Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam - Chuẩn mực số 200 Mục tiêu và nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính
Mục đích của chuẩn mực này là quy định và hướng dẫn áp dụng các mục tiêu và nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính
H Ệ TH Ố NG
CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM
CHUẨN MỰC SỐ 200
"MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC CƠ BẢN
CHI PHỐI KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH "
(Ban hành theo Quyết định số 120/1999/QĐBTC
ngày 27 tháng 9 năm 1999 của Bộ trưởng Bộ Tài chính)
QUI ĐỊNH CHUNG
01. Mục đích của chuẩn mực này là qui định và hướng dẫn áp dụng các mục
tiêu và nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính.
02. Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải luôn nắm vững mục tiêu kiểm
toán là đưa ra ý kiến về sự trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính trên cơ sở
các nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính.
03. Chuẩn mực này áp dụng cho kiểm toán báo cáo tài chính và được vận
dụng cho kiểm toán thông tin tài chính khác và các dịch vụ liên quan của công ty
kiểm toán.
Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải tuân thủ những qui định của chuẩn
mực này trong quá trình thực hiện kiểm toán và cung cấp dịch vụ liên quan khác.
Đơn vị được kiểm toán (khách hàng) và các bên sử dụng kết quả kiểm toán
phải có những hiểu biết cần thiết về mục tiêu và nguyên tắc cơ bản qui định trong
chuẩn mực này trong quá trình phối hợp công việc với công ty kiểm toán và kiểm
toán viên cũng như khi xử lý các quan hệ liên quan đến các thông tin đã được kiểm
toán.
Các thuật ngữ trong chuẩn mực này được hiểu như sau:
04. Báo cáo tài chính: Là hệ thống báo cáo được lập theo chuẩn mực và
chế độ kế toán hiện hành (hoặc được chấp nhận) phản ánh các thông tin kinh tế,
tài chính chủ yếu của đơn vị.
05. Trọng yếu: Là thuật ngữ dùng để thể hiện tầm quan trọng của một
thông tin (một số liệu kế toán) trong báo cáo tài chính.
Thông tin được coi là trọng yếu có nghĩa là nếu thiếu thông tin đó hay thiếu
chính xác của thông tin đó sẽ ảnh hưởng đến các quyết định của người sử dụng
báo cáo tài chính. Mức độ trọng yếu tuỳ thuộc vào tầm quan trọng của thông tin
hay của sai sót được đánh giá trong hoàn cảnh cụ thể. Tính trọng yếu của thông
tin phải xem xét cả trên tiêu chuẩn định lượng và định tính.
06. Đảm bảo: Là sự hài lòng của kiểm toán viên về độ tin cậy của các kết
luận hoặc bằng chứng kiểm toán thu thập được, hoặc do đơn vị đưa ra cho người
sử dụng.
Để có được sự đảm bảo này, kiểm toán viên cần đánh giá các bằng chứng
thu thập được khi thực hiện kiểm toán và hình thành kết luận. Mức độ hài lòng có
được dẫn đến mức độ đảm bảo tuỳ thuộc vào việc thực hiện và kết quả thực hiện
các thủ tục kiểm toán.
07. Đảm bảo hợp lý: Là trong một cuộc kiểm toán, kiểm toán viên đưa ra
một mức độ đảm bảo cao nhưng không phải là tuyệt đối. Có nghĩa là báo cáo tài
chính đã được kiểm toán không còn chứa đựng những sai sót trọng yếu so với ý
kiến của kiểm toán viên trong báo cáo kiểm toán.
08. Trung thực: Là thông tin tài chính và tài liệu kế toán phản ánh đúng sự
thật nội dung, bản chất và giá trị của nghiệp vụ kinh tế phát sinh.
09. Hợp lý: Là thông tin tài chính và tài liệu kế toán phản ánh trung thực, cần
thiết và phù hợp về không gian, thời gian và sự kiện được nhiều người thừa nhận.
10. Hợp pháp: Là thông tin tài chính và tài liệu kế toán phản ánh đúng pháp
luật, đúng chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc được chấp nhận).
NỘI DUNG CHUẨN MỰC
Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính
11. Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính là giúp cho kiểm toán viên và
công ty kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng báo cáo tài chính có được lập trên
cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành ( hoặc được chấp nhận), có tuân thủ
pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên các khía cạnh trọng
yếu hay không?
Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính còn giúp cho đơn vị được kiểm toán
thấy rõ những tồn tại, sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thông tin tài
chính của đơn vị.
12. ý kiến của kiểm toán viên làm tăng thêm sự tin cậy của báo cáo tài
chính, nhưng người sử dụ\ng báo cáo tài chính không thể cho rằng ý kiến của kiểm
toán viên là sự đảm bảo về khả năng tồn tại của doanh nghiệp trong tương lai
cũng như hiệu quả và hiệu lực điều hành của bộ máy quản lý.
Nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính
13. Các nguyên tắc cơ bản chi phối kiểm toán báo cáo tài chính, gồm:
Tuân thủ pháp luật của Nhà nước;
Tuân thủ nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp;
Tuân thủ chuẩn mực kiểm toán;
Kiểm toán viên phải có thái độ hoài nghi mang tính nghề nghiệp.
14. Kiểm toán viên phải luôn luôn coi trọng và chấp hành đúng pháp luật của
Nhà nước trong quá trình hành nghề kiểm toán.
15. Kiểm toán viên phải tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp kiểm
toán, như sau:
a) Độc lập;
b) Chính trực;
c) Khách quan;
d) Năng lực chuyên môn và tính thận trọng;
e) Tính bí mật;
f) Tư cách nghề nghiệp;
g) Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn.
16. Độc lập: Độc lập là nguyên tắc hành nghề cơ bản của kiểm toán viên.
Trong quá trình kiểm toán, kiểm toán viên phải thực sự không bị chi phối
hoặc tác động bởi bất kỳ lợi ích vật chất hoặc tinh thần nào làm ảnh hưởng đến sự
trung thực, khách quan và độc lập nghề nghiệp của mình.
Kiểm toán viên không được nhận làm kiểm toán cho các đơn vị mà mình có
quan hệ kinh tế hoặc quyền lợi kinh tế như góp vốn cổ phần, cho vay hoặc vay vốn
từ khách hàng, hoặc là cổ đông chi phối của khách hàng, hoặc có ký kết hợp đồng
gia công, dịch vụ, đại lý tiêu thụ hàng hoá,...
Kiểm toán viên không được nhận làm kiểm toán ở những đơn vị mà bản thân
có quan hệ họ hàng thân thuộc (như bố, mẹ, vợ, chồng, con cái, anh chị em ruột)
với những người trong bộ máy quản lý (Hội đồng quản trị, Ban Giám đốc, các
trưởng, phó phòng và những người tương đương) trong đơn vị được kiểm toán.
Kiểm toán viên không được vừa làm dịch vụ kế toán (như trực tiếp ghi chép,
giữ sổ kế toán và lập báo cáo tài chính) vừa làm dịch vụ kiểm toán cho cùng một
khách hàng.
Trong quá trình kiểm toán, nếu có sự hạn chế về tính độc lập thì kiểm toán
viên phải tìm cách loại bỏ sự hạn chế này. Nếu không loại bỏ được thì kiểm toán
viên phải nêu rõ điều này trong báo cáo kiểm toán.
17. Chính trực: Kiểm toán viên phải thẳng thắn, trung thực và có chính kiến
rõ ràng.
18. Khách quan: Kiểm toán viên phải công bằng, tôn trọng sự thật và không
được thành kiến, thiên vị.
19. Năng lực chuyên môn và tính thận trọng: Kiểm toán viên phải thực hiện
công việc kiểm toán với đầy đủ năng lực chuyên môn cần thiết, với sự thận trọng
cao nhất và tinh thần làm việc chuyên cần. Kiểm toán viên có nhiệm vụ duy trì,
cập nhật và nâng cao kiến thức trong hoạt động thực tiễn, trong môi trường pháp lý
và các tiến bộ kỹ thuật để đáp ứng yêu cầu công việc.
20. Tính bí mật : Kiểm toán viên phải bảo mật các thông tin có được trong
quá trình kiểm toán, không được tiết lộ bất cứ một thông tin nào khi chưa được
phép của người có thẩm quyền, trừ khi có nghĩa vụ phải công khai theo yêu cầu
của pháp luật hoặc trong phạm vi quyền hạn nghề nghiệp của mình.
21. Tư cách nghề nghiệp: Kiểm toán viên phải trau dồi và bảo vệ uy tín nghề
nghiệp, không được gây ra những hành vi làm giảm uy tín nghề nghiệp.
