Campuchia
Vương quốc Campuchia (chữ Khmer:
Image:Official_name_of_Cambodia.png), cũng còn được gọi là Căm Bốt (theo tiếng
Pháp: Cambodge) hay Cao Miên (theo âm Hán-Việt của từ "Khmer"), là một quốc gia
nằm trên bán đảo Đông Dương ở vùng Đông Nam Á, nằm nối liền với vịnh Thái Lan ở
phía Nam, Thái Lan ở phía Tây, Lào ở phía Bắc và Việt Nam ở phía Đông. Campuchia
có ngôn ngữ chính thức là tiếng Khmer, thuộc nhóm Môn-Khmer trong hệ Nam Á.
__________________
Địa lý
Diện tích Campuchia khoảng 181.040 km², có 800 km biên giới với Thái Lan
về phía bắc và phía tây, 541 km biên giới với Lào về phía đông bắc, và 1.137 km biên
giới với Việt Nam về phía đông và đông nam. Nước này có 443 km bờ biển dọc theo
Vịnh Thái Lan.
Đặc điểm địa hình nổi bật là một hồ lớn ở vùng đồng bằng được tạo nên bởi sự
ngập lụt. Đó là hồ Tonle Sap (Biển Hồ), có diện tích khoảng 2.590 km² trong mùa khô
tới khoảng 24.605 km² về mùa mưa. Đây là một đồng bằng đông dân, phù hợp cho cấy
lúa nước, tạo thành vùng đất trung tâm Campuchia. Phần lớn (khoảng 75%) diện tích
đất nước nằm ở cao độ dưới 100 mét so với mực nước biển, ngoại trừ dãy núi
Cardamon (điểm cao nhất là 1.771 m), phần kéo dài theo hướng bắc-nam về phía đông
của nó là dãy Voi (cao độ 500-1.000 m) và dốc đá thuộc dãy núi Dangrek (cao độ
trung bình 500 m) dọc theo biên giới phía bắc với Thái Lan.
Nhiệt độ dao động trong khoảng 10-38°C. Campuchia có các mùa mưa nhiệt
đới: gió tây nam từ Vịnh Thái Lan/Ấn Độ Dương đi vào đất liền theo hướng đông bắc
mang theo hơi ẩm tạo thành những cơn mưa từ tháng 5 đến tháng 10, trong đó lượng
mưa lớn nhất vào khoảng tháng 9, tháng 10; gió đông bắc thổi theo hướng tây nam về
phía biển trong mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3, với thời kỳ ít mưa nhất là tháng 1,
tháng 2.
Campuchia cũng là quốc gia có nhiều loài động vật quí hiếm trên thế giới sinh
sống, nổi bật nhất là hổ, voi và bò tót khổng lồ. Rất nhiều loài đang đứng trước hiểm
họa diệt chủng do nạn săn trộm và phá rừng.
Kinh tế
Sự phát triển của nền kinh tế Campuchia bị chậm lại một cách đáng kể trong
thời kỳ 1997-1998 vì khủng hoảng kinh tế trong khu vực, bạo lực và xung đột chính
trị. Đầu tư nước ngoài và du lịch giảm mạnh. Trong năm 1999, năm đầu tiên có được
hòa bình thực sự trong vòng 30 năm, đã có những biến đổi trong cải cách kinh tế và
tăng trưởng đạt được ở mức 5%. Mặc dù bị ngập lụt tràn lan, GDP tăng trưởng ở mức
5.0% trong năm 2000, 6.3% trong năm 2001 và 5.2% trong năm 2002. Du lịch là
ngành công nghiệp tăng trưởng mạnh nhất của Campuchia, với số du khách tăng 34%
trong năm 2000 và 40% trong năm 2001 trước sự kiện khủng bố 11 tháng 9 năm 2001
tại Mỹ. Mặc dù đạt được những sự tăng trưởng như vậy nhưng sự phát triển dài hạn
của nền kinh tế sau hàng chục năm chiến tranh vẫn là một thách thức to lớn. Dân cư
thất học và thiếu các kỹ năng nghề nghiệp, đặc biệt là ở vùng nông thôn nghèo đói gần
như chưa có các điều kiện cần thiết của cơ sở hạ tầng. Sự lo ngại về không ổn định
chính trị và tệ nạn tham nhũng trong một bộ phận chính quyền làm chán nản các nhà
đầu tư nước ngoài và làm chậm trễ các khoản trợ giúp quốc tế. Chính quyền đang phải
giải quyết các vấn đề này với sự hỗ trợ của các tổ chức song phương và đa phương.
Campuchia đã gia nhập tổ chức Tổ chức Thương mại Thế giới từ ngày 13 tháng
10 năm 2004.
Đầu năm 2007, nhiều nghiên cứu của Liên Hiệp Quốc, Ngân hàng Thế giới, Đại
học Harvard và nhiều tổ chức uy tín khác trên thế giới được công bố: cho rằng
Campuchia có trữ lượng có thể lên đến 2 tỉ thùng dầu và 10.000 tỉ mét khối khí đốt.
