Giáo trình về môn Kinh tế vĩ mô
Kinh tế học là môn khoa học xã hội nghiên cứu cải cách chọn lựa của nền kinh tế trong việc sử dụng nguồn tài nguyên có giới hạn để sản xuất các loại sản phẩm. Khái niệm kinh tế học o kinh tế học là môn khoa học nghiên cứu cách thức vận hành của một nền kinh tế nói chung và cách ứng sử của từng thành viên nói riêng. Sự khác nhau giữa kinh tế vi...
Giáo trình Kinh tế vĩ mô
CHÖÔNG 1
KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI MOÂ
I. Ñoái töôïng, noäi dung vaø phöông phaùp nghieân
cöùu kinh teá hoïc vi moâ
1) Caùc khaùi nieäm veà kinh teá hoïc
Kinh teá hoïc
a)
Ki t hoü l m än khoa hoü xaî inghi cæï caïh choü l a cuí
nh ãú c aì c häü ãn u c n æû a
nãö ki t t ong vi c s duûg nguäö t i nguyãn coï åï haû âãø aí
n nh ãú r ãû æí n n aì gi i n sn
xuáúcaï l is n pháø nhàò t m aî ngaì caìg t thån nhu cáö cuí
t c oaû aí m m hoaí n y n äú ua
con ngæåì.
i
b) Kinh teá hoïc vi moâ
K i t hoü vim ä nghi cæï s hoaûâäüg cuí nãö ki t
nh ãú c ãn u æû t n a n nh ãú
bàòg caïh t ch bi tt ng bäü n cuí nãö ki t : nghi cæï
n c aï ãû æì pháû a n nh ãú ãn u
haìh vi æïg xæícuí caï caï
n n ac nhán vãö c haìg hoï cuû hãø r
caï n a t t ãn
t ng l it t æåìg t ong m äúquan hãû icaï t c nhán gáy r
æì oaû hë r n r i våï c aï a
båíhoaì caíh chung.
inn
c) Kinh teá hoïc vó moâ
Ki t hoü vém ä nghi cæï s hoaûâäüg cuí t n bäü n
nh ãú c ãn u æû t n a oaì nãö
ki t nhæ m äüt t ng nháú.N ghi cæï s t
nh ãú t hãøhäú t ãn u æûæång t c gi a
aï æî
caï cáú khäúchung t ong nãö ki t coïhãø ãö khi n âæåü.
cu i r n nh ãú t âi u ãø c
d) Moái quan heä
Ki t hoü vim ä vaì nh t hoü vém ä nghi cæï nãö ki t
nh ãú c ki ãú c ãn u n nh ãú
åí ng goï âäü c nhau ,t nhi gi a chuïg coï äúquan
nhæî c khaï uy ãn æî n mi
hãûkhäng t t ch r i.Ki t vim ä nghi cæï nhæîg t baì ,
hãøaï åì nh ãú ãn u n ãú o
1
nhæîg bäü n ,coì ki t vém ä nghi cæï t ng t nãö ki
n pháû n nh ãú ãn u äø hãø n nh
t ,âæåü cáú t nh t nhæîg t baì ,nhæîg bäü n áú.
ãú c u haì æì n ãú o n pháû y
Tr ong t c tãù kãúquaí nh t vém ä phuûhuäü vaì caï haìh
hæû i n t ki ãú tcocn
vi cuí ki t vi m ä ,ki t quäú dán phuû huäü vaì s phaï
a nh ãú nh ãú c t c o æû t
t i n cuí caï doanh nghi p ,cuí caï t baì ki t .Ki t vé
r ãø a c ãû a c ãú o nh ãú nh ãú
m ä t o haìh l
aû n ang ,t o m äit æåìg ,t o âi u ki n cho ki t vi
aû rn aû ãö ãû nh ãú
m ä phaït i n.
t r ãø
2) Ñoái töôïng noäi dung vaø phöông phaùp nghieân
cöùu cuûa kinh teá hoïc vi moâ
a) Ñoái töôïng
Ki t hoü vi m ä nghi cæï tnh quy l t ,xu t t t yãú
nh ãú c ãn u ê uáû hãú áú u
cuí caï hoaûâäüg ki t vi m ä ( haìh vicuí caï
ac tn nh ãú n a nhán,doanh
nghi p âäú våï caï haìg hoï cuû hãø . ) N hæîg khuyãú t t cuí
ãû i i c n a t .. n t áû a
ki t t t æåìg vãö t oì a quaí l vaì ãö tãúki t cuí
nh ãúhë r n vai r cuí n yï âi u i t nh ãú a
nhaì c âäúvåïhoaûâäüg ki t vim ä.
