Chỉnh hình xoang trán qua nội soi
Mặc dù nhiều kỹ thuật khác nhau đã được mô tả để chỉnh hình vỡ xoang trán. Thí dụ :tạo vạt xương cốt mạc qua đường liên thái dương, hoặc đường trán thái dương bên, đường Jaques hoặc Sebileau Lothrop. Các đường vào này giúp bộc lộ toàn bộ xoang trán: tuy nhiên chúng đòi hỏi đường rạch ngoài phải rộng. Chúng tôi đề xuất một kỹ thuật tiếp cận tối thiểu để chỉnh hình vỡ xoang trán bằng cách sử dụng ống soi cứng để giảm bớt sẹo mổ cho bệnh nhân. Rạch da 1,5 cm theo cung mày.......
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
CHÆNH HÌNH XOANG TRAÙN QUA NOÄI SOI
Laâm Huyeàn Traân*, Leâ Haønh** , Nguyeãn Höõu Khoâi*
TOÙM TAÉT
Maëc duø nhieàu kyõ thuaät khaùc nhau ñaõ ñöôïc moâ taû ñeå chænh hình vôõ xoang traùn. Thí duï :taïo vaït xöông
coát maïc qua ñöôøng lieân thaùi döông, hoaëc ñöôøng traùn thaùi döông beân, ñöôøng Jaques hoaëc Sebileau
Lothrop. Caùc ñöôøng vaøo naøy giuùp boäc loä toaøn boä xoang traùn: tuy nhieân chuùng ñoøi hoûi ñöôøng raïch ngoaøi
phaûi roäng. Chuùng toâi ñeà xuaát moät kyõ thuaät tieáp caän toái thieåu ñeå chænh hình vôõ xoang traùn baèng caùch söû
duïng oáng soi cöùng ñeå giaûm bôùt seïo moå cho beänh nhaân. Raïch da 1,5 cm theo cung maøy. Ñöôøng raïch tröïc
tieáp tôùi xöông vaø qua maøng xöông coá gaéng traùnh thaàn kinh treân oå maét. Caàm maùu baèng maùy ñoát ñieän
löôõng cöï c. Söû duïng duïng cuï boùc taùch ñeå taïo 1 khe nöùt qua ñöôøng gaõy xöông ôû thaønh tröôùc xoang traùn ñeå
vaøo xoang traùn. Duøng oáng noäi soi 0 o 4mm ñöa qua thaønh tröôùc xoang traùn ñeå vaøo loøng xoang traùn cho
pheùp nhìn roõ thaønh sau xoang traùn vaø naâng chænh heát moïi di leäch. Oáng noäi soi 30 0 4mm vaø thöû nghieäm
xanh Methylen giuùp ñaùnh giaù ñoä thoâng cuaû ngaùch traùn. Keát thuùc cuoäc moå xoang traùn ñöôïc töôí röûa vaø
khaâu laò coát maïc. Khaâu veát thöông 2 lôùp : beänh nhaân xuaát vieän sau vaì ngaøy.
Kyõ thuaät naøy ñöôïc moâ taû vaø thöïc hieän trong 34 tröôøng hôïp. Keát quaû toát.
SUMMARY
ENDOSCOPIC REDUCTION OF FRONTAL SINUS FRACTURE
Lam Huyen Tran, Le Hanh, Nguyen Huu Khoi * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8
* Supplement of No 1 * 2004: 37 – 40
Although several different techniques have been described to reduce frontal sinus fracture for
examples : open osteoplastic flap by bicoronal incision, hemicoronal incision, Jaques incion, Sebileau
Lothrop incision. These approachs afford good exposure to the entire frontal sinus : however, they require
a large external incision.
We have devised a minimal access technique for reduction of frontal sinus fracture using rigid
endoscopy that reduces the scar. 1,5 cm incision was made through the eyebrows. The incision was made
directly to the bone and through the periosteum with care to avoid the supraorbital nerve. Hemostasis was
obtained by bipolar cautery. Using a elavator, fissure via fracture’ s line was created through the anterior
table in order to gain access to the frontal sinus. A 0 0 4 mm telescope was introduced through the fracture
line, allowing visualization the frontal sinus particularly posterior wall and reduce all of displacements. 30
0
4mm telesope and Blue Methylen test should be used to control frontal recess. At the end of the
procedure, the sinus was irrigated and the periosteum re- approximate with sutures.Wound closure was
performed in two layers The patient discharge after few days. We describe and present its in 34 cases.
