Đánh giá môi trường chiến lược (Khoá học H)
Tham khảo tài liệu 'đánh giá môi trường chiến lược (khoá học h)', kinh doanh - tiếp thị, kế hoạch kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Ban th− ký Uû héi s«ng Mª C«ng
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
Phnom Penh 10/2001
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
Môc lôc
bµi 1 - giíi thiÖu vÒ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc .............................................. 2
So s¸nh SEA vµ EIA cÊp dù ¸n...................................................................................4
¦u ®iÓm (sö dông) cña SEA .......................................................................................5
Khã kh¨n (c¶n trë) ®èi víi SEA ..................................................................................6
VÝ dô vÒ yªu cÇu cña SEA ...........................................................................................7
KÕt luËn .......................................................................................................................8
bµi 2 - ph−¬ng ph¸p vµ kü thuËt...................................................................................... 9
Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc.............................................................9
ChØ b¸o ...............................................................................................................10
Ph−¬ng ¸n...........................................................................................................10
Gi¶m nhÑ ............................................................................................................11
Kü thuËt tiÕn hµnh SEA.............................................................................................11
s¸ch tham kh¶o .................................................................................................................. 14
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 1
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
bµi 1 - giíi thiÖu vÒ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
KÓ tõ khi ®−îc ra ®êi t¹i Mü ®Çu nh÷ng n¨m 1970, qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i
tr−êng (EIA) chñ yÕu ¸p dông cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn t¹i nh÷ng ®Þa ®iÓm cô thÓ. Tuy
nhiªn, chóng ta ®· thÊy, qua viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ m«i tr−êng tÝch luü (CEA), EIA ë
cÊp dù ¸n th−êng kh«ng ®ñ ®Ó ra quyÕt ®Þnh cã quy m« réng lín. Nãi c¸ch kh¸c, EIA
vµ CEA kh«ng cho ®ñ th«ng tin ®Ó ra quyÕt ®Þnh m«i tr−êng ë quy m« vïng, toµn quèc
hay réng lín h¬n. T−¬ng tù nh− viÖc EIA cÊp dù ¸n më réng thµnh CEA, ®¸nh gi¸ m«i
tr−êng chiÕn l−îc (SEA) cã thÓ coi nh− sù n©ng cÊp tõ CEA. Mét vÊn ®Ò ®¸ng chó ý
x¶y ra tõ nh÷ng n¨m 1990 lµ viÖc ¸p dông EIA vµo c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ ch−¬ng
tr×nh (PPPs) m«i tr−êng hay ph¸t triÓn.
SEA dùa vµo mét qu¸ tr×nh cã hÖ thèng ®¸nh gi¸ c¸c hËu qu¶ cña PPPs ®èi víi m«i
tr−êng. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy nh»m ®¶m b¶o
nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng ®Òu ®−îc xem xÐt
cÆn kÏ vµ gi¶i quyÕt thÝch ®¸ng ë giai ®o¹n
®Çu cña quy ho¹ch. Trong bèi c¶nh ®ã, chÝnh
s¸ch ®Ò cËp ®Õn mét ®−êng lèi hµnh ®éng
chung hoÆc ph−¬ng h−íng chung mµ chÝnh
quyÒn ®ang hoÆc sÏ theo ®uæi chØ ®¹o viÖc ra
quyÕt ®Þnh hiÖn nay. Mét kÕ ho¹ch ®−îc ®Þnh
nghÜa lµ mét chiÕn l−îc hay mét ®Ò ¸n cã môc
®Ých, h−íng vÒ t−¬ng lai vµ th−êng cã nh÷ng
thø tù −u tiªn, ph−¬ng ¸n vµ biÖn ph¸p kÕt hîp, nh»m t¹o dùng chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn
chÝnh s¸ch. Cuèi cïng, ch−¬ng tr×nh biÓu thÞ mét lÞch tr×nh hay tiÕn ®é thùc hiÖn nhÊt
qu¸n, cã tæ chøc chÆt chÏ c¸c cam kÕt, ®Ò nghÞ, ph−¬ng tiÖn vµ/hoÆc ho¹t ®éng t¹o
dùng lªn chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch.
B¶n chÊt cña SEA lµ ®¸nh gi¸ c¸c PPPs m«i tr−êng ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña chóng.
C¸c chÝnh s¸ch m«i tr−êng viÕt hay nhÊt, hoÆc ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng diÔn t¶ tèt
nhÊt, ®Òu v« bæ nÕu kh«ng tõng b−íc ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc b¶o tån tµi
nguyªn hay nguån nh©n lùc cña mét quèc gia. ChÝnh s¸ch vµ ch−¬ng tr×nh m«i tr−êng
cÇn ®−îc ®¸nh gi¸ ®Þnh kú vÒ hiÖu qu¶ vµ qua “c¶nh b¸o sím” ®−îc g¾n víi qu¸ tr×nh
SEA, chóng cã thÓ ®−îc ®iÒu chØnh ®Ó phôc vô tèt h¬n c¸c −u tiªn vÒ m«i tr−êng.
SEA t¹o ra c¬ héi duy nhÊt cho c¸c quèc gia thuéc l−u vùc s«ng Mªk«ng trong viÖc
®Èy m¹nh kiÓm tra viÖc sö dông vµ ph¸t triÓn c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. Víi nhiÒu
chÝnh s¸ch vµ m«i tr−êng nh− vËy ®ang ®−îc triÓn khai (xem B¶ng 1) ë l−u vùc
Mªk«ng, c¸c nhµ qu¶n lý m«i tr−êng cã thÓ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tiÒm tµng cña nh÷ng
ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng míi tr−íc khi nh÷ng ch−¬ng tr×nh ®ã ®−îc thùc hiÖn.
Nh−îc ®iÓm ®−îc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt tr−íc khi ®−a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý
quan träng vÒ m«i tr−êng.