næåï i i t n nh ãú
b) Noäi dung
K i t hoü vim ä cung cáú l l n vaì
nh ãú c p yïuáû phæång phaï l n ki
p uáû nh
t cho quaí l doanh nghi p .Laì
ãú n yï ãû khoa hoü vãö æûæû choü hoaû
c s la n t
âäüg ki t úr
n nh ã t ong phaû vidoanh nghi p ,noï ch r caï quy
m ãû vaû a c
l t,xu t váû âäüg t tyãú cuí hoaûâäüg ki t vim ä .
uáû hãú n n áú u a t n nh ãú
c) Phöông phaùp
+ Phæång phaï l a choü ki t t iæu.
p æû n nh ãúäú
+ Phæång phaï t c haìh ,váú âãö tnh huäúg.
p hæû n n ,ç n
+ G àõ l l n våït c tãù knh t .
n yïuáû i hæû i n ãú
+ Phæång phaï m ä hç hoï vaì
p nh a cäng cuûoaï hoü .
tn c
II) Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn
cuûa doanh nghieäp
2
1) Doanh nghieäp vaø chu kyø kinh doanh
a) Khaùi nieäm doanh nghieäp
D oanh nghi p l t chæï ki doanh haìg hoï ,dë vuûheo
ãû aìäø c nh n a ch t
nhu cáö t t æåìg vaì häünhàò m uû âê t l inhuáû t i
u hë r n xaî i m c ch hu åü n äú
âa.
Theo l t doanh nghi p do quäú häü khoï 10 kyì p t 5
uáû ãû ci a hoü hæï
thäng qua ngaì 12 t ng 6 nàm 1999 coï ãû l c t 1/ 2000:
y haï hi u æû æì 1/ “
D oanh nghi p l t chæï ki t coïãn r ãng ,coïaìs n ,coïr
ãû aìäø c nh ãú t i t i aí t uû
s gi dë äø âë âæåü âàng kyï nh doanh t quy âë cuí
åí ao ch n nh c ki heo nh a
phaï l tnhàò m uû âê t c hi n caï hoaûâäüg ki doanh “.
p uáû m c ch hæû ãû c t n nh
b) Kinh doanh
Laìhæû hieän m äühoàû t tcaí c cäng âoaû cuí quaïr nh âáö
tc t c áú caï na tç u
t t s n xuáúâãú tãu t s n pháø hoàû cung æïg dë vuûr
æ æì aí t n i huû aí m c n ch t ãn
t t æåìg nhàò m uû âê t l inhuáû.
hë r n m c ch hu åü n
c) Quaù trình kinh doanh
Laìquaïr nh hoaûâäüg ki t ú a doanh nghi p bao gäö
tç tn nh ã cuí ãû m
t nghi cæï xaï âë nhu cáö t t æåìg vãö ng hoï ,dë vuû
æì ãn u c nh u hë r n haì a ch
,t chæï quaï r nh s n xuáú âãú vi c cuäú cuìg l t chæï tãu
äø c tç aí t n ãû i n aì äø c i
t haìg hoï ,t tãö vãö doanh nghi
huû n a hu i n cho ãp.
d) Chu kyø kinh doanh
Laì khoaíg t igi tnh t l c bàõâáö quaïr nh ki doanh
n håì an ê æìuï t u tç nh
cho âãú khikãút c quaïr nh ki doanh.
n t huï tç nh
2) Nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn cuûa moät doanh
nghieäp
a) Quyeát ñònh saûn xuaát caùi gì ?
3
D oanh nghi p phaíxaï âë s n xuáúhaìg hoï hay dë vuû
ãû i c nh aí tn a ch
naì ? s l ng cung æïg bao nhi ? t iâi m naì ?
o äúæåü n ãu håì ãø o
b) Quyeát ñònh saûn xuaát nhö theá naøo ?
D oanh nghi p phaíxaï âë âæåü phæång phaï ,hç t c t
ãû i c nh c p nh hæï äø
chæï s n xuáú ,t ç âäü
c aí t r nh cäng nghãû ng duûg . i u naì quyãú
æï n ãö y t
âë cháúl ng cuí s n pháø vaì phês n xuáú.
nh t æåü a aí m chi aí t
c) Quyeát ñònh saûn xuaát cho ai ?
