Dot Net-Bài 5-Những chức năng Đối Tượng mới của VB.NET (phần II)
Tham khảo tài liệu 'dot net-bài 5-những chức năng đối tượng mới của vb.net (phần ii)', công nghệ thông tin, kỹ thuật lập trình phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Bài 5
Những chức năng Đối Tượng mới của VB.NET (phần
II)
Dùng OO trong VB.NET
Tạo một Class mới
Class Keyword
Trong một .vb file ta có thể viết nhiều Classes, code của mỗi Class nằm trong một
Class ... End Class block. Thí dụ:
Public Class TheClass
Public Sub Greeting()
MessageBox.Show("Hello world", MsgBoxStyle.Information, "TheClass")
End Sub
End Class
MessageBox.Show và MsgBoxStyle.Information trong VB.NET thay thế MsgBox và
vbInformation trong VB6.
Classes và Namespaces
Nhắc lại là .NET dùng Namespace để sắp đặt các Classes cho thứ tự theo nhóm,
loại. Namespaces được declared với một Block Structure giống như sau:
Namespace Vovisoft
Public Class TheClass
Public Sub Greeting()
MessageBox.Show("Hello world", MsgBoxStyle.Information,
"TheClass")
End Sub
End Class
End Namespace
Muốn nói đến bất cứ Class, Structure, hay thứ gì được declared bên trong một
Namespace...End Namespace block ta phải dùng tên Namespace trước. Thí dụ:
Private myObject As Vovisoft.TheClass
Một source file có thể chứa nhiều Namespaces, và bên trong mỗi Namespace lại có
thể có nhiều Classes.
Ngoài ra, Classes thuộc về cùng một Namespace có thể nằm trong nhiều files khác
nhau trong một VB.NET project.
Thí dụ ta có một source file với code như sau:
Namespace Vovisoft
Public Class TheClass
' Code
End Class
End Namespace
Và một source file khác trong cùng project với code:
Namespace Vovisoft
Public Class TheOtherClass
' Code
End Class
End Namespace
Vậy thì trong Namespace Vovisoft ta có hai Classes TheClass và TheOtherClass.
Nhớ là, by default, Root Namespace của một VB.NET project là tên của project ấy.
Khi ta dùng Namespace block structure là chúng ta đang thêm một tầng tên vào Root
Namespace. Do đó, trong thí dụ trên nếu tên project là MyProject thì, từ bên ngoài
project ấy, ta có thể declare một variable như sau:
Private myObject As MyProject.Vovisoft.TheClass
Tạo ra Methods
Methods trong VB.NET có hai thứ: Sub và Function. Function thì phải return một
kết quả. By default, parameters của Method là ByVal chớ không phải ByRef. Tức là
nếu muốn parameter nào ByRef thì phải nhớ khai ra rõ ràng.
Nhắc lại là khi một variable được passed vào trong một method bằng ByVal thì
system cho method đó một copy (bản sao) của variable, do đó, trị số của variable
không bị thay đổi bởi công tác của method. Ngược lại, nếu một variable được passed
vào trong một method bằng ByRef thì method dùng chính variable đó, do đó, trị số
của variable có thể bị thay đổi bởi công tác của method.
Ta có thể giới hạn việc sử dụng một method bằng cách áp đặt một Access Modifier
(sửa đổi quyền truy nhập) hay còn gọi là Scoping keyword (phạm vi hoạt động):
• Private chỉ cho phép code trong cùng Class được gọi.
• Friend chỉ cho phép code trong cùng project/component được
gọi.
• Public cho phép ai gọi cũng được.
• Protected cho phép code trong subclasses (classes con, cháu)
được gọi.
• Protected Friend cho phép code trong cùng project/component
hay code trong subclasses được gọi.