Cã thÓ quy ho¹ch m«i tr−êng h÷u hiÖu h¬n qua viÖc quy ho¹ch vµ tiÕn hµnh SEA. VÝ
dô, SEA cã thÓ n©ng tÇm quan träng cña c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr−êng lªn nh−
c¸c vÊn ®Ò kh¸c ( kinh tÕ, yªu cÇu cña thÞ tr−êng, tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ) trong viÖc ra
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 2
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
quyÕt ®Þnh. Nã còng khuyÕn khÝch viÖc v¹ch ra c¸c môc ®Ých m«i tr−êng cïng víi c¸c
môc ®Ých x· héi vµ kinh tÕ.
B¶ng 1 VÝ dô vÒ øng dông SEA tiÒm tµng trong L−u vùc s«ng Mª C«ng
ChÝnh s¸ch KÕ ho¹ch Ch−¬ng tr×nh
C¨mpuchia KÕ ho¹ch hµnh LuËt b¶o vÖ m«i
®éng quèc gia vÒ tr−êng vµ qu¶n lý tµi
m«i tr−êng nguyªn thiªn nhiªn
Lµo KÕ ho¹ch hµnh Ph¸p lÖnh No118 vÒ §−êng lèi chØ ®¹o lµm
®éng quèc gia vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ gi¶m t¸c ®éng m«i
m«i tr−êng ®éng vËt hoang d·, tr−êng c¸c dù ¸n ®−êng
c¸, vÒ s¨n b¾n vµ x¸ ë CHDCND Lµo
®¸nh c¸
Th¸i Lan §Ò cao vµ b¶o vÖ LuËt b¶o tån vµ b¶o Tiªu chuÈn chÊt l−îng
luËt chÊt l−îng m«i vÖ ®éng vËt hoang d· n−íc mÆt
tr−êng quèc gia
ViÖt Nam KÕ ho¹ch hµnh LuËt b¶o vÖ m«i Tiªu chuÈn chÊt l−îng
®éng ®a d¹ng sinh tr−êng n−íc mÆt
häc ë ViÖt Nam
SEA cÇn xem xÐt trong bèi c¶nh chung cña c¸c cuéc nghiªn cøu t¸c ®éng liªn quan
®Õn PPPs vµ EIA cÊp dù ¸n. NhiÒu lóc, c¸c SEA ®· c¶i thiÖn hiÖu suÊt hµnh chÝnh b»ng
con ®−êng “lång ghÐp bËc thang”, trong ®ã tr−íc tiªn EIA ®−îc thùc hiÖn ë cÊp chÝnh
s¸ch hay ch−¬ng tr×nh vµ tiÕp theo lµ EIA ®−îc thùc hiÖn ë cÊp thÊp h¬n, cÊp dù ¸n.
Ph−¬ng ph¸p lång ghÐp bËc thang n©ng cao hiÖu suÊt khi nh÷ng dù ¸n ®ã nhÊt qu¸n víi
c¸c dù ¸n ®· xem xÐt ë cÊp cao h¬n (SEA). Trong tr−êng hîp nµy, c¸c EIA cÊp dù ¸n
cã thÓ dùa vµo nh÷ng ph©n tÝch ®· lµm ë cÊp SEA, h¬n lµ lµm l¹i. Tuy nhiªn, ph−¬ng
ph¸p lång ghÐp bËc thang cã thÓ bÞ dïng sai môc ®Ých nÕu EIA cÊp dù ¸n kh«ng ®−îc
thùc hiÖn thÊu ®¸o v× ng−êi ta ®a gi¶ ®Þnh r»ng t¸c ®éng cña dù ¸n ®· ®−îc ®¸nh gi¸
thÝch ®¸ng trong mét SEA råi. Sù sö dông sai nµy cã thÓ x¶y ra v× c¸c dù ¸n ®−a vµo
SEA th−êng ®−îc ®Æc tr−ng d−íi d¹ng rÊt chung.
Th«ng th−êng, c¸c dù ¸n ®−îc ®−a ra vµo mét SEA tr−íc khi ®Æt ra nh÷ng th«ng sè
thiÕt kÕ chñ yÕu. T¹i mét sè n−íc (Anh), SEAvµ EIA ®−îc t¸ch ra ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng
c¸c ph©n tÝch chi tiÕt cña EIA cÊp dù ¸n kh«ng bÞ bá ®i do dùa vµo nh÷ng ph©n tÝch
®Þnh tÝnh chung h¬n th−êng cã trong c¸c SEA. §Ó minh ho¹ c¸c quan hÖ nµy, H×nh 1
m« t¶ mét ph−¬ng ph¸p lång ghÐp bËc thang cña viÖc quy ho¹ch vµ nghiªn cøu ¶nh
h−ëng ®èi víi m«i tr−êng. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông réng r·i ë c¸c n−íc ph¸t
triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, cÇn biÕt r»ng nã ®· ®−îc x©y dùng trªn c¬ së sö
dông ®Êt ®ai vµ c¸c th«ng lÖ quy ho¹ch m«i tr−êng ë n−íc Anh, do ®ã cÇn ®−îc ®iÒu
chØnh ®Ó thÝch øng víi thùc tiÔn tõng quèc gia cô thÓ.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 3
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
H×nh 1 Mét vÝ dô cña mét hÖ thèng lång ghÐp bËc thang cho nghiªn cøu m«i tr−êng
C¸c hµnh ®éng ngµnh vµ liªn ngµnh
Ph©n h¹ng ho¹t ®éng vµ lo¹i ®¸nh gi¸ (trong ngoÆc)
CÊp chÝnh Qui ho¹ch sö ChÝnh Qui ho¹ch Ch−¬ng Dù ¸n (SEA)
quyÒn dông ®Êt (SEA) s¸ch (SEA) (SEA) tr×nh (SEA)
quèc gia/liªn Qui ho¹ch ChÝnh s¸ch Qui ho¹ch Ch−¬ng X©y dùng
bang sö dông ®Êt giao th«ng giao th«ng tr×nh x©y phÇn ®−êng
quèc gia quèc gia ®−êng bé dùng ®−êng cho m«t«
dµi h¹n bé trong 5
n¨m
ChÝnh s¸ch
kinh tÕ quèc
gia
Vïng/bang Qui ho¹ch Qui ho¹ch
sö dông ®Êt chiÕn l−îc
vïng vïng
TiÓu vïng Qui ho¹ch Ch−¬ng
sö dông ®Êt tr×nh ®Çu t−
tiÓu vïng tiÒu vïng
§Þa ph−¬ng Qui ho¹ch Dù ¸n h¹
sö dông ®Êt tÇng ®Þa
®Þa ph−¬ng ph−¬ng
So s¸nh SEA vµ EIA cÊp dù ¸n
C¸c EIA cÊp dù ¸n tõng bÞ phª ph¸n rÊt nhiÒu. Nh−îc ®iÓm chung nh− sau:
EIA ®−îc tiÕn hµnh qu¸ chËm trong chu tr×nh dù ¸n kh«ng cã ¶nh h−ëng g× tíi
nh÷ng quyÕt ®Þnh then chèt.
Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m nhÑ ¶nh h−ëng c¸c t¸c ®éng hay biÖn ph¸p gi¶m nhÑ.
ThiÕu chó ý tíi viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro, ¶nh h−ëng x· héi vµ nguy c¬ ®èi víi søc khoÎ.
EIA ®−îc tiÕn hµnh chñ yÕu lµ cho c¸c dù ¸n, mµ th−êng kh«ng dµnh cho c¸c
ch−¬ng tr×nh hay c¸c chÝnh s¸ch kÕt hîp.
Nh÷ng h¹n chÕ trªn, nhÊt lµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi sù chËm trÔ cña EIA trong chu
tr×nh dù ¸n vµ thiÕu chó ý tíi t¸c ®éng tÝch luü trong EIA cña dù ¸n cã thÓ kh¾c phôc
b»ng c¸ch thùc hiÖn SEA. Cã lÏ h×nh thøc chung nhÊt cña SEA l©u nay lµ ®¸nh gi¸ t¸c
®éng m«i tr−êng cña c¸c kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai ë cÊp thµnh phè vµ cÊp vïng.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 4
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
SEA cã thÓ kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña EIA cÊp dù ¸n b»ng c¸ch:
T¨ng c¬ héi t¸c ®éng tíi c¸c dù ¸n
Xem xÐt tÇm ¶nh h−ëng lín h¬n cña c¸c ph−¬ng ¸n
C¶i thiÖn viÖc ph©n tÝch t¸c ®éng tÝch luü
N©ng cao hiÖu suÊt qua ph−¬ng ph¸p lång ghÐp bËc thang
T¨ng c¬ héi khuyÕn khÝch ph¸t triÓn bÒn v÷ng
V× SEA diÔn ra tr−íc khi quyÕt ®Þnh cÊp dù ¸n, c¸c SEAcã thÓ xem xÐt ®Çy ®ñ h¬n mét
lo¹t ph−¬ng ¸n hµnh ®éng, ®ång thêi c¶i thiÖn c¸ch c¸c nh©n tè m«i tr−êng ®−îc lång
ghÐp vµo c¸c quyÕt ®Þnh cÊp dù ¸n. H¬n n÷a, v× quy m« ®Þa lý th−êng réng, SEA cung
cÊp mét c«ng cô xem xÐt ¶nh h−ëng tÝch luü cña c¸c dù ¸n liªn quan.
Cã mét vµi c¸ch ®Ó so s¸nh c¸c SEA vµ EIA cÊp dù ¸n. Trong khi cã nh÷ng nÐt t−¬ng
®ång, còng cã nh÷ng dÞ biÖt. Sau ®©y lµ ®iÓm kh¸c nhau quan träng:
• Quy m« SEA - vÒ c¸c hµnh ®éng hay ho¹t ®éng liªn quan, ph¹m vi c¸c ph−¬ng ¸n
®−îc xem xÐt, vïng ®Þa lý ®−îc kh¶o s¸t vµ ph¹m vi c¸c ¶nh h−ëng cã quan hÖ víi
nhau - cã khuynh h−íng lín h¬n EIA.
• Kho¶ng thêi gian gi÷a viÖc tiÕn hµnh SEAvµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cô thÓ th−êng
l©u h¬n EIA
• Néi dung vµ ®Æc tr−ng kü thuËt cña SEA Ýt chi tiÕt h¬n EIA
• TÝnh kh«ng ch¾c cña c¸c dù b¸o ¶nh h−ëng cña SEA lín h¬n cña EIA.
¦u ®iÓm (sö dông) cña SEA
Ba −u ®iÓm lín nhÊt cña SEA lµ:
1. Lµ mét ph−¬ng tiÖn t¨ng c−êng EIA cÊp dù ¸n
2. Gi¶i quyÕt nh÷ng ¶nh h−ëng tÝch luü vµ cã quy m« lín
3. Lång ghÐp khÝa c¹nh bÒn v÷ng vµo “chu tr×nh bªn trong” cña qu¸ tr×nh ra quyÕt
®Þnh.
H¬n n÷a, SEA cßn t¹o ®iÒu kiÖn xem xÐt c¸c c¸ch tiÕp cËn ph−¬ng ¸n kh¸c nhau, t¸c
®éng vïng hay toµn cÇu, vµ nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thuéc dù ¸n do quyÕt ®Þnh cña l·nh
®¹o g©y ra. TÊt c¶ nh÷ng t¸c ®éng nµy ®Òu ®−îc ®¸nh gi¸ tèt h¬n lóc ban ®Çu ë cÊp
PPPs h¬n lµ cÊp dù ¸n.
SEA cßn cã nh÷ng lîi Ých n÷a sau ®©y:
• KhuyÕn khÝch xem xÐt c¸c môc tiªu m«i tr−êng trong ho¹t ®éng lµm PPP
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 5
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
• T¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho c¸c cuéc tham vÊn gi÷a c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn vÒ
®¸nh gi¸ c¸c khÝa c¹nh m«i tr−êng trong x¸c lËp PPP, ®ång thêi t¨ng c−êng sù tham
gia cña céng ®ång.
• Cã thÓ lµm cho mét EIA cña dù ¸n nµo ®ã trë nªn kh«ng cÇn thiÕt nÕu ¶nh h−ëng
®· ®−îc ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ trong SEA
• §Ó viÖc kiÓm tra mét sè ¶nh h−ëng to b−íc EIA cña dù ¸n
• Cho phÐp x©y dùng c¸c tiªu chuÈn hay biÖn ph¸p gi¶m nhÑ chung cho dù ¸n sau.