D oanh nghi p phaí xaï âë s n xuáú r haìg hoï dë vuû
ãû i c nh aí ta n a ch
phuû vuû it ng naì ,quy m ä vaì
c âäú æåü o khaínàng tãu t bao nhi
i huû ãu
âãø a âaûm uû âê cuí doanh nghi p ,væì âaï æïg nhu cáö xaî
væì t c ch a ãû a pn u
häü
i.
III) Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp
1) Lyù thuyeát löïa choïn
C ung cáú phæång phaï l n khoa hoü cho caï quyãú âë
p p uáû c c t nh
t ong hoütâäüg ki t vim ä :
r a n nh ãú
+ Sæûæû choü l m äüt tyãú khaïh quan t ong hoaûâäüg
la n aì t áú u c r tn
ki t vim ä .D o caï nguäö l c coï åïhaû ( äüdoanh
nh ãú c n æû gi i n m t
nghi p chècoï äú n vaì
ãû s väú nguäö l c nháúâë ) khäng t
n æû t nh hãø
cuìg m äül c âaï æïg nhi u m uû tãu .
n t uï p n ãö ci
+ Sæûæû choü hoaì t n coïhãøhæû hi n âæåü .D o m äù
la n n oaì t t c ãû c i
nguäö l c coïhaû âãö coït s duûg noïvaì m uû âê
n æû nu hãø æí n o c ch
khaï nhau.
c
+ M uû tãu cuaí æûæû choü l xaï âë m uû âê ,hình
ci s la n aì c nh c ch
thöùc vaìphæång phaï t tnháúcho hoaûâäüg ki t vim ä
p äú t tn nh ãú
âãø äú t ãø hoï chi phê m aì n t i âa hoï l i ê vaì åü
t i hi u a váù äú a åü ch li
nhuáû cuí chuíhãø
na t.
4
2) Baûn chaát vaø phöông phaùp löïa choïn kinh teá
toái öu
a) Baûn chaát cuûa söï löïa choïn
Baí cháúcuí s l a choü ki t t iæu l gi iquyãút tnháú
n t a æûæû n nh ãúäú aì aí t äú t
m áu t n gi a nhu cáö dæåìg nhæ vä haû cuí con ngæåì,cuí
huáù æî u n na i a
xaî i våï nguäö t i nguyãn coï åï haû âãø aí xuáú r nhæîg
häü i n aì gi i n sn ta n
cuí caí âaï æïg ngaì caìg t t hån nhæîg nhu cáö cuí xaî i
a ipn y n äú n ua häü
thäng qua nhæîg quyãúâë :Saí xuáúcaïgç? s n xuáúnhæ t
n t nh n ti aí t hãú
naì ? s n xuáúcho ai? t ong phaû vit ng doanh nghi p .
o aí t r m æì ãû
b) Phöông phaùp löïa choïn kinh teá toái öu
G i i quyãú baì t n t i æu t ãn cå s l t
aí t i oaï äú r åí yï huyãú gi i haû khaí
t åï n
nàng s n xuáú
aí t.
Lyïhuyãúgi ihaû khaí nàng s n xuáúâæåü t ç baì qua m ä
t t åï n n aí t c r nh y
hç âæåìg gi ihaû khaí
nh n åï n nàng s n xuáú.
aí t
IV) Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn kinh teá toái öu
cuûa doanh nghieäp
1) Taùc ñoäng cuûa quy luaät khan hieám
N hu cáö cuí con ngæåìkhäng ngæìg t
ua i n àng l vaì y caìg
ãn ngaì n
âa daûg ,phong phuï , i hoí haìg hoï vaì t l ng dë vuû
n âoì i n a cháú æåü ch
ngaì caìg cao,tãû ê m ang l ingaì caìg nhi u.Tuy nhi t i
yn i n ch aû yn ãö ãn aì
nguyãn âãøt a m aî nhæîg nhu cáö t ãn l i ngaì caìg khan
hoí n n u r aû yn
hi m vaìcaû ki t( tâai,khoaïg s n ,l s n ,haís n ...
ãú n ãû âáú n aí ám aí i aí .)