Tạo ra Properties
Trong VB.NET ta chỉ dùng một routine duy nhất cho mỗi Property, với hai chữ Get và
Set như sau (không còn dùng chữ Let của VB6 nữa):
Private mdescription As String
Public Property Description() As String
Set (ByVal Value As String)
mdescription = Value
End Set
Get
Description = mdescription
End Get
End Property
ReadOnly và WriteOnly property
Bây giờ nếu Property là ReadOnly ta sẽ lấy phần Set ra và viết:
Public ReadOnly Property Age() As Integer
Get
Age = 3
End Get
End Property
hay WriteOnly ta sẽ ấy phần Get ra và viết:
Private _data As Integer
Public WriteOnly Property Data() As Integer
Set (ByVal Value As Integer)
_data = Value
End Set
End Property
Default Properties
Default Property là property của Object mà program dùng khi ta chỉ cho tên của
Object và không nói rõ property nào. Thí dụ trong VB6 khi ta code:
TextBox1 = "The house of rising sun"
VB6 hiểu rằng ta muốn dùng Default Property text của Textbox1 nên code ấy tương
đương với:
TextBox1.text = "The house of rising sun"
Trong VB6 khi ta dùng keyword Set với tên của Object, thí dụ như:
Dim myTextBox As Textbox
Set myTextBox = TextBox1
program sẽ hiểu là ta muốn nói đến chính Object myTextBox . Nếu không thì nó biết
ta muốn nói đến Object Default Property mà làm biếng code cho rõ ra.
Trong VB.NET Default Property phải là một Property array. Một Property array là một
property được Indexed (nói đến từng Item bằng con số Index) giống như một array. Lý
do chính của sự bắt buộc nầy là để khỏi lẫn lộn giữa hai trường hợp ta nói đến
Default property của một Object hay chính Object ấy, vì trong VB.NET ta không
còn dùng Set keyword cho Object assignment nữa (ta chỉ còn dùng keyword Set trong
Property mà thôi).
Bây giờ hể muốn nói đến Default Property của Object thì phải dùng Index. Thí dụ để
nói đến chính Object, ta code:
myValue = myObject
để nói đến Default Property Item 3 của Object, ta code:
myValue = myObject(3)
Sự thay đổi từ VB6 nầy có nghĩa là một property array procedure phải nhận một
parameter. Thí dụ:
Private theData(100) As String
Default Public Property Data(ByVal Index As Integer) As String
Get
Data = theData(Index)
End Get
Set(ByVal Value As String)
theData(Index) = Value
End Set
End Property
Từ nay ta không thể code:
TextBox1 = "Good morning!"
như trong VB6 được nữa, mà phải code:
TextBox1.text = "Good morning!"
Vì Property Text không còn là Default Property của TextBox.
Overloading methods
Một trong những chức năng đa diện (Polymorphism) hùng mạnh nhất của VB.NET là
overload (quá tải, có rồi mà còn cho thêm) một method. Overloading có nghĩa là ta có
thể dùng cùng một tên cho nhiều methods miễn là chúng có danh sách các
parameters khác nhau, hoặc là parameter dùng data type khác nhau (td: method nầy
dùng Integer, method kia dùng String), hoặc là số parameters khác nhau (td: method
nầy có 2 parameters, method kia có 3 parameters).
Overloading không thể được thực hiện chỉ bằng cách thay đổi data type của Return
value của Function. Phải có parameter list khác nhau mới được.
Dưới đây là thí dụ ta dùng Overloading để code hai Functions tìm data, một cái cho
String, một cái cho Integer:
Public Function FindData(ByVal Name As String) As ArrayList
' find data and return result
End Function
Friend Function FindData(ByVal Age As Integer) As ArrayList
' find data and return result
End Function
Để ý là ta có thể cho mỗi overloading Function một phạm vi hoạt động (Scope on
implementation) khác nhau. Trong thí dụ trên ta dùng Access Modifier Public cho
Function đầu và Friend cho Function sau.
