th c t hơn
là coi i tư ng ki n th c như m t thành ph n s óng góp vào b c tranh ph c t p
c a m t bài gi ng tr c tuy n.
Kho ch a n i dung và các danh m c ngh (Content Repositories and
Offering Catalogs)
Kho ch a n i dung là kho ch a các i tư ng ki n th c và có th ư c truy
nh p b i c nh ng ngư i và h th ng t o nên n i dung cũng như nh ng ngư i và
h th ng s d ng n i dung ó. Các kho ch a ph i có th ư c x lý m t cách
4
thương m i các n i dung thông thư ng cũng như chuyên bi t ã ư c t o ra b i
m t nhóm hay m t t ch c cũng như b t c nơi nào khác.
Siêu d li u (Metadata)
có th giao ti p m t cách có hi u qu v i các thành ph n khác, kho ch a d
li u ph i duy trì m t ch m c tìm ki m c a các i tư ng ki n th c, và c bi t là
các thông tin mô t v c u trúc cũng như thu c tính c a các i tư ng. Các thông
tin mô t này ư c g i là các siêu d li u (metadata), ho c chính xác hơn là siêu
d li u c a các i tư ng ki n th c. Siêu d li u ư c s d ng ph c v cho
vi c tìm ki m, khai thác và ph c h i các i tư ng ki n th c.
Siêu d li u và s lưu tr d li u (Metadata and Content Storage)
Khi ta liên h v i m t thư vi n truy n th ng thì siêu d li u tương t như m t
th danh m c còn n i dung thì tương t như các cu n sách. M c dù trong thư vi n,
các th danh m c tách r i kh i các cu n sách và các kho ch a n i dung c a th i
i thông tin s thư ng ch ch a các siêu d li u. N i dung c a các kho ch a bao
g m r t nhi u d ng như d ng văn b n, h a, các câu h i ánh giá, hình nh, ho t
hình, mô ph ng, âm thanh và phim nh. S lưu tr v t lý và ph c h i các i
tư ng n i dung có th hoàn toàn tách r i kh i s lưu tr và ph c h i c a các siêu
d li u v các i tư ng ki n th c ó. Tóm l i là, các i tư ng ki n th c có th
ư c lưu tr trên nhi u server v i các c trưng khác nhau. ây dư ng như là
cách ti p c n mang tính công ngh t ư c s hi u qu cao trong vi c chuy n
giao các n i dung th c t n ngư i h c và b i vì các d li u a phương ti n khác
nhau òi h i các lo i server khác nhau.
Qu n lý n i dung và dòng công vi c (Content and Workflow Management)
M c dù vi c này m i ch b t u x y ra nhưng các kho ch a d li u có th là
m t ph n c a h th ng qu n tr n i dung hay có th h tr cho các tính năng qu n
lý n i dung như i u khi n phiên b n, ăng nh p/ ăng xu t và s phê chu n c a
ngư i qu n lý khi có m t n i dung m i ư c t o ra. Các tính năng nh p/xu t c n
có có th chuy n giao các i tư ng hay các gói i tư ng gi a các h th ng
cũng có th ư c xem như là s qu n tr nôi dung.
Các i tư ng ki n th c có th tái s d ng (Reusable Learning Objects)
Các kho ch a các i tư ng ki n th c cho phép ngư i s d ng có th phát tri n,
t o ch m c, tìm ki m và tái s d ng các i tư ng ki n th c. Vi c này òi h i các
i tư ng ph i ư c ánh ch m c b ng các siêu d li u, và thư ng xuyên yêu c u
kh năng tr n l n và ghép n i các i tư ng ki n th c t các ngu n khác nhau và
5
chuy n giao chúng n các h th ng khác nhau. V m t t ng quan thì các i
tư ng ki n th c có th tái s d ng ư c thì các thành ph n ph i h p tác ư c v i
nhau.
Tính s d ng l i là m t trong các i u c n lưu ý nh t khi mu n m b o tính
hi u qu c a quá trình phát tri n n i dung. Nó gi m th i gian ưa n i dung ra th
trư ng (time-to-market) và làm cho công vi c c a ngư i phát tri n tr nên d dàng
hơn.