The cosmetic result was good.
ÑAËT VAÁN ÑEÀ thaåm myõ. Choïn löïa ñöôøng moå thích hôïp raát quan
troïng sao cho vöøa ñaûm baûo caùc thao taùc kyõ thuaät vöøa
Vôõ xoang traùn laø 1 beänh lyù thöôøng gaëp trong chaán ñaït yeâu caàu veà thaåm myõ.
thöông tai muõi hoïng. Xöû trí nhöõng chaán thöông naøy
Ngaøy nay, nhôø coù caùc duïng cuï noäi soi, ñöôøng moå
ñoøi hoûi phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu veà chöùc naêng vaø
* Boä moân Tai Muõi Hoïng - ÑH Y Döôïc TP Hoà Chí Minh
** Khoa Tai Muó Hoïng -BV Chôï Raâyõ.
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 37
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
ñaõ thu nhoû raát nhieàu thí duï nhö coù theå laøm gaàn heát gaéng traùnh thaàn kinh treân oå maét. Caàm maùu baèng
caùc phaãu thuaät veà buïng (töø ñôn giaûn nhö caét ruoät maùy ñoát ñieän löôõng cöïc.
thöøa noäi soi, caét tuùi maät noäi soi ñeán phöùc taïp nhö caét
Vaøo xoang traùn
gan, caét thaän, caét laùch qua noäi soi...).
Söû duïng duïng cuï boùc taùch ñeå taïo 1 khe nöùt daøi
Trong ngaønh tai muõi hoïng, oáng noäi soi cuõng ñaõ
khoaûng 1,5cm qua ñöôøng gaõy xöông ôû thaønh tröôùc
ñöôïc aùp duïng roäng raõi trong khaùm ñieàu trò caùc beänh lyù
xoang traùn. Luoàn caùi bay (spatule) qua khe naøy, vaø
veà xoang ñaëc bieät laø vieâm muõi xoang.
duøng dao 15 raïch nieâm maïc ñeå vaøo trong loøng
Trong lónh vöïc chaán thöông, vieäc öùng duïng noäi xoang traùn. Coù tröôøng hôïp vôõ xöông cuõ 1 thaùng ñaõ
soi vaãn coøn laø vaán ñeà môùi meû. Tuy nhieân, khoâng theå taïo can xöông, khoâng theå luoàn caùi bay (spatule) qua
phuû nhaän keát quaû maø oáng noäi soi mang laïi laø veát moå ñöôøng gaõy, chuùng toâi phaûi duøng khoan : khoan
nhoû hôn, ít söng neà hôn. theo veát gaõy cuõ chöøng 2x15mm ñeå taïo 1 khe hôû
ÑOÁI TÖÔÏNG & PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN môùi ñöa caùi bay vaøo ñöôïc.
CÖÙU Naâng chænh di leäch
Ñoái töôïng nghieân cöùu Duøng oáng noäi soi 0 o 4mm ñöa qua thaønh
Nhöõng beänh nhaân bò vôõ xoang traùn ôû thaønh tröôùc xoang traùn ñeå vaøo loøng xoang traùn cho pheùp
tröôùc coù di leäch aûnh höôûng veà thaåm myõ, ñaõ oån ñònh nhìn roõ thaønh sau xoang traùn vaø duøng caùi bay naâng
veà caùc chaán thöông khaùc nhö chaán thöông soï naõo, chænh heát moïi di leäch.
chaán thöông ngöïc, buïng Ñeå ñaûm baûo an toaøn chæ thao taùc naâng ra phía
Phöông phaùp nghieân cöùu tröôùc.
