logo

BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ: Modun TC3 KẾ TOÁN DỰ ÁN ODA

... và trao đổi kinh nghiệm về công việc kế toán trong. các dự án trải qua. ... kế toán chỉ đơn thuần thực hiện hoạt động nhận tiền ... sản cố định, tiền lương, ...
BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Mođun TC3: KẾ TOÁN DỰ ÁN ODA Kết thúc Mođun TC3 bạn có khả năng: Nhìn nhận một cách tổng thể các yếu tố cơ bản trong việc tổ chức một hệ thống kế toán có hiệu quả, phục vụ cho công tác quản lý dự án ODA. Hiểu được vai trò và tầm quan trọng của hoạt động kế toán trong hệ thống quản lý của dự án Nắm được các nguyên tắc cơ bản áp dụng trong hoạt động kế toán của dự án ODA Nắm bắt được các điểm cơ bản trong hoạt động giải ngân, thanh toán nguồn vốn ODA Đã kết thúc Mođun TC1 “Tổng quan về công tác kế toán và quản lý tài chính dự án ODA” Giáo viên nêu vấn đề trước khi học, gợi ý, giảng giải và hỗ trợ trong quá trình học. Học viên thảo luận và trao đổi kinh nghiệm về công việc kế toán trong các dự án trải qua. Tài liệu Mođun TC3: “Kế toán dự án ODA” 1. Tự tìm hiểu dưới sự hướng dẫn của giáo viên những nguyên tắc cơ bản, và yêu cầu đối với hoạt động kế toán dự án ODA. 2. Trao đổi kinh nghiệm về thực tiễn kế toán trong các dự án ODA 3. Nghiên cứu các tài liệu tham khảo. 4. Tự đánh giá kết quả học tập. Trang số: 1/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA TỔ CHỨC HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRONG DỰ ÁN ODA • Yêu cầu • Chức năng của kế toán dự án ODA • Các yếu tố của hệ thống kế toán dự án ODA Trang 3 • Các hình thức tổ chức bộ máy kế toán dự án ODA NGUYÊN TẮC ÁP DỤNG TRONG KẾ TOÁN DỰ ÁN ODA • Cơ sở hạch toán • Các nguyên tắc kế toán chung • Chế độ kế toán áp dụng cho các dự án ODA Trang 8 HỆ THỐNG SỔ SÁCH KẾ TOÁN TRONG DỰ ÁN ODA • Hệ thống chứng từ, tài khoản • Hình thức sổ kế toán • Ứng dụng phần mềm kế toán Trang 11 YÊU CẦU ĐỐI VỚI CÁC PHẦN HÀNH KẾ TOÁN CƠ BẢN Trang 16 • Kế toán nguồn vốn dự án • Kế toán sử dụng nguồn vốn (chi tiêu) dự án • Lưu ý trong kế toán mua sắm tài sản CHẾ ĐỘ THUẾ TRONG KẾ TOÁN DỰ ÁN ODA • Nguyên tắc chung Trang 19 • Các loại thuế GIẢI NGÂN, THANH TOÁN • Nội dung của hoạt động giản ngân, thanh toán • Quy trình giải ngân, thanh toán nguồn vốn ODA Trang 23 Trang số: 2/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Tổ chức hệ thống kế toán trong dự án ODA Yêu cầu đối với hệ thống kế toán Chức năng của kế toán dự án ODA Các yếu tố của hệ thống kế toán dự án ODA Các hình thức tổ chức bộ máy kế toán dự án ODA Hệ thống kế toán có chức năng ghi chép, xử lý và tổ chức thông tin tài chính nhằm cung cấp thông tin cho người sử dụng. Hệ thống kế toán của dự án ODA cần phải được tổ chức để cung cấp thông tin tài chính thỏa mãn nhu cầu của các tổ chức liên quan như cơ quan chủ quản, nhà tài trợ, ngân hàng, chính phủ v.v. đồng thời vẫn phải tuân thủ các quy định về luật pháp của cả nước sở tại lẫn quốc gia tài trợ nguồn cho dự án. Đối với Ban quản lý dự án, kế toán dự án ODA phải góp phần hỗ trợ Ban quản lý dự án trong hoạt động theo dõi, quản lý việc tiếp nhận và sử dụng nguồn vốn dự án đúng mục đích, có hiệu quả, phù hợp với cam kết giữa chính phủ và nhà tài trợ. 1. Yêu cầu đối với hệ thống kế toán trong dự án ODA Đọc kỹ các yêu cầu cơ bản dưới đây đối với hệ thống kế toán của dự án ODA: • Cung cấp thông tin có độ tin cậy, kịp thời và phù hợp với yêu cầu của các cơ quan liên quan như Chủ đầu tư, Nhà tài trợ, Cơ quan chủ quản... • Tuân thủ các quy định về tài chính, kế toán của Việt Nam đồng thời đảm bảo phù hợp với chuẩn mực kế toán được chấp nhận chung trên thế giới. • Hệ thống tài liệu, báo cáo rõ ràng, thuận tiện cho công tác kiểm soát, kiểm toán