Hình 2. Khả năng tái sử dụng của các đối tượng kiến thức
Danh m c ngh (Offering Catalog)
M t ki n th c ư c ngh ư c xác nh như là n i dung ư c ghép vào
trong m t gói ki n th c (có th bao g m c các ph n ánh giá) và sau ó ư c
xu t t i nh ng ngư i h c như là m t ơn v th ng nh t. Danh m c ngh là m t
lo i kho ch a c bi t, là nơi lưu tr các xu t. M t danh m c ngh có th
liên k t các xu t v i các ư ng d n d n n s ng thu n, các ch ng nh n
và/ho c các k năng. Tùy thu c vào ki n trúc v t lý c a môi trư ng ào t o, danh
m c này có th ư c tích h p v i các kho ch a n i dung bình thư ng hay có th là
m t thành ph n c l p.
Các công c so n th o n i dung (Content Authoring Tools)
Các công c và d ch v so n th o n i dung (và các ánh giá) cho phép các
chuyên gia ch và các nhà phát tri n tài li u hư ng d n có th t o ra và s a
ch a các i tư ng n i dung. Nh ng nhà phát tri n tài li u hư ng d n chuyên
nghi p rõ ràng r t c n có các công c cung c p cho h m t t p h p các tính năng
phong phú trong khi các chuyên gia ch ư c ph c v t t hơn b i các công c
d dùng và d h c, và chúng cũng cung c p s n các m u chu n cho các n i dung
ang ư c phát tri n. Các công c so n th o khác nhau ư c s d ng t o và
nh d ng cho các lo i n i dung khác nhau như văn b n, h a, hình nh, ho t
6
hình, mô ph ng, âm thanh và phim nh. Các công c so n th o c n ph i có kh
năng cho phép ngư i thi t k n i dung có th xác nh r ng d li u ang t n t i có
th tái s d ng ho c s d ng vào m c ích khác hơn là thi t k và so n th o l i
hoàn toàn. Vi c này yêu c u nh ng ngư i thi t k tài ti u hư ng d n, ngư i cung
c p n i dung và nh ng ngư i phát tri n các khóa h c ph i cung c p s mô t v
n i dung c a h m t cách chính xác trong các siêu d li u. Trong m t môi trư ng
ào t o lý tư ng, các công c so n th o tích h p nhu n nhuy n v i các kho ch a
n i dung, cho phép h có th tìm ki m, ph c h i, thay i, lưu tr và thay th các
i tư ng cũng như các siêu d li u c a chúng.
Ví d
M t trong các ph n m m so n th o n i dung ư c dùng nhi u hi n nay là
Lectora Publisher. ây là ph n m m r t d h c. Ch trong kho ng 30 phút b n ã
có th t o n i dung h c t p c a riêng b n. B n không c n bi t kĩ năng v l p trình.
B n cũng có th t o ư c các bài ki m tra. u ra c a quá trình t o n i dung
tương thích v i SCORM, AICC. có thêm thông tin hãy vào website c a ph n
m m www.lectora.com
Màn hình s d ng các m u Màn hình c u trúc c a Màn hình các l a ch n
có trư c t o m t cua h c m t cua h c u ra c a cua h c
Các công c l p ghép n i dung (Content Assembly Tools)
Các công c l p ghép n i dung liên quan n vi c k t n i các i tư ng n i
dung thành m t module h c t p th ng nh t, v i s nh hư ng gi a các i tư ng
ã ư c xác nh cũng như s ánh giá v các n i dung tương ng. L p ghép n i
dung thư ng ư c th c hi n b ng các công c khác v i các công c so n th o
dùng t o ra các i tư ng ki n th c m c d u r t nhi u công c so n th o cũng
có c các tính năng l p ghép.
