Costa Rica Thanh Bình
Nhiều tháng qua, bạn đọc đã được đọc một số tin tức và xem những hình ảnh đặc sắc của Việt Nam. Thay đổi không khí, đoàn chúng tôi mở rộng biên giới săn ảnh, chu du vùng Trung Mỹ gồm 6 nước nhỏ như Guatemela, Honduras, El Savador, Nicaragua, Panama và đã chọn Costa Rica là chặng dừng chân lần này
Costa Rica Thanh Bình
[27/09/2005 - Tác giả: admin1 - Vietnam Review]
Lê Minh
Nhóm Nghiên Cứu Đất Nước và Con Người
Nhiều tháng qua, bạn đọc đã được đọc một số tin tức và xem những hình ảnh đặc sắc
của Việt Nam. Thay đổi không khí, đoàn chúng tôi mở rộng biên giới săn ảnh, chu du
vùng Trung Mỹ gồm 6 nước nhỏ như Guatemela, Honduras, El Savador, Nicaragua,
Panama và đã chọn Costa Rica là chặng dừng chân lần này.
Costa Rica không nằm trong một vùng rất sôi động như Nicaragua, Columbia, nơi tranh
chấp nội bộ, chiến tranh ma túy đang tiếp diễn, nạn bắt cóc khủng bố còn đáng quan
tâm. Trước khi đi, những tin tức dồn dập về Costa Rica trái ngược nhau, bất lợi cho
chuyến đi.
Kinh nghiệm các chuyến đi Việt Nam từ lúc còn “căng”, các chuyến thăm viếng Cao
Miên cảm giác “killing fields”. Chúng tôi rút tỉa được kinh nghiệm quí báu, đặt nhiều
nghi vấn cho những tin tức xấu có tính cách đặc thù, cá biệt, không phản ảnh được
thực sự tinh hình an ninh tại đây giúp chúng tôi đã mau chóng đi đến quyết định thực
hiện chuyến đi với sự cẩn trọng.
Phi cơ đáp xướng phi trường San Jose, thủ đô Costa Rica sau 5 giờ bay. Các thủ tục di
trú, hải quan giản dị, không phiền hà du khách.
Diện tích Costa Rica khoảng 51,000 cây số vuông, rộng gấp 2 lần tiểu bang Vermont
của Hoa kỳ với dân số hơn 4 triệu người. Thủ đô là San Jose, với dân cư gần 2 triệu
người sinh sống tại thủ đô và các vùng phụ cận như Alajuera, Cartago và Heredia,
Puntarenas.
Dân số Cota Rica được kết hợp bới phần lớn con cháu của nhà thám hiểm Columbus
từ Tây Ban Nha, Âu châu (94%) qua định cư và các sác dân như Phi châu (3%), Trung
hoa (1%), và các sắc tộc khác (1%).
Chịu ảnh hưởng của cố quốc, Costa Rica chọn Thiên Chúa giáo (69%) là quốc giáo,
Tin lành (18%), phần còn lại thuộc nhiều tôn giáo địa phương hay những nười không
tín ngưỡng. Học sinh trong bậc tiểu học và trung học đều phải học kinh thánh 2 giờ
mỗi ngày. Tuy nhiên các tôn giáo khác cũng được giảng dậy nếu học sinh thuộc tôn
giáo khác có nhu cầu. Ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Tây Ban Nha, thứ
đến là tiếng Anh và Pháp văn.
Đầu thế kỷ thứ 18, con dân của Columbus và các sắc tộc khác làm cuộc cách mạng, và
được độc lập, tự trị từ 1921. Sau nhiều năm nội chiến, hiến pháp mới ra đời vào năm
1949, và quyết định không có quân đội, dùng cảnh sát để bảo vệ an ninh trật tự hàng
ngày.
