Điều trị viêm phúc mạc phân xu bằng phương pháp dẫn lưu đơn thuần (báo cáo 3 trường hợp)
Viêm phúc mạc phân xu là một cấp cứu ngoại khoa, tổn thương bệnh lý rất phức tạp. Chúng ta càng cố gắng giải quyết triệt để thì tỷ lệ tử vong càng tăng cao, do phẫu thuật kéo dài,sức chịu đựng của bệnh nhi hoặc do nguyên nhân bệnh lý nào đó mà chúng ta chưa hiểu hết. Mặc dù đã có nhiều tiến độ trong chuẩn đóan, gây mê hồi sức và phẫu thuật nhưng tỷ lệ tử vong còn rất cao, nhiều khi làm nản lòng các phẫu thuật viên nhi khoa.......
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
ÑIEÀU TRÒ VIEÂM PHUÙC MAÏC PHAÂN XU
BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP DAÃN LÖU ÑÔN THUAÀN (Baùo caùo 3 tröôøng hôïp)
Uoâng Anh Tuù*, Taï Vuõ Quyønh*,- Traàn Vaên Tuaán*, - Traàn Vaên Deã*
TOÙM TAÉT
Muïc ñích: Baùo caùo naøy giôùi thieäu moät phöông phaùp ñieàu trò vieâm phuùc maïc phaân xu baèng phöông
phaùp daãn löu ñôn thuaàn.
Phöông phaùp: Ba beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò baèng phöông phaùp daãn löu ñôn thuaàn taïi Beänh vieän Nhi
khoa Caàn Thô töø thaùng 2 naêm 2004 ñeán thaùng 8 naêm 2004.
Keát quaû: Ngoaøi phöông phaùp can thieäp phaãu thuaät trieät ñeå,ñoái vôùi vieâm phuùc maïc phaân xu daãn löu
ñôn thuaàn laø phöông phaùp ñieàu trò ñaàu tieân ñöôïc löïa choïn vaø ñem laïi keát quaû laønh beänh cao.
SUMMARY
TREATMENT OF MECONIUM PERITONITIS BY ABDOMINAL SIMPLE DRAINAGE.
Uong Anh Tu, Ta Vu Quynh, Tran Van Tuan, Tran Van De
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 53 – 57
Purpose: This report introduces our method in treatment of meconium peritonitis by abdominal
simple drainage.
Material and Methods:Three patients were treated by abdominal simple drainage in Surgery
Department of CanTho pediatric Hospital from February to August 2004.
Results: Two Cases were Surrived (One case had infected meconium peritonitis and another had
meconium ascites). One case was died
Conclusions: abdominal simple drainage is a frirst choice for treatment of meconium peritonitis
beside the thoughout operation, which could reduce the mortality..
ÑAËT VAÁN ÑEÀ caùo cuûa: Nguyeãn Thaønh Coâng vaø Nguyeãn Thanh
Lieâm(2), H.George s. Noble(3).
Vieâm phuùc maïc phaân xu laø moät caáp cöùu ngoaïi
Taïi Khoa Ngoaïi Beänh vieän Nhi ñoàng Caàn Thô
khoa, toån thöông beänh lyù raát phöùc taïp. Chuùng ta caøng
trong naêm 2004 ñaõ ñieàu trò cho ba beänh nhi bò vieâm
coá gaéng giaûi quyeát trieät ñeå thì tyû leä töû vong caøng taêng
phuùc maïc phaân xu baèng phöông phaùp daãn löu ñôn
cao, do phaãu thuaät keùo daøi,söùc chòu ñöïng cuûa beänh
thuaàn vaø ñaõ coù keát quaû. Döôùi ñaây, chuùng toâi xin giôùi
nhi hoaëc do nguyeân nhaân beänh lyù naøo ñoù maø chuùng
thieäu ba beänh aùn.
ta chöa hieåu heát.
Maëc duø ñaõ coù nhieàu tieán ñoä trong chuaån ñoùan, BEÄNH AÙN BAÙO CAÙO
gaây meâ hoài söùc vaø phaãu thuaät nhöng tyû leä töû vong coøn Beänh aùn (1)
raát cao, nhieàu khi laøm naûn loøng caùc phaãu thuaät vieân
Beänh nhaân: con baø Nguyeãn Thò Caãm Hoàng
nhi khoa.
(nam) (3 ngaøy).
Phöông phaùp daàn löu ôû buïng trong vieâm phuùc
- Ñòa chæ: Taân Bình - Bình Minh - Vónh Long.
maïc ôû treû sô sinh ñaõ ñöôïc giôùi thieäu trong moät soá baùo
- Vaøo vieän luùc: 9 giôø 30, ngaøy 9/ 2/ 2004.