Các công c l p ghép n i dung có th h tr vi c t o cũng như ng d ng các
m u s n có như là các thành ph n cơ b n cho m t gói n i dung m t cách n nh
và hi u qu vào m t module h c t p. Các m u có th d a trên các ki n trúc, trên
các trình di n, trên các phương pháp thi t k ch d n ho c trên t t c các thành
ph n ó. Do ó, m t m u có th chia m t bài gi ng thành ph n gi i thi u, ph n
gi i thích, ví d và ánh giá. L p ghép cũng cho phép liên k t các thành ph n khác
7
nhau c a kinh nghi m h c t p như chat room, các di n àn th o lu n không ng
b , các s ki n ng b và môi trư ng h p tác.
Qu n lý danh m c (Catalog Manager)
Qu n lý danh m c là quá trình xác nh n i dung h c t p chuy n t i các
ngư i s d ng khác nhau, thành l p k ho ch h c t p (các hư ng có th ư c
c p b ng, c p ch ng ch , các môn h c phát tri n k năng), luân chuy n tài
nguyên là c n thi t h tr vi c chuy n giao ki n th c, cơ s h t ng ng d ng
c a m t h th ng ào t o tr c tuy n có vai trò thi t l p nên các quy trình thương
m i ăng ký ngư i h c, t o ra các danh m c ngư i ăng ký ngư i có nhu
c u có th vào ăng ký tr c ti p. Các thành ph n qu n lý danh m c có các giao
di n i n hình cho phép nh ng cá nhân ư c phép kích ho t quá trình h c t p và
thi t l p các quy n truy nh p, c m truy nh p, thi t l p giá c , và hơn n a.
Qu n lý h sơ ngư i h c (Learner Profile Manager)
Trong m t h th ng ào t o tr c tuy n thì ngư i h c v n luôn là trung tâm và
do ó, m t h th ng ào t o tr c tuy n c n lưu gi các thông tin v nh ng ngư i
h c c a mình. Thông tin này g m có: d li u cá nhân, k ho ch h c t p (k ho ch
l y b ng c p ch ng h n), l ch s h c t p, các ch ng ch và b ng c p, ánh giá v
ki n th c (k năng và kh năng) và tr ng thái c a ngư i h c trong h th ng (s
ăng ký, ti n trình h c như th nào). T t c các thông tin này ư c g i là h sơ
ngư i h c và h th ng ào t o tr c tuy n c n ph i có m t b ph n qu n lý các
h sơ này. B ph n qu n lý h sơ ngư i h c ph i cho phép các thành ph n khác
c a h th ng s d ng các thông tin c a h sơ ngư i h c ng th i ph i luôn c p
nh t và có th ph c h i các thông tin trên cơ s các báo cáo c a các thành ph n
khác.
L p k ho ch h c t p (Learning Planner)
Tùy thu c vào hoàn c nh t ch c, quá trình h c t p có th ư c l p k ho ch
b i ngư i h c, b i các giáo viên, b i nh ng ngư i c v n, b i nh ng ngư i qu n
lý các môn h c, b i các giám c nhân l c hay b i các nh ng ngư i l p k ho ch
và qu n lý th i gian bi u. Nh ng thành ph n cơ b n nh t c a vi c l p k ho ch
(mà không th thay th b ng các h th ng t ng) g m có:
• Xác nh các m c tiêu h c t p. B ng c p, ch ng ch , các kỳ thi ngh hay các k
năng nào ngư i h c mu n t ư c?
8
• ánh giá ki n th c hay trình k năng hi n t i c a h c viên. Vi c này có th
ư c th c hi n nh các bài ki m tra, b ng cách ánh giá ti u s h c t p hay thông
qua ánh giá ch quan c a chính ngư i h c hay m t ngư i nào khác.
• ánh giá ki n th c hi n t i và/ho c trình k năng hi n t i c a h c viên so
v i m c tiêu c a khóa h c mà h theo u i. Trong giáo d c i h c, i u này
thư ng ư c nói n như là s phân tích ti n trình l y b ng. Trong m t th gi i
chung, vi c này còn có th ư c g i là phân tích các k năng còn thi u.