Ảnh hưởng tinh thần tự do Châu Âu , hệ thống lập pháp, hành pháp và tư pháp đứng
độc lập. Costa Rica đã đi theo thể chế dân chủ, đa đảng. Hai chính đảng là Dân chủ
Thiên Chúa Giáo và Dân Chủ Xã Hội đang nắm giử quyền lực chính trị. Tuy nhiên gần
đây, các đảng phái nhỏ như Lực Lượng Dân Chủ (thiên tả), Đảng Tự do (thiên hữu),
đảng Lực Lượng Nông Dân Cải Cách và đảng Nhân Dân Hành Động đã đóng góp vai
trò quan trọng làm thăng bằng quyền lực giữ hai chính đảng, những đảng phái nhỏ này
là một động lực khiến cho 2 chính đảng phải thực hiện nhiều cải tổ chính trị xã hội vì
họ sợ mất ảnh hưởng chính trị trong tương lai. Costa Rica bầu cử tổng thống 4 năm
một lần và có một quốc hội 57 người. Dân Bản xứ rất hãnh diện về nền dân chủ của
họ, các dân cử không làm được việc đều bị thay thế bằng lá phiếu trong mùa bầu cử.
Mối ưu tư hàng đầu của Costa Rica là tệ nạn tham nhũng. Hiệp hội báo chí Borge đã
đưa ra con số thống kê năm 2004, quan tâm về tham nhũng của người dân chiếm 24%,
tiếp theo là đời sống kinh tế 21%, thất nghiệp 13%, tệ nạn nghiện ngập 10%, nghèo
đói 8.5%, sau cùng là về vấn đề an ninh chiếm 7.5%.
Phong trào diệt trừ tệ nạn tham nhũng có nhiều bước tiến đáng kể. Với những lời tố
cáo cụ thể, cơ quan tư pháp của Costa Rica đã xét sử nhiều viên chức chính quyền hối
mại quyền thế một cách công khai. Bộ tư pháp đã xét sử cựu Tổng thống Miguel A.
Rodriguez, nắm quyền trong thời gian 1998 đến 2002, 6 tháng tù ở về tội nhận hối lộ
để công ty Đài Loan thiết lập hệ thống điện thoại cầm tay cho Costa Rica.
Năm 2004, bộ tư pháp lại cho điều tra hành vi tham lạm ngân quĩ quốc gia của cựu
Tổng thống Rafeal Angel Calderón nắm giữ quyền hành từ 1990 đến 1994. Ông này đã
nhận bản án 9 tháng tù ở. Luật pháp không từ một ai có những vi pham làm thiệt lại
đến quốc gia, gây tổn thương đến phúc lợi của người dân Costa Rica.
Tổng sản lượng quốc gia 36 tỉ Mỹ kim hàng năm, kỹ nghệ du lịch chiếm 60%. Sau
đến kỹ nghệ điện tử 23%, phần còn lại là về nông sản xuất cảng, đã đem lại lợi tức
trung bình $9,000 mỹ kim cho mỗi đầu người. Nạn lạm phát gia tăng 9.4%, tỷ số thất
nghiệp là 6.7% .
Về nông sản, cà phê đã đánh mất vai trò đứng đầu về xuất cảng của ngành, từ khi
Việt Nam tung ra một số lượng Cà phê lớn lao với chính sách phá giá trên thị trường
quốc tế. Hiện nay nông sản đứng đầu là chuối, dứa ngọt, sau đó mới đến cà phê. Hoa
kỳ, Âu châu là đối tượng xuất cảng.
Ngày đầu chúng tôi nghỉ ngơi tại thủ đô San Jose trong mùa ướt, thăm viếng thành phố
trong con mưa nhiệt đới đầu mùa. Sinh hoạt của thành phố chậm lại vì sự đình công
của nghiệp đoàn chống lại Hiệp Ước Tự Do Mậu Dịch sắp được ký kết giữa Hoa Kỳ
và Costa Rica. Nghiệp đoàn kỹ nghệ, nông dân, giáo chức, taxi hăm họa sẽ biểu tình
chống chính quyền làm tê liệt mọi sinh hoạt của thủ đô. Họ lo sợ hiệp ước này sẽ
khiến cho nghiệp đoàn bị cạnh tranh với các nhân công bên ngoài, không đối đầu được
với công ty ngoại quốc, gây ra hậu quả thất nghiệp cho hội viên. Người dân tại đây
cũng chán ngán tệ nạn nghiệp đoàn, họ là những con gà công nghiệpp , không có
năng xuất cao, làm trị trệ phát triển kinh tế Costa Rica hiện nay.
Tránh biến động đình công, tắc nghẽn giao thông và có thể bạo động, chúng tôi hủy
bỏ mọi thăm viếng dự định trong thành thành phố San Jose. Đoàn lên đường đi
Toruguera, thuộc vùng Đông Bắc Costa Rica nằm trong vịnh Caribbian.
