HỆ THỐNG CẤP NƯỚC TRONG NHÀ
Trong thực tế hệ thống cấp nước sản xuất chỉ dùng chung với hệ thống cấp nước sinh hoạt khi chất lượng nước sản xuát đòi hỏi cao như nước sinh hoạt, hoặc khi lượng nước sản xuát dùng ít. Hệ thống cấp nước chữa cháy chỉ làm riêng với hệ thống cấp nước sinh hoạt trong các trường hợp đặc biệt, như đối với các nhà cao tầng ( 16 tầng) hoặc cần chữa cháy tự động, còn lại chúng được kết hợp chung với nhau...
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
VAÌ
I - SÅ ÂÄÖ CÁÚU TAÛO VAÌ CAÏC KYÏ HIÃÛU:
HTCN bãn trong nhaì duìng âãø âæa næåïc tæì maûng læåïi bãn ngoaìi âãún moüi thiãút bë,
duûng cuû vãû sinh hoàûc maïy moïc saín xuáút bãn trong nhaì.
1/ CAÏC BÄÜ PHÁÛN CHÊNH CUÍA HTCN TRONG NHAÌ:
a/ Âæåìng dáùn næåïc vaìo nhaì: näúi liãön våïi âæåìng äúng cáúp bãn ngoaìi våïi nuït âäöng häö âo næåïc.
b/ Nuït âäöng häö âo næåïc : gäöm âäöng häö âo næåïc vaì caïc thiãút bë khaïc duìng âãø âo læu læåüng næåïc
tiãu thuû.
c/ Maûng læåïi cáúp næåïc bãn trong nhaì:
Âæåìng äúng chênh dáùn næåïc tæì âäöng häö âo næåïc âãún caïc äúng âæïng.
Âæåìng äúng âæïng cáúp næåïc lãn caïc táöng nhaì.
Caïc äúng nhaïnh phán phäúi næåïc vaì dáùn næåïc tåïi caïc duûng cuû vãû sinh.
Caïc duûng cuû láúy næåïc (voìi næåïc , van khoïa,...).
Ngoaìi ra âãø phuûc vuû cho chæîa chaïy coìn coï caïc voìi phun chæîa chaïy; nãúu aïp læûc âæåìng
äúng bãn ngoaìi khäng âuí âaím baío âæa næåïc tåïi thiãút bë duìng næåïc thç coìn bäø sung thãm caïc
cäng trçnh thiãút bë khaïc nhæ: keït næåïc , traûm båm, bãø chæïa næåïc ngáöm, traûm khê neïn,...
2/ CAÏC KYÏ HIÃÛU QUI ÆÅÏC VÃÖ HÃÛ THÄÚNG CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ:
ÄÚng næåïc âi näøi Âäöng häö âo næåïc
Äúng næåïc âi ngáöm Voìi næåïc cháûu ræía
Khäng gian Van xaí næåïc
Van næåïc
Màût bàòng Voìi næåïc áu tiãøu
Khäng gian Voìi næåïc thuìng xê
Van 1 chiãöu
Màût bàòng Voìi chæîa chaïy
Khäng gian Voìi träün noïng-laûnh
Båm næåïc
Màût bàòng Bäü voìi tàõm hæång sen
Nguyãùn Âçnh Huáún = 71 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
3/ SÅ ÂÄÖ VAÌ PHÁN LOAÛI HÃÛ THÄÚNG CÁÚP NÆÅÏC BÃN TRONG NHAÌ:
Så âäö hãû thäúng cáúp næåïc bãn trong nhaì coï thãø phán thaình:
a/ Theo chæïc nàng:
Hãû thäúng cáúp næåïc sinh hoaût àn uäúng.
Hãû thäúng cáúp næåïc saín xuáút .
Hãû thäúng cáúp næåïc chæîa chaïy.
Hãû thäúng cáúp næåïc kãút håüp.
Trong thæûc tãú hãû thäúng cáúp næåïc saín xuáút chè duìng chung våïi hãû thäúng cáúp næåïc sinh
hoaût khi cháút læåüng næåïc saín xuáút âoìi hoíi cao nhæ næåïc sinh hoaût, hoàûc khi læåüng næåïc saín
xuáút duìng êt.
Hãû thäúng cáúp næåïc chæîa chaïy chè laìm riãng våïi hãû thäúng cáúp næåïc sinh hoaût trong caïc
træåìng håüp âàûc biãût, nhæ âäúi våïi nhaì cao táöng (>16 táöng) hoàûc cáön chæîa chaïy tæû âäüng, coìn laûi
chuïng âæåüc kãút håüp chung våïi nhau.
b/ Theo aïp læûc âæåìng äúng næåïc ngoaìi phäú:
Hãû thäúng cáúp næåïc âån giaín:
Hãû thäúng naìy aïp duûng khi aïp læûc cuía âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi hoaìn toaìn
âaím baío âæa næåïc âãún moüi TBVS bãn trong nhaì, kãø caí nhæîng thiãút bë báút låüi nháút.
a/ b/ c/
Hçnh 7.1: Så âäö cáúp næåïc âån giaín coï hay khäng coï keït næåïc.
a- Cáúp næåïc træûc tiãúp tæì äúng ngoaìi vaìo hãû thäúng trong.
b,c - Cáúp træûc tiãúp tæì äúng bãn ngoaìi vaìo vaì tæì keït maïi xuäúng.
Hãû thäúng cáúp næåïc coï keït næåïc trãn maïi:
Hãû thäúng naìy aïp duûng khi aïp læûc cuía âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi khäng âaím baío
thæåìng xuyãn, trong caïc giåì duìng næåïc êt (ban âãm) næåïc cung cáúp cho caïc TBVS trong nhaì
vaì dæû træî vaìo keït næåïc, coìn trong caïc giåì cao âiãøm duìng næåïc nhiãöu thç keït næåïc seî cung cáúp
cho caïc TBVS. Keït laìm nhiãûm vuû dæû træî næåïc khi thæìa vaì cung cáúp laûi khi thiãúu.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 72 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Thäng thæåìng ngæåìi ta thiãút kãú âæåìng äúng lãn xuäúng keït chung laìm mäüt, khi âoï
âæåìng kênh äúng phaíi choün våïi træåìng håüp læu læåüng låïn nháút vaì trãn âæåìng äúng dáùn næåïc tæì
âaïy keït xuäúng phaíi bäú trê van mäüt chiãöu âãø chè cho næåïc xuäúng maì khäng cho næåïc vaìo tæì âaïy
keït (vç laìm xaïo träün càûn, gáy nhiãùm báùn næåïc). Cuîng coï thãø bäú trê hai âæåìng äúng dáùn næåïc lãn
vaì xuäúng riãng biãût, luïc âoï âæåìng kênh äúng chênh coï thãø nàòm åí táöng trãn cuìng.
HTCN coï keït trãn maïi coï æu âiãøm laì dæû træî âæåüc læåüng næåïc låïn, næåïc khäng bë càõt
âäüt biãún, tiãút kiãûm âiãûn vaì cäng quaín lyï. Nhæng nãúu dung têch keït quaï låïn seî aính hæåíng âãún
kãút cáúu cuía nhaì, chiãöu cao keït quaï låïn seî aính hæåíng âãún myî quan kiãún truïc. Màût khaïc, næåïc
læu laûi trãn keït láu dãù bë âoïng càûn, moüc rãu gáy báøn næåïc.
Hãû thäúng cáúp næåïc coï traûm båm:
Hãû thäúng naìy aïp duûng trong træåìng håüp aïp læûc
âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi khäng âaím baío thæåìng
xuyãn hoàûc hoaìn toaìn khäng âaím baío âæa næåïc tåïi caïc
TBVS bãn trong nhaì. Maïy båm laìm nhiãûm vuû thay keït
næåïc , âæåüc måí theo chu kyì bàòng tay hay tæû âäüng nhåì caïc
råle aïp læûc. Trong træåìng naìy khäng kinh tãú bàòng keït
næåïc , vç täún maïy båm, täún âiãûn, täún cäng quaín lyï (nãúu
måí bàòng tay) vaì maïy båm laìm viãûc thæåìng xuyãn seî
choïng hoíng. Trong thæûc tãú hãû thäúng naìy êt duìng. Hçnh 7.2: Så âäö coï båm.
Hãû thäúng coï keït næåïc vaì traûm båm:
Hãû thäúng naìy aïp duûng trong
træåìng håüp aïp læûc âæåìng äúng cáúp næåïc
bãn ngoaìi hoaìn toaìn khäng baío âaím. Maïy
båm laìm viãûc theo chu kyì, chè måí trong
nhæîng giåì cao âiãøm âãø âæa næåïc âãún caïc
TBVS vaì dæû træî cho keït næåïc. Trong
nhæîng giåì duìng næåïc êt, keït seî cung cáúp
næåïc cho ngäi nhaì. Maïy båm coï thãø måí
bàòng tay hoàûc tæû âäüng.