• Thành l p m t k ho ch h c t p cho các h c viên, vi c này s giúp nâng cao
trình hi n có c a các h c viên lên c p mà h mong mu n t ư c m t cách
khoa h c nh t.
C n lưu ý r ng ây không ph i là các bư c tu n t n i ti p nhau, gi a chúng có
các m i liên h có th ph i ánh giá l i vào b t c th i i m nào.
Vi c lên k ho ch h c t p c n ph i có s truy nh p vào các ngh hay các
ki n th c trong danh m c ngh và vào các thông tin v ngư i h c tong các kho
ch a h sơ v ngư i h c. Các k ho ch h c t p nên ư c xem như m t ph n c t
lõi c a h sơ ngư i h c và ư c lưu tr theo dõi trong c quá trình theo h c.
Chúng ta xét tính năng l p k t ho ch ào t o c a ph n m m MindManager X5
Pro có th th y rõ hơn v công vi c này.
Hình 3. MindManager
9
Hình 4. Chức năng lập kế hoạch đào tạo của MindManager
Cán b ào t o (Learner Registrar)
Thành ph n cán b ào t o cung c p cho ngư i h c kh năng truy nh p vào các
ngh h c t p và qu n lý các ti n trình thương m i liên quan n s truy nh p ó.
S ph c t p c a ti n trình có th r t khác nhau, có th ơn gi n ch là vi c ngư i
h c click lên bi u tư ng danh m c, sau ó s truy nh p ư c ngay, có th là c
m t quá trình ph c t p g m có s phê chu n c a ngư i d y, ki m tra tính h p l
c a v trí h c viên, ki m tra các i u kiên tiên quy t ã ư c nh trư c, tính toán
hóa ơn, quá trình thanh toán, h y b và b i thư ng h p ng, …
Môi trư ng chuy n giao (Delivery Environment)
Môi trư ng chuy n giao cung c p cho ngư i h c kh năng truy nh p vào n i
dung h c t p và các thành ph n khác c a môi trư ng h c t p như chat, email, câu
h i tr c nghi m, công c bi u di n và hi n th d li u a phương ti n, các công c
h p tác, chia s ng d ng, công c so n th o phương trình, …Môi trư ng cũng
cung c p các công c ch d n n u như trong m ng có m t thành ph n óng vai trò
ngư i ch o h c t p.
10
Môi trư ng chuy n giao cũng cung c p các phương ti n có th duy t qua n i
dung, ôi khi dư i s i u khi n c a ngư i h c, cũng có khi dư i s i u khi n
c a ngư i d y và cũng có th dư i s i u khi n c a chính h th ng chuy n giao.
Các quy t c và/ho c cách th c duy t qua m t ngh ư c thi t l p trong quá
trình l p ghép n i dung.
Các thành ph n c a môi trư ng chuy n giao có th có:
• Các môi trư ng h p tác ng b ch ng h n như các chat room, chia s màn hình,
h i th o t xa b ng công ngh audio, video.
• Các h p tác không g b như email, di n àn th o lu n
• Các n i dung Self-paced (văn b n, video, mô ph ng, h a, etc),
• Chuy n giao và theo dõi các ti n và h u ánh giá
• Duy t thích nghi, tùy thu c vào các k t qu ánh giá.
D li u v các ho t ng c a m t ngư i h c và tr ng thái trong m t s ngh
có th ư c chuy n ngư c tr l i h sơ c a ngư i h c ó.
Chúng ta s xét m t ví d v m t công c chuy n giao h u d ng trong m t h
th ng ào t o tr c tuy n, ó là công c chat. Công c chat trong h th ng ào t o
tr c tuy n giúp:
• Tăng kh năng trao i thông tin gi a các h c viên, giúp hi u v nhau kĩ
hơn
• Giúp giáo viên và h c viên có th tham gia trao i v i nhau cùng m t v n
Ví d
ICQ là m t trong các ph n m m instant messenger u tiên (và cũng mi n phí).