Laø phöông phaùp nghieân cöùu tieàn cöùu. OÁng noäi soi 300 4mm vaø thöû nghieäm xanh
Beänh nhaân bò chaán thöông vôõ xoang traùn coù di Methylen giuùp ñaùnh giaù ñoä thoâng cuûa ngaùch
leäch ñöôïc nhaäp vieän. traùn. Xanh Metylen ñöôïc pha loaõng vaø bôm tröïc
tieáp vaøo xoang traùn qua ñöôøng vaøo ôû vuøng traùn.
Theo doõi tri giaùc vaø caùc daáu hieäu sinh toàn cho ñeán
Noäi soi muõi tìm söï xuaát hieän cuûa xanh Metylen ôû
khi ngoaïi thaàn kinh vaø caùc chuyeân khoa khaùc oån
khe giöõa. Khi coù xanh Methylen xuoáng muõi,
ñònh.
chöùng toû ngaùch traùn thoâng. Neáu ñaõ naâng chænh
Chuïp CTScan ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä beänh tích. heát caùc di leäch maø xanh Methylen vaãn khoâng
Ñieàu trò noäi khoa choáng phuø neà tröôùc. xuoáng muõi coù theå laø do nieâm maïc xoang coøn phuø
Phaãu thuaät chænh hình sau khi phuø neà ñaõ giaûm neà laøm chít heïp ñöôøng daãn löu. Trong tröôøng
nhieàu : thöôøng töø 5-7 ngaøy sau khi bò thöông. hôïp naøy caàn ñaët 1 oáng nhöïa nhoû ñeå bôm thuoác
khaùng vieâm, co maïch sau moå vaøi ngaøy.
Phöông phaùp moå
Töôí röûa xoang traùn vaø khaâu laò coát maïc. Khaâu
Phöông phaùp voâ caûm veát thöông 2 lôùp. Coá ñònh oáng bôm thuoác.
Gaây meâ noäi khí quaûn.
KEÁT QUAÛ
Ñöôøng vaøo
Neáu beänh nhaân coù saün veát thöông vuøng traùn thì Toång soá
chæ caàn môû qua veát thöông cuõ khoaûng 1,5 cm. 34 tröông hôïp.
Trong tröôøng hôïp beänh nhaân khoâng coù veát
Giôùi
thöông ôû traùn :Raïch da 1,5 cm theo cung maøy.
Ñöôøng raïch tröïc tieáp tôùi xöông vaø qua maøng xöông coá Tyû leä nam nöõ : 29 nam : 5 nöõ
38 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004
Phaân boá theo tuoåi Loõm traùn
16-25 26-40 41-55 56-70 30/34 tröôøng hôïp xoang traùn naâng leân toát, voøm
10 14 9 1 traùn caân ñoái 2 beân.
Thöông toån 3 tröôøng hôïp coøn loõm nheï.
Veát raùch traùn da: 1 tröôøng hôïp xoang traùn chæ naâng leân ñöôïc ít do
Khoâng coù veát raùch da vuøng traùn :20 vôõ xöông quaù laâu (gaàn 2 thaùng).
Coù veát thöông ôû traùn :14. IV.5.3 Ñoä thoâng cuûa ngaùch traùn :
Trieäu chöùng ôû muõi Ngaùch traùn thoâng trong khi moå : 11 tröôøng hôïp
Ngheït muõi Maát muøi Suïp soáng Veïo soáng Veïo vaùch (test xanh Methylen döông tính treân baøn moå).
muõi muõi ngaên
28 10 18 3 3
Ngaùch traùn thoâng sau khi moå (5-7 ngaøy sau moå):
20 tröôøng hôïp.
Maát muøi do suïp soáng muõi hoaëc veïo vaùch ngaên :
coù tyû leä hoài phuïc sau moå cao Toång soá tröôøng hôïp ngaùch traùn thoâng sau khi moå
laø 31/34 tröôøng hôïp.
Tuy nhieân maát muøi do toån thöông thaàn kinh
khöùu giaùc thì gaàn nhö coù tyû leä hoài phuïc raát thaáp. Nhöõng tröôøng hôïp bôm xanh Methylen khoâng
xuoáng muõi trong khi moå, chuùng toâi bôm thuoác giaûm
Trieäu chöùng ôû maét
phuø neà (Depersolone) vaø co nieâm maïc (Naphazoline)
Giaûm thò löïc Song thò Haïn cheá vaän nhaõn
3 1 0 vaøo xoang traùn.