Hçnh 7.3: Så âäö coï båm+ keït næåïc
Hãû thäúng cáúp næåïc coï keït, traûm båm vaì bãø chæïa:
Hãû thäúng naìy aïp duûng trong træåìng håüp aïp læûc âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi hoaìn
toaìn khäng âaím baío vaì quaï tháúp, âäöng thåìi læu læåüng næåïc laûi khäng âáöy âuí (âæåìng kênh äúng
bãn ngoaìi beï), nãúu båm træûc tiãúp tæì âæåìng äúng bãn ngoaìi thç seî aính hæåíng âãún viãûc duìng næåïc
cuía caïc khu væûc xung quanh (thæåìng xaíy ra âäúi våïi nhæîng nhaì cao táöng måïi xáy trong thaình
phäú cuî). Theo TCVN 4513-88, khi aïp læûc âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi nhoí hån 5m thç phaíi
xáy dæûng bãø chæïa ngáöm âãø dæû træî. Maïy båm seî båm næåïc tæì bãø âæa vaìo nhaì.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 73 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Hãû thäúng cáúp næåïc coï traûm khê eïp:
Hãû thäúng naìy aïp duûng trong træåìng håüp aïp
læûc cuía âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi khäng âaím
baío thæåìng xuyãn maì khäng thãø xáy dæûng keït næåïc
âæåüc vç dung têch keït quaï låïn khäng coï låüi vãö màût kãút
cáúu hoàûc myî quan kiãún truïc. Traûm khê eïp coï thãø âàût åí
táöng háöm hoàûc táöng 1.
Hçnh 7.4: Så âäö coï bãø chæïa
+ båm + keït næåïc
Hãû thäúng cáúp næåïc phán vuìng:
Thäng thæåìng âäúi våïi caïc nhaì cao táöng âæïng riãng leî, aïp læûc næåïc cuía âæåìng äúng bãn
ngoaìi coï thãø baío âaím nhæng khäng thæåìng xuyãn
hoàûc hoaìn toaìn khäng âaím baío âæa næåïc âãún caïc
TBVS trong nhaì. Trong træåìng håüp naìy coï thãø sæí
duûng HTCN phán vuìng.
Âäúi våïi så âäö naìy ngæåìi ta táûn duûng aïp læûc
cuía âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi cho mäüt säú táöng
dæåïi theo så âäö âån giaín. Coìn caïc táöng trãn coï thãø coï
thãm keït næåïc vaì traûm båm riãng. Luïc âoï cáön laìm
thãm mäüt âæåìng äúng chênh phêa trãn vaì duìng van
(hoàûc van mäüt chiãöu) trãn äúng âæïng åí biãn giåïi giæîa
hai vuìng cáúp næåïc.
Hãû thäúng naìy coï æu âiãøm laì táûn duûng âæåüc
aïp læûc cuía âæåìng äúng bãn ngoaìi nhæng laûi coï nhæåüc Hçnh 7.5: Så âäö phán vuìng.
âiãøm laì phaíi xáy dæûng thãm traûm båm tàng aïp, keït vaì
âæåìng äúng chênh phêa trãn.
c/ Theo caïch bäú trê âæåìng äúng:
• Hãû thäúng coï âæåìng äúng chênh laì cuût : laì loaûi hãû thäúng phäø biãún nháút thæåìng aïp duûng
cho moüi ngäi nhaì (táút caí caïc så âäö trãn).
• Hãû thäúng coï âæåìng äúng chênh laì voìng (kheïp kên): Duìng cho caïc ngäi nhaì âàûc biãût
quan troüng, coï yãu cáöu cáúp næåïc liãn tuûc, an toaìn.
• Hãû thäúng coï âæåìng äúng chênh åí phêa dæåïi hoàûc trãn: Hãû thäúng coï âæåìng äúng chênh
åí dæåïi laì phäø biãún. Mäüt säú cäng trçnh thæåìng âàût âæåìng äúng chênh åí trãn nhæ nhaì tàõm cäng
cäüng, hãû thäúng phán vuìng... âãø traïnh laîng phê äúng vaì táûn duûng âæåüc aïp læûc.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 74 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
4/ LÆÛA CHOÜN SÅ ÂÄÖ HTCNTN:
Khi thiãút kãú cáön nghiãn cæïu kyî, so saïnh vãö kinh tãú - kyî thuáût caïc phæång aïn âãø choün
så âäö thêch håüp nháút, âaím baío thoía maîn caïc âiãöu kiãûn sau âáy:
• Sæí duûng triãût âãø aïp læûc âæåìng äúng bãn ngoaìi.
• Giaï thaình reí, kinh tãú, quaín lyï dãù daìng, thuáûn tiãûn cho ngæåìi sæí duûng.
• Haûn chãú maïy båm vç täún âiãûn vaì ngæåìi quaín lyï, giaím tiãúng äön do båm.
• Kãút håüp täút myî quan kiãún truïc ngäi nhaì.
II - XAÏC ÂËNH AÏP LÆÛC ÄÚNG NÆÅÏC NGOAÌI PHÄÚ
Khi thiãút kãú cáön phaíi xaïc âënh aïp læûc næåïc âæåìng äúng ngoaìi phäú. Coï nhiãöu caïch, nhæ
tham khaío säú liãûu cuía caïc cå quan quaín lyï maûng læåïi cáúp næåïc, duìng aïp kãú hoàûc voìi næåïc
caûnh âoï (gáön âuïng) trong caïc giåì khaïc nhau vaì muìa heì, xáy dæûng biãøu âäö aïp læûc trong tæìng
ngaìy bàòng äúng thuíy tinh cong chæïa thuíy ngán hoàûc xaïc âënh så bäü qua aïp læûc cuía næåïc åí caïc
TBVS åí caïc táöng nhaì cuía ngäi nhaì gáön nháút.
Aïp læûc bãn ngoaìi thæåìng thay âäøi theo thåìi gian (giåì, muìa), do âoï âãø âaím baío cáúp
næåïc an toaìn vaì liãn tuûc cho ngäi nhaì, aïp læûc âæåìng äúng ngoaìi phäú cáön phaíi låïn hån aïp læûc cáön
thiãút cuía ngäi nhaì (Hng.min > Hct). Træåìng håüp ngæåüc laûi thç tuìy theo sæû chãnh lãûch coï thãø xáy
dæûng thãm keït næåïc traûm båm hoàûc caí bãø chæïa. Nhæ váûy, muäún thiãút kãú HTCN trong nhaì cáön
phaíi xaïc âënh aïp læûc cuía âæåìng äúng ngoaìi phäú vaì aïp læûc cáön thiãút cuía ngäi nhaì âãø choün så âäö
håüp lyï.
Træåìng håüp duìng maïy båm båm næåïc tæì bãø chæïa thç aïp læûc båm (Hb) tênh tæì mæûc
næåïc tháúp nháút trong bãø âãún TBVS báút låüi nháút. Nãúu båm næåïc træûc tiãúp tæì âæåìng äúng bãn
ngoaìi coï aïp læûc âaím baío thæåìng xuyãn thç âäü cao båm næåïc seî laì hiãûu säú cuía aïp læûc cáön thiãút
cuía ngäi nhaì våïi aïp læûc âæåìng äúng bãn ngoaìi (Hb = Hct - Hng). Nãúu aïp læûc åí âæåìng äúng cáúp
næåïc bãn ngoaìi dao âäüng thç âäü cao båm næåïc seî âæåüc tênh våïi aïp læûc tháúp nháút cuía âæåìng
äúng ngoaìi phäú (Hb = Hct - Hng.min).
III - CÁÚU TAÛO CHI TIÃÚT HTCNTN
1/ ÂÆÅÌNG ÄÚNG DÁÙN VAÌO:
Âæåìng äúng dáùn vaìo thæåìng âàût våïi âäü däúc tæì 0,0025 - 0,003 hæåïng vãö phêa âæåìng
äúng bãn ngoaìi âãø däúc saûch næåïc trong nhaì khi cáön thiãöt vaì näúi vuäng goïc våïi tæåìng nhaì vaì
âæåìng äúng bãn ngoaìi. Âæåìng äúng dáùn vaìo phaíi coï chiãöu daìi nhoí nháút âãø âåî täún váût liãûu, giaím
khäúi læåüng âaìo âàõp, giaím täøn tháút thuíy læûc. Phaíi bäú trê kãút håüp âæåìng äúng dáùn næåïc vaìo våïi
nuït âäöng häö âo næåïc cuîng nhæ traûm båm (nãúu coï ) mäüt caïch håüp lyï. Khi âæåìng kênh äúng dáùn
vaìo d>40mm thç chäù âæåìng äúng dáùn vaìo näúi våïi âæåìng äúng cáúp bãn ngoaìi phaíi bäú trê häú ga,
Nguyãùn Âçnh Huáún = 75 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
trong âoï coï caïc van âoïng måí næåïc, van mäüt chiãöu vaì van xaí næåïc. Khi d 1000m /ngaìy: d = 75 - 100mm.