Q uy l tkhan hi m t inguyãn s våïnhu cáú cuí con ngæåì
uáû ãú aì oi ua i
aíh hæåíg gay gàõ âãú s l a choü ki t t i æu t ong hoaû
n n t n æû æû n nh ãú äú r t
âäüg ki t vim ä .D áù âãú váú âãöæû choü ki t t iæu âàû
n nh ãú nnn la n nh ãúäú t
5
r ngaì caìg càng t ng vaìt c hi n r t khoïkhàn. Â oì hoí
a yn hàó hæû ãû áú ii
doanh nghi p phaí l a choü nhæîg váú âãö nh t cå baí cuí
ãû i æû n n n ki ãú na
m ç t ong gi ihaû cho pheï cuí khaí
nh r åï n pa nàng s n xuáúvåïs caûh
aí t i æû n
t anh ngaì caìg gi t
r y n a àng.
2) Taùc ñoäng cuûa quy luaät lôïi suaát giaûm daàn
Q uy l tl is tgi m dáö cho bi tkhäúl ng âáö r coïhãm
uáû åü uáú aí n ãú i æåü ua t
ngaì caìg gi m khit lãn tãú boíhãm nhæîg âån vëbàòg nhau
yn aí a i ip t n n
cuí m äüâáö vaì bi n âäøâáö vaì khaï gi nguyãn)
a t u o ãú i u o ( c æî .
Q uy l t l i s t gi m dáö âoì hoí t ong l a choü t i æu
uáû åü uáú aí n i ir æû n äú
doanh nghi p phaíphäúhåü âáö vaì s n xuáúvåïm äüt l t iæu
ãû i i p u o aí t i t yíãûäú
3) Taùc ñoäng cuûa quy luaät chi phí cô hoäi ngaøy
caøng taêng
Chiphêcå häü: l chiphêâãø aí xuáúr m äüm àûhaìg âæåü
i aì sn ta t t n c
tnh bàòg s l ng m àûhaìg khaï bëboí âãø aí xuáút
ê n äúæåü tn c âi s n t hãm m äü
t
âån vëm àûhaìg âoï
tn .
Q uy l t chi phê cå häü ngaì caìg t
uáû i y n àng cho bi t : khi m uäú
ãú n
tàng dáö t ng âån vëm àûhaìg naì ,xaî iphaíboí ngaì caìg
n æì tn y häü i âi yn
nhi u s l ng m àû haìg khaï :
ãö äú æåü tn c quy l t âoì hoí s duûg t i
uáû i i æí n aì
nguyãn vaì s n xuáúcaï m àûhaìg khaï nhau m äücaïh hi u quaí
o aí tc tn c t c ãû
.
4) AÛnh höôûng cuûa moâ hình kinh teá
a) Moâ hình kinh teá chæ huy
- ini m nãö ki t chèhuy
Khaï ãû n nh ãú
- u âi m vaì
Æ ãø nhæåü âi m cuí ki t chèhuy.
c ãø a nh ãú
- nh hæåíg cuí ki t chèhuy t is l a choü ki ãúäúæu
Aí n a nh ãú åï æûæû n nht t i
cuí doanh nghi p.
a ãû
6
D oanh nghi p hoaû âäüg t
ãû t n heo nhæîg kãúhoaûh ki t cuí
n c nh ãú a
nhaì c ,dæû t ãn quan hãû p phaï,gi näü s n pháø háö
næåï ar cáú t ao p aí m u
nhæ doanh nghi p khäng coï häül a choü ,nhæîg váú âãö nh
ãû cå i æû n n n ki
t cå baí âãö âæåü gi iquyãút kãú ch hoï t p t ung cuí nhaì
ãú nu c aí t æì hoaû a áû r a
næåï .D oanh nghi p chèl ngæåìt c hi n ,chèl a choü nhæîg
c ãû aì i hæû ãû æû n n
phæång hæåïg ,nhæîg gi iphaï âãøhæû hi n t tnháúkãú ch
n n aí p t c ãû äú t hoaû
nhaì c t ãn cå s nhæîg quy âë cuí nhaì c.
næåï r åí n nh a næåï
b) Moâ hình kinh teá thò tröôøng
- ini m vãö nh t t t æåìg
Khaï ãû ki ãúhë r n
- u âi m vaì
Æ ãø nhæåü âi m cuí ki t t t æåìg.
c ãø a nh ãúhë r n
- nh hæåíg cuí nãö ki t t t æåìg t is l a choü ki t
Aí n a n nh ãúhë r n åï æûæû n nh ãú
t iæu cuí doanh nghi p.