Đường đi quanh co, núi đồi một mầu xanh tươi trùng điệp. Chúng tôi ghé thăm núi lửa
Poas vẫn còn hoạt động trên, độ cao hơn 8,000 thước Anh. Từ trên cao nhìn xuống núi
lửa, hơi khói bốc lên ngút ngàn, mùi diêm sinh khó chụi khứu giác du khách, từng áng
mây trôi lững lờ trên miệng núi lửa, chúng tôi may mắn nhìn thấu đến miệng núi lửa vì
thời tiết thuận lợi từng lúc.
Du lịch là nguồn kinh tế lớn lao cho Costa Rica, chính quyền đã có chính sách bảo vệ
thiên nhiên một cách hưũ hiệu. Họ đã dành hơn 30% diện tích đất đai cho thiên nhiên,
muông thú, và con người chỉ được thăm viếng giới hạn, tuyệt đối không được sinh
sống, khai phá săn bắn trong vùng.
Theo lời của người hướng dẫn viên du lịch, rừng núi, thiên nhiên được bảo vệ tuyệt
đối, lớn hơn so với Hoa Kỳ và Gia Nã Đại cộng lại. Dân bản xứ thượng tôn pháp luật,
đã khiến cho du khách yêu thích thiên nhiên hài lòng. Hình ảnh trái ngược bên này vùng
bảo vệ, cấm săn bắn, cuối rừng là quán bán thịt rừng cho khách nhậu không thể tìm
thấy ở Costa Rica.
Tortuguero năm trong vị trí cô lập riêng biệt, địa danh này là tổ ấm được bảo vệ cho
loài rùa xanh đến sinh sản đầu hè đến cuối mùa thu. Du khách chỉ có thể đến thăm
viếng vùng này bằng máy bay thủy động cơ hay bằng tầu nhỏ. Dùng thuyền để di
chuyển, xuyên qua bao sông lạch, màu xanh tươi mát phủ ngập lối đi, mặt nước phàng
lăng như tấm gương phản chiếu bầu trời xanh lơ, cơn gió mát lạnh luồn qua kẽ tóc,
những kẻ sống quanh quẩn gần thành phố như chúng tôi có cảm giác thiệt thòi khi
biết mình đã không thường xuyên sống hòa hợp với thiên nhiên.
Dọc bờ sông, rừng cây soi bóng trên mặt hồ trong veo, bầy cò đỏ (flamingo) nhởn nhơ
tìm mồi, đàn cá sấu lười biếng nằm bất động trên cồn cát phơi nắng, không quan tâm
đến sự hiện diện của chúng tôi. Trên cành cây, tiếng chim hót l gọi đàn liên tục, từng
bay khỉ leo trèo, chuyển động vang cả góc rừng.
Sau 90 phút trên sông hồ đến nơi chúng tôi tạm trú 2 ngày. Phong cảnh, cây cối, hoa
sắc tương tự như vùng Hawaii. Khách sạn là những căn nhà sàn ngăn nắp, riêng rẽ
xinh sắn, sạch sẽ, không máy lạnh, không truyền hình và điện thoại.
Giây phút cách biệt với đời sống cơ khí, náo nhiệt hàng ngày cho du khách cảm nghĩ
thua thiệt đã không biết sống gần gũi với thiên nhiên. Chúng tôi dùng thuyền máy
không mui, tận hưởng cảnh vật thiên nhiên, muông thú đủ loại hiện ra trước mắt trong
2 ngày liên tiếp trong vùng rừng núi nhiệt đới.
Rời Tortuguera trong luyến tiếc, chúng tôi lên đường, đến vùng San Carlos phía Tây
Bắc Costa Rica. Trạm nghỉ chân là thành phố La Fortuna, nổi tiếng với ngọn núi lửa
vẫn còn hoạt động. Du khách vừøa tắm suối nước nóng, vừa ngắm nhìn trăng sao, vừa
thấy phún phạch mầu đỏ ối, vương vãi từ miệng núi trong những đêm trong sáng.
