Glixerin-lipit
Hợp chất đơn chức là hợp chất chỉ chứa một nhóm chức.
Hợp chất đa chức là hợp chất chức một hay nhiều nhóm chức giống nhau.
Hợp chất tạp chức là hợp chất chứa một hay nhiều nhóm chức khác nhau.
Ch−¬ng III:
Glixerin - Lipit
§1. Kh¸i niÖm vÒ hîp chÊt h÷u c¬
cã nhiÒu nhãm chøc
?H·y cho biÕt:
- Hîp chÊt ®¬n chøc lμ g×?
- Hîp chÊt ®a chøc lμ g×?
- Hîp chÊt t¹p chøc lμ g×?
Tr¶ lêi:
- Hîp chÊt ®¬n chøc lµ hîp chÊt chØ chøa
mét nhãm chøc.
- Hîp chÊt ®a chøc lµ hîp chÊt chøa mét
hay nhiÒu nhãm chøc gièng nhau.
- Hîp chÊt t¹p chøc lµ hîp chÊt chøa mét
hay nhiÒu nhãm chøc kh¸c nhau.
?Ph©n lo¹i c¸c hîp chÊt sau:
CH3−COOH H2N−CH2−COOH
Axit aminoaxetic
Axit axetic
C2H5−OH CH2 CH CH2
R−îu etylic OH OH OH
H2N−(CH2)6−NH2 Glixerin
Hexametylen ®iamin CH2 CH2
CH2OH−(CHOH)4−CHO OH OH
Etylen glicol
Glucoz¬
§2. Glixerin
I. C«ng thøc cÊu t¹o
CTPT: C3H8O3
CH2 CH CH2
CTCT:
OH OH OH
HOCH2−CHOH−CH2OH
CT thu gän:
hoÆc: C3H5(OH)3
KÕt luËn: Glixerin lμ r−îu no ®a chøc.
II. TÝnh chÊt vËt lý
Glixerin lμ chÊt láng:
- s¸nh
- kh«ng mμu
- cã vÞ ngät
- tan nhiÒu trong n−íc.
III. TÝnh chÊt hãa häc
1. C©u hái: Dùakim lo¹i kiÒm (gièng r−îu) dù ®o¸n
Ph¶n øng víi vµo CTCT cña Glixerin h·y
tÝnh chÊt hãa häc?
CH2 ONa
CH2 OH
2 CH OH + 6Na ⎯ ⎯ 2 CH ONa + 3H2↑
→
to
CH2 ONa
CH2 OH
ViÕt gän:
C3H5(OH)3 + 3Na ⎯ ⎯ C3H5(ONa)3 + 3 2H2↑
→ to
2. Ph¶n øng víi axit (ph¶n øng este hãa) (gièng r−îu)
a) Víi axit v« c¬
CH2 O NO2
CH2 OH
H 2 SO 4 (®)
CH OH + 3HNO3 CH O NO2 + 3H2O
to
CH2 OH (3HO−NO2) CH2 O NO2
Glixerin trinitrat hay Nitroglixerin
(thuèc næ)
b) Víi axit h÷u c¬
CH2 OH CH3COO CH2
H 2 SO 4 (®)
CH OH + 3CH3COOH CH3COO CH + 3H2O
to
CH2 OH CH3COO CH2
Glixerin triaxetat
3. Ph¶n øng víi Hi®roxit ®ång (II)
CH2 OH HO−Cu−OH HO CH2 O CH2
CH2 O
Cu
CH OH HO CH → CH O O CH + 2H2O
+ HH
CH2 OH HO CH2 CH2 OH OH CH2
§ång (II) grixerat
(d2 mµu xanh lam trong suèt)
Ph¶n øng nµy dïng ®Ó nhËn biÕt:
- Glixerin nãi riªng
- R−îu ®a chøc (cã 2 nhãm OH liÒn kÒ) nãi chung.
IV. §iÒu chÕ
1. Trong c«ng nghiÖp
§un nãng dÇu thùc vËt hoÆc mì ®éng vËt víi
dung dÞch kiÒm
RCOO CH2 RCOONa CH2 OH
R'COO CH + 3NaOH ⎯ ⎯ R'COONa + CH OH
→
to
R"COO CH2 R"COONa CH2 OH
2. Cracking dÇu má
CH2=CH−CH3 ⎯ ⎯⎯ CH2=CH−CH2Cl
→
Cl2
500o C
+ Cl + H O
↓ 2 2
CH2 CH CH2←⎯⎯⎯ CH2Cl−CHOH−CH2Cl
to
+ NaOH
OH OH OH
V. øng dông
- §iÒu chÕ thuèc næ glixªrin trinitrat.
- Trong c«ng nghiÖp dÖt, thuéc da do glixerin
cã kh¶ n¨ng gi÷ n−íc lμm mÒm da, v¶i, ...
- Cho thªm glixerin vμo mùc in, mùc viÕt, kem
®¸nh r¨ng, ... sÏ gióp cho c¸c vËt phÈm ®ã
chËm bÞ kh«, cho vμo son m«i, c¸c lo¹i kem
xoa lμm mÒm m«i, da.
Bμi tËp vÒ nhμ
3, 4, 5 / tr.44 - SGK
The end.