äú a ãû
D oanh nghi p l chuíhãø nh t âäü l p t chuí nh doanh ,
ãû aì t ki ãú c áû æû ki
phaíl a choü ,xaï âë t iæu nhæîg váú âãö nh t cå baí .N oï
i æû n c nh äú n n ki ãú n
khäng gàû phaínhæîg s c eï hay s häùr naì âoïæì
p i n æï p æû t åü o t nhaì c ,
næåï
t nhi caûh t anh gay gàõ , bi n âäüg khoïl ng . D oanh
uy ãn n r t ãú n æåì
nghi p phaí nàng âäüg nhaû beï tm m oü bi n phaï âãøphán
ãû i n y nç i ãû p
phäús duûg nguäö l c coï ãû quaí t. t noïåí
i æí n n æû hi u nháú Coïhãø i âáy s æû
l a choü ki t t i æu cuí doanh nghi p âaî t âãú âè cao
æû n nh ãú äú a ãû âaû n nh
cuí t do l a choü .
a æû æû n
c) Moâ hình kinh teá hoãn hôïp
- ini m vãö nh t häù håü
Khaï ãû ki ãú n p
- u âi m vaì
Æ ãø nhæåü âi m cuí ki t häø håü.
c ãø a nh ãú n p
- nh hæåíg cuí nãö ki t häù håü t is l a choü ki t
Aí n a n nh ãú n p åï æûæû n nh ãú
t iæu cuí doanh nghi p.
äú a ãû
M ä hç ki t naì phaïhuy âæåü tnh nàng âäüg ,tch cæû
nh nh ãú y t cê n ê c
cuí doanh nghi p t ong t chuí nh doanh t o r âäüg l c phaï
a ãû r æû ki aû a n æû t
t i n khoa hoü ,kyîhuáûvaì nh t . äög t iphaïhuy âæåü vai
r ãø c t t ki ãú n håì t c
t oì n l âi u tãúki t vém ä cuí nhaì c l âi u ki n cáö
r quaí yï ãö i t nh ãú a næåï aì ãö ãû n
7
t ãúâãø
hi t doanh nghi p l a choü ki t t iæu m äücaïh coï ãû
ãû æû n nh ãúäú tc hi u
quaí.
CHÖÔNG II
CUNG - CAÀU
I) CAÀU (D.Demand)
1) Khaùi nieäm
a) Caàu
Laìæåüg haìg hoï hay dë vuû aì
ln n a ch m ngæåìm ua m uäú m ua åí
i n
m äùm æï gi cháú nháû âæåü.
i c aï p n c
b) Caàu cuûa caù nhaân
Laìæåüg haìg hoï hay dë vuû aì
ln n a ch m ngæåìáú m ua åí c m æï
iy caï c
gi khaï nhau.
aï c
c) Caàu cuûa thò tröôøng
Laìäøg m æï cáö cuí caï caï
tn cuac nhán åí c m æï gi .
caï c aï
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu, haøm soá caàu
a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu
8
C áö vãöhaìg hoï khäng chè phuût c vaì gi caícuí baí
u n a huäü o aï an
thán haìg hoï âoï aì n phuûhuäü vaì nhi u yãú t khaï nhau
n a m coì tco ãö u äú c
nhæ:
+ Thu nháû cuí ngæåìtãu duìg
pa ii n
+ G i caí c l ihaìg hoï lãn quan
aï caï oaû n ai
+ D án s ( quy m ä t t æåìg )
äú hë r n
+ Thëhi uãú
+ C aï kyì ng
c voü
b) Haøm soá caàu
Tæì ng yãú t xaï âë cáö coïhãør nh baì cáö dæåïdaûg
nhæî u äú c nh u t t ç yu in
haì s :
m äú
Vôùi :
Px giaù caû haøng hoùa x.
Py giaù caû caùc haøng hoùa coù lieân quan ñeán haøng hoùa x.
IX thu nhaäp chi cho haøng hoùa x
Nx daân soá mua haøng hoùa x.
Lx thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi haøng hoùa x.
Ex caùc kyø voïng lieân quan ñeán tieâu duøng haøng hoùa x.
3) Ñöôøng caàu
a) Bieåu caàu
Bieåu caàu laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng caàu veà haøng hoùa hay
dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng mua töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng caàu
Ñöôøng caàu laø ñöôøng moâ taû caàu veà haøng hoùa treân ñoà thò trong
moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi).