• KhuyÕn khÝch xem xÐt c¸c ph−¬ng ¸n th−êng bÞ bá qua hoÆc kh«ng kh¶ thi trong
EIA cña dù ¸n.
• Cã thÓ gióp x¸c ®Þnh nh÷ng ®Þa ®iÓm phï hîp víi nh÷ng dù ¸n tiÕp theo
• KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn xem xÐt nh÷ng ¶nh h−ëng t¨ng c−êng lÉn nhau
• Cho phÐp xem xÐt hiÖu qu¶ h¬n c¸c ¶nh h−ëng vµ ho¹t ®éng thø cÊp vµ phô thuéc.
• T¹o ®iÒu kiÖn xem xÐt nh÷ng ¶nh h−ëng chËm vµ dµi l©u
• Cho phÐp ph©n tÝch ¶nh h−ëng c¸c chÝnh s¸ch cã thÓ kh«ng ®−îc thùc hiÖn trong dù
¸n.
Khã kh¨n (c¶n trë) ®èi víi SEA
Trong khi cã nhiÒu lîi Ých liªn quan víi quy ho¹ch vµ tiÕn hµnh SEA, viÖc ¸p dông ®ã
còng cã nh÷ng khã kh¨n (c¶n trë) vµ h¹n chÕ. V× vËy, trong khi nh÷ng −u ®iÓm tiÒm
tµng cña SEA tõng ®−îc bµn ®Õn trong tµi liÖu vÒ EIA h¬n mét thËp kû nay, viÖc sö
dông SEA vÉn cßn ë møc ®é t−¬ng ®èi thÊp. Vµi lý do nhiÒu quèc gia ch−a mÆn mµ víi
SEA lµ:
ThiÕu thiÖn chÝ vµ cam kÕt chÝnh trÞ ®èi víi SEA
ThiÕu kinh nghiÖm vµ sù chØ ®¹o
ThiÕu sù phèi hîp gi÷a c¸c Bé vµ c¬ quan ChÝnh phñ
Sù m¬ hå vµ chung chung trong ®Þnh nghÜa PPPs
Nh÷ng ®ßi hái vµ chi phÝ vÒ thêi gian
Mét c¶n trë chñ yÕu ®· ®−îc nhËn ra lµ phÇn lín PPPs th−êng kh«ng cã kÞp thêi mét
ph−¬ng h−íng râ rµng khi ra mét quyÕt ®Þnh. Mét c¶n trë kh¸c lµ trong khi nh÷ng vÊn
®Ò m«i tr−êng lín th−êng ®−îc gi¶i quyÕt trong c¸c ho¹t ®éng quy ho¹ch chung cho
nh÷ng khu vùc, vïng ®Þa lý, bang hoÆc quèc gia qua ph¸p chÕ sö dông ®Êt vµ quy
ho¹ch sö dông ®Êt, th× mäi khÝa c¹nh ®Òu kh«ng ®−îc xem xÐt ®Çy ®ñ. ThiÕu thiÖn chÝ
chÝnh trÞ còng lµ mét c¶n trë phæ biÕn. Th−êng th× vËt c¶n chñ yÕu ®èi víi SEA lµ
chÝnh trÞ - c¸c c¬ quan ChÝnh phñ kh«ng s½n sµng nh−êng l¹i mét vai trß nµo ®ã cña hä
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 6
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
trong viÖc ra quyÕt ®Þnh cho nh÷ng ®èi t¸c kh¸c b»ng c¸ch ®ßi hái SEA trong c¸c ho¹t
®éng cña hä.
Cßn mét sè c¶n trë n÷a ®èi víi viÖc sö dông réng r·i SEA lµ:
• ThiÕu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm (x¸c ®Þnh nh÷ng nh©n tè m«i tr−êng nµo ph¶i xem
xÐt, ¶nh h−ëng m«i tr−êng nµo sÏ n¶y sinh vµ thùc hiÖn viÖc ra chÝnh s¸ch tæng hîp
nh− thÕ nµo)
• Nh÷ng khã kh¨n vÒ thÓ chÕ vµ tæ chøc thÓ hiÖn ë yªu cÇu phèi hîp h÷u hiÖu ë trong
vµ ngoµi ChÝnh phñ.
• ThiÕu nguån lùc (th«ng tin, chuyªn gia, tµi chÝnh)
• ThiÕu ®−êng lèi chØ ®¹o hay c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn trän vÑn
• Khã kh¨n trong tr×nh bµy râ rµng nh÷ng PPP míi vµ trong viÖc x¸c ®Þnh khi nµo vµ
nh− thÕ nµo SEA sÏ ®−îc ¸p dông.
• Kh«ng x©y dùng tèt c¸c ph−¬ng ph¸p
• Ýt thu hót quÇn chóng cïng tham gia ra quyÕt ®Þnh.
VÝ dô vÒ yªu cÇu cña SEA
Mét sè n−íc hoÆc tØnh thµnh cña mét n−íc cã nh÷ng yªu cÇu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
liªn quan víi SEA. C¸c vÝ dô vÒ tØnh hay bang gåm cã T©y óc, Nam óc, vµ Califolia. VÝ
dô vÒ c¸c quèc gia cã óc, Anh, Canada, Hµ Lan, Niudil©n vµ Hoa kú. C¸c yªu cÇu cã
thÓ dùa vµo ph¸p chÕ, ph¸p lÖnh hay chØ thÞ hµnh chÝnh, hoÆc th«ng t− h−íng dÉn hoÆc
chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh.
ë Hoa Kú, nh÷ng quy ®Þnh cña Héi ®ång ChÊt l−îng M«i tr−êng chøa ®ùng nh÷ng
kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa cã liªn quan tíi EIA. Nh÷ng quy ®Þnh nµy còng bao gåm
nh÷ng kh¸i niÖm vÒ SEA, mÆc dï träng t©m lµ c¸i gäi lµ “nh÷ng c«ng bè t¸c ®éng m«i
tr−êng ®−îc lËp tr×nh” (EISs) vµ ph−¬ng ph¸p “lång ghÐp bËc thang”. VÒ c¬ b¶n, EISs
®−îc yªu cÇu dùa trªn nh÷ng t¸c ®éng chñ yÕu cña chÝnh quyÒn. Nh÷ng t¸c ®éng nµy
cã thÓ bao gåm c¶ PPPs. EISs ®−îc lËp tr×nh cã liªn quan víi EISs cÊp dù ¸n th«ng qua
ph−¬ng ph¸p "lång ghÐp bËc thang".