dự án. • Đơn giản và dễ sử dụng. Trang số: 3/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Để đáp ứng các yêu cầu đó hệ thống kế toán dự án ODA phải đảm bảo cung cấp thông tin có đầy đủ tính chất sau: Đầy đủ Kịp thời Chính xác Trung Liên tục Có hệ thực thống 2. Chức năng của kế toán dự án ODA Công việc của kế toán dự án ODA là gì? Người ta ghi sổ, tính toán số tiền vốn nhận được, số tiền dự án chi ra? Thế được gọi là kế toán dự án ODA? Thu thập Lập kế hoạch Ghi chép Giám sát Phản ánh Kiểm tra Kế toán dự án Lập báo cáo Quyết toán Chức năng của kế toán dự án ODA không chỉ đơn thuần là hoạt động ghi chép sổ sách. Với vai trò là một bộ phận quản lý của dự án, kế toán dự án phải đảm đương những chức năng cơ bản sau: • Chức năng cơ bản, và đầu tiên của kế toán dự án ODA là thu thập, ghi chép và phản ánh đầy đủ, chính xác và kịp thời tình hình tiếp nhận và sử dụng các nguồn vốn dự án. • Ngoài ra, thông qua sự phối hợp với bộ phận kế hoạch, kỹ thuật và các bộ phận khác của dự án, kế toán dự án tham gia vào hoạt động lập kế hoạch tài chính hàng kỳ, giám sát và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch. • Đồng thời, kế toán dự án ODA còn trực tiếp làm công việc lập báo cáo tài chính hàng kỳ, thực hiện quyết toán vốn dự án Trang số: 4/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Kế toán dự án ODA cần phải có vai trò tích cực trong công tác lập kế hoạch tài GHI NHỚ chính, giám sát và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch của dự án. 3. Các yếu tố của một hệ thống kế toán dự án ODA Nội dung Vai trò • Lựa chọn cán bộ • Nhân sự là yếu tố chủ chốt của Nhân sự • Phân công,bố trí công việc hệ thống, là yếu tố vận hành hệ • Năng lực trình độ cán bộ thống vì vậy chất lượng của hệ • Đào tạo, đào tạo lại cán bộ thống kế toán phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng của cán bộ và phân công công việc hợp lý. Hệ thống • Hệ thống chứng từ ghi chép • Cơ sở pháp lý của các nghiệp chứng từ, sổ • Các loại sổ sách phân loại và vụ kinh tế phát sinh sách theo dõi nghiệp vụ • Là phương tiện phản ánh, lưu • Hệ thống tài khoản kế toán trữ thông tin tài chính căn cứ cho hoạt động kiểm tra, đối chiếu Quy trình • Các quy định, hướng dẫn về • Đảm bảo sự thống nhất trong ghi chép, quy trình ghi chép, xử lý các hoạt động của hệ thống kế lập báo cáo nghiệp vụ kinh tế của dự án toán; tính nhất quán trong quá và quy định về báo cáo thông trình ghi chép, xử lý và báo tin tài chính cáo thông tin tài chính của dự • Quy định về biểu mẫu báo án cáo; thời gian, đối tượng báo • Là cơ sở cho của một hệ thống cáo kiểm soát nội bộ mạnh Một hệ thống kế toán dự án ODA tốt phải đảm bảo chất lượng của cả 3 yếu tố cấu thành ở trên. Trang số: 5/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA 4. Các hình thức tổ chức bộ máy kế toán dự án ODA Tổ chức bộ máy kế toán của các dự án ODA thường dựa trên hình thức tổ chức và quy mô của dự án. Căn cứ vào đặc điểm của dự án và quy mô, các ban quản lý dự án sẽ tổ chức hệ thống kế toán phù hợp. Mô hình quản lý dự án Hình thức tổ chức hệ thống kế toán Quản lý tập trung • Hệ thống kế toán tập trung • Phòng kế toán tổ chức trong cơ cấu của BQLDA theo dõi tất cả các dự án thuộc quản lý của BQLDA • Có phụ trách kế toán (kế toán trưởng) Quản lý phân cấp • Hệ thống kế toán được phân cấp theo cấp độ quản lý • Bộ phận kế toán được tổ chức song hành cùng với BQLDA ở các cấp khác nhau. Mỗi BQLDA ở các cấp có một bộ phận kế toán riêng Các khoản tài trợ ODA cho các • Hệ thống kế toán được tổ chức trên cơ sở hệ thống kế tổ chức mà không thành lập toán của ngành, đơn vị thực hiện dự án* BQLDA riêng * Yêu cầu phải tách bạch, không lẫn lộn giữa vốn ODA với kinh phí của