* Khoa Ngoaïi - Beänh vieän Nhi ñoàng Caàn Thô
53
- Hoà sô soá: 2014 / 2004. * Haäu phaãu dieãn bieán thuaän lôïi
- Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng + vaøng da. Ngaøy thöù 3: sonde haäu moân ra phaân xu. Baét ñaàu
cho buù.
- Beänh söû
+ Chaùu con thöù 4, thai 8 thaùng, sanh thöôøng. Ngaøy thöù 4: töï ñi caàu.
+ Sau khi sanh, chaùu buù keùm, hay oäc, buïng Ruùt oáng daãn löu ôû buïng ngaøy thöù 6.
chöôùng daàn, khoâng ñi caàu nhaäp vieän. Caét chæ veát moå ngaøy thöù 12.
* Tình traïng luùc nhaäp vieän: - Beù tænh, lôø ñôø, caân Chaùu xuaát vieän sau 15 ngaøy ñieàu trò.
naëng 1950 gr. - Thôû nhanh, gaáp. - Da vaø nieâm vaøng. - * Tình traïng luùc ra vieän:
Buïng chöôùng caêng, coù nhieàu tónh maïch noåi. - Khoâng
Tænh taùo, buù toát.
ñi caàu. - AÁn ruoät (-).
Veát moå khoâ.
* Caän laâm saøng:
Leân caân.
+CTM: Hct: 50,6%; BC: 21.000; N: 19,8 %; L:
76,2 % * Hình aûnh: X Q qñ haäu phaãu
+XQ: Hình aûnh hôi töï do trong oå buïng.
03: Chuaån bò ra vieän.
Chaån ñoaùn: Vieâm phuùc maïc do thuûng taïng roãng.
Chaùu ñöôïc phaãu thuaät caáp cöùu luùc 17 giôø cuøng
ngaøy.
Töôøng trình phaãu thuaät
Voâ caûm: NKQ. - Môû buïng theo ñöôøng giöõa treân
roán, oå buïng coù hôi xì ra + dòch xanh + phaân vaøng lôïn
côïn. - Kieåm tra coù 1 loã thuûng ôû ñaïi traøng goùc gan. - Beänh aùn (2):
Tieán haønh huùt heát dòch phaân vaø röûa oå buïng. - ~Ñaët 2 Beänh nhaân: con baø Phaïm Thò Nga (nöõ) (2 ngaøy).
oáng daãn löu: 1 döôùi gan, 1 Douglas. - Ñoùng buïng 1
- Ñòa chæ: Vò Bình - Vò Thuûy - Haäu Giang.
lôùp.
- Vaøo vieän: luùc 9 giôø ngaøy 29 / 4 / 2004. Hoà sô soá:
* Chaêm soùc sau moå:
5200 / 2004.
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch.
- Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng + noân oùi.
- Khaùng sinh.
54 Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønhi
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
Beänh söû: * Dieãn bieán
Chaùu con thöù 3, song thai, sinh thöôøng, sau sanh - OÁng daãn löu ôû buïng ra nhieàu dòch vaøng ñuïc
noân nhieàu, buïng chöôùng caêng, khoâng ñi caàu nhaäp Dòch xanh: trong 3 ngaøy ñaàu.
vieän. - Ngaøy thöù 4: chaùu ñi caàu ñöôïc - Cho buù.
Tình traïng luùc nhaäp vieän: - Ngaøy thöù 5: oáng daãn löu töï rôi ra.
Beù tænh, lôø ñôø. - Thôû nhanh, aäm aïch. - Da xanh
- Ngaøy thöù 11: caét chæ veát moå.
nhôït (traéng beäch). - Buïng chöôùng caêng, coù nhieàu
- Ngaøy thöù 12: xuaát vieän.
tónh maïch noåi. - Caân naëng 2500g
* Tình traïng luùc xuaát vieän:
Caän laâm saøng
- Tænh taùo, buù toát. - Veát moå khoâ.
+ CTM: Hct: 48,3%; BC: 12.000; N:25,7%;
L:71,7%. *Hình aûnh
+XQ: oå buïng môø toøan boä.
* ECHO: coù nhieàu dòch khoâng thuaàn traïng trong
oå buïng.
Chaån ñoùan Vieâm phuùc maïc sô sinh.
Chaùu ñöôïc phaãu thuaät caáp cöùu luùc 14 giôø cuøng
ngaøy.