P
9
P2
P1 B B
D
Q
Ñöôøng caàu ñöôïc veõ töø bieåu caàu hay töø haøm soá caàu vôùi daïng
ñôn giaûn :
Q=aP +b hay P = a Q + b ( vôùi a < 0)
c) Luaät caàu
Luaät caàu ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng caàu (ñöôøng
D treân ñoà thò ) . Ñöôøng caàu doác xuoáng veà beân phaûi ñoà thò cho
bieát : caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù nghòch bieán
vôùi nhau : khi giaù taêng thì caàu giaûm vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : trong tröôøng hôïp suy thoùai kinh teá hay laïm
phaùt cao, caàu veà haøng hoùa vaø giaù caû ñoàng bieán vôùi nhau.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu
* Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu :
Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi
löôïng caàu veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi ,caùc
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ( haøm soá caàu khoâng thay ñoåi )
* Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu :
10
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi vò trí cuûa
ñöôøng caàu treân ñoà thò : ñöôøng caàu dòch chuyeån hoaøn
toaøn sang beân phaûi hay beân traùi ñoà thò .
* Nguyeân nhaân söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu : laø do caùc yeáu
toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö: thu nhaäp , giaù caû caùc
maët haøng lieân quan, quy moâ thò tröôøng, thò hieáu … Khi caùc yeáu
toá naøy thay ñoåi haøm soá caàu thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá
ngoaøi giaù taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai chieàu
höôùng : coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän
qua giaù caû cuûa haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi löôïng
caàu veà haøng hoùa .
II) Cung (Supply)
1) Khaùi nieäm
a) Cung
Cung laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø nhöõng ngöôøi baùn saün
saøng baùn ôû moãi möùc giaù chaáp nhaän ñöôïc
b) Cung caù nhaân
Laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø moät ngöôøi baùn ( moät
doanh nghieäp ) saün saøng baùn ra thò tröôøng ôû moãi möùc giaù maø
ngöôøi aáy chaáp nhaän ñöôïc.
c) Cung cuûa thò tröôøng
Laø toång möùc cung cuûa caùc caù nhaân ôû moãi möùc giaù
2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh , haøm soá cung
a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh cung
Cung veà haøng hoùa khoâng chæ phuï thuoäc vaøo giaù caû cuûa baûn
thaân haøng hoùa ñoù maø coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö :
11
+ Coâng ngheä saûn xuaát
+ Giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo
+ Taùc ñoäng cuûa chính phuû
+ Soá ngöôøi saûn xuaát
+ Caùc kyø voïng
b) Haøm soá cung
Töø nhöõng yeáu toá xaùc ñònh cung coù theå trình baøy cung döôùi
daïng haøm soá :
Vôùi :
PX : giaù caû haøng hoùa x
TX : coâng ngheä saûn xuaát haøng hoùa x
PKL : giaù caû ñaàu vaøo saûn xuaát
NS : soá ngöôøi saûn xuaát
EX : caùc kyø voïng lieân quan ñeán ngaønh saûn xuaát haøng
hoùa x
3) Ñöôøng cung
a) Bieåu cung
Bieåu cung laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng haøng hoùa hay dòch
vuï maø ngöôøi baùn saün saøng baùn töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû
khaùc nhau.
b) Ñöôøng cung
Ñöôøng cung laø ñöôøng moâ taû cung veà haøng hoùa treân ñoà thò
trong moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù ( caùc yeáu toá khaùc khoâng
ñoåi ).
P
S
P1
12
P2
O Q Q Q
B B B B
Ñöôøng cung ñöôïc veõ töø bieåu cung hay töø haøm soá cung vôùi
daïng ñôn giaûn :
P = a Q + b hay Q = a P + b
( vôùi a > 0 )
c) Luaät cung
Luaät cung ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng cung (
ñöôøng S treân ñoà thò ) ñöôøng cung doác leân cho ta bieát : cung veà
haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù ñoàng bieán vôùi nhau : khi
giaù taêng thì cung taêng vaø ngöôïc laïi.
Moät soá ngoaïi leä : caùc haøng hoùa noâng phaåm vaø haøng truyeàn
thoáng ñöôïc saûn xuaát döïa treân naêng löïa saûn xuaát , thôøi vuï vaø söï
phaùn ñoaùn thò tröôøng.
d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
+ Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung.
Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung laø söï thay thay ñoåi
löôïng cung veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi (haøm soá
cung khoâng thay ñoåi).
+ Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø söï thay ñoåi vò trí cuûa
ñöôøng cung treân ñoà thò : ñöôøng cung dòch chuyeån hoaøn toaøn sang
beân phaûi hay beân traùi.