3
• Våïi caïc nhaì saín xuáút , coï thãø láúy d= 200 - 300mm hoàûc låïn hån.
Âæåìng dáùn vaìo cuîng chän sáu nhæ âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi. Coï thãø duìng äúng
theïp traïng keîm nãúu âæåìng kênh äúng d70mm. Coï thãø duìng äúng cháút deío. Nãúu aïp læûc næåïc >10at vaì d >100mm thç phaíi duìng äúng
theïp coï sån táøm chäúng àn moìn.
Khoaíng caïch täúi thiãøu theo chiãöu ngang tæì äúng dáùn vaìo âãún caïc loaûi äúng vaì âæåìng
dáy khaïc qui âënh nhæ sau:
- Caïch äúng thoaït næåïc 1,5m.
- Caïch äúng dáùn håi âäút aïp læûc tháúp 1m.
- Caïch äúng dáùn håi âäút aïp læûc cao 1,5m.
- Caïch äúng dáùn nhiãût (næåïc noïng) 1,5m.
- Caïch caïp âiãûn thoaûi vaì caïp dáùn âiãûn 0,75 - 1m.
2/ CHI TIÃÚT NÄÚI ÂÆÅÌNG DÁÙN VAÌO VÅÏI ÄÚNG BÃN NGOAÌI:
Âæåìng dáùn vaìo coï thãø näúi våïi ÄÚng dáùn vaìo nhaì
Tã coï sàôn
âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi bàòng mäüt
trong caïc caïch sau âáy:
a/ Âäúi våïi hãû thäúng âaî coï qui hoaûch: âaî
ÄÚng bãn ngoaìi
làõp sàôn tã, tháûp vaì nuït bët äúng tæì træåïc
thç chè cáön måí nuït bët äúng vaì làõp âæåìng
dáùn vaìo. Caïch naìy tiãûn låüi vaì âån giaín Hçnh 7.7: Tã làõp sàôn.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 76 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
nháút nhæng phaíi coï dæû kiãún træåïc trong qui hoaûch.
b/ Âäúi våïi hãû thäúng âang sæí duûng: coï thãø coï hai caïch:
- Cæa mäüt âoaûn äúng âãø làõp tã vaìo, sau âoï måïi näúi äúng dáùn. Caïch naìy coï nhæåüc âiãøm
laì seî laìm cho mäüt âoaûn äúng cuía maûng læåïi bë càõt næåïc mäüt thåìi gian, nãn chè âæåüc pheïp sæí
duûng khi yãu cáöu cáúp næåïc khäng liãn tuûc, viãûc cáúp næåïc seî khäng aính hæåíng âãún sinh hoaût
hoàûc saín xuáút cuía âoaûn äúng âoï.
- Duìng chuûp ngäöi vaì voìng cäø ngæûa (âai khåíi thuíy). Chuûp ngäöi vaì voìng cäø ngæûa âæåüc
aïp vaìo âæåìng äúng cáúp næåïc bãn ngoaìi bàòng ãcu. Duìng khoan âãø khoan läù cho næåïc chaíy ra.
Giæîa chuûp ngäöi vaì äúng næåïc bãn ngoaìi coï táúm âãûm cao su hçnh vaình khàn âàût xung quanh läù
khoan âãø næåïc khoíi roì ra ngoaìi. Läù khoan coï âæåìng kênh nhoí hån 1/3 âæåìng kênh äúng cáúp
næåïc bãn ngoaìi. Âai khåíi thuíy coï thãø chãú taûo kiãøu ren, miãûng loe hoàûc bêch. Sau khi khoan
xong, ruït khoan ra, nhanh choïng làõp khoïa vaìo, âoïng khoïa laûi räöi tiãúp tuûc näúi âæåìng äúng dáùn
næåïc vaìo nhaì. Khi khäng coï maïy khoan coï thãø duìng âuûc vaìo buïa tay âãø âuûc läù. Phæång phaïp
duìng âai khåíi thuíy coï nhiãöu æu âiãøm vç thi cäng nhanh, khäng phaíi càõt næåïc , do âoï âæåüc sæí
duûng räüng raîi.
2
1
Hçnh 7.8: Âai khåíi thuíy.
1. ÄÚng næåïc.
2. Voìng cäø ngæûa.
3. Táúm âãûm cao su.
4. Chuûp ngäöi.
5. Khoïa næåïc. 5
3 4
3/ CHI TIÃÚT ÂÆÅÌNG ÄÚNG QUA TÆÅÌNG VAÌ MOÏNG NHAÌ:
Âãø âãö phoìng sæû cäú do nhaì bë luïn, khi âàût äúng vaìo qua tæåìng, moïng nhaì phaíi cho äúng
chui qua mäüt läù träúng chæìa træåïc coï âæåìng kênh låïn hån âæåìng kênh äúng tæì 200mm tråí lãn.
Khe håí phaíi âæåüc traït kên bàòng váût liãûu chäúng tháúm âaìn häöi (såüi gai táøm dáöu, âáút seït nhaìo, væîa
ximàng maïc 300 mäüt låïp daìy 20-30mm. Nãúu âáút áøm æåït hay coï næåïc ngáöm thç phaíi duìng
voìng chàõn hoàûc bã täng maïc 70 (näúi cæïng) hoàûc âàût trong caïc äúng boüc bàòng kim loaûi.
Såüi âay Âáút seït nhaìo
táøm bitum
Væîa Theïp táúm haìn
Âáút seït nhaìo ÄÚng theïp läöng
Hçnh 7.9: Chi tiãút äúng qua moïng nhaì.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 77 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Khi hai âæåìng äúng cáúp vaì thoaït næåïc càõt nhau thç äúng cáúp næåïc phaíi âàût cao hån äúng
thoaït næåïc 0,4m (tênh tæì 2 thaình äúng), nãúu nhoí hån phaíi âàût trong caïc äúng läöng bàòng kim loaûi
hai âáöu daìi hån 0,5m (trong âáút khä) hoàûc 1m (trong âáút áøm).
4/ NUÏT ÂÄÖNG HÄÖ ÂO NÆÅÏC :
Nuït âäöng häö âo næåïc gäöm: âäöng häö, khoïa, van xaí vaì caïc bäü pháûn näúi äúng. Nuït âäöng
häö thæåìng âàût trãn âæåìng dáùn vaìo sau khi qua tæåìng nhaì khoaíng 1-2m åí nhæîng vë trê cao raïo
vaì dãù xem xeït. Coï thãø âàût dæåïi gáöm cáöu thang, trong táöng háöm, trong mäüt häú näng dæåïi nãön
nhaì táöng 1 (coï thãø âàût åí haình lang nhæng khäng qua phoìng åí). Træåìng håüp âàûc biãût coï thãø bäú
trê åí ngoaìi tæåìng nhaì nhæng phaíi âæåüc che mæa vaì baío vãû täút. Âãø tiãûn thi cäng coï thãø chãú taûo
sàôn caïc häüp bàòng bã täng âàût toaìn bäü nuït âäöng häö trong âoï.
Nuït âäöng häö coï thãø âàût theo kiãøu voìng hoàûc khäng voìng. Trong træåìng håüp ngäi nhaì
cáön læåüng næåïc låïn, yãu cáöu cáön phaíi cáúp næåïc liãn tuûc thç phaíi âàût voìng. Khi læåüng næåïc nhoí,
yãu cáöu cáúp næåïc khäng liãn tuûc hoàûc coï nhiãöu âæåìng dáùn vaìo coï thãø âàût khäng voìng.
Hçnh 7.10: Nuït âäöng häö âo næåïc.
Âäöng häö âo næåïc duìng âãø: xaïc âënh khäúi læåüng næåïc tiãu thuû, læu læåüng næåïc bë máút
maït, hao huût trãn âæåìng äúng váûn chuyãøn âãø phaït hiãûn caïc chäù roì rè, bãø våî äúng; vaì duìng âãø âiãöu
tra xaïc âënh tiãu chuáøn duìng næåïc phuûc vuû cho qui hoaûch vaì thiãút kãú caïc hãû thäúng cáúp næåïc.