Vào th i i m này v n là m t trong các ph n m m t t nh t, khi so sánh v i i th
c a nó là MS IM, nó có nhi u tính năng hơn. B n có th vào phòng chat và g i
message t c thì. Khi tri n khai ph c v cho vi c ào t o, thi t l p là m t v n vì
b n c n m hai c ng tư ng l a. M t vài công ty s không cho phép i u này.
có thêm thông tin hãy vào website c a ph n m m http://www.icq.com
Màn hình ai ang online? Màn hình thi t l p tr ng Màn hình g i m t
thái message
11
Ta xét thêm m t ví d v m t công c t o di n àn. Công c t o di n àn là các
công c dùng t o các di n àn th o lu n. V i di n àn, b n có th ưa các câu
h i lên, m i ngư i có th vào c và tr l i câu h i c a b n n u có th . Ngoài ra,
các ngư i tham gia di n àn có th t o ra các ch th o lu n m i. Trong m t h
th ng ào t o tr c tuy n, công c t o di àn giúp:
• Kích thích vi c chia s thông tin gi a các h c viên
• Ho t ng gi ng như FAQ. Các h c viên có th ki m tra di n àn trư c khi
ưa các câu h i lên
• Thích h p cho vi c trao i thông tin không mang tính hình th c (informal)
• T o h ng thú cho h c viên thông qua th o lu n các n i dung chu n b h c
trong giáo trình
Ví d
phpBB là công c t o các c ng ng trên môi trư ng web. Nó là m t gi i pháp r t
hoàn ch nh v i t t c các c i m mà b n có th tư ng tư ng và tương thích v i
nhi u cơ s d li u khác nhau. N u b n là m t ngư i i u hành, b n th m chí có
th thay i giao di n d a trên CSS. i u áng chú ý là công c này mi n phí, mã
ngu n m . có thêm thông tin hãy vào website c a phpBB www.phpbb.com
Màn hình các nhóm khác Màn hình các bài g i Màn hình th ng kê di n
nhau àn
Môi trư ng h p tác (Collaborative Environment)
M t s h th ng chuy n giao ki n th c ư c xây d ng h u h t xung quanh s
chuy n giao và h p tác ng b . Chúng ư c g i là các phòng h c o vì các h
th ng này c g ng m r ng môi trư ng v t lý và các tương tác thông thư ng c a
m t phòng h c sang các thi t l p trên môi trư ng m ng. M c dù ư c s d ng cho
e-learning, các ti p c n mang tính công ngh cho m t phòng h c o có r t nhi u
khác bi t so v i môi trư ng chuy n giao các khóa h c trên Web s d ng ch y u
giao th c chuy n giao không ng b .
Các b máy ánh giá và ki m tra (Assessment and Testing Engines)
12
Vi c ki m tra và ánh giá có th ư c tích h p v i n i dung h c t p và chuy n
giao cùng v i nó, ho c cũng có th qu n lý như m t quy trình riêng bi t. Trong
m i trư ng h p, s ánh giá và ki m tra là các b ph n thi t y u c a b t c môi
trư ng giáo d c nào, và s lưu tr , l p ghép, chuy n giao và ghi nh n các ánh giá
thư ng ư c m trách b ng m t b ph n riêng bi t g i là b máy ánh giá.
Các b máy ánh giá i n hình thư ng bao g m các kh năng ánh giá c a các
tác gi và có th ư c s d ng t o ra các ngân hàng câu h i t m i ánh giá (và
i u tra) ã ư c liên k t l i. Quy trình ghép n i có th bao g m vi c l a ch n
ng u nhiên các câu h i d a trên các tiêu chí ánh giá cho dù s l a ch n các câu
h i c n ph i có s tương thích v i các k t qu trư c ó. Các lo i câu h i cung c p
b i b máy ánh giá là r t a d ng cho dù các câu h i tr c nghi m v i ch m t áp
án úng v n chi m m t s lư ng l n.
