Moân hoïc
LYÙ THUYEÁT ÑIEÀU KHIEÅN TÖÏ ÑOÄNG
Giaûng vieân: TS. Huyønh Thaùi Hoaøng
Boä moân Ñieàu Khieån Töï Ñoäng
Khoa Ñieän – Ñieän Töû
Ñaïi hoïc Baùch Khoa TP.HCM
Email:
[email protected]
Homepage: http://www2.hcmut.edu.vn/~hthoang/
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 1
Noäi dung moân hoïc
Chöông 1: Phaàn töû vaø heä thoáng ñieàu khieån töï ñoäng
Chöông 2: Moâ taû toaùn hoïc heä thoáng ñieàu khieån lieân tuïc
Chöông 3: Ñaùnh giaù tính oån ñònh cuûa heä thoáng
Chöông 4: Chaát löôïng cuûa heä thoáng ñieàu khieån
Chöông 5: Thieát keá heä thoáng ñieàu khieån lieân tuïc
Chöông 6: Moâ taû toaùn hoïc heä thoáng ñieàu khieån rôøi raïc
Chöông 7: Phaân tích vaø thieát keá heä thoáng ñieàu khieån rôøi raïc
Chöông 8: Heä thoáng ñieàu khieån phi tuyeán
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 2
Taøi lieäu tham khaûo
Giaùo trình: Lyù thuyeát ñieàu khieån töï ñoäng
Nguyeãn Thò Phöông Haø – Huyønh Thaùi Hoaøng
NXB Ñaïi hoïc Quoác Gia TPHCM
Baøi taäp: Baøi taäp ñieàu khieån töï ñoäng
Nguyeãn Thò Phöông Haø
NXB Ñaïi hoïc Quoác Gia TPHCM
Tham khaûo: taát caû caùc taøi lieäu coù caùc töø khoùa:
control, control theory, control system, feedback control
TD: Automatic Control Systems, B. C. Kuo.
Modern Control Engineering, K. Otaga.
Modern Control System Theory and Design, S.M. Shinners
Feedback Control Systems, J.V.De Vegte.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 3
Chöông 1
PHAÀN TÖÛ VAØ HEÄ THOÁNG TÖÏ ÑOÄNG
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 4
Noäi dung chöông 1
Khaùi nieäm ñieàu khieån
Caùc nguyeân taéc ñieàu khieån
Phaân loaïi ñieàu khieån
Moät soá ví duï veà caùc heä thoáng ñieàu khieån
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 5
Khaùi nieäm veà ñieàu khieån
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 6
Khaùi nieäm
Thí duï 1: Laùi xe, muïc tieâu giöõ toác ñoä xe oån ñònh v=40km/h
1. Maét quan saùt ñoàng hoà ño toác ñoä
⇒ thu thaäp thoâng tin.
2. Boä naõo ñieàu khieån taêng toác neáu v40km/h
⇒ xöû lyù thoâng tin
3. Tay giaûm ga hoaëc taêng ga
⇒ taùc ñoäng leân heä thoáng
Keát quaû cuûa quaù trình ñieàu khieån treân: xe chaïy vôùi toác ñoä “gaàn”
baèng 40km/h.
Ñònh nghóa: Ñieàu khieån laø quaù trình thu thaäp thoâng tin, xöû lyù
thoâng tin vaø taùc ñoäng leân heä thoáng ñeå ñaùp öùng cuûa heä thoáng
“gaàn” vôùi muïc ñích ñònh tröôùc. Ñieàu khieån töï ñoäng laø quaù trình
ñieàu khieån khoâng coù söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 7
Taïi sao caàn phaûi ñieàu khieån töï ñoäng?
Ñaùp öùng cuûa heä thoáng khoâng thoõa maõn yeâu caàu
Taêng ñoä chính xaùc
Taêng naêng suaát
Taêng hieäu quaû kinh teá
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 9
Caùc thaønh phaàn cô baûn cuûa heä thoáng ñieàu khieån
3 thaønh phaàn cô baûn: ñoái töôïng, boä ñieàu khieån, caûm bieán
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 10
Caùc baøi toaùn cô baûn trong lónh vöïc ñieàu khieån töï ñoäng
Phaân tích heä thoáng: Cho heä thoáng töï ñoäng ñaõ bieát caáu truùc vaø
thoâng soá. Baøi toaùn ñaët ra laø tìm ñaùp öùng cuûa heä thoáng vaø ñaùnh
giaù chaát löôïng cuûa heä.
Thieát keá heä thoáng: Bieát caáu truùc vaø thoâng soá cuûa ñoái töôïng
ñieàu khieån. Baøi toaùn ñaët ra laø thieát keá boä ñieàu khieån ñeå ñöôïc
heä thoáng thoûa maõn caùc yeâu caàu veà chaát löôïng.
Nhaän daïng heä thoáng: Chöa bieát caáu truùc vaø thoâng soá cuûa heä
thoáng. Vaán ñeà daët ra laø xaùc ñònh caáu truùc vaø thoâng soá cuûa heä
thoáng.