Âäöng häö âo næåïc coï nhiãöu loaûi nhæng loaûi thäng duûng nháút laì loaûi caïnh quaût vaì loaûi
tuäúc bin. Loaûi caïnh quaût coï âæåìng kênh tæì 10-40mm, duìng âãø âo læu læåüng næåïc nhoí. Loaûi
tuäúc bin coï âæåìng kênh tæì 50-200mm thæåìng duìng âãø âo læåüng næåïc låïn hån 10m3/h. Caí hai
loaûi âãöu cáúu taûo theo nguyãn tàõc læu täúc - læu læåüng næåïc tyí lãû våïi váûn täúc chuyãøn âäüng cuía
næåïc qua âäöng häö.
Læåüng næåïc qua âäöng häö âæåüc biãøu thë bàòng hãû thäúng kim quay hoàûc bàòng daîy säú
trãn màût âäöng häö. Màût âäöng häö coï hai loaûi : loaûi coï mäüt kim låïn vaì haìng chæî säú hoàûc loaûi coï
mäüt kim låïn vaì 5 voìng kim nhoí. Caïc voìng quay theo chiãöu kim âäöng häö chè tæì haìng âån vë,
chuûc, tràm theo chiãöu ngæåüc kim âäöng häö. Kim låïn chè dæåïi 1 m3. Caïc chè säú vãö læu læåüng
âæåüc thãø hiãûn trãn màût cuía âäöng häö vaì khaïc nhau tæì 0,01 âãún 1000m3 (gáúp nhau 10 láön mäüt ).
Muäún xaïc âënh âæåüc læåüng næåïc tiãu thuû qua âäöng häö, ta chè âoüc säú trãn màût âäöng
häö, hiãûu säú giæîa hai láön âoüc chênh laì læu læåüng næåïc tiãu thuû trong thåìi gian âoï. Muäún kiãøm tra
âäü chênh xaïc cuía âäöng häö ngæåìi ta coï thãø duìng thuìng hæïng vaì âäöng häö báúm giáy, nãúu sai säú
nhoí hån 2% âäúi våïi âäöng häö måïi vaì nhoí hån 5% âäúi våïi âäöng häö cuî thç âäöng häö coi nhæ täút.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 78 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Âãø choün cåî âäöng häö âo næåïc ngæåìi ta dæûa vaìo læu læåüng tênh toaïn cuía ngäi nhaì
vaì khaí nàng laìm viãûc cuía âäöng häö. Khaí nàng âoï âæåüc biãøu thë bàòng læu læåüng giåïi haûn nhoí
nháút, læu læåüng giåïi haûn låïn nháút vaì læu læåüng âàûc træng cuía âäöng häö.
Loaûi vaì cåî âäöng häö âæåüc choün phaíi thoía maîn caïc âiãöu kiãûn sau:
• Qmin ≤ Qtt ≤ Qmax.
• Qngaìy ≤ 1/2 Qât.
Qmin : Læu læåüng giåïi haûn nhoí nháút (khoaíng 6-8% læu læåüng tênh toaïn trung bçnh) hay coìn goüi
laì âäü nhaûy cuía âäöng häö, nghéa laì nãúu læåüng næåïc chaíy qua âäöng häö nhoí hån læu læåüng
áúy thç âäöng häö khäng laìm viãûc.
Qtt : Læu læåüng tênh toaïn cuía ngäi nhaì.
Qmax : Læu læåüng giåïi haûn låïn nháút cuía âäöng häö - læåüng næåïc låïn nháút qua âäöng häö maì khäng
laìm hæ hoíng âäöng häö vaì täøn tháút quaï låïn (khoaíng 45-50% læu læåüng âàûc træng cuía âäöng
häö).
Qngaìy : Læu læåüng næåïc ngaìy âãm cuía ngäi nhaì [m3/ng.âãm].
Qât : Læu læåüng âàûc træng cuía âäöng häö - læu læåüng næåïc chaíy qua âäöng häö khi täøn tháút aïp læûc
trong âäöng häö laì 10m. [m3/h].
Caïc loaûi âäöng häö læu täúc noïi trãn thæåìng laìm viãûc äøn âënh khi læu læåüng næåïc låïn nháút
qua noï khoaíng 40-50% læu læåüng âàûc træng cuía âäöng häö.
Baíng 10: Cåî - læu læåüng & âàûc tênh cuía âäöng häö âo næåïc.
Loaûi âäöng häö Cåî âäöng häö Læu læåüng âàûc Læu læåüng cho pheïp [l/s]
D [mm] træng [m3/h] Qmax Qmin
10 2 0,28 -
15 3 0,40 0,03
Loaûi caïnh quaût 20 5 0,70 0,04
(truûc âæïng) 25 7 1,00 0,055
30 10 1,40 0,07
40 20 2,80 0,14
50 70 7 0,9
80 250 22 1,7
Loaûi tuäúc bin 100 440 39 3,0
(truûc ngang) 150 1000 100 4,4
200 1700 150 7,2
250 2600 223 10,0
Sau khi choün âæåüc cåî âäöng häö thêch håüp cáön kiãøm tra laûi täøn tháút aïp læûc qua âäöng häö
coï væåüt quaï giaï trë cho pheïp hay khäng . Theo qui phaûm, täøn tháút aïp læûc qua âäöng häö âo næåïc
Hâh qui âënh nhæ sau:
• Âäúi våïi âäöng häö caïnh quaût (truûc âæïng): khi sinh hoaût bçnh thæåìng Hâh ≤ 2,5m; khi
coï chaïy Hâh ≤ 5m.
• Âäúi våïi âäöng häö loaûi tuäúc bin (truûc ngang): khi sinh hoaût bçnh thæåìng Hâh ≤ 1,5m;
khi coï chaïy Hâh ≤ 2,5m.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 79 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Täøn tháút aïp læûc qua âäöng häö âo næåïc xaïc âënh theo cäng thæïc sau: Hâh = S.Qtt2 .
Qtt : Læu læåüng næåïc tênh toaïn [l/s].
S : Sæïc khaïng cuía âäöng häö âo næåïc :
Baíng 11: Sæïc khaïng cuía âäöng häö âo næåïc :
Cåî
15 20 30 40 50 80 100 150 200
[mm]
S 14,4 5,2 1,3 0,32 0,0265 0,00207 0,000675 0,00013 0,0000453
Theo kinh nghiãûm, cåî âäöng häö âo næåïc thæåìng âæåüc choün nhoí hån mäüt báûc so våïi
âæåìng kênh äúng dáùn næåïc vaìo, vê duû: âæåìng kênh äúng dáùn vaìo laì 50mm coï thãø choün âäöng häö
caïnh quaût cåî 40mm laì væìa.
5/ MAÛNG LÆÅÏI CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ:
a/ Phán loaûi:
Maûng læåïi cáúp næåïc trong nhaì gäöm caïc äúng chênh, äúng âæïng, äúng phán phäúi (nhaïnh)
vaì caïc äúng näúi âãún caïc duûng cuû TBVS.
Tuìy theo chãú âäü tiãu thuû næåïc vaì chæïc nàng caïc nhaì, tuìy theo caïc yãu cáöu vãö cäng
nghãû vaì chæîa chaïy, maûng læåïi cáúp næåïc trong nhaì coï thãø laì maûng læåïi cuût, voìng, kãút håüp vaì
maûng læåïi phán vuìng. Theo caïch âàût äúng chênh coï thãø laì maûng læåïi cáúp næåïc tæì dæåïi lãn hoàûc
trãn xuäúng.
Maûng læåïi cuût âæåüc sæí duûng åí caïc nhaì, caïc cå quan vaì âäi khi åí caí caïc nhaì maïy nãúu
âæåüc pheïp ngæìng cung cáúp næåïc khi cáön sæía chæîa mäüt pháön hoàûc toaìn bäü hãû thäúng. Maûng læåïi
voìng âæåüc sæí duûng åí caïc nhaì khi cáön thiãút phaíi baío âaím cung cáúp næåïc mäüt caïch liãn tuûc.
Maûng læåïi voìng âæåüc näúi våïi maûng læåïi ngoaìi phäú bàòng nhiãöu âæåìng äúng vaìo âãø khi hoíng mäüt
trong säú âoï váùn coï thãø cung cáúp âæåüc næåïc cho ngäi nhaì. Maûng læåïi kãút håüp caí voìng vaì cuût
âæåüc sæí duûng trong caïc nhaì låïn, coï nhiãöu thiãút bë láúy næåïc. Maûng læåïi phán vuìng laì maûng læåïi
coï nhiãöu vuìng trong mäüt nhaì vaì âæåüc näúi våïi nhau hoàûc âäüc láûp våïi nhau, mäùi vuìng coï thãø coï
âæåìng dáùn vaìo vaì thiãút bë tàng aïp riãng. Trong caïc nhaì cao táöng coï thãø coï maûng læåïi nhiãöu
vuìng, aïp læûc thuíy ténh mäùi vuìng khäng âæåüc quaï 60m.