C¸c c¬ quan chÝnh quyÒn cña Hoa kú ®−îc khuyÕn khÝch lång ghÐp c¸c EISs cña hä ®Ó
tr¸nh lÆp l¹i nh÷ng cuéc bµn luËn cïng mét vÊn ®Ò vµ ®Ó tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò
hiÖn t¹i ®· chÝn muåi cho viÖc ra quyÕt ®Þnh ë tõng cÊp gi¸m ®Þnh m«i tr−êng. §«i khi
cã thÓ so¹n th¶o mét EIS lín h¬n trong khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng chung
cña mét ch−¬ng tr×nh cô thÓ hay mét tuyªn bè chÝnh s¸ch. Sau ®ã, cã thÓ so¹n th¶o mét
b¶n c«ng bè hay ®¸nh gi¸ m«i tr−êng cô thÓ h¬n vÒ mét t¸c ®éng n»m trong toµn bé
ch−¬ng tr×nh hay chÝnh s¸ch ®ã(vÝ dô ho¹t ®éng trªn mét ®Þa ®iÓm cô thÓ). EIS cho mét
®Þa ®iÓm cô thÓ sau ®ã hay yªu cÇu EIA chØ cÇn tãm l−îc nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc nãi
trong b¶n c«ng bè lín h¬n ®ã, vµ cã thÓ hîp nhÊt nh÷ng ®iÓm ®· nãi ë b¶n c«ng bè
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 7
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
lín ®ã b»ng c¸ch viÖn dÉn. B¶n t−êng tr×nh vÒ ®Þa ®iÓm cô thÓ nªn tËp trung vµo nh÷ng
vÊn ®Ò cô thÓ cã liªn quan víi dù ¸n hay ho¹t ®éng ®ã.
KÕt luËn
SEA ngµy cµng ®−îc chó ý nhiÒu h¬n viÖc thùc hiÖn EIA trªn thÕ giíi. TÇm réng lín
h¬n cña c¸c nh©n tè trong SEA cã thÓ biÓu thÞ c¶ c¸c c¬ héi lÉn c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan
víi nh÷ng xem xÐt trong quy ho¹ch ®Ó n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng hoÆc/vµ gi¶m
thiÓu suy tho¸t m«i tr−êng. C¸c c¬ héi ®−îc biÓu lé qua mét c¬ së cã tÝnh logic h¬n
trong lùa chän khu vùc ®Þa lý ®Ó kh¶o cøu trong SEA. VÒ sau, nh÷ng quyÕt ®Þnh thùc
hiÖn dù ¸n ë ®©u cã thÓ c¨n cø vµo viÖc b¶o vÖ nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn quý
gi¸/nh¹y c¶m nhÊt. ViÖc quy ho¹ch còng cã thÓ tiÕn hµnh tõ mét c¸i nh×n tæng thÓ chø
kh«ng ph¶i mét ®Þnh h−íng thiÕt chÕ h¹n hÑp. Tuy nhiªn, cã nhiÒu mèi quan t©m liªn
quan ®Õn quy ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c kh¶o cøu SEA. Trªn thùc tÕ, ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò
sau ®©y:
• Sù thiÕu ®Þnh râ PPP cã thÓ h¹n chÕ viÖc xem xÐt cô thÓ, do ®ã cÇn tíi quan
®iÓm”dÊu vÕt cña ¶nh h−ëng”
• ThiÕu c¸c kÕ ho¹ch ®èi chøng cÊp vïng/cÊp quèc gia, hoÆc sù tån t¹i cña c¸c kÕ
ho¹ch h¹n chÕ ®· l¹c hËu
• Quy m« SEA cµng lín ®ßi hái cµng nhiÒu c«ng søc thu thËp d÷ liÖu vÒ nh÷ng dù ¸n
kh¸c, tµi nguyªn m«i tr−êng, ®¹o luËt v.v .
• Kh¶ n¨ng chèng ®ì cña m«i tr−êng (c¶ vÒ sinh - vËt lý vµ kinh tÕ - x· héi) cÇn ®−îc
xem xÐt, vµ cã thÓ thiÕu th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng ®ã.
• TÝnh kh«ng ch¾c ch¾n cã thÓ lín h¬n ë EIA cÊp dù ¸n.
• Trung t©m ¶nh h−ëng chñ yÕu cña SEA ë t¸c t¸c ®éng tÝch luü.
• Nh÷ng t¸c ®éng xuyªn biªn giíi cã yªu cÇu lín h¬n.
• Cã thÓ cã nhÇm lÉn liÖu cÇn ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò nµo ®ã trong mét SEA hay ë mét
EIA cÊp dù ¸n sau nµy hay c¶ hai.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 8
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
bµi 2 - ph−¬ng ph¸p vµ kü thuËt
Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
ViÖc quy ho¹ch vµ thùc hiÖn mét ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc (SEA) bao gåm xem
xÐt mét sè vÊn ®Ò. "Thùc hiÖn tèt" SEA kÕt hîp víi nh÷ng ®iÒu ®©y khi sö dông:
1. ¸p dông mét thñ tôc sµng läc ®¬n gi¶n ®Ó khëi
®Çu SEA hay nh÷ng ®Ò nghÞ miÔn ph¶i xem xÐt
thªm n÷a tuú theo møc ®é nghiªm träng dù tÝnh
®−îc t¸c ®éng m«i tr−êng. Cã thÓ dïng mét sè
ph−¬ng ph¸p sau : nh÷ng danh môc ph©n lo¹i,
thö nghiÖm tÇm quan träng cho tõng tr−êng hîp,
c©u hái sµng läc s¬ bé hoÆc mét kÕt hîp nµo ®ã
nh÷ng ph−¬ng ph¸p trªn.