Quy
định nào
được chấp
nhạn
22. Tuân thủ chuẩn mực chuyên môn: Kiểm toán viên phải thực hiện công
việc kiểm toán theo những kỹ thuật và chuẩn mực chuyên môn đã qui định trong
chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (hoặc chuẩn mực kiểm toán quốc tế được Việt
Nam chấp nhận) và các quy định pháp luật hiện hành.
23. Kiểm toán viên phải tuân thủ chuẩn mực kiểm toán Việt Nam hoặc chuẩn
mực kiểm toán quốc tế được Việt Nam chấp nhận. Các chuẩn mực kiểm toán này
qui định các nguyên tắc, thủ tục cơ bản và hướng dẫn thể thức áp dụng các
nguyên tắc và thủ tục cơ bản liên quan đến kiểm toán báo cáo tài chính.
24. Kiểm toán viên phải có thái độ hoài nghi mang tính nghề nghiệp trong
quá trình lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán và phải luôn ý thức rằng có thể tồn
tại những tình huống dẫn đến những sai sót trọng yếu trong các báo cáo tài chính.
Ví dụ: Khi nhận được bản giải trình của Giám đốc đơn vị, kiểm toán viên không
được thừa nhận ngay các giải trình đó đã là đúng, mà phải tìm được những bằng
chứng cần thiết chứng minh cho giải trình đó.
Quy
định nào
Phạm vi kiểm toán được chấp
nhạn
25. “Phạm vi kiểm toán” là những công việc và thủ tục kiểm toán cần thiết
mà kiểm toán viên phải xác định và thực hiện trong quá trình kiểm toán để đạt
được mục tiêu kiểm toán. Thủ tục kiểm toán phải được xác định trên cơ sở chuẩn
mực kiểm toán Việt Nam (hoặc chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp nhận),
phù hợp yêu cầu của tổ chức nghề nghiệp, phù hợp qui định của pháp luật và các
thoả thuận trong hợp đồng kiểm toán.
Đảm bảo hợp lý
26. Kiểm toán viên thực hiện kiểm toán theo chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
(hoặc chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp nhận) để có được một sự đảm bảo
hợp lý rằng báo cáo tài chính nếu có sai sót trọng yếu thì đã được kiểm toán viên
phát hiện và trình bày trong báo cáo kiểm toán. Báo cáo tài chính đã được kiểm
toán, nói chung không còn (hoặc không có) sai sót trọng yếu. “Đảm bảo hợp lý” là
khái niệm liên quan đến việc thu thập bằng chứng kiểm toán cần thiết giúp kiểm
toán viên và công ty kiểm toán kết luận rằng không còn sai sót trọng yếu trong báo
cáo tài chính. Khái niệm “đảm bảo hợp lý” liên quan đến toàn bộ quá trình kiểm
toán.
27. Khả năng phát hiện ra sai sót trọng yếu của kiểm toán viên bị giới hạn do
những hạn chế tiềm tàng sau đây:
. Sử dụng phương pháp kiểm tra chọn mẫu và áp dụng các thử nghiệm;
. Những hạn chế tiềm tàng của hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội
bộ (Ví dụ: Khả năng xảy ra thông đồng, lập chứng từ giả, ...);
. Phần lớn các bằng chứng kiểm toán thường có tính xét đoán và thuyết phục
nhiều hơn sự đảm bảo chắc chắn và khẳng định.
28. Để đưa ra ý kiến kiểm toán, kiểm toán viên chủ yếu phải dựa vào sự
đánh giá, xét đoán riêng của mình, đặc biệt liên quan đến việc:
. Thu thập bằng chứng kiểm toán;
. Rút ra kết luận dựa trên các bằng chứng kiểm toán thu thập được, (Ví dụ:
Đánh giá tính hợp lý của các ước tính kế toán như khấu hao TSCĐ, lập dự
phòng, ...).
Trách nhiệm đối với báo cáo tài chính
29. Giám đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán chịu trách nhiệm
lập, trình bày trung thực, hợp lý báo cáo tài chính theo đúng chuẩn mực và chế độ
kế toán hiện hành (hoặc được chấp thuận) và các quy định có liên quan.
Kiểm toán viên và công ty kiểm toán chịu trách nhiệm kiểm tra, chuẩn bị và
trình bày ý kiến của mình về báo cáo tài chính.
Việc kiểm toán báo cáo tài chính không làm giảm nhẹ trách nhiệm của Giám
đốc (hoặc người đứng đầu) đơn vị được kiểm toán đối với báo cáo tài chính.