Trieäu chöùng ôû traùn Haäu phaãu ngaøy thöù 5: Bôm xanh Methylen qua
Loõm traùn Veát thöông ôû Teâ vuøng Giaûm trí Maát caûm oáng bôm thuoác thaáy xanh Methylen xuoáng muõi
1 beân 2 beân traùn traùn nhôù giaùc da chöùng toû ngaùch traùn thoâng. Coù theå ruùt oáng bôm
vuøng traùn
thuoác. Neáu ngaùch traùn chöa thoâng chuùng toâi tieáp tuïc
8 26 14 28 0 29
bôm thuoác khaùng vieâm (Depersolone) vaø co maïch
Teâ vaø maát caûm giaùc da vuøng traùn : haàu heát caùc
(Naphazoline) trong 2 ngaøy nöõa. Neáu sau 7 ngaøy vaãn
tröôøng hôïp ñeàu coù teâ vaø maát caûm giaùc da vuøng traùn
khoâng thoâng thì vaãn phaûi ruùt oáng bôm thuoác vaø tieáp
sau chaán thöông.
tuïc heïn beânh nhaân taùi khaùm theo doõi thöôøng xuyeân.
Teâ baét ñaàu giaûm daàn khi phuø neà giaûm vaø maát haún
Söng neà vuøng traùn sau phaãu thuaät:
sau 3 thaùng.
Khoâng coù tröôøng hôïp naøo söng neà nhieàu.
Khoâng ghi nhaän daáu hieäu giaûm trí nhôù. Chuùng
Chæ coù söng neà ít : 29 tröôøng hôïp.
toâi coù 1 tröôøng hôïp vôõ xoang traùn laø hoïc sinh lôùp 11
tröôøng Leâ Hoàng Phong. Sau khi bò chaán thöông vaø Khoâng söng neà : 5 tröôøng hôïp
phaãu thuaät chænh hình beänh nhaân vaãn hoïc toát vaø vaãn Thôøi gian naèm vieän
ñaït danh hieäu hoïc sinh gioûi vaøo naêm lôùp 12. Nhöõng tröôøng hôïp ngaùch traùn thoâng ngay khi
IV.5. Keát quaû : moå : thôøi gian naèm vieän ngaén : chæ 2-3 ngaøy.
* Trong khi moå :
Nhöõng tröôøng hôïp coù ñaët oáng bôm thuoác vaøo
Thôøi gian moå : trung bình khoaûng 1giôø –1g30.
xoang : thôøi gian naèm vieän :5-7 ngaøy.
Löôïng maùu maát raát ít : 30- 50 ml
Thôøi gian naèm vieän trung bình : 4 ngaøy
* Sau moå :
BAØN LUAÄN
Veát moå
Taát caû caùc tröôøng hôïp ñeàu coù veát moå laønh toát. Seïo Caùc ñöôøng vaøo kinh ñieån ñeàu ñoøi hoûi ñöôøng raïch
moå nhoû ngaén vaø ñeïp gaàn nhö khoâng thaáy. da phaûi ñuû roäng môí coù theå ñaùnh giaù ñöôïc toaøn boä
xoang traùn.
Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét 39
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004 Nghieân cöùu Y hoïc
Nhö trong ñöôøng lieân thaùi döông ñöôøng moå daøi Thöû nghieäm xanh Methylen laø thöû nghieäm ñaùng
ñeán 30 cm, ñöôøng traùn thaí döông beân ñöôøng moå daøi tin caâî ñeå ñaùnh giaù ñoä thoâng cuûa ngaùch traùn. Tuy
20 cm, ñöôøng Jacques daøi 5 cm, ñöôøng Sebileau nhieân, sau khi naâng chænh caùc di leäch, ngaùch traùn vaãn
Lothrop daøi 8-10 cm. coù theå bò taéc do nieâm maïc phuø neà. Ñaët oáng bôm röaõ
Nhôø coù oáng noäi soi chuùng ta chæ caàn 1 ñöôøng moå xoang traùn sau moå vaø kieåm nghieäm ñoä thoâng thoaùng
1,5 cm ñuû ñeå ñöa oáng noâò soi vaø duïng cuï : oáng huùt cuaû ngaùch traùn sau khi nieâm maïc heát phuø neà.