Object Lifecycle
Object Lifecycle (cuộc đời của Object) được dùng để nói đến khi nào Object bắt đầu
hiện hữu và khi nào nó không còn nữa. Sờ dĩ ta cần biết rõ cuộc đời của một Object
bắt đầu và chấm dứt lúc nào là để tránh dùng nó khi nó không hiện hữu, tức là chưa ra
đời hay đã khuất bóng rồi.
New method
Trong VB6, khi một Object thành hình thì Sub Class_Initialize được executed. Tương
đương như vậy, trong VB.NET ta có Sub New(), gọi là Constructor. VB.NET bảo
đảm Sub New() sẽ được CLR gọi khi Object được instantiated và nó chạy trước bất cứ
code nào trong Object.
Nếu Sub Class_Initialize của một Class Object trong VB6 không nhận parameter thì
Sub New() trong VB.NET chẳng những có nhận parameters mà còn cho phép ta nhiều
cách để gọi nó. Sự khác biệt trong Constructors của VB6 và VB.NET rất quan trọng.
Tưởng tượng ta có một Khuôn làm bánh bông lan; khuôn là Class còn những bánh
làm ra từ khuôn sẽ là các Objects bánh bông lan. Nếu ta muốn làm một cái bánh bông
lan với một lớp sôcôla trên mặt thì công tác sẽ gồm có hai bước:
1. Dùng khuôn (Class) nướng một cái Object bánh bông lan (dùng
Sub Class_Initialize)
2. Đổ lên mặt bánh một lớp sôcôla (dùng class Public Sub
ThoaSôcôla)
Đến đây, mọi chuyên tương đối ổn thỏa. Bây giờ, nếu khách hàng muốn một cái bánh
bông lan dùng trứng vịt thay vì trứng gà thì ta chịu thua thôi, vì không có cách nào bảo
Sub Class_Initialize dùng trứng vịt thay vì trứng gà ngay trong lúc đang tạo dựng ra
Object bánh bông lan.
Sub New() trong VB.NET có thể nhận parameters nên nó có thể nhận chỉ thị để dùng
trứng vịt ngay trong lúc nướng cái Object bánh bông lan.
Cái dạng đơn giản nhất của Sub New() mà ta có thể dùng là không pass parameter
nào cả (trong trường hợp nầy thì giống như Sub Class_Initialize của VB6). Ta code
Sub New() trong Class như sau:
Public Class BanhBongLan
Public Sub New()
' Code to initialise object here
End Sub
End Class
Ta instantiate một Object bánh bông lan như sau:
Dim myBanhBongLan As New BanhBongLan()
Để cho Users có sự lựa chọn khi instantiate Object, ta có thể code thêm những Sub
New khác, mỗi Sub dùng một danh sách parameter khác nhau. Thí dụ:
Public Class BanhBongLan
Public Sub New()
' Code to initialise object here
End Sub
Public Sub New(ByVal LoaiTrung As String)
Select Case LoaiTrung
Case "Vit"
' Code for TrứngVịt here
Case "Ga"
' Code for TrứngGà here
End Select
End Sub
End Class
Dùng cùng một tên method để implement nhiều methods khác nhau được gọi là
overload. Đó là một trường hợp đa dạng (polymorphism) của OO programming. Trong
thí dụ trên nếu TrứngVịt và TrứngGà là hai loại Data Types khác nhau thì ta cũng có
thể dùng:
Sub New (ByVal TrứngVịt As TrứngVịtDataType)
để instantiate bánh TrứngVịt và
Sub New (ByVal TrứngGà As TrứngGàDataType)
để instantiate bánh TrứngGà.
Như thế ta khỏi bận tâm với Select Case LoaiTrung khi chỉ dùng một Sub New duy
nhất với 1 parameter.
Trong VisualStudio.NET, khi ta dùng tên của một overloaded method, IntelliSense sẽ
hiển thị để hướng dẫn ta đánh vào parameter list khác nhau tùy theo method ta chọn.