Dân cư
Campuchia là quốc gia thuần nhất về dân cư với hơn 90% dân số là người
Khmer và nói tiếng Khmer, là ngôn ngữ chính thức. Các dân tộc thiểu số chiếm
khoảng 3% dân số. Dân tộc Chăm, theo đạo Hồi là nhóm sắc tộc thiểu số lớn nhất. Các
nhóm sắc tộc thiểu số khác sống tại các khu vực miền núi và cao nguyên. Ở đây còn có
rất nhiều cư dân người Việt (khoảng 12%).
Phật giáo Tiểu thừa bị Khmer đỏ hủy diệt đã được phục hồi là tôn giáo chính
thức. Các tôn giáo khác như Thiên chúa giáo đang được du nhập vào.
Tiếng Pháp và Tiếng Anh được nhiều người Campuchia sử dụng như là ngôn
ngữ thứ hai và thông thường là ngôn ngữ phải học trong các trường phổ thông và đại
học. Nó cũng được sử dụng thường xuyên trong chính quyền. Phần lớn trí thức mới
của Camphuchia được đào tạo tại Việt Nam là một thuận lợi cho quan hệ kính tế, văn
hóa ba nước Đông Dương.
Nghệ thuật
Kiến trúc của Campuchia phần lớn được biết đến nhờ vào những công trình
được xây dựng từ thời thời người Khmer cổ đại (khoảng cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ
13). Đạo Phật và tư duy huyền thoại có ảnh hưởng lớn đến nghệ thuật trang trí các
công trình kiến trúc vĩ đại này.
Đặc trưng cơ bản của kiến trúc giai đoạn này là được xây dựng từ vật liệu gỗ,
tre nứa hoặc rơm rạ và đá. Nhưng những gì còn lại ngày nay người ta có thể chiêm
ngưỡng là các công trình bằng đá tảng như các bức tường thành, đường sá,... và các
ngôi đền hoặc các con đường có những bao lơn tạc hình con rắn chín đầu, vươn cao 2-
3 m, xòe rộng phủ bóng xuống mặt đường. Còn hình thức chung của các ngôi đền là có
đỉnh chóp nhọn, bốn mặt đền được chạm trổ các bức phù điêu miêu tả cuộc sống con
người ở thế giới bên kia, hoặc cuộc sống hiện tại của người dân Campuchia bấy giờ,
hay cuộc chiến với nước láng giềng vũ nữ dân gian (Ápsara)với thân hành mềm mại,
cân đối đang múa khá uyển chuyển, và sự tham gia của cả những con khỉ, con ngựa
trong sử thi Ramanaya của Ấn Độ.
Bên cạnh đó, hình thức khắc những ký tự hay con số cũng rất phổ biến ở công
trình. Các ngôi đền thường có 1 cửa còn ở ba phía còn lại của đền cũng có cửa nhưng
chỉ là giả, để tạo cảm giác đối xứng cho ngôi đền. Công trình nổi tiếng nhất ở đây là
ngôi đền Bayon với 200 gương mặt của thần Avalokitesvara (một dạng của Quan Âm
Bồ Tát).
Chiêm ngưỡng những công trình này, ta không thể không khâm phục sức mạnh
phi thường và bàn tay tài ba của những người dân Khmer cổ đại. Kiến trúc của
Campuchia cũng có ảnh hưởng lớn đến kiến trúc của Thái Lan và người Chăm của
Việt Nam.
Văn hoá Campuchia
Nền văn hóa Campuchia có lịch sử phong phú đa dạng trải qua nhiều thế kỷ và
chịu ảnh hưởng nặng của Ấn Độ. Nền văn hóa Campuchia cũng gây ảnh hưởng mạnh
lên Thái Lan, Lào và ngược lại. Trong lịch sử Campuchia, tôn giáo có vai trò lớn trong
các hoạt động văn hóa. Trải qua gần 2000 năm, người dân Campuchia đã phát triển
một tín ngưỡng Khmer độc đáo với các tín ngưỡng hỗn hợp gồm tín ngưỡng thuyết vật
linh bản địa và các tôn giáo Ấn Độ như Phật giáo và Hindu giáo. Nền văn hóa và văn
minh Ấn Độ bao gồm cả nghệ thuật và ngôn ngữ đã vươn đến lục địa Đông Nam Á
khoảng vào thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên. Người ta cho rằng, những nhà buôn đi
bằng đường biển đã mang phong tục và văn hóa Ấn Độ đến các cảng dọc theo Vịnh
Thái Lan và vùng Thái Bình Dương khi họ buôn bán với Trung Quốc. Quốc gia đầu
tiên hấp thụ nền văn hóa và văn minh này là Phù Nam. Vào những thời điểm nhất
định, Cao Miên cũng hấp thụ các yếu tố của văn hóa Java, Trung Hoa, Lào và Thái
Lan.
Đa số dân Campuchia (gần 90%) là người Khmer và một tỷ lệ lớn hơn thế nói
tiếng Khmer. Các ngôn ngữ khác được sử dụng ở Campuchia có: tiếng Pháp, tiếng
Hoa, tiếng Việt và tiếng Anh (đang ngày càng trở nên phổ biến).
Campuchia có 90% dân số theo Phật giáo Thượng toạ bộ, và phần đa số còn lại
theo Hồi giáo, thuyết vô thần, hoặc thuyết vật linh.
Copyright by webtailieu.net