13
* Nguyeân nhaân cuûa söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø do
caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö : coâng ngheä
saûn xuaát thay ñoåi , giaù caû ñaàu vaøo thay ñoåi … Khi caùc yeáu toá naøy
thay ñoåi haøm cung thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû
cuûa haøng hoùa taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai
chieàu höôùng: coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu
hieän qua cung veà haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi giaù
caû veà haøng hoùa ñoù.
e) Söï co giaõn cuûa cung
Söï co giaõn cuûa cung laø möùc ñoä bieán ñoåi löôïng cuûa moät haøng
hoùa cung öùng ra thò tröôøng , tröôùc möùc ñoä bieán ñoåi cuûa giaù caû
haøng hoùa ñoù , ngöôøi ta ño löôøng söï co daõn cuûa cung baèng heä soá
co giaõn cuûa cung .
Khi ES > 1 : cung co giaõn nhieàu
ES < 1 : cung co giaõn ít
ES = 1 : cung co giaõn 1 ñôn vò
III) Caân baèng cung - caàu
1) Söï hình thaønh ñieåm caân baèng cung caàu
Caân baèng cung , caàu treân thò tröôøng laø traïng thaùi löôïng cung
vaø löôïng caàu baèng nhau taïi moät möùc giaù naøo ñoù , treân ñoà thò
ñöôøng cung caét ñöôøng caàu taïi moät ñieåm goïi laø ñieåm caân baèng ,
ñieåm naøy xaùc ñònh löôïng caân baèng vaø giaù caû caân baèng cung ,
caàu.
Ví duï : Cung caàu veà giaøy da ôû thaønh phoá HCM 1996
Giaù ( P ) Löôïng caàu (QD) Löôïng cung (QS)
Möùc
(1.000 ñoâi/thaùng ) (1.000ñ/ñoâi) (1.000 ñoâi/thaùng)
14
a 100 100 600
b 80 200 450
c 60 300 300
d 40 400 150
e 20 500 0
Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng
P
E S
60
D
O 300 Q
2) Söï dòch chuyeån cuûa ñieåm caân baèng
Cung vaø caàu quyeát ñònh soá löôïng haøng hoùa vaø giaù caû caân
baèng treân thò tröôøng . Vì vaäy khi cung, caàu thay ñoåi thì giaù caû vaø
saûn löôïng caân baèng treân thò tröôøng thay ñoåi : coù 3 tröôøng hôïp :
-Thay ñoåi veà phía caàu , cung khoâng ñoåi.
-Thay ñoåi veà phía cung , caàu khoâng ñoåi.
-Caû cung vaø caàu cuøng thay ñoåi.
3) Söï vaän duïng
a) Kieåm soaùt giaù caû
Möùc giaù toái ña ( Price ceilings ) laø giôùi haïn cuûa giaù caû, laø möùc
giaù cao nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh, buoäc nhöõng ngöôøi baùn phaûi
tuaân thuû . Muïc tieâu cuûa giaù toái ña laø giaûm giaù cho ngöôøi tieâu
duøng , noù thöôøng ñöôïc aán ñònh cho caùc loaïi haøng hoùa thieát yeáu
trong thôøi kyø khan hieám.
15
Möùc giaù toái thieåu ( Price Floors ) laø möùc giaù thaáp nhaát maø
nhaø nöôùc aán ñònh buoäc nhöõng ngöôøi mua phaûi tuaân thuû. Muïc tieâu
cuûa giaù toái thieåu laø hoã trôï ngöôøi baùn , noù thöôøng ñöôïc aùp duïng
cho haøng hoùa noâng phaåm , hay haøng hoùa söùc lao ñoäng.
b) Kieåm soaùt cung , caàu
Kieåm soaùt cung caàu laø moät höôùng vaän duïng khaùc maø nhaø
nöôùc aùp duïng nhaèm caùc muïc tieâu nhö : baûo hoä haøng hoùa trong
nöôùc , khuyeán khích xuaát khaåu , thöïc haønh tieát kieäm , thoâng qua
chính saùch thueá vaø can thieäp baèng giaù caû …
BAØI TAÄP
1 . Cho giaù caû , löôïng cung vaø löôïng caàu saûn phaåm X nhö sau:
P 120 100 80 60 40 20
QD 0 100 200 300 400 500
QS 750 600 450 300 150 0
a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá caàu cuûa saûn phaåm x
b) Do thu nhaäp daân cö thay ñoåi, caàu veà haøng hoùa x giaûm
20% ôû caùc möùc giaù .Giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân
baèng thò tröôøng baây giôø laø bao nhieâu ?