Termination
Trong VB6 một Object sẽ bị huỷ diệt khi cái reference (chỗ dùng đến Object) cuối
cùng bị lấy đi. Tức là khi không có code nào khác dùng Object nữa thì Object sẽ bị tự
động huỷ diệt. System giữ một counter để đếm số clients đang dùng Object. Cách nầy
hay ở chỗ khi counter trở thành 0 thì Object bị huỷ diệt ngay. Ta nói nó có
deterministic finalization, nghĩa là ta biết rõ ràng khi nào Object biến mất.
Tuy nhiên, nếu ta có hai Object dùng lẫn nhau (gọi là circular references), thì ngay
cả đến lúc chúng không còn hoạt động nữa, chúng vẫn hiện hữu mãi trong bộ nhớ vì
cái Reference counter của cả hai Objects không bao giờ trở thành 0. Nếu trường hợp
nầy xảy ra thường lần lần system không còn memory nữa, ta gọi đó là memory leak
(bị rỉ bộ nhớ) .
.NET dùng phương pháp khác để quản lý chuyện nầy. Cứ mỗi chốc, một program sẽ
chạy để kiểm xem có Object nào không còn reference nữa để huỷ diệt. Ta gọi đó là
Garbage Collection (nhặt rác). Ngay cả trường hợp hai Objects có circular
references nhưng nếu không có code nào khác reference một trong hai Objects thì
chúng cũng sẽ được huỷ diệt. Có điều, công tác nhặt rác chạy in the background (phía
sau hậu trường) với ưu tiên thấp, khi CPU rảnh rang, nên ta không biết chắc một
Object sẽ bị hủy diệt đến bao giờ mới thật sự biến mất. Ta nói nó có
nondeterministic finalization.
Ta có thể ép CLR nhặt rác lập tức bằng code:
System.GC.Collect()
Tuy nhiên, ta chỉ làm việc ấy khi kẹt quá thôi. Tốt hơn, ta duyệt lại design của mình để
cho phép các Objects hết xài có thể ngồi chơi trong bộ nhớ chờ đến lúc được hủy diệt.
Dùng Dispose Method
Nếu ta có một Object dùng nhiều tài nguyên (resources) như bộ nhớ, database
connection, file handle,.v.v. và ta cần phải thả các tài nguyên ra ngay sau khi Object
không còn hoạt động nữa, ta cần implement một Interface tên IDisposable với
Implements keyword như sau:
Public Class TheClass
Implements IDisposable
Bạn phải viết code cho Sub Dispose giống như sau:
Private Sub Dispose() Implements IDisposable.Dispose
' Viết clean up code ở đây để thả các tài nguyên ra
End Sub
Sau đó bạn vẫn phải viết code cho Client để nó gọi Dispose Method trong IDisposable
interface. Bạn cần phải dùng CType để cast Object Class khi gọi Dispose.
Dim objObject As New TheClass()
CType (objObject, IDisposable).Dispose()
Để lấy đi Reference đến một Object (gọi là Dereference Object) bạn có thể dùng:
myObject = Nothing
Để ý là ta không có dùng keyword Set như trong VB6. Nhớ là sau khi statement trên
được executed thì myObject không biến mất ngay nhưng nó đợi Garbage Collector
đến giải quyết.
Thừa kế
Thừa kế (Inheritance) là khả năng của một Class đạt được interface (giao diện) và
behaviours (tánh tình) của một Class có sẵn. Cái quá trình để làm nên việc ấy được
gọi là Subclassing. Khi ta tạo ra một Class mới thừa kế cả interface lẫn behaviours từ
một Class có sẵn là chúng ta đã tạo ra một subclass của Class nguyên thủy. Người
ta nói đó là một mối liên hệ isa (là một), ý nói Class mới là một loại Class nguyên
thủy.