Thành phố La Fortuna nhỏ bé hiền hòa, ngập khách tứ phương đến thưởng thức khung
cảnh thiên nhiên trong vùng núi lửa. Sau màn tắm sưới nước nóng, chúng tôi được
hướng dẫn thăm một trường tiệu học nhỏ trong vùng. Học sinh trong đồng phục chỉnh
tề, lễ độ tiếp chúng tôi như những người khách quí, các em được dậy dỗ lịch sự, biết
cám ơn du khách đã đem nguồn lợi kinh tế phồn thịnh cho đia phương, cho các em
được hưởng một nền giáo dục cao nhất so với các nước khác trong vùng Trung Mỹ.
Costa Rica có một chính sách giáo dục nghiêm túc. Mọi trẻ em bắt buộc phải cắp sách
đến trường, Với những gia đình có lợi tức thấp, chính quyền địa phương tạo mọi điều
kiện cần thiết để buộc trẻ con co cơ hợi đến trường đồng đều. Hơn 90% dân số Costa
Rica biết đọc và biết viết.
Chính sách an sinh xã hội của Costa Rica củng đáng để ý. Mọi ngươi dân đều có bảo
hiểm sức khỏe miễn phí, hệ thống an sinh xã hội tại đây tốt, mức lương căn bản của
người lao động khoảng 800 Mỹ kim mỗi tháng. Những công việc đồng án, nặng nhọc
người dân địa phương không làm, phần lớn họ phải thuê mướn nhân công từ các nước
lân cận. Tuy nhiên vấn đề bảo vệ lao động, nhà cửa được cung cấp miễn phí, nhu cầu
y tế được cung cấp đầy đủ cho nhân công nước ngoài.
Costa Roca còn là thiên đàng cho người nước ngoài muốn an nghỉ tại đây. Hiện nay có
khoảng 60,000 người thuộc tuổi hồi hưu Hoa kỳ định cư tại đây. Nếu chứng minh
được nguồn lợi tức bảo đảm từ 900 Mỹ kim trở lên và buộc sinh sống tại Costa Rica ít
nhất 6 tháng trong 1 năm sẽ được trở thành thường trú nhân tại Costa Rica. Họ được
phép tại mãi đất đai, nhà cửa tự do, không bị giới hạn, cấm cản như nhiều nước khác
trong vùng. Mọi điều kiện sinh sống dưỡng già của của người nước ngoài được dành
mọi dễ dãi. Họ có thể mua bảo hiểm y tế của chính phủ với giá 600 Mỹ Kim một năm
để xử dụng hệ thống nhà thương khi cần thiết.
Chặng đường cuối cùng, chúng tôi dừng chân vùng biển Jaco (đọc là Hắc Cô). Nằm
trong công viên quốc gia thuộc vùng thung lũng San Carlos. Biển Jaco một mặt tương
tự như Nha Trang, cát trắng biến êm, chúng tôi phơi mình tắm nắng, nhẩy sóng, sống
những ngày thanh thản còn lại trong hành trình 10 ngày. Mặt biển khác, hấp dẫn thanh
niên nhiều nơi trên thế giới đến để trượt sóng, sống với thiên nhiên.
Chuyển đi có tích cách thăm dò vùng mới lạ cho việc săn ảnh trong tương lai. Mười
ngày đường, chúng tôi học hỏi được bao nhiêu điều tốt đẹp về đất nước nhỏ bé này.
Bài học đầu tiên đón nhận được từ chuyến đi là cách tổ chức du lịch có kế hoạch,
không làm phiền lòng người đến đem nguồn lợi kinh tế cho Costa Rica. Dịch vụ du
lịch được tư hữu hóa, chuyên nghiệp, chu đáo, giá cả nhẹ nhàng, chính sách rõ rệt
không tìm cách moi tiền thêm khách qua dịch vụ mua bán để nhận hoa hồng từ các cơ
sở thương mại.
Điểm đáng chú nhất là chính sách bảo vệ thiên nhiên của Costa Rica, chính sách giáo
dục ưu đãi cho mọi người dân, lợi ích an sinh xã hội và quan trọng nhất là nền dân chủ
thực sự với chính sách nâng cao trình độ dân trí, đã giúp đất nước nhỏ bé này ngày một
phát triển về mọi mặt.
Thầm ước bao giờ chính quyền quê nhà mới học hỏi được những điều căn bản của
Costa Rica nêu trên, áp dụng cho việc phát triển đất nước, đem lại nguồn an vui thật
sự cho người dân Việt ?.
Hình (Lê Minh): Núi lửa đang phun khói ở Jaco.