Trong maûng læåïi láúy næåïc tæì dæåïi lãn, caïc âæåìng äúng chênh âàût åí dæåïi nhaì coìn trong
maûng læåïi láúy næåïc tæì trãn xuäúng, caïc âæåìng äúng chênh âàût trãn tráön maïi hoàûc trãn saìn sán
thæåüng. Maûng læåïi láúy næåïc tæì trãn xuäúng coï thãø reí hån vaì quaín lyï tiãûn hån maûng læåïi láúy
næåïc tæì dæåïi lãn.
Så âäö maûng læåïi cáúp næåïc trong nhaì âæåüc choün tuìy theo caïch bäú trê caïc thiãút bë láúy
næåïc trãn màût bàòng tæìng táöng mäüt , chãú âäü cung cáúp vaì tiãu thuû næåïc , yãu cáöu cung cáúp næåïc
liãn tuûc hay khäng cuîng nhæ caïc chè tiãu kinh tãú kyî thuáût. Caïc thiãút bë vaì duûng cuû vãû sinh cáön
âæåüc bäú trê mäüt caïch håüp lyï nháút, caïc khu vãû sinh vaì caïc thiãút bë láúy næåïc cáön táûp trung thaình
nhoïm theo tæìng táöng nhaì, táöng noü nàòm trãn táöng kia, khoaíng caïch giæîa caïc äúng dáùn phaíi ngàõn
nháút.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 80 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
b/ ÄÚng vaì caïch näúi äúng:
Yãu cáöu cå baín âäúi våïi äúng cáúp næåïc trong nhaì laì bãön, sæí duûng âæåüc láu, chäúng âæåüc
àn moìn vaì caïc taïc âäüng cå hoüc, coï troüng læåüng nhoí âãø täún êt váût liãûu, chiãöu daìi låïn âãø êt mäúi
näúi làõp raïp nhanh choïng, dãù daìng, mäúi näúi phaíi kên, coï khaí nàng uäún cong, âuïc vaì haìn dãù
daìng.
Trong caïc loaûi äúng cáúp næåïc trong nhaì thç äúng theïp vaì äúng nhæûa laì thäng duûng hån
caí.
ÄÚng theïp traïng keîm (caí bãn trong vaì bãn ngoaìi): daìi 4-8m, âæåìng kênh 10-70mm, êt àn
moìn vaì han rè.
ÄÚng theïp âen (khäng traïng keîm) daìi 4-12m, âæåìng kênh 70-125mm. ÄÚng theïp coï thãø
chëu âæåüc aïp læûc cäng taïc tåïi 10at, loaûi tàng cæåìng aïp læûc coï thãø âaût 10-25at.
ÄÚng theïp âæåüc näúi våïi nhau bàòng haìn (äúng âæåìng kênh låïn) hoàûc ren (äúng âæåìng
kênh nhoí). Mäúi näúi haìn thç kên, bãön nhæng täún âiãûn, täún que haìn, âoìi hoíi cháút læåüng haìn cao,
do váûy phæång phaïp haìn thæåìng duìng âäúi våïi äúng theïp âen coï âæåìng kênh låïn. Phæång phaïp
näúi bàòng ren laì phæång phaïp chuí yãúu âãø näúi äúng cáúp næåïc bãn trong nhaì. Ngæåìi ta thæåìng chãú
taûo sàôn caïc bäü pháûn näúi äúng coï ren phêa trong âãø vàûn vaìo caïc äúng næåïc ta ren åí màût ngoaìi
(duìng baìn ren). Træåïc khi vàûn ren vaìo våïi nhau, phaíi quáún quanh chäù ren phêa ngoaìi äúng mäüt
êt såüi âay hoàûc giáúy nhæûa cho chàût vaì kên mäúi näúi räöi queït mäüt låïp sån chäúng rè lãn chäù ren.
Ren äúng coï kiãøu “ren cheïo” duìng khi aïp læûc låïn âaím baío chàõc chàõn hån vaì “ren thàóng” laì
thäng duûng nháút.
Caïc phuû tuìng näúi äúng thæåìng duìng laì:
- ÄÚng läöng (màng säng) âãø näúi hai âoaûn äúng våïi nhau coï âæåìng kênh bàòng nhau;
- Cän âãø näúi hai äúng thàóng coï âæåìng kênh khaïc nhau;
- Cuït âãø näúi caïc chäù ngoàût, cong cuìng âæåìng kênh.
- Tã âãø näúi ba nhaïnh äúng cuìng hoàûc khaïc âæåìng kênh (hai nhaïnh chênh luän coï âæåìng
kênh bàòng nhau, coìn nhaïnh reî bao giåì cuîng coï âæåìng kênh bàòng hoàûc nhoí hån nhaïnh chênh);
- Tháûp âãø näúi hai äúng càõt nhau vuäng goïc thaình 4 nhaïnh ( bäún nhaïnh cuía tháûp coï
âæåìng kênh bàòng nhau hoàûc hai nhaïnh thàóng bàòng nhau tæìng âäi mäüt .
- Nuït duìng âãø bët kên taûm thåìi mäüt âáöu äúng maì sau naìy coï thãø näúi daìi thãm.
- Ràõc co (bäü ba) âãø näúi caïc âoaûn äúng thàóng trong træåìng håüp thi cäng khoï khàn
(væåïng kãút cáúu nhaì, khäng xoay âæåüc äúng vaìo ren khi sæía chæîa äúng,...).
ÄÚng nhæûa: Coï nhiãöu æu âiãøm nhæ âäü bãön cao, reí, nheû, coï khaí nàng chäúng âæåüc àn moìn hoïa
hoüc, chëu taïc âäüng cå hoüc täút, näúi äúng dãù daìng, nhanh choïng...
ÄÚng nhæûa ráút trån, êt täøn tháút thuíy læûc, do âoï khaí nàng váûn chuyãøn næåïc cao hån caïc
loaûi äúng khaïc tæì 8-10%.
Âæåìng kênh äúng nhæûa coï thãø tæì 10-630mm,; daìi 4,6,8,10 hoàûc 12m.
Viãûc näúi äúng nhæûa coï thãø thæûc hiãûn bàòng kiãøu ren, haìn, daïn nhæûa hoàûc bàòng caïc
phæång phaïp näúi nhæ äúng theïp , äúng gang,... våïi caïc bäü pháûn näúi äúng ráút phong phuï.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 81 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Ngoaìi ra trong caïc phoìng thê nghiãûm, caïc cå såí saín xuáút ... ngæåìi ta cuîng duìng caïc
loaûi äúng khaïc nhæ äúng gang, äúng thuíy tinh, âäöng thau, nhäm,... nhæng säú læåüng êt hån.
c/ Caïc thiãút bë cáúp næåïc trong nhaì:
Theo chæïc nàng, caïc thiãút bë cáúp næåïc trong nhaì coï thãø chia ra: thiãút bë láúy næåïc,
âoïng måí næåïc , âiãöu chènh, phoìng ngæìa vaì caïc thiãút bë âàûc biãût khaïc duìng trong y hoüc vaì caïc
phoìng thê nghiãûm.
Thiãút bë láúy næåïc : gäöm caïc voìi næåïc måí cháûm, måí
nhanh. Voìi måí cháûm thæåìng âàût åí caïc cháûu ræía tay, ræía
màût, cháûu giàût, cháûu tàõm, caïc voìi träün næåïc noïng laûnh åí
caïc nhaì tàõm, caïc voìi ræía áu tiãøu... âãø traïnh hiãûn tæåüng sæïc
va thuíy læûc. Voìi måí nhanh thæåìng âàût åí caïc nhaì tàõm cäng
cäüng, nhaì giàût laì, thuìng næåïc ... coï aïp læûc næåïc dæåïi 1at âãø
Hçnh 7.11: Voìi næåïc
láúy næåïc nhanh. Caïc loaûi voìi næåïc thæåìng coï âæåìng kênh
tæì 10-15-20mm.
Kãút cáúu cuía caïc voìi næåïc gäöm coï caïc læåîi gaì. Voìi næåïc måí cháûm coï læåîi gaì táûn cuìng
bàòng mäüt táúm âãûm cao su, khi quay tay quay ngæåüc chiãöu kim âäöng häö læåîi gaì náng lãn cho
næåïc chaíy ra, khi quay cuìng chiãöu kim âäöng häö læåîi gaì âoïng khe håí laûi vaì càõt næåïc. Læåîi gaì
kiãøu nuït laì mäüt nuït hçnh cän coï läù troìn hoàûc hçnh chæî nháût thäng suäút åí giæîa, khi quay tay goïc
90o læåîi gaì seî måí ra ( läù thäng suäút nàòm doüc theo chiãöu næåïc chaíy) hoàûc âoïng laûi. Voìi næåïc
ræía áu tiãøu chè khaïc voìi måí cháûm åí chäù mäüt âáöu måí ta âãø làõp vaìo âáöu áu tiãøu.