2 . Saûn phaåm Y coù haøm soá cung vaø haøm soá caàu thò tröôøng nhö
sau :
a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng ?
16
b) Neáu chính phuû ñònh giaù toái thieåu P = 17,5 thì tình hình
thò tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ?
c) Neáu chính phuû ñònh giaù toái ña P = 14 thì tình hình thò
tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ?
3 . Cho haøm soá caàu vaø haøm soá cung thò tröôøng cuûa saûn phaåm
X nhö sau : QD = 40 – P ; QS = 10 + 2P
a) Tìm giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân baèng thò tröôøng
b) Neáu chính phuû ñaùnh thueá 3ñ/ ñôn vò saûn phaåm thì soá
löôïng vaø giaù caû caân baèng trong tröôøng hôïp naøy laø bao
nhieâu ?
4 . Haøm soá cung, caàu veà luùa mì ôû Myõ nhöõng naêm 1980 nhö
sau : QS = 1800 + 240 P
QD = 3550 – 266 P
Trong ñoù caàu noäi ñòa laø : QD1 = 1000 - 46P
Ñôn vò tính : Q = trieäu giaï, P = dollar.
a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng
b) Giaû söû caàu xuaát khaåu veà luùa mì giaûm ñi 40%, noâng daân
Myõ bò aûnh höôûng nhö theá naøo veà doanh thu vaø giaù caû ?
c) Ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, chính phuû Myõ quy ñònh
giaù luùa mì : 3 dollar / giaï, muoán thöïc hieän ñöôïc söï can
thieäp giaù caû chính phuû phaûi laøm gì ?
5 . Vaøo nhöõng ngaøy ñaàu muøa, löôïng caø pheâ moãi tuaàn treân thò
tröôøng Vieät Nam ñöôïc cho bôûi thoâng tin sau :
P ( USD ) 1800 1600 1400
Q ( taán ) 100 150 200
Trong ñoù caàu caø pheâ xuaát khaåu ñöôïc cho bôûi haøm soá :
QF = 0,15 P + 350. Löôïng cung caø pheâ moãi tuaàn trong caû
nöôùc ñöôïc bieåu thò bôûi haøm soá : P = Q + 1000
a) Xaùc ñònh giaù caû vaø löôïng caân baèng thò tröôøng
17
b) Giaû söû caàu caø pheâ noäi ñòa (QE) giaûm chæ coøn 50%. Tìm
giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng môùi.
c) Ñeå baûo hoä saûn xuaát , nhaø nöôùc cam keát mua heát löôïng
caø pheâ thöøa nhaèm giöõ giaù caû ôû möùc caân baèng ban ñaàu,
nhaø nöôùc caàn boû ra bao nhieâu tieàn ?
CHÖÔNG III
LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU DUØNG
I) Lyù thuyeát veà lôïi ích (hay höõu duïng)
1) Lôïi ích vaø lôïi ích caän bieân
a) Lôïi ích (U – Utility)
Laø söï thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi khi tieâu duøng haøng
hoùa hay dòch vuï .
b) Toång lôïi ích (TU – Total Utility)
Laø toaøn boä söï thoûa maõn thu ñöôïc khi tieâu duøng caùc haøng hoùa
vaø dòch vuï ( tính trong thôøi gian nhaát ñònh)
c) Lôïi ích caän bieân (MU –Marginal Utility)
18
Laø möùc taêng theâm cuûa toång lôïi ích khi tieâu duøng theâm moät
ñôn vò haøng hoùa hay dòch vuï
2) Quy luaät lôïi ích caän bieân giaûm daàn
+ Noäi dung quy luaät
Lôïi ích caän bieân cuûa moät haøng hoùa hay dòch vuï giaûm daàn khi
haøng hoùa hay dòch vuï ñoù ñöôïc tieâu duøng taêng daàn trong moät thôøi
gian nhaát ñònh .
+ Minh hoïa baèng ñoà thò
Giaû söû söï thoûa maõn cuûa con ngöôøi coù theå ño ñöôïc , ta coù baûng
min hoïa döôùi ñaây veà lôïi ích caän bieân cuûa vieäc uoáng nöôùc ngoït
dieãn ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh .
Q nöôùc ngoït
TU MU
Ñôn vò / chai
1 5 5
2 8 3
3 9 1
4 9 0
5 7 -2
MU
6
5
4
3
2
19