Bộ, Ngành, Cơ quan Hệ thống kế toán trong dự án ODA là một yếu tố quan trọng góp phần vào việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý của dự án. Để thực hiện vai trò của mình hệ thống kế toán dự án ODA phải đảm bảo các yêu cầu: • Tổ chức với hình thức phù hợp với mô hình quản lý và quy mô của dự án. • Đồng đều trong tất cả các yếu tố: con người; hệ thống sổ chứng từ, sổ sách; hệ thống quy trình, quy định xử lý nghiệp vụ • Thực hiện đầy đủ các chức năng cơ bản từ ghi chép, phản ánh thông tin tài chính; lập báo cáo, quyết toán; cho đến lập kế hoạch tài chính dự án, giám sát kiểm tra việc thực hiện kế hoạch. Dưới đây là bảng các tiêu chí mà quản lý dự án và các cơ quan hữu quan có thể sử dụng như một công cụ đánh giá nhanh về chất lượng của một hệ thống kế toán dự án ODA bất kỳ. Trang số: 6/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Tiêu chí đánh giá Tốt Chưa tốt Hệ thống kế toán có tích hợp đầy đủ với các phân hệ quản lý tài Có Không chính dự án khác như: dự toán; quản lý thu, chi tiền mặt... để tạo nên một cơ sở dữ liệu thông tin tài chính chung, duy nhất không? Các khoản mục chi phí mà hệ thống kế toán theo dõi có thể hiện Có Không mối quan hệ với các hoạt động thực hiện dự án hay không?* Hệ thống kế toán có theo dõi các chi phí của dự án gắn liền với Có Không nguồn vốn dự án hay không? Có đảm bảo dễ dàng xác định một khoản chi cụ thể với (các) nguồn vốn dự án xác định không? ** Các báo cáo tài chính mà hệ thống kế toán cung cấp có khả Có Không năng so sánh chi phí thực tế và chi phí dự toán trong kỳ của dự án không? Hệ thống kế toán có đảm bảo hoạt động ghi chép, báo cáo thông Có Không tin tuân thủ quy định và nguyên tắc kế toán không? Hệ thống kế toán có đảm bảo cung cấp thông tin tổng hợp phục Có Không vụ các yêu cầu báo cáo khác nhau của các bên tham gia như nhà tài trợ, cơ quản chủ quản, ngân hàng hay không? Dự án có xây dựng hệ thống văn bản quy định và hướng dẫn về Có Không quy trình, chính sách kế toán hay không? Cán bộ kế toán của dự án có hiểu biết và kinh nghiệm về kế Có Không toán trong nước cũng như các thông lệ kế toán quốc tế hay không? * Trong lập kế hoạch tài chính dự án ODA, một yếu tố quan trọng là việc phân loại các chi phí phải thể hiện được mối liên hệ với các hoạt động làm phát sinh các khoản chi đó ** Khác với hoạt động của doanh nghiệp, theo dõi chi phí không cần xác định nguồn theo kiểu đồng nào mua mắm, đồng nào mua tương, chi phí dự án bao giờ cũng phải được sử dụng cho một mục đích nhất định và với nguồn xác định Trang số: 7/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Nguyên tắc áp dụng trong kế toán dự án ODA Cơ sở hạch toán Các nguyên tắc kế toán chung Chế độ kế toán áp dụng cho các dự án ODA 1. Cơ sở hạch toán Kế toán dự án ODA có thể dựa trên hai cơ sở kế toán là: kế toán trên cơ sở thưc thu thực chi (cash accounting basis) hoặc kế toán trên cơ sở dồn tích (accrual accounting basis) • Kế toán trên cơ sở thực thu, thực chi Kế toán trên cơ sở thực thu, thực chi ghi chép các hoạt động dựa trên cơ sở thu, chi tiền, không dựa trên cơ sở phát sinh của các nghiệp vụ kinh tế. Chỉ có hai hình thức hoặc là thu hoặc là chi tiền Là phương pháp kế toán đơn giản không đòi hỏi hệ thống kế toán tổ chức phức tạp. Đối với những hoạt động dự án mà chỉ đơn thuần là thực hiện mục tiêu thanh toán, giải ngân (giống như hoạt động của hệ thống ngân sách nhà nước) thì hệ thống kế toán trên cơ sở thực thu, thực chi là phù hợp vì nó cung cấp thông tin trực tiếp về hoạt động thu, chi bằng tiền. Trong hệ thống kế toán dự án ODA có phân cấp, kế toán trên cơ sở thực thu, thực chi có thể áp dụng với hệ thống kế toán ở mức thấp trong phân cấp quản lý, nơi mà kế toán