Thiãút bë âoìng måí næåïc :
Duìng âãø âoïng måí tæìng âoüan riãng biãût cuía maûng
læåïi cáúp næåïc. Thiãút bë âoïng måí næåïc coï thãø laì van khi
d50mm. Van thæåìng chãú taûo kiãøu truûc
âæïng hoàûc nghiãng (täøn tháút aïp læûc nhoí hån vç noï khäng
chaíy quanh maì chaíy thàóng) vaì näúi våïi äúng bàòng ren, khoïa
thæåìng näúi våïi äúng bàòng màût bêch.
Hçnh 7.12: Van næåïc
næåï
Thiãút bë âoïng måí næåïc thæåìng âæåüc bäú trê åí nhæîng
vë trê sau:
• Âáöu caïc äúng âæïng cáúp næåïc trãn màût saìn táöng 1.
• Âáöu caïc äúng nhaïnh dáùn næåïc tåïi caïc thiãút bë vãû sinh.
• ÅÍ âæåìng dáùn næåïc vaìo, træåïc sau âäöng häö âo næåïc , maïy båm, trãn âæåìng äúng dáùn
næåïc lãn keït, trãn âæåìng äúng dáùn næåïc vaìo thuìng ræía xê...
• Trãn maûng læåïi voìng âãø âoïng kên 1/2 voìng mäüt .
• Træåïc caïc voìi tæåïi, caïc duûng cuû, thiãút bë âàûc biãût trong træåìng hoüc, bãûnh viãûn,...
Thiãút bë âiãöu chènh phoìng ngæìa:
Gäöm coï mäüt säú loaûi sau: van mäüt chiãöu, van phoìng ngæìa, van giaím aïp, van hçnh cáöu.
Nguyãùn Âçnh Huáún = 82 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Van mäüt chiãöu: chè coï næåïc chaíy theo mäüt
chiãöu nháút âënh. Khi næåïc chaíy âuïng chiãöu, læåîi gaì seî
måí vaì cho næåïc chaíy qua. Khi næåïc chaíy ngæåüc laûi,
læåïi gaì seî âoïng vaì càõt næåïc . Van mäüt chiãöu thæåìng âàût
sau maïy båm (âãø traïnh næåïc däön laûi baïnh xe cäng taïc
laìm âäüng cå quay ngæåüc chiãöu choïng hoíng), åí âæåìng
äúng dáùn næåïc vaìo nhaì (khi nhaì coï bäú trê keït næåïc ) âãø Hçnh 7.13: Van 1 chiãöu
chiãö
cho trong giåì cao âiãøm næåïc khäng chaíy ra âæåìng äúng
ngoaìi. Trãn âæåìng dáùn næåïc tæì âaïy keït xuäúng âãø cho næåïc chè xuäúng maì khäng lãn âæåüc tæì
âaïy keït (vç càûn làõng åí âaïy keït dãù bë xaïo träün, næåïc bë báøn).
Van phoìng ngæìa: (Giaím aïp taûm thåìi) âàût åí chäù coï khaí nàng aïp læûc væåüt quaï giåïi
haûn cho pheïp. Khi aïp læûc quaï cao, læåîi gaì tæû âäüng náng lãn, xaí næåïc ra ngoaìi vaì aïp læûc giaím
âi. Van phoìng ngæìa chia ra loaûi loì xo hoàûc loaûi âoìn báøy våïi taíi troüng tênh toaïn cho mäüt aïp læûc
nháút âënh.
Van giaím aïp: (giaím aïp thæåìng xuyãn) duìng âãø haû aïp læûc vaì giæî cho aïp læûc khäng
væåüt quaï giåïi haûn cho pheïp, thæåìng sæí duûng trong caïc nhaì cao táöng âãø haû aïp læûc trong caïc
vuìng hoàûc âoaûn äúng riãng biãût.
Van phao hçnh cáöu: duìng âãø tæû âäüng âoïng næåïc khi âáöy bãø, keït næåïc , thuìng
chæïa,... thæåìng âàût trong caïc bãø chæïa næåïc , keït næåïc , thuìng ræía häú xê. Khi næåïc âáöy phao näøi
lãn vaì âoïng chàût læåîi gaì càõt næåïc . Phao coï thãø laìm bàòng âäöng hoàûc cháút deío, âæåìng kênh tæì
10-30mm.
Hçnh 7.14: Van phao.
LÆÅÏ
V - THIÃÚT KÃÚ MAÛNG LÆÅÏI CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ
Viãûc thiãút kãú MLCNTN bao bäöm caïc bæåïc sau: vaûch tuyãún vaì bäú trê âæåìng äúng, thiãút
bë cáúp næåïc bãn trong nhaì; xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn vaì tênh toaïn thuíy læûc maûng læåïi.
1/ VAÛCH TUYÃÚN VAÌ BÄÚ TRÊ ÂÆÅÌNG ÄÚNG CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ:
Yãu cáöu våïi viãûc vaûch tuyãún âæåìng äúng cáúp næåïc trong nhaì laì:
• Âæåìng äúng phaíi âi tåïi moüi thiãút bë duûng cuû vãû sinh.
• Täøng chiãöu daìi âæåìng äúng phaíi ngàõn nháút.
• Dãù gàõn chàõc äúng våïi caïc kãút cáúu cuía nhaì: tæåìng, tráön, dáöm, vç keìo,...
• Thuáûn tiãûn, dãù daìng cho quaín lyï.
• Phuì håüp våïi kiãún truïc cuía nhaì,...
Nguyãùn Âçnh Huáún = 83 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Muäún chiãöu daìi âæåìng äúng ngàõn nháút thç khi thiãút kãú phaíi so saïnh caïc phæång aïn âãø
choün âæåüc tuyãún âæåìng äúng håüp lyï nháút.
Âãø gàõn chàõc äúng våïi kãút cáúu cuía nhaì coï thãø sæí duûng caïc bäü pháûn gàõn âåî äúng nhæ:
moïc, voìng cäø ngæûa, voìng âai treo, giaï âåî,...
Khoaíng caïch giæîa äúng vaì låïp traït tæåìng,... khoaíng 1-1,5cm. Muäún quaín lyï dãù daìng,
thuáûn tiãûn thç âàût äúng håí, tuy nhiãn âiãöu âoï máu thuáùn våïi yãu cáöu myî quan cho ngäi nhaì.
Thäng thæåìng ngæåìi ta âàût äúng håí. Trong caïc nhaì cäng cäüng âàûc biãût, yãu cáöu myî quan cao
thç äúng coï thãø âàût kên.
Khi âàût kên, âæåìng äúng coï thãø bäú trê trong caïc raînh dæåïi saìn, dæåïi haình lang (nãúu laì
äúng chênh) hoàûc trong caïc häüp láøn vaìo tæåìng hay dáúu kên trong caïc khe giæîa hai bæïc tæåìng
(äúng âæïng, äúng nhaïnh). Caïc loaûi äúng khaïc nhæ äúng næåïc noïng, äúng cáúp håi, äúng dáy âiãûn,...
thæåìng bäú trê chung trong häüp våïi âæåìng äúng cáúp næåïc cho tiãút kiãûm. Khi âàût kên phaíi bäú trê
nàõp hoàûc cæía måí ra âáøy vaìo âæåüc åí nhæîng chäù cáön thiãút (nåi bäú trê van, khoïa,...) âãø dãù daìng
cho viãûc quaín lyï vaì sæía chæîa.
Khi âàût äúng håí, âãø âaím baío myî quan coï thãø sån maìu âæåìng äúng giäúng nhæ maìu
tæåìng.
Trong caïc nhaì saín xuáút coï khi äúng bë xám thæûc båíi äxi, axêt thç phaíi sån ngoaìi äúng
bàòng sån chäúng axêt, chäúng äxi hoïa... Nãúu coï nhiãöu âæåìng äúng khaïc nhau thç duìng caïc maìu
sån khaïc nhau âãø dãù daìng phán biãût, vê duû: âæåìng äúng cáúp næåïc laûnh maìu xanh, cáúp næåïc
noïng maìu âoí, thoaït næåïc maìu âen, håi næåïc maìu baûc, hoïa cháút maìu vaìng,...