Ví d
Questionmark là m t nhân v t r t lâu i, r t có ti ng trong lĩnh v c e-Learning,
c bi t là v cung c p ph n m m h tr t o các bài ki m tra. Môi trư ng t o bài
thi mà công ty ưa ra có r t nhi u tính năng. Ngoài ra các ph n m m r t d dùng,
t n r t ít th i gian ào t o. i u b n c n là phương pháp gi ng d y và ki n th c
chuyên môn. tìm hi u kĩ hơn hãy vào website c a công ty
www.questionmark.com
Màn hình các lo i câu h i Màn hình các câu h i Màn hình thông báo k t
khác nhau nhìn như th nào? qu ki m tra
2. Mô hình ch c năng có s phân chia thành LMS và LCMS
13
Hình 5. Mô hình chức năng có sự phân chia thành LCMS và LMS
Mô hình ch c năng có th ư c phân chia thành 2 ph n, ph n th nh t là H
th ng qu n lý các quá trình h c (LMS : Learning Managerment System) và ph n
th hai là H th ng qu n lý n i dung các khóa h c (LCMS : Learning Content
Managerment System).
2.1. H th ng qu n lý các quá trình h c (LMS)
Qu n lý vi c ăng ký khóa h c c a h c viên, tham gia các chương trình có s
hư ng d n c a gi ng viên, tham d các ho t ng a d ng mang tính tương tác
trên máy tính và th c hi n các b ng ánh giá. Hơn th n a, LMS cũng giúp các
14
nhà qu n lý và gi ng viên th c hi n các công vi c ki m tra, giám sát, thu nh n k t
qu h c t p, báo cáo c a h c viên và nâng cao hi u qu vi c gi ng d y.
M t h th ng qu n lý các quá trình h c y ph i g m có các tính năng sau
ây (theo Sun Microsystem):
• Qu n lý h sơ ngư i h c (Learner profile manager)
• Qu n lý danh m c các ngh c a h c viên(Learning offering catalog manager)
• Công c l p k ho ch h c t p (Learning planner)
• Cán b ào t o (Learner registrar)
• K t n i vào môi trư ng chuy n giao chuy n giao các ngh h c t p
(Connection to delivery environment for delivery of learning offerings)
• Giám sát s chuy n giao/tham gia (Delivery/participation tracking)
• Giám sát s ánh giá và ki m tra (Assessment and testing tracking)
• Các công c phân quy n ánh giá (Assessment authoring tools)
• Các b liên k t, ghép n i n i dung (Content assembler)
Th c ch t, h th ng qu n lý các quá trình h c có nhi m v qu n lý môi trư ng
h c t p, cung c p không gian giúp cho vi c t ch c và gi i thi u n i dung t i
ngư i h c, qu n lý các k ho ch h c t p, theo dõi, giám sát các ho t ng và k t
qu c a quá trình h c t p.
Các nhà cung c p LMS hi n nay ang ti n nh ng bư c v ng ch c trong vi c
m rông th trư ng c a h b ng vi c tích h p các công c qu n lý truy nh p, công
c ánh giá và công c chuy n giao, phân ph i vào các s n ph m c a h .
Ví d
LUIVT là m t s n ph m c a Th y i n, ư c phát tri n trong m t trư ng i h c.
ây là m t LMS r t d s d ng, c bi t phù h p v i th trư ng giáo d c. Hơn
n a, giao di n r t sáng s a và có th i u ch nh theo ý thích c a b n và LMS h
tr hơn 10 ngôn ng . có thêm thông tin hãy vào website c a h .
Màn hình gi i thi u ban u Màn hình qu n lý các quá Màn hình qu n lý tài
trình h c t p li u
LearningSpace là m t LMS khác. Vài năm trư c nó d a vào ch y u các s n
ph m c a Lotus nhưng k t khi IBM ý n LMS này ã th t s có nhi u bư c
15
t phá và là m t s n ph m hoàn ch nh. H th ng LMS cung c p cho b n nhi u
tính năng v i tìm m m d o cao và có tích h p trong nó các tính năng trao i
thông tin t t. có thêm thông tin hãy vào website c a s n ph m.