Töôøng trình phaãu thuaät
* Voâ caûm: teâ taïi choã. - Môû buïng theo ñöôøng
ngang döôùi roán. - OÅ buïng coù raát nhieàu vaøng ñuïc laãn
phaân xu traøo ra, khoûang 500 ml. - Toaøn boä ruoät non
+ ñaïi traøng taïo thaønh moät khoái ñaày giaû maïc dính
chaët vôùi nhau, khoâng theå boùc taùch ñöôïc.
- Huùt heát dòch phaân + röûa oå buïng. - Ñaët 1 oáng
daãn löu. - Ñoùng buïng 1 lôùp. 02: XQ coù caûn quang sau moå.
* Chaêm soùc sau khi moå: Beänh aùn (3)
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch. - Khaùng sinh. Beänh nhaân: con baø NGUYEÃN THÒ HOÀNG PHÖÔNG,
2 ngaøy tuoåi (nam). - Ñòa chæ: Long Bình - Long Myõ -
55
Haäu Giang. - Vaøo vieän: 18 giôø ngaøy 27 / 7 / 2004. - Hoà Chaån ñoùan : Vieâm phuùc maïc sô sinh
sô soá: 8898 / 2004 - Lyù do vaøo vieän: buïng chöôùng Chaùu ñöôïc moå caáp cöùu luùc 23 giôø ngaøy 28/ 7/
Beänh söû 2004
Chaùu con thöù 2, sanh thöôøng, ñuû thaùng. Sau sanh *Voâ caûm: Teâ taïi choã
buïng chöôùng caêng, oäc, khoâng ñi caàu nhaäp vieän.
- Moå 2 loã nhoû »ð 1cm caïnh roán 2 beân, huùt ra
Tình traïng luùc nhaäp vieän
nhieàu dòch phaân xu »ð 500 ml. Coá ñònh 2 oáng daãn
- Beù tænh, Thôû nhanh, ñeàu; Buïng chöôùng caêng, löu 2 beân
coù nhieàu tónh maïch noåi; Caân naëng 2700g
*Chaêm soùc sau moå:
Caän laâm saøng
- Nuoâi aên qua ñöôøng tónh maïch
+ CTM: HCT: 38,3 %; BC: 20800; N: 54,6 % L:
36,7 % - Khaùng sinh
+ Hình aûnh XQ Ngaøy 1: 2 oáng daãn löu ra nhieàu dòch phaân xu
Ngaøy 2:
- 2 oáng daãn löu khoâng ra dòch
- Buïng chöôùng caêng
Chaùu töû vong luùc 15 giôø ngaøy 30 / 7, sau moå 2
ngaøy.
BAØN LUAÄN
Vieâm phuùc maïc phaân xu laø phaûn öùng vieâm voâ
truøng, do ñöôøng tieâu hoùa bò thuûng trong thôøi kyø baøo
thai hoaëc ngay sau khi sanh. Tuøy theo thôøi ñieåm
thuûng vaø phaûn öùng cuûa cô theå thai nhi maø toån thöông
coù caùc hình thaùi sau:
- Vieâm phuùc maïc dính (Plastic generalizad
-Film 1 khoâng chuaån bò: oå buïng môø, coù möùc nöôùc,
möùc hôi giöõa oå buïng Meconium Peritonitis): hình thaønh khi thuûng ñöôøng
tieâu hoùa xaûy ra sôùm trong thôøi kyø baøo thai.
- Vieâm phuùc maïc hình thaønh nang giaû (Meconium
Pseudocyst): ñöôøng tieâu hoùa bò thuûng, phaân xu traøn
vaøo oå buïng nhöng ñöôïc ruoät non vaø maïc noái lôùn bao
boïc khu truù laïi ôû moät phaàn cuûa oå buïng.
- Vieâm phuùc maïc keát boïc (Meconium Ascites):
thuûng ñöôøng tieâu hoùa xuaát hieän vaøi tuaàn tröôùc khi
sanh, phaân xu traøn ngaäp oå buïng, ruoät non dính vôùi
nhau thaønh moät khoái, phuùc maïc phaûn öùng daøy
coäm leân.
- Vieâm phuùc maïc töï do (Infected Meconium
Peritonitis): thuûng ñöôøng tieâu hoùa xaûy ra ngay thôøi kyø
chu sinh daãn tôùi oå buïng chöùa ñaày phaân xu, caùc quai
-Film 2 coù chuaån bò: hình aûnh thuoác caûn quang vaøo oå ruoät non chöôùng hôi
buïng + Caùc hình thaùi toån thöông trong vieâm phuùc
56 Chuyeân ñeà Ngoại Chuyeân Ngaønhi
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
maïc phaân xu ñeàu laø tình traïng beänh lyù raát phöùc phöông phaùp khaùc an toaøn hôn, ñôn giaûn hôn vaø ñem
taïp. Can thieäp ngay töø ñaàu haèng goõ dính vaø caét boû laïi keát quaû laønh beänh cao hôn ñoù laø daãn löu oå buïng
ruoät laøm maát nhieàu maùu, thôøi gian phaãu thuaät keùo ñôn thuaàn.
daøi neân beänh nhaân thöôøng töû vong do maát maùu vaø
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
soác phaãu thuaät.