Ngoaìi ra cáön chuï yï mäüt säú qui âënh sau:
Khäng cho pheïp âàût äúng qua phoìng åí. Haûn chãú âàût äúng dæåïi âáút vç gáy khoï khàn
cho quaï trçnh sæía chæîa, thàm nom,...
Caïc äúng nhaïnh dáùn næåïc tåïi caïc thiãút bë vãû sinh thæåìng âàût våïi âäü däúc 0,002-0,005
âãø dãù daìng xaí næåïc trong äúng khi cáön thiãút. Caïc äúng âæïng nãn âàût åí goïc tæåìng nhaì. Mäùi äúng
nhaïnh khäng nãn phuûc vuû qua 5 âån vë duìng næåïc vaì khäng daìi quaï 5m (1 âån vë duìng næåïc
laì 0,2 l/s).
Âæåìng äúng chênh cáúp næåïc (tæì nuït âäöng häö âo næåïc âãún caïc äúng âæïng) coï thãø âàût åí
háöm maïi hoàûc saìn táöng trãn cuìng. Loaûi naìy êt duìng vç næåïc bë aính hæåíng cuía thåìi tiãút vaì khi bë
roì rè thç næåïc tháúm æåït xuäúng caïc táöng dæåïi. Noï chè sæí duûng trong mäüt säú nhaì caï biãût nhæ nhaì
tàõm, giàût laì cäng cäüng, nhaì saín xuáút khi bäú trê phêa dæåïi khoï khàn. Âæåìng äúng chênh phêa dæåïi
coï thãø bäú trê åí táöng háöm hay nãön nhaì táöng 1. Loaûi naìy thäng duûng nháút. Âæåìng äúng chênh bäú
trê theo maûng voìng chè duìng cho caïc ngäi nhaì cäng cäüng quan troüng yãu cáöu cáúp næåïc liãn
tuûc, coìn âaûi âa säú caïc ngäi nhaì âãöu bäú trê theo maûng cuût. Khi hæ hoíng, sæía chæîa coï thãø ngæìng
cáúp næåïc trong mäüt thåìi gian ngàõn.
2/ TÊNH TOAÏN MAÛNG LÆÅÏI CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ:
Sau khi vaûch tuyãún maûng læåïi, tiãún haình veî så âäö khäng gian HTCNTN trãn hçnh
chiãúu truûc âo, âaïnh säú thæï tæû caïc âoaûn äúng cáön tênh toaïn (taûi nhæîng vë trê thay âäøi læu læåüng).
Nguyãùn Âçnh Huáún = 84 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
Trãn cå såí âoï so saïnh choün tuyãún äúng tênh toaïn báút låüi nháút (cao vaì xa nháút so våïi âiãøm näúi
våïi âæåìng äúng bãn ngoaìi). Viãûc tênh toaïn MLCNTN bao gäöm viãûc xaïc âënh læu læåüng cuía
ngäi nhaì vaì tæìng âoaûn äúng, tênh toaïn thuíy læûc maûng læåïi nhàòm muûc âêch læûa choün âæåìng kênh
äúng, xaïc âënh täøn tháút aïp læûc cuía hãû thäúng, tênh toaïn vaì choün trang thiãút bë sæí duûng cho hãû
thäúng âoï nhæ âäöng häö âo næåïc, keït næåïc, maïy båm,...
a/ Xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn :
Læu læåüng næåïc cho hãû thäúng cáúp næåïc trong nhaì coï thãø xaïc âënh theo yãu cáöu cuía
âäúi tæåüng sæí duûng, theo tiãu chuáøn vaì chãú âäü duìng næåïc. Tiãu chuáøn duìng næåïc ráút khaïc nhau
vaì phuû thuäüc vaìo nhiãöu yãúu täú nhæ mæïc âäü trang bë kyî thuáût vãû sinh trong nhaì, âiãöu kiãûn khê
háûu, yãu cáöu cäng nghãû saín xuáút,... Chãú âäü duìng næåïc khäng âiãöu hoìa theo thåìi gian vaì âæåüc
âaïnh giaï bàòng caïc hãû säú khäng âiãöu hoìa.
- Læu læåüng næåïc sinh hoaût låïn nháút trong caïc nhaì åí âæåüc xaïc âënh theo cäng thæïc:
Qmax.ngaìy = q.N.K ngaìy , [m3/ngaìy].
1000
q: Tiãu chuáøn duìng næåïc cuía mäüt ngæåìi , [l/ngæåìi-ngaìy].
N : Säú nhán kháøu trong nhaì.
Kngaìy : Hãû säú khäng âiãöu hoìa ngaìy, âäúi våïi caïc nhaì åí Kngaìy = 1,1-1,3.
- Læu læåüng næåïc vaì chãú âäü tiãu thuû næåïc cho saín xuáút láúy theo säú liãûu cäng nghãû saín
xuáút coï thãø tênh theo cäng thæïc:
Qsx = q m .m.z , [m3/ngaìy].
1000
qm : Tiãu chuáøn duìng næåïc cho 1 âån vë saín pháøm, [l/saín pháøm].
m : Säú læåüng saín pháøm trong 1 ca.
z : Säú ca laìm viãûc trong ngaìy.
Tuy nhiãn, âãø tênh toaïn saït våïi thæûc tãú vaì âaím baío cung cáúp næåïc âæåüc âáöy âuí thç læu
læåüng tênh toaïn phaíi âæåüc xaïc âënh theo säú læåüng caïc TBVS âæåüc bäú trê trong ngäi nhaì âoï.
Mäùi mäüt TBVS tiãu thuû mäüt læåüng næåïc khaïc nhau, do âoï âãø dãù tênh toaïn, ngæåìi ta
âæa táút caí caïc læu læåüng cuía TBVS vãö daûng læu læåüng âån vë tæång âæång, goüi tàõt laì âæång
læåüng âån vë.
Mäüt âæång læåüng âån vë cáúp næåïc tæång æïng våïi læu læåüng laì 0,2 l/s cuía mäüt voìi næåïc
åí cháûu ræía coï âæåìng kênh d = 15mm vaì aïp læûc tæû do laì 2m.
Baíng 12: Læu læåüng næåïc tênh toaïn vaì trë säú âæång læåüng cuía caïc TBVS:
Loaûi TBVS Trë säú âæång Læu læåüng Âæåìng kênh
læåüng tênh toaïn [l/s] äúng näúi [mm]
- Voìi næåïc cháûu ræía nhaì bãúp, cháûu giàût 1 0,2 15
- Voìi næåïc cháûu ræía màût 0,33 0,07 10-15
- Voìi næåïc áu tiãøu 0,17 0,035 10-15
- ÄÚng næåïc ræía maïng tiãøu cho 1m daìi 0,3 0,06 -
Nguyãùn Âçnh Huáún = 85 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
- Voìi næåïc thuìng ræía häú xê 0,5 0,1 10-15
- Voìi träün cháûu tàõm âun næåïc noïng cuûc bäü 1 0,2 15
- Voìi träün cháûu tàõm åí nåi coï hãû thäúng cáúp 1,5 0,3 15
næåïc noïng táûp trung
- Voìi ræía häú xê (khäng coï thuìng ræía) 6-7 1,2-1,4 25-32
- Cháûu ræía vãû sinh næî caí voìi phun 0,35 - -
- Mäüt voìi tàõm hæång sen âàût theo nhoïm 1 0,2 15
- Mäüt voìi tàõm hæång sen âàût trong phoìng 0,67 0,14 15
riãng cuía tæìng càn nhaì åí
- Voìi næåïc åí cháûu ræía tay phoìng thê nghiãûm 0,5 0,1 10-15
- Voìi næåïc åí cháûu ræía phoìng thê nghiãûm 1 0,2 15
Trong thæûc tãú khäng phaíi táút caí caïc TBVS laìm viãûc âäöng thåìi maì noï phuû thuäüc vaìo
chæïc nàng cuía ngäi nhaì, vaìo säú læåüng TBVS trong âoaûn tênh toaïn vaì mæïc âäü trang bë kyî thuáût
vãû sinh cho ngäi nhaì. Vç váûy âãø xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn ngæåìi ta thæåìng sæí duûng cäng
thæïc coï daûng phuû thuäüc vaìo säú læåüng TBVS vaì aïp duûng cho tæìng loaûi nhaì khaïc nhau. Cäng
thæïc naìy thaình láûp trãn cå såí âiãöu tra thæûc nghiãûm vãö sæû hoaût âäüng âäöng thåìi cuía caïc TBVS
trong caïc ngäi nhaì khaïc nhau.
Âäúi våïi nhaì åí gia âçnh:
q = 0,2. a N + K.N , [l/s].
q : Læu læåüng tênh toaïn cho tæìng âoaûn äúng, [l/s].
a : Âaûi læåüng phuû thuäüc vaìo tiãu chuáøn duìng næåïc láúy theo baíng 13.