2. Khoanh l¹i ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò quan
träng, so¹n ®Ò c−¬ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt cho
SEA, x¸c ®Þnh ph−¬ng thøc tiÕp cËn ph¶i theo vµ
x¸c lËp nh÷ng ph−¬ng ¸n kh¸c ®Ó xem xÐt.
3. §Ò ra, ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n, kÓ c¶ ph−¬ng ¸n kh«ng thùc hiÖn. Môc
®Ých lµ lµm râ sù trao ®æi, chøng tá c¸i lîi vµ c¸i h¹i. NÕu cã thÓ, x¸c ®Þnh ph−¬ng
¸n m«i tr−êng kh¶ thi nhÊt.
4. TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch hay ph©n tÝch ¶nh h−ëng ë møc ®é cÇn thiÕt ®Ó xem
xÐt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ ¶nh h−ëng tÝch luü, so s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n vµ x¸c
®Þnh bÊt cø ph−¬ng ¸n gi¶m nhÑ hay biÖn ph¸p bï ®¾p cho nh÷ng vÊn ®Ò cßn l¹i.
5. T−êng tr×nh kÕt qu¶ SEA cho ng−êi ra quyÕt ®Þnh kÌm theo lêi khuyªn, kiÕn nghÞ
hç trî. Tuú theo ®Ò nghÞ ®ã, tµi liÖu cã thÓ thay ®æi tõ vµi trang tíi mét b¸o c¸o ®Çy
®ñ.
6. So¸t l¹i chÊt l−îng SEA ®Ó b¶o ®¶m th«ng tin ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi c¸c yªu cÇu ra
quyÕt ®Þnh. Tuú theo qu¸ tr×nh ®ã, ho¹t ®éng nµy cã thÓ thay ®æi tõ chç mét viÖc
kiÓm tra nhanh tíi mét xem xÐt ®éc lËp.
7. X¸c lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt tiÕp theo cho viÖc gi¸m s¸t t¸c ®éng, b»ng c¸ch
kiÓm tra xem t×nh tr¹ng m«i tr−êng ®−îc phª chuÈn ®· ®−îc thùc hiÖn hay ch−a, vµ
ë ®©u cÇn th× theo dÊu kÕ ho¹ch ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng (EIA) cña cÊp dù ¸n
h÷u quan. §èi víi c¸c chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh (PPPs) khëi ®Çu c¸c dù
¸n, viÖc lång ghÐp EIA vµo SEA cã thÓ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ vµ hiÖu suÊt cña
tiÕn tr×nh.
ViÖc xem xÐt tØ mØ kh«ng ph¶i bao giê còng ®−îc tiÕn hµnh cho tõng vÊn ®Ò cã liªn
quan tíi quy ho¹ch mét SEA. §óng ra, cÇn dµnh sù chó ý ®Æc biÖt h¬n cho c¸c chØ b¸o,
biÖn ph¸p vµ ph−¬ng ¸n gi¶m nhÑ.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 9
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
ChØ b¸o
Trong SEA, c¸c chØ b¸o ®−îc dïng lµm ph−¬ng tiÖn m« t¶ t×nh tr¹ng c¬ b¶n, dù b¸o
¶nh h−ëng, so s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n vµ gi¸m s¸t hiÖu qu¶ l©u dµi cña mét PPP cô thÓ.
Chóng ta ®· xem xÐt c¸c chØ b¸o sinh häc ë c¸c bµi tr−íc. Vµi chØ b¸o t−¬ng tù ®ã cã
thÓ cã hiÖu qu¶ ®èi víi SEA. VÝ dô, kÕt qu¶ lÊy mÉu m« c¸ vÒ nång ®é thuû ng©n cã
thÓ ®em ngo¹i suy ®Ó ®¸nh gi¸ nguy c¬ søc khoÎ cña d©n ®Þa ph−¬ng ¨n c¸. H¬n n÷a,
viÖc lÊy mÉu n−íc ®Þnh kú hay bïn l¾ng cã thÓ dïng ®Ó ®o hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p
b¶o vÖ chÊt l−îng n−íc cña mét quèc gia. NÕu c¸c th«ng sè nh− kim lo¹i nÆng hay vi
khuÈn coli ë ph©n lu«n lu«n cao, ng−êi qu¶n lý m«i tr−êng cã thÓ muèn ®¸nh gi¸ l¹i
c¸c tiªu chuÈn chÊt l−îng n−íc hay n−íc th¶i hiÖn hµnh vµ cã thÓ lµm cho c¸c tiªu
chuÈn ®ã chÆt chÏ h¬n (cã t¸c dông b¶o vÖ h¬n). NÕu nh− chÝnh c¸c tiªu chuÈn ®ã hay
t−¬ng tù ®−îc dïng ë nh÷ng quèc gia kh¸c, vµ hiÕm khi bÞ v−ît qu¸, th× ng−êi qu¶n lý
m«i tr−êng cã thÓ muèn xem xÐt ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ chÊt l−îng n−íc ®−îc thùc hiÖn
nh− thÕ nµo. Cã thÓ cÇn ph¶i c¶i thiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc hay biÖn ph¸p chÕ tµi.
ChØ b¸o ph¶i ®¸p øng nh÷ng tiªu chuÈn sau ®©y ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèi ®a:
• ChØ b¸o cã ý nghÜa c¸ thÓ hoÆc tËp thÓ
• Chóng biÓu thÞ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh
• Chóng ph¶n ¸nh c¶ lîi Ých quèc gia/vïng vµ xu h−íng ®Þa ph−¬ng
• Chóng ®−îc dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ gi¶ ®Þnh cã c¨n cø v÷ng ch¾c
• Chóng ph¶i dùa trªn nh÷ng th«ng tin dÔ thu thËp
• Th«ng tin ®ã tèt nhÊt cã ë mét quy m« thÝch hîp
• Chóng cho phÐp thu thËp c¶ th«ng tin ®Þnh tÝnh lÉn th«ng tin ®Þnh l−îng ë nh÷ng
ph¹m vi kh«ng gian kh¸c nhau
• Chóng cho phÐp xem xÐt c¸c ph−¬ng ¸n, c¶ riªng rÏ lÉn kÕt hîp
• Chóng dÉn tíi viÖc ®o ®¹c th«ng tin c¬ b¶n vµ dù b¸o vµ gi¸m s¸t t¸c ®éng
• Chóng ®−a tíi nh÷ng kÕt qu¶ cã thÓ lÆp l¹i ®−îc trong mét gi¶ thiÕt cô thÓ
• Chóng kÝch thÝch sù t−ëng t−îng ë ng−êi ra quyÕt ®Þnh vµ t¨ng kh¶ n¨ng thÊu hiÓu
nh÷ng lùa chän
• Chóng ®−a tíi nh÷ng kÕt qu¶ dÔ hiÓu ®èi víi ng−êi ra quyÕt ®Þnh vµ nh©n d©n.