Màn hình gi i thi u ban u Màn hình duy t n i dung Màn hình theo dõi quá
trình h c t p c a h c
viên
2.2. H th ng qu n lý n i dung khóa h c (LCMS)
Qu n lý cách th c c p nh t, qu n lý và phân ph i khóa h c m t cách linh ho t.
Ngư i thi t k n i dung chương trình h c có th s d ng LCMS s p x p, ch nh
s a và ưa lên các khóa h c/chương trình. H th ng LCMS s d ng cơ ch chia s
n i dung khóa h c trong môi trư ng h c t p chung, cho phép nhi u ngư i s d ng
có th truy c p n các khóa h c và tránh ư c s trùng l p trong vi c phân b các
khóa h c và ti t ki m ư c không gian lưu tr . Cùng v i s ra i c a truy n
thông a phương ti n, LCMS cũng h tr các d ch v liên quan âm thanh và hình
nh, ưa các n i dung giàu hình nh và âm thanh vào môi trư ng h c.
Các c trưng c a m t LCMS i n hình g m có:
• Các công c l p ghép n i dung
• Các công c ki m tra n i dung cũng có th i kèm v i LCMS
• Công c ki m soát truy nh p ư c tích h p h tr vi c ăng ký, lưu tr và
ph c h i các i tư ng theo b t kỳ tiêu chu n c a các công c ki m soát truy
nh p nào.
• M t kho ch a n i dung các siêu d li u (metadata) ư c kích ho t (bao g m
thi t b lưu tr v i m t s ch c năng qu n lý n i dung và danh m c
ngh ).
• M t trình qu n lý h sơ h c viên ơn gi n, m c dù các trình này thư ng r t
trong các s n ph m LCMS thư ng r t ph c t p.
• M t h th ng phân ph i n i dung cho phép h th ng LCMS nh v , ph c h i,
và giúp cho các i tư ng tương ng phù h p v i môi trư ng chuy n giao.
R t nhi u các s n ph m LCMS tích h p t t c các thành ph n trên và d a trên
mô hình thi t k giáo d c hay các lý thuy t ào t o. M t công c khác có th ư c
tích h p vào các s n ph m LCMS ó là công c ph c v cho vi c chuy n i các
16
tài li u có nh d ng StarOffice, PowerPoint, hay Word thành các i tư ng ki n
th c có th ư c s d ng b i m t h th ng qu n lý n i dung.
Vi c nh nghĩa m t hê th ng LCMS như là m t h s n ph m tách r i dư ng
như là m t s vi c kỳ l . M c ph c t p xung quanh vi c l p k ho ch h c t p
và thương m i hóa các ngh thành các quy t c kinh doanh và các quy trình kinh
doanh trong các s n ph m LCMS th p hơn nhi u so v i trong các s n ph m LMS,
nhưng m c ph c t p c a vi c qu n lý n i dung và qu n lý i tư ng ki n th c
thì l i cao hơn r t nhi u. Và qu th c hi n nay, các nhà cung c p h th ng LMS
ang b t u ngh tích h p các s n ph m LCMS vào s n ph m LMS còn các
nhà cung c p các s n ph m LCMS cũng ã b t u xây d ng các tính năng LMS
cho các h th ng c a h . M t s nhà cung c p n i dung (các nhà xu t b n), các
nhà cung c p các công c ki m soát truy nh p, và các nhà cung c p môi trư ng
phân ph i n i dung cũng ang phát tri n các ch c năng c a LCMS tích h p vào
các s n ph m c a mình. Các s n ph m LCMS cho phép các công ty t o ra và tái s
d ng các ơn v n i dung s có kích thư c nh . i u này có ý nghĩa r t l n. Kh
năng tái s d ng và qu n lý các i tư ng ki n th c cung c p b i m t h th ng
LCMS gi m thi u th i gian và giá thành c a vi c phát tri n m t ngh ào t o
m i. Lo i b các i tư ng ki n th c không c n thi t b ng cách s d ng l i các
i tư ng tương t cũng giúp cho vi c c p nh t các i tư ng ki n th c d dàng
hơn v i giá thành th p hơn.