N : Täøng säú âæång læåüng cuía ngäi nhaì hay âoaûn äúng tênh toaïn .
K : Hãû säú phuû thuäüc täøng säú âæång læåüng N, láúy theo baíng 14.
Baíng 13: Caïc trë säú a phuû thuäüc vaìo tiãu chuáøn duìng næåïc :
Tiãu chuáøn 100 125 150 200 250 300 350 400
[l/ng.ngâ]
Trë säú a 2,2 2,16 2,15 2,14 2,05 2 1,9 1,85
Baíng 14: Trë säú hãû säú K phuû thuäüc vaìo trë säú N:
Säú âæång læåüng 300 301-500 501-800 801-1200 >1200
Trë säú K 0,002 0,003 0,004 0,005 0,006
Cäng thæïc trãn coï thãø aïp duûng âãø tênh toaïn cho caïc tiãøu khu nhaì åí. Læu læåüng tênh toaïn
cho caïc ngäi nhaì åí phuû thuäüc vaìo täøng säú âæång læåüng N coï thãø tra baíng tênh sàôn.
Âäúi våïi nhaì cäng cäüng: (bãûnh viãûn, nhaì åí táûp thãø, khaïch saûn, nhaì an dæåîng, âiãöu dæåîng,
nhaì gåíi treí, máùu giaïo, træåìng hoüc vaì caïc cå quan haình chênh).
q = 0,2.α. N ,
α [l/s].
q : Læu læåüng tênh toaïn, [l/s].
N : Täøng säú âæång læåüng cuía caïc TBVS trong âoaûn äúng tênh toaïn .
Nguyãùn Âçnh Huáún = 86 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
α : Hãû säú phuû thuäüc vaìo chæïc nàng cuía ngäi nhaì, láúy theo baíng 15.
Baíng 15: Trë säú α.:
Loaûi nhaì Nhaì gåíi treí, Bãûnh viãûn Cæía haìng, Træåìng hoüc, Nhaì an Khaïch saûn,
máùu giaïo âa khoa cå quan cå quan giaïo dæåîng, âiãöu nhaì åí táûp thãø
haình chênh duûc dæåîng
Hãû säú α 1,2 1,4 1,5 1,8 2,0 2,5
Ngoaìi ra khi âaî biãút täøng säú âæång læåüng N coï thãø tra baíng tênh sàôn træûc tiãúp tçm âæåüc
læu læåüng næåïc tênh toaïn cho caïc ngäi nhaì cäng cäüng.
Caïc loaûi nhaì âàûc biãût khaïc: (Caïc phoìng khaïn giaí, luyãûn táûp thãø thao, nhaì àn táûp thãø, cæía
haìng àn uäúng, xê nghiãûp chãú biãún thæïc àn, nhaì tàõm cäng cäüng, caïc phoìng sinh hoaût trong caïc
xê nghiãûp cäng nghiãûp):
q o .N.β
q= ∑ , [l/s].
100
q : Læu læåüng tênh toaïn, [l/s].
q0 : Læu læåüng tênh toaïn cho mäüt TBVS cuìng loaûi.
β : Hãû säú haût âäüng âäöng thåìi cuía caïc TBVS cuìng loaûi, láúy theo baíng 16.
Baíng 16: Hãû säú β (tênh bàòng %) theo TCVN 4513-88:
Loaûi duûng cuû vãû sinh Raûp chiãúu boïng, häüi Raûp haït, Nhaì àn táûp thãø, Phoìng sinh
træåìng, cáu laûc bäü, raûp xiãúc cæía haìng àn uäúng, hoaût cuía xê
cung thãø thao XN chãú biãún thæïc nghiãûp
àn
Cháûu ræía màût, tay 80 60 80 30
Häú xê coï thuìng ræía 70 50 60 40
Áu tiãøu 100 80 50 25
Voìi tàõm hæång sen 100 100 100 100
Cháûu ræía trong càng tin 100 100 - -
Maïng tiãøu 100 100 100 100
Cháûu ræía baït - - 30 -
Cháûu tàõm - - - 50
Chuï yï: Khi xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn cho mäüt ngäi nhaì ta phaíi xaïc âënh täøng säú âæång læåüng cuía toaìn bäü
ngäi nhaì räöi aïp duûng cäng thæïc âãø xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn cho ngäi nhaì âoï, khäng âæåüc láúy læu læåüng tênh toaïn cuía mäüt
âån nguyãn (trãn cå såí âæång læåüng cuía mäüt âån nguyãn) räöi nhán våïi säú âån nguyãn cuía caí nhaì, âiãöu âoï laì sai cå baín.
Ngoaìi ra coï thãø xaïc âënh læu læåüng tênh toaïn theo phæång phaïp xaïc suáút. Phæång
phaïp naìy cho kãút quaí chênh xaïc hån nhæng phæïc taûp hån nhiãöu.
b/ Choün âæåìng kênh cho tæìng âoaûn äúng:
Sau khi âaî xaïc âënh âæåüc læu læåüng næåïc tênh toaïn cho tæìng âoaûn äúng, dæûa vaìo váûn
täúc kinh tãú, tra caïc baíng tênh thuíy læûc âæåìng äúng cáúp næåïc âãø choün âæåìng kênh äúng cuía tæìng
âoaûn. Váûn täúc kinh tãú cuía næåïc trong maûng læåïi cáúp næåïc trong nhaì coï thãø láúy 0,5 - 1,0 m/s,
Nguyãùn Âçnh Huáún = 87 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
váûn täúc täúi âa khäng væåüt quaï 1,5 m/s. Trong træåìng håüp coï chaïy váûn täúc täúi âa coï thãø láúy 2,5
m/s.
Baíng 17: Baíng choün âæåìng kênh äúng khi täøng säú âæång læåüng ∑N Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
3/ VÊ DUÛ TÊNH TOAÏN MAÛNG LÆÅÏI CÁÚP NÆÅÏC TRONG NHAÌ:
§Ò b i:
TÝnh to¸n thiÕt kÕ m¹ng cÊp n−íc trong nh cho khu WC nh− h×nh vÏ.
Cho biÕt ®©y l nh tËp thÓ 3 tÇng. Mçi tÇng nh cao 3,6m.
Sö dông èng nhùa tæng hîp.
§−êng èng cÊp n−íc bªn ngo i c¸ch t−êng nh 5m. Ch«n s©u 1m.
500 800 1100 1000 1000 900 700 700 300
4000
èng ngo i nh
1900 600 900 900 600 2100 5000
7000
H−íng dÉn:
1/ Chän vÞ trÝ èng ®øng:
- VÞ trÝ èng ®øng th−êng ®Æt ë gãc t−êng, ®¶m b¶o mü quan.
- Trung t©m cña c¸c thiÕt bÞ dïng n−íc.
- Cã thÓ kÕt hîp víi c¸c èng kh¸c trong cïng hép kü thuËt.
- GÇn víi ®−êng èng cÊp ngo i nh .
èng øng
500 800 1100 1000 1000 900 700 700 300
4000
èng ngo i nh
1900 600 900 900 600 2100 5000
7000
Nguyãùn Âçnh Huáún = 89 = ÂHBKÂN
Giaïo trçnh CÁÚP THOAÏT NÆÅÏC
2/ VÏ s¬ ®å kh«ng gian:
7,2
D
A B C
H I
3,6
E
0,00
F
-1,0
G
3/ §¸nh sè c¸c ®o¹n èng tÝnh to¸n:
- §¸nh sè tuyÕn chÝnh: tõ vÞ trÝ bÊt lîi nhÊt vÒ ®iÓm nèi víi ®−êng èng bªn ngo i.
- Sau ®ã ®¸nh sè c¸c èng nh¸nh, nÕu c¸c nh¸nh gièng nhau th× chØ cÇn tÝnh 1 nh¸nh.
4/ Tra b¶ng ®−¬ng l−îng ®¬n vÞ cña c¸c thiÕt bÞ dïng n−íc cã trªn s¬ ®å:
Tªn thiÕt bÞ Ký hiÖu ®−¬ng l−îng N
Röa MÆt RM 0,33
ChËu GiÆt CG 1
H−¬ng Sen HS 0,67
M¸ng tiÓu (1m) MT 0,3
Hè XÝ HX 0,5
5/ X¸c ®Þnh l−u l−îng tÝnh to¸n tõng ®o¹n èng:
Nh c«ng céng: q tt = 0,2.α. N [l/s]. Nh tËp thÓ nªn α = 2,5 (b¶ng 15).
Nguyãùn Âçnh Huáún = 90 = ÂHBKÂN