chỉ đơn thuần thực hiện hoạt động nhận tiền dự án từ cấp trên và chi trả cho các đối tượng được hưởng. • Kế toán trên cơ sở dồn tích. Kế toán trên cơ sở dồn tích ghi nhận các nghiệp vụ kinh tế trên cơ sở phát sinh, không phụ thuộc vào việc thu, chi tiền gắn liền với nghiệp vụ đó. Hệ thống kế toán dồn tích cung cấp một bức tranh tổng quát hơn về tình hình tài chính của dự án ODA, phản ánh đầy đủ mọi mối quan hệ kinh tế phát sinh như nghĩa vụ phải trả của dự án, khoản nợ phải thu, hay các tài sản khác ngoài tiền của dự án như tài sản cố định, tồn kho… Hệ thống kế toán trên cơ sở dồn tích được áp dụng phổ biến trong các dự án ODA do tính chất của các dự án đa dạng và khả năng thực hành kế toán của hầu hết các BQLDA đều đủ trình độ để thực thi. Trang số: 8/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA 2. Nguyên tắc kế toán phải tuân thủ Thông tin tài chính của dự án ODA được cung cấp cho các cơ quan liên quan thông qua hệ thống kế toán của dự án. Do vậy, việc ghi chép, xử lý và báo cáo thông tin tài chính phải dựa trên cơ sở các nguyên tắc kế toán chung, đảm bảo không chỉ các cơ quan trong nước mà các nhà tài trợ và các đối tác khác có thể hiểu và theo dõi được tình hình tài chính của dự án. Một số các nguyên tắc kế toán chung mà các dự án ODA cần phải tuân thủ khi phản ánh, ghi chép các hoạt động của dự án như sau: Nguyên tắc giá gốc Nguyên tắc nhất quán Nguyên tắc khách quan Nguyên tắc công khai Nguyên tắc thận trọng Các nguyên tắc kế toán trên là các nguyên tắc kế toán được chấp nhận chung trên thế giới và được vận dụng trong hoạt động kế toán của dự án ODA. Có thể tham khảo thêm nội dung của các nguyên tắc kế toán được chấp nhận chung cùng sự vận dụng của chúng ở các tài liệu về kế toán như: hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam. 3. Chế độ kế toán áp dụng đối với các dự án ODA Các dự án khác nhau có thể áp dụng các chế độ kế toán khác nhau. Các nhân tố chính tác động tới quyết định lựa chọn chế độ kế toán phù hợp với hoạt động quản lý dự án ODA bao gồm: Tính chất của dự án Nguồn vốn dự án Quy mô, hình thức tổ chức và phân cấp dự án Các chế độ kế toán áp dụng phổ biến trong các dự án ODA như sau: Hình thức Chế độ kế toán áp dụng Dự án đầu tư XDCB có BQLDA Chế độ kế toán chủ đầu tư Dự án đầu tư HCSN có BQLDA Chế độ kế toán HCSN Dự án tài trợ cho đơn vi HCSN không Chế độ kế toán HCSN có ban quản lý dự án riêng Tài trợ cấp phường, xã không có Chế độ kế toán Ngân sách và tài chính BQLDA riêng xã Trang số: 9/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Thực tế cho thây là chế độ kế toán cụ thể áp dụng cho dự án ODA chịu ảnh hưởng nhiều bởi yêu cầu báo cáo của nhà tài trợ. Trong nhiều dự án, theo hiệp định ký kết, yêu cầu về quản lý tài chính của nhà tài trợ có ảnh hưởng rất lớn nên chế độ kế toán áp dụng cho dự án phải đảm bảo mục tiêu trước tiên là thỏa mãn nhu cầu thông tin của nhà tài trợ vì vậy cần có những điều chỉnh nhất định trong công tác hạch toán nhằm đảm bảo cung cấp đầy đủ thông tin phù hợp cho tất cả các bên tham gia dự án. Lưu ý, do tính đa dạng của các dự án và hình thức tổ chức đặc thù của các BQLDA, chế độ kế toán áp dụng cho dự án ODA không tránh khỏi việc phải đáp ứng đồng thời yêu cầu của ít nhất 2 hệ thống kế toán. Thực tế mà các BQLDA đã làm đến nay là có thể lấy một hệ thống kế toán làm hệ thống cơ sở, tiến hành những điều chỉnh thích hợp trong hoạt động ghi chép, xử lý và báo cáo tài chính để cho ra kết quả thông tin đáp ứng yêu cầu của hệ thống kế toán thứ hai. Hệ thống kế toán nào làm cơ sở phụ thuộc vào ảnh hưởng của bên nào đối với hoạt động hàng ngày của BQLDA lớn hơn. Nếu trong dự án mà vai trò quản lý nhà tài trợ lớn (chẳng hạn các dự án Hỗ