Moân hoïc Lyù thuyeát ÑKTÑ chæ giaûi quyeát baøi toaùn phaân tích heä
thoáng vaø thieát keá heä thoáng. Baøi toaùn nhaän daïng heä thoáng seõ
ñöôïc nghieân cöùu trong moân hoïc khaùc.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 11
Caùc nguyeân taéc ñieàu khieån
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 12
Nguyeân taéc 1: Nguyeân taéc thoâng tin phaûn hoài
Muoán heä thoáng ñieàu khieån coù chaát löôïng cao thì baét buoäc phaûi
coù phaûi hoài thoâng tin, töùc phaûi coù ño löôøng caùc tín hieäu töø ñoái
töôïng.
Caùc sô ñoà ñieàu khieån döïa treân nguyeân taéc phaûn hoài thoâng tin:
Ñieàu khieån buø nhieãu
Ñieàu khieån san baèng sai leäch
Ñieàu khieån phoái hôïp
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 13
Nguyeân taéc 1: Nguyeân taéc thoâng tin phaûn hoài (tt)
Sô ñoà ñieàu khieån buø nhieãu
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 14
Nguyeân taéc 1: Nguyeân taéc thoâng tin phaûn hoài (tt)
Sô ñoà ñieàu khieån san baèng sai leäch
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 15
Nguyeân taéc 1: Nguyeân taéc thoâng tin phaûn hoài (tt)
Sô ñoà ñieàu khieån keát hôïp
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 16
Nguyeân taéc 2: Nguyeân taéc ña daïng töông xöùng
Muoán quaù trình ñieàu khieån coù chaát löôïng thì söï ña daïng cuûa boä
ñieàu khieån phaûi töông xöùng vôùi söï ña daïng cuûa ñoái töôïng. Tính ña
daïng cuûa boä ñieàu khieån theå hieän ôû khaû naêng thu thaäp thoâng tin,
löu tröõ thoâng tin, truyeàn tin, phaân tích xöû lyù, choïn quyeát ñònh,...
YÙ nghóa: Caàn thieát keá boä ñieàu khieån phuø hôïp vôùi ñoái töôïng.
Thí duï: Haõy so saùnh yeâu caàu chaát löôïng ñieàu khieån vaø boä ñieàu
khieån söû duïng trong caùc heä thoáng sau:
Ñieàu khieån nhieät ñoä baøn uûi (chaáp nhaän sai soá lôùn) vôùi ñieàu
khieån nhieät ñoä loø saáy (khoâng chaáp nhaän sai soá lôùn).
Ñieàu khieån möïc nöôùc trong boàn chöùa cuûa khaùch saïn (chæ caàn
ñaûm baûo luoân coù nöôùc trong boàn) vôùi ñieàu khieån möïc chaát
loûng trong caùc daây chuyeàn saûn xuaát (möïc chaát loûng caàn giöõ
khoâng ñoåi).
…
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 17
Nguyeân taéc 3: Nguyeân taéc boå sung ngoaøi
Moät heä thoáng luoân toàn taïi vaø hoaït ñoäng trong moâi tröôøng cuï theå
vaø coù taùc ñoäng qua laïi chaët cheõ vôùi moâi tröôøng ñoù. Nguyeân taéc boå
sung ngoaøi thöøa nhaäân coù moät ñoái töôïng chöa bieát (hoäp ñen) taùc
ñoäng vaøo heä thoáng vaø ta phaûi ñieàu khieån caû heä thoáng laãn hoäp ñen.
YÙ nghóa: Khi thieát keá heä thoáng töï ñoäng, muoán heä thoáng coù coù
chaát löôïng cao thì khoâng theå boû qua nhieãu
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 18
Nguyeân taéc 4: Nguyeân taéc döï tröõ
Vì nguyeân taéc 3 luoân coi thoâng tin chöa ñaày ñuû phaûi ñeà phoøng caùc
baát traéc xaûy ra vaø khoâng ñöôïc duøng toaøn boä löïc löôïng trong ñieàu
kieän bình thöôøng. Voán döï tröõ khoâng söû duïng, nhöng caàn ñeå ñaûm
baûo cho heä thoáng vaän haønh an toaøn.
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 19
Nguyeân taéc 5: Nguyeân taéc phaân caáp
Moät heä thoáng ñieàu khieån phöùc taïp caàn xaây döïng nhieàu lôùp ñieàu
khieån boå sung cho trung taâm. Caáu truùc phaân caáp thöôøng söû duïng
laø caáu truùc hình caây.
Ña soá heä thoáng ñieàu khieån trong caùc daây chuyeàn saûn suaát hieän
nay coù theå chia laøm 3 caáp:
Caáp thöïc thi: ñieàu khieån thieát bò, ñoïc tín hieäu töø caûm bieán.
Caáp phoái hôïp
Caáp toå chöùc vaø quaûn lyù
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 20
Nguyeân taéc 5: Nguyeân taéc phaân caáp
Thí duï: Heä SCADA (Supervisory Control And Data Acquisition)
26 September 2006 © H. T. Hoàng - ÐHBK TPHCM 21