Các cơ sở tâm lý học giải thích hành vi sức khoẻ (Kỳ 4)
Bài viết "Các cơ sở tâm lý học giải thích hành vi sức khoẻ (Kỳ 4)" dựa trên lý thuyết học tập xã hội (Social learn - ing theories) để giải thích hành vi của con người như là một kết quả của quá trình học tập của các cá nhân thông qua sự tương tác giữa 3 yếu tố: nhận thức (kiến thức, mong đợi, thái độ), hành vi (kỹ năng, thực hành, hiệu quả bản thân) và môi trường (chuẩn mực xã hội, khả năng tiếp cận...).
uống bia và cảm thấy sảng khoái. ->
Các cơ sở tâm lý học giải thích Hành vi Các nhà sản xuất cố gắng tạo cảm
giác khoan khoái tưởng tượng cho
sức khỏe (kỳ 4) người xem các chương trình quảng
BS Trương Trọng Hoàng - Thạc sĩ Khoa học Xã hội Sức khỏe cáo bằng cách liên kết hành vi với
những hình ảnh, âm thanh miêu tả
Lý thuyết học tập 2. Lưu giữ trong trí cảm giác sảng khoái.
xã hội (Social learn- nhớ: lưu giữ thông tin - Cảm xúc do tự suy nghĩ: những ý
ing theories) về hành vi trong trí nghĩa mà cá nhân tự gán cho hành vi
Ðây là tập hợp nhớ. -> Hành vi/ kỹ của mình dựa trên một chuẩn mực xã
nhiều lý thuyết của năng được thiết kế hội nào đó. Đây là một yếu tố tác
nhiều tác giả khác càng đơn giản thì động mạnh hơn cả kết quả trực tiếp
nhau trong đó nổi bật càng dễ ghi nhớ. vì nhiều sản phẩm lần đầu tiên sử
nhất là Albert Ban- 3. Thực hiện: cá dụng rất khó chịu, hoặc giá đắt, hoặc
dura. Các lý thuyết nhân lặp lại hành vi không được sự ủng hộ của phụ
này giải thích hành vi qua hành động -> huynh như hút thuốc, uống rượu
của con người như là Hành vi càng được nhưng nếu được gán cho một ý nghĩa
kết quả của một quá tạo điều kiện dễ dàng nào đó, ví dụ: hút thuốc, uống rượu là
trình học tập của các thực hiện thì càng dễ “người lớn”, là “đàn ông”, là “sành
cá nhân thông qua sự tương tác giữa thử làm và trở thành thói quen. điệu”…-> Nếu tạo được những chuẩn
3 yếu tố: nhận thức (kiến thức, mong 4. Ðộng cơ: cảm nhận kết quả mực xã hội ủng hộ cho hành vi thì sẽ
đợi, thái độ), hành vi (kỹ năng, thực (resutls) từ hành vi đã thực hiện tác động mạnh trong việc thúc đẩy sự
hành, hiệu quả bản thân) và môi hoặc hình dung đã thực hiện từ đó thực hiện và duy trì của hành vi.
trường (chuẩn mực xã hội, khả năng hình thành động cơ để tiếp tục hoặc Học tập thông qua quan sát là cơ
tiếp cận…). từ bỏ hành vi. Kết quả có thể ở 3 sở của mô hình giáo dục “Làm mẫu
Một trong những lý thuyết này là dạng: hành vi” (Behavior modeling). Trong
Học tập thông qua quan sát - Trực tiếp: cảm giác và/hoặc mô hình này các nhà giáo dục giới
(Observational Learning) hay nói cách cảm xúc khi thực hiện hành vi, lợi thiệu những người mà quần chúng/
khác đó là quá trình học tập dựa trên ích hoặc tổn thất vật chất cụ thể thanh niên hâm mộ đang có những
sự tiếp nhận và chọn lọc thông tin trước mắt, phản ứng trực tiếp của hành vi sức khỏe để người ta bắt
theo nhu cầu, khả năng riêng của mỗi người xung quanh... Hành vi càng chước theo. Đây cũng là cơ sở cho
người. Bandura phân biệt 4 giai đoạn tạo cảm giác thích thú, giá phải một mô hình thay đổi hành vi mới gọi
trong tiến trình học tập (một hành vi chăng, được người xung quanh là mô hình “Kiến thức-thái độ-hành vi
mới) thông qua quan sát: khen thì càng có nhiều cơ hội để đảo ngược” (Reversed KAP), tức là
1. Chú ý: nhận ra một hành vi nhất được thực hiện. tác động để tạo ra hành vi trước (làm
định nào đó trong môi trường. Từ đó - Cảm xúc gián tiếp: xuất hiện khi thử), rồi sau đó mới có sự thay đổi
rút ra rằng: Hành vi được giới thiệu tưởng tượng mình đang thực hiện của những thái độ, kiến thức tương
càng hấp dẫn thì đối tượng càng dễ hành vi. Ví dụ: người chưa uống bia ứng.
chú ý. nhưng tưởng tượng mình đang (Còn tiếp)
Hoạt động Truyền thông Giáo dục Sức khỏe TPHCM: Trung tâm Dinh Dưỡng đã thành
lập riêng một phòng TT-GDSK để đủ
T3G Bệnh viện và Trung tâm Chuyên khoa sức triển khai các hoạt động TT-
đã có nhiều khởi sắc GDSK như phòng chống bệnh tiểu
đường, phòng chống thiếu máu dinh
T
dưỡng, phòng chống các rối loạn do
ất cả các bệnh viện của thành CBCC và kỹ năng giao tiếp Thầy thiếu hụt Iốt. Trung tâm đã xây dựng
phố đều đã thành lập Tổ TT- thuốc - Bệnh nhân. Tại bệnh viện 15 câu lạc bộ Đái tháo đường; tổ
GDSK (T3G). Bệnh viện Phụ Nhi Đồng 2, hiện nay 21 khoa chức sinh hoạt chiều thứ tư hàng
Sản Quốc tế Sài Gòn còn là bệnh phòng đều có mạng lưới làm công tuần cho cán bộ y tế, hội viên về các
viện ngoài công lập đầu tiên tại thành tác TT-GDSK (T2G), đã thực hiện chuyên đề dinh dưỡng; tổ chức tham
phố đã thành lập T3G và đã có nhiều góc giáo dục sức khỏe tại khu trung vấn dinh dưỡng với nhiều hình thức
hoạt động tích cực như xây dựng hệ tâm và tại các khoa; tổ chức sinh như tham vấn ; thực hiện kịch rối về
thống trung tâm chiếu các phim ảnh hoạt, báo cáo cập nhật các thông Iốt ; hội thi Tìm hiểu về bệnh Đái tháo
về kiến thức chăm sóc sức khỏe, tin, vấn đề thời sự như Rubella, tay đường trên báo chí...
phòng chống bệnh… đến từng khoa chân miệng; tham vấn HIV/AIDS, Tại BV. Bệnh Nhiệt Đới công tác
phòng, các khu nhận bệnh; phối hợp bệnh hô hấp, tâm lý trẻ em…; phối truyền thông được giao cho Đoàn
với Đài truyền hình thực hiện phim hợp với công ty dược thiết kế mẫu thanh niên phụ trách chính. Ngoài
nhiều tập và thực hiện nhiều bích tài liệu TT-GDSK; tham gia các việc thực hiện góc GDSK, sinh hoạt
chương, tờ bướm về sức khỏe; phối chuyên mục sức khỏe trên truyền thân nhân bệnh nhân hang tuần,
hợp với T4G tổ chức tập huấn cho hình. (Xem trang 11)
2