Ta phân biệt mối liên hệ isa với mối liên hệ hasa (có một). Trong mối liên hệ hasa,
Object chủ có thể làm chủ một hay nhiều Objects tớ, nhưng Object tớ là một loại có
thể hoàn toàn khác với Object chủ.
Để biểu diển đặc tính Inheritance ta hãy xét trường hợp một công ty cung cấp Sản
phẩm và Dịch vụ. Ta có thể code một Class cho Sản phẩm (ProductLine) và một
Class cho Dịch vụ (ServiceLine) , riêng rẽ nhau. Nhưng vì thấy chúng có nhiều điểm
tương đồng nên ta sẽ code một Class gọi là Món hàng (LineItem), rồi inherit từ
LineItem ra ProductLine và ServiceLine.
LineItem có các properties ID, Item, Price (giá) và Quantity (số lượng). Nó cũng có một
Public Function để cho Amount (số tiền).
Public Class LineItem
Private mintID As Integer
Private mstrItem As String
Private msngPrice As Single
Private mintQuantity As Integer
Public Property ID() As Integer
Get
Return mintID
End Get
Set (ByVal Value As Integer)
mintID = Value
End Set
End Property
Public Property Item() As String
Get
Return mstrItem
End Get
Set (ByVal Value As String)
mstrItem = Value
End Set
End Property
Public Property Price() As Single
Get
Return msngPrice
End Get
Set (ByVal Value As Single)
msngPrice = Value
End Set
End Property
Public Property Quantity() As Integer
Get
Return mintQuantity
End Get
Set (ByVal Value As Integer)
mintQuantity = Value
End Set
End Property
Public Function Amount() As Single
Return mintQuantity * msngPrice
End Function
End Class
Để tạo Class ProductLine từ Class LineItem ta phải dùng Inherits keyword. Mỗi
Object ProductLine là một Object LineItem với ProductID và Description. ProductID
của ProductLine được pass vào Sub New lúc instantiate Object ProductLine. Còn
Description là một ReadOnly property của ProductLine. Ta có thể code Class
ProductLine như sau:
Public Class ProductLine
Inherits LineItem
Private mstrDescription As String
Public ReadOnly Property Description() As String
Get
Return mstrDescription
End Get
End Property
Public Sub New(ByVal ProductID As String)
Item = ProductID
mstrDescription = "No description yet" ' Default description
' Viết code ở đây để đọc chi tiết của Product từ Database
' trong đó có thể có Description của Product
End Sub
End Class
Statement Inherits LineItem khiến ProductLine thừa kế mọi interface và behaviours
của LineItem. Do đó ta có thể code một Sub BtnProduct_Click để hiển thị chi tiết
của ProductLine trong một Listbox như sau:
Protected Sub BtnProduct_Click(ByVal sender As System.Object, ByVal e As
System.EventArgs) Handles BtnProduct.Click
Dim pl As ProductLine
pl = New ProductLine("P1234")
ListBox1.Items.Add("ProductItem:" & pl.Item)
ListBox1.Items.Add("Description: $" & pl.Description)
End Sub
Trong code bên trên ta dùng cả property Item của Class LineItem lẫn property
Description của Class ProductLine. Cả hai đều là property của ProductLine vì nó là
một SubClass của LineItem.
Giống như vậy, một ServiceLine có thể có ghi ngày giờ cung cấp service. Ta code
Class ServiceLine như sau:
Public Class ServiceLine
Inherits LineItem
Private mdtDateProvided As Date
Public Sub New()
' Make 1 as default number of services of this kind for invoice
Quantity = 1
End Sub
Public Property DateProvided() As Date
Get
Return mdtDateProvided
End Get
Set (ByVal Value As Date)
mdtDateProvided = Value
End Set
End Property
End Class
Một lần nữa ta dùng Statement Inherits để nói rằng ServiceLine là một SubClass của
LineItem. Ta thêm property DateProvided vào interface thừa kế từ Class LineItem.
Bạn có thể Download source code của program nầy tại đây.