1. Ñaëng Phöông Kieät, Nguyeãn Thanh Lieâm, Traàn thò
+ Hai tröôøng hôïp vieâm phuùc maïc phaân xu cuûa Kim Quy, Nguyeãn Vaên Baøng. Hoài söùc caáp cöùu vaø gaây
meâ treû em phaàn II, caùc caáp cöùu ngoaïi khoa,vieâm phuùc
chuùng toâi ñöôïc moå keát hôïp vôùi huùt röûa saïch ôû buïng maïc phaân xu trang 298 - 303.
vôùi daãn löu ñôn thuaàn ñaõ cho keát quaû toát, haäu phaãu 2. Nguyeãn Thaønh Coâng, Nguyeãn Thanh Lieâm. Taïp chí y
hoïc thöïc haønh,chuyeân ñeà Ngoaïi nhi 2/ 2002 soá 410.
dieãn bieán khaù nheï nhaøng vaø xuaát vieän sau 2 tuaàn
Daãn löu ôû buïng toái thieåu trong ñieàu trò vieâm nhieãm
ñieàu trò. phuùc maïc phaân xu (Meconium Peritonitis) trang 35 -
36.
+ Tröôøng hôïp thöù nhaát (Beänh aùn I) laø vieâm phuùc 3. Noble GHS. vaø coäng söï, the American journal of
maïc töï do, coøn tröôøng hôïp thöù 2 (Beänh aùn II) coù toån surgery 181 (2001) 416 - 419. Trong noäi san nhi khoa
thöông cuûa vieâm phuùc maïc keát boïc. (trong Nhi khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh), taäp 1,soá 2/
2003 Thoâng tin y hoïc Daãn löu ôû buïng ñôn thuaàn ôû treû
+ Chuùng toâi chuû ñoäng môû buïng, quan saùt toån sô sinh raát nheï caân trang 58 - 59.
4. Nguyeãn Vaên Ñöùc, phaãu thuaät buïng ôû sô sinh vaø treû
thöông, huùt heát phaân xu vaø röûa saïch oå buïng. Sau ñoù em, chöông 7, vieâm phuùc maïc sô sinh trang 60 - 67,
môùi ñoù môùi ñaët oáng daãn löu. Baèng caùch naøy, chuùng 1989.
toâi ñaõ laáy heát phaân xu ngay trong luùc moå, ngaên chaën 5 Ein SH.; chapter 13. Meconium ileus and meconium
peritonitis, in: Neillv. Freemen, David M. Burge,
quaù trình dieãn bieán vieâm phuùc maïc voâ truøng thaønh Mervyn Griffiths, P.S.J. Malone. Surgery of the
vieâm phuùc maïc höõu truøng. newborn. London - Madrid - Melbourne - NewYork
and Tokyo, 1994, page 1 - 824.
KEÁT LUAÄN 6 Val Catanzarite. Meconium peritonitis,1993 - 08 - 22 -
12 Meconium peritonitis © Catanzerite. Http:// www.
-Qua 2 tröôøng hôïp vieâm phuùc maïc phaân xu ñöôïc Thefetus. net.
7 Rish MI, Surgical Aspects of Cystic Fibrosis and
ñieàu trò thaønh coâng baèng baèng phöông phaùp daãn löu
meconium ileus. Emedicine, Last updated October 17.
ñôn thuaàn cuûa chuùng toâi vaø keát quaû qua 8 tröôøng hôïp 2003.
cuûa Nguyeãn Thaønh Coâng vaø Nguyeãn Thanh Lieâm(2), 8 Wiener E; chapter 97, Meconium peritonitis, in:
Kenneth J. Welch, Judson G. Randolph, Mark M.
vôùi 8 tröôøng hôïp cuûa H.George s. Noble vaø coäng söï(3). Ravitch, James A. O’neill, Marc I. Rowe. Pediatic
Surgery, Fourth edition volume 2, Year Book medical.
- Chuùng ta coù theå khaúng ñònh ñöôïc raèng, ñoái vôùi
Publishers. ING Chicago - London - Boca Da
vieâm phuùc maïc phaân xu, ngoaøi phöông phaùp phaãu
thuaät can thieäp trieät ñeå ngay töø ñaàu coøn coù moät
57