V c s d ng các c u trúc siêu d li u chu n hóa cũng như các nh d ng nh p
xu t chu n hóa c a các i tư ng ki n th c cũng cho phép các i tư ng ki n th c
ư c t o ra b i nhi u công c khác nhau và có th ư c chia s b i nhi u kho
ch a n i dung khác nhau.
Ví d v m t h th ng LCMS: Lecano LCMS là m t h th ng LCMS ư c xây
d ng trên J2EE và ch y ư c trên nhi u h i u hành khác nhau như Solaris,
Linux và Windows. Giao di n c a Lecano LCMS ư c tích h p v i giao di n c a
IBM Lotus LMS và IBM Lotus WCL. Trình qu n lý n i dung có th truy nh p vào
Lecano LCMS thông qua giao di n c a m t trình duy t Web chu n. Các tính năng
i n hình c a Lecano LCMS g m có:
• T p trung hóa các kho ch a n i dung.
Hình 6. Tập trung hóa nội dung
17
• Tái s d ng các i tư ng ki n th c.
Hình 7. Tái sử dụng
• H tr a truy nh p.
Hình 8. Đa truy nhập
• Qu n lý hi u qu n i dung.
Hình 9. Quản lý nội dung
• Có các tính năng che d u tài nguyên.
18
Hình 10. Che dấu tài nguyên
2.3. Mô hình ph i h p ho t ng gi a LCMS và LMS
Hình 11. Phối hợp hoạt động của LMS và LCMS
19
Theo mô hình này, nh ng ngư i so n th o n i dung tương tác v i h th ng
qu n lý n i dung có th cung c p các n i dung m i ho c khai thác các n i
dung cũ và LCMS có nhi m v qu n lý n i dung c a c h th ng ào t o tr c
tuy n.
Ngư i h c tương tác v i h th ng thông qua h th ng LMS vì ch c năng chính
c a h th ng LMS là qu n lý ngư i h c và các ho t ng c a h th ng ào t o
tr c tuy n.
LCMS cung c p cho LMS n i dung c a các bài gi ng, ngư c l i, LMS cung
c p cho LCMS các thông tin v tình hình h c t p c a các h c viên c a h th ng,
bài làm, án, … tóm l i là các n i dung c a quá trình h c t p mà LCMS c n
qu n lý.
Nh ng ngư i gi ng d y (gi ng viên) thông qua các phòng h c o tương tác
v i các h th ng LMS và LCMS, t ó giao ti p v i các h c viên và th c hi n
công vi c gi ng d y c a mình.
III. Các v n chu n hóa khi xây d ng h th ng ào t o tr c
tuy n.
Nhìn chung, m c ích c a các chu n giao ti p gi a các thành ph n c a m t h
th ng ào t o tr c tuy n là cung c p các c u trúc d li u chu n và các giao th c
truy n thông cho các i tư ng ki n th c và các dòng công vi c gi a các thành
ph n. Khi các chu n này ư c k t h p vào trong các s n ph m c a các nhà cung
c p, ngư i s d ng h th ng ào t o tr c tuy n có th mua n i dung và các thành
ph n c u thành h th ng t nhi u nhà cung c p khác nhau d a trên ch t lư ng và
s phù h p cùng v i uy tín c a các nhà cung c p, h s làm vi c v i nhau hi qu
hơn. Vì v y, vi c ưa ra các tiêu chu n cho các h th ng ào t o tr c tuy n là r t
c n thi t. Sau ây chúng ta s tìm hi u rõ hơn v các v n c n chu n hóa trong
m t h th ng ào t o tr c tuy n.
1. nh nghĩa chu n
1.1 nh nghĩa chu n
ISO nh nghĩa chu n như sau :
“ Các tho thu n trên văn b n ch a các c t kĩ thu t ho c các tiêu chí chính
xác khác ư c s d ng m t cách h th ng nh t như các lu t , các ch d n, ho c các
nh nghĩa c a các c trưng , m b o các v t li u, s n ph m, quá trình và các
d ch v phù h p v i m c ích c a chúng”.
20