Ph−¬ng ¸n
C¸c ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt trong PPP cã thÓ réng h¬n vµ cã thÓ cã b¶n chÊt kh¸c víi
nh÷ng ph−¬ng ¸n cho EIA cÊp dù ¸n. VÝ dô c¸c ph−¬ng ¸n cô thÓ trong PPP gåm:
• Ph−¬ng ¸n "kh«ng lµm g× c¶" hoÆc "tiÕp tôc xu h−íng hiÖn t¹i"
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 10
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
• Gi¶m nhÑ nhu cÇu, nh− gi¶m nhu cÇu n−íc qua viÖc ®o n−íc, còng nh− qua viÖc
®¸p øng nhu cÇu
• C¸c ph−¬ng ¸n ®Þnh c− kh¸c nhau, vÝ dô x©y nhµ míi ë thµnh phè hiÖn t¹i hay ë
thµnh phè míi
• Quy ®Þnh c¸c lo¹i ph¸t triÓn kh¸c nhau cïng ®¹t mét môc tiªu, vÝ dô s¶n xuÊt n¨ng
l−îng b»ng khÝ ®èt, than, giã vv..
• Nh÷ng biÖn ph¸p tµi chÝnh nh− lÖ phÝ cÇu ®−êng hay tiÒn ph¹t lµm t¾c nghÏn giao
th«ng
• Nh÷ng h×nh thøc qu¶n lý kh¸c, nh− qu¶n lý chÊt th¶i b»ng c¸ch t¸i chÕ, ®èt vv..
• KÕt hîp c¸c h−íng tiÕp cËn ph¸t triÓn vµ qu¶n lý lµm mÉu theo chñ ®Ò, nh− nhiÒu
vËn t¶i c«ng céng h¬n hay lµ nhiÒu vËn t¶i t− nh©n h¬n.
Gi¶m nhÑ
Cuèi cïng, c¸c biÖn ph¸p gi¶m nhÑ tiÒm tµng phï hîp trong SEA gåm cã:
• Quy ho¹ch ph¸t triÓn t−¬ng lai ®Ó tr¸nh nh÷ng ®Þa ®iÓm nh¹y c¶m
• §Æt ra nh÷ng rµng buéc hay x¸c lËp mét khu«n khæ cho nh÷ng PPP cÊp thÊp h¬n.
§iÒu nµy bao gåm nh÷ng yªu cÇu ®èi víi SEA/EIAcña c¸c PPP vµ c¸c dù ¸n, hoÆc
nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n do PPP ®−a l¹i
• Thµnh lËp hay cÊp vèn ®Ó thµnh lËp, nh÷ng khu vùc b¶o tån thiªn nhiªn hay gi¶i trÝ
míi.
• §Ò ra nh÷ng h−íng dÉn qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn PPP
• T¸i ®Þnh c− nh÷ng loµi hay m«i tr−êng sèng ®éng vËt hoang d· nh¹y c¶m/quý hiÕm,
hoÆc khu gi¶i trÝ ®Þa ph−¬ng
• Yªu cÇu c«ng nghÖ "s¶n xuÊt s¹ch" ®Ó gi¶m chÊt « nhiÔm cña c¸c lo¹i c«ng nghiÖp
trong mét quèc gia hay mét vïng.
Kü thuËt tiÕn hµnh SEA
Mét sè kü thuËt cã thÓ cã Ých trong ph¹m vi nh÷ng nhiÖm vô g¾n víi SEA. Nh÷ng kü
thuËt ¸p dông ®−îc cho SEA gåm cã nh÷ng lo¹i kü thuËt cho EIA ë cÊp dù ¸n, còng
nh− nh÷ng kü thuËt th−êng dïng ®Ó ph©n tÝch chÝnh s¸ch/®¸nh gi¸ kÕ ho¹ch. VÝ dô vÒ
nhãm kü thuËt sau bao gåm: kÞch b¶n, b¶ng c©n ®èi quy ho¹ch vµ ph©n tÝch chi phÝ lîi
nhuËn. Tuú theo nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ cña PPP phô thuéc vµo SEA, cã thÓ cã nh÷ng
hiÖu chØnh cÇn thiÕt trong nh÷ng kü thuËt ®−îc chän lùa tõ c¶ hai nhãm trªn. B¶ng 1
cho thÊy nh÷ng vÝ dô kü thuËt g¾n víi nh÷ng b−íc kh¸c trong quy ho¹ch vµ tiÕn hµnh
mét SEA. CÇn ph¶i chó ý r»ng kh«ng thÓ dïng mét kü thuËt ®¬n lÎ ®Ó thùc hiÖn tÊt c¶
c¸c b−íc trong mét SEA.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 11
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
Mét khÝa c¹nh quan träng cña §GCLMT lµ dù b¸o t¸c ®éng. VÝ dô kü thuËt dù b¸o t¸c
®éng ®−îc dïng trong SEA gåm cã:
• Danh môc kiÓm tra cho biÕt liÖu PPP cã ¶nh h−ëng nµo ®ã hay kh«ng, ®«i khi víi
nh÷ng chi tiÕt thªm n÷a vÒ lo¹i ¶nh h−ëng (tÝch cùc, tiªu cùc) vµ quy m« ¶nh h−ëng
• §¸nh gi¸ tÝnh t−¬ng thÝch vµ nhÊt qu¸n, ®Ó thö nghiÖm xem c¸c tiÓu thµnh phÇn
kh¸c nhau cña PPP cã thËt t−¬ng thÝch víi nhau kh«ng
• Ph©n tÝch kÞch b¶n
• Chång chËp b¶n ®å hay hÖ th«ng tin ®Þa lý chøng tá, ch¼ng h¹n, nh÷ng ®Þa ®iÓm
chÞu ¶nh h−ëng cña PPP
• Nh÷ng chØ sè kh¸c nhau, chØ b¸o vµ/hay kü thuËt ®¸nh gi¸, nh− ChØ sè BÒn v÷ng
m«i tr−êng sèng.