hoaëc caí bay (spatule) vaøo. So saùnh vôùi caùc kyõ thuaät chænh hình xoang traùn
Maët khaùc nhôø coù oáng noâò soi maø duø vôùi ñöôøng vaøo kinh ñieån, löôïng maùu maát trung bình ít hôn, sau moå
raát nhoû moïi thao taùc trong xoang traùn ñeàu ôû trong beänh nhaân ít coù söng neà vuøng maët hôn, thôì gian
taàm quan saùt. Thaønh sau xoang traùn ñöôïc nhìn thaâyù naèm vieän ngaén hôn.
raát roõ trong suoát cuoäc moå. Neáu khoâng coù oáng noäi soi
thì ñöôøng moå phaûi roäng hôn ñeå ñaûm baûo nhìn thaáy KEÁT LUAÄN
ñöôïc toaøn boä xoang traùn. Neáu ñöôøng moå nhoû maø Ñaây laø phöông phaùp chænh hình xoang ñaït ñöôïc
khoâng coù oáng noäi soi thì moïi thao taùc ñeàu coi nhö nhieâuø öu ñieåm :
laøm muø raát nguy hieåm, deã coù nguy cô laøm toån thöông Seoï moå nhoû, baoû ñaûm an toaøn, keát quaû toát.
thaønh sau, raùch maøng naõo.
Tuy nhieân phöông phaùp naøy ñoøi hoæ phaæ coù mayù
Ñöôøng raïch da- coát maïc toâí thieåu coøn giuùp
noâò soi vaø phaâuõ thuaät vieân laø ngö ôì tyû myû, kieân nhaãn,
phaãu thuaät vieân baûo toàn toâí ña caùc maûnh vôû vaø ñaëc
naém vöõng chính xaùc veà giaûi phaâu. õ
bieät laø giöõ cho maûnh vôõ coøn dính vaøo coát maïc
khoâng bò rôì ra laø yeâuù toá quan troïng cho söï thaønh TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
coâng trong phaâuõ thuaät. 1. Daniel G. Becker, MD,E.Bradley Strong, Frontal sinus
trauma, eMedecin Journal, 7 September 2001, volume
Chænh hình xoang traùn gioáng nhö naâng laò quaû
2, number 9.
tröùng gaø bò vôõ, giöõ laò toái ña söï tieáp xuùc giöõa xöông vaø 2. John.L. Frodel,MD,Lawrence J Marelett, MD. The
maøng xöông vöøa giuùp xöông ñöôïc nuoâi döôõng toát, caùc coronal approach : Anatomic and technical
condiderationand Morbility. Arch OtolaryngologyHead
maûnh vôõ khoâng bò rôì raïc vaø khoâng caàn caùc phöông and Neck Surgery, 1993, vol 119.
tieän coá ñònh nhö neïp vít hoaëc chæ theùp, tieát kieäm ñöôïc 3. Khalid Al- Seibeih, MD; Martin Descrosiers, MD,
FRCSC, Bifrontal Endoscopic Resection of Frontal
chi phí vaø khoâng ñeå laïi dò vaät.
Sinus osteoma, Laryngoscope 108:February 1998, 295-
Sau khi ñaõ naâng chænh heát caùc di leäch cuaû xoang 298.
traùn bò vôõ, nhöõng tröôøng hôïp coù gayõ xöông chính muó 4. Stammberger, Functional endoscopic sinus
surgery,1991,195-199,365-367
cuõng phaæ ñöôïc naén laò trong cuøng 1 thì. Naâng xoang 5. William Wayne Montgomery, Sugery of the upper
traùn theo ñöôøng töø treân xuoáng vaø xöông chính muó respiratory system,1979,117-174.
ñöôïc naâng töø döôí leân seõ laøm roäng ngaùch traùn bò heïp
do xöông vôõ.
40 Chuyeân ñeà Tai Muõi Hoïng - Maét