• C¸c m« h×nh m¸y tÝnh, nh− nh÷ng m« h×nh dù b¸o « nhiÔm kh«ng khÝ dùa trªn
nh÷ng gi¶ ®Þnh vÒ lo¹i vµ sè l−îng xe cé, tû lÖ xe trªn ®−êng vµ sö dông nhiªn liÖu.
• ý kiÕn c¸c chuyªn gia
B¶ng1 C¸c ph−¬ng ph¸p h÷u Ých hoµn thµnh c¸c b−íc SEA
B−íc VÝ dô c¸c ph−¬ng ph¸p
Kh¶o s¸t c¬ b¶n B¸o c¸o t×nh tr¹ng m«i tr−êng vµ nh÷ng tµi liÖu t−¬ng tù
Tr÷ l−îng, khung c¶nh m«i tr−êng
§Þa ®iÓm ®èi chøng
Sµng läc/khoanh vïng Danh môc kiÓm tra chÝnh thøc/kh«ng chÝnh thøc
Kh¶o s¸t, so s¸nh tr−êng hîp
M¹ng l−íi c¸c ¶nh h−ëng
Tham vÊn c«ng chóng hay chuyªn gia
X¸c ®Þnh ph−¬ng ¸n ChÝnh s¸ch, tiªu chuÈn, chiÕn l−îc m«i tr−êng
TiÒn lÖ cam kÕt tr−íc ®©y
KÕ ho¹ch vïng/®Þa ph−¬ng
Gi¸ trÞ vµ nh÷ng −u tiªn cña quÇn chóng
Ph©n tÝch ¶nh h−ëng X©y dùng kÞch b¶n
§¸nh gi¸ nguy c¬
C¸c chØ b¸o vµ tiªu chuÈn vÒ m«i tr−êng
Ma trËn ¶nh h−ëng chÝnh s¸ch
M« h×nh dù b¸o vµ m« h×nh m« pháng
Kh¶ n¨ng GIS/ph©n tÝch m«i tr−êng sèng
Ph©n tÝch chi phÝ-lîi nhuËn vµ nh÷ng kü thuËt ®¸nh gi¸ kinh
tÕ kh¸c
Ph©n tÝch ®a tiªu chuÈn
Cung cÊp t− liÖu cho Ma trËn ¶nh h−ëng-®an xen
viÖc ra quyÕt ®Þnh Ph©n tÝch sù t−¬ng thÝch
Ph©n tÝch ®é nh¹y c¶m
C©y ra quyÕt ®Þnh
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 12
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
B¶ng 2 tãm t¾t, trªn c¬ së t−¬ng ®èi, viÖc sö dông mét sè lo¹i kü thuËt EIA cho EIA
mét dù ¸n cô thÓ, ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng tÝch luü (CEA), vµ SEA. CÇn chó ý r»ng viÖc ¸p
dông thùc tÕ nh÷ng kü thuËt riªng rÏ cã biÕn ®æi phÇn nµo gi÷a ®¸nh gi¸ cÊp dù ¸n vµ
®¸nh gi¸ cÊp chiÕn l−îc.
B¶ng 2 C¸c kü thuËt EIA sö dông trong EIA, CEA, vµ SEA
Relative Usage
Ph−¬ng ph¸p
Project EIA CEA SEA
PhÐp t−¬ng tù H M L
Danh môc kiÓm tra H M M
Danh môc kiÓm tra tËp trung vµo quyÕt ®Þnh M L L
Ph©n tÝch chi phÝ-lîi nhuËn L O O
ý kiÕn chuyªn gia H M M
HÖ thèng chuyªn gia L O O
ChØ sè/chØ b¸o M L M
Test phßng thÝ nghiÖm M L NA
§¸nh gi¸ c¶nh quan M L L
XÐt duyÖt tµi liÖu M L L
C©n b»ng khèi l−îng H L L
Ma trËn H L M
Gi¸m s¸t (c¬ b¶n) L O O
M¹ng l−íi M O O
Chång chËp b¶n ®å M L L
Chôp ¶nh/ghÐp ¶nh M L L
M« h×nh ®Þnh tÝnh H L L
M« h×nh ®Þnh l−îng M L L
§¸nh gi¸ nguy c¬ L L L
X©y dùng kÞch b¶n L O L
Ngo¹i suy xu h−íng L L L
H = Sö dông t−¬ng ®èi cao NA = Kh«ng ¸p dông ®−îc
M = Sö dông t−¬ng ®èi võa ph¶i L = Sö dông t−¬ng ®èi thÊp
O = Sö dông h¹n chÕ (rÊt Ýt)
Tãm l¹i, trong khi cã thÓ lªn danh môc c¸c kü thuËt cho SEA, th× nh÷ng kü thuËt ®ã
ch−a ®−îc x©y dùng tèt vµ ®iÒu chØnh ®Ó thÝch øng víi EIA cÊp dù ¸n. CÇn cã nh÷ng
kh¶o cøu so s¸nh vÒ tÝnh h÷u dông t−¬ng ®èi vµ hiÖu qu¶ cña c¸c lo¹i kü thuËt kh¸c
nhau trong SEA.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 13
§¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc
s¸ch tham kh¶o
Therivel, R., E. Wilson, S. Thompson, D. Hearney and D. Pritchard. 1992. Strategic
Environmental Assessment. Earthscan, UK. pp. 13, 19-20, 29, 35-36, 41-42, 46-47,
54-55, 57, and 71-72.
Ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o m«i tr−êng – Ban th− ký Uû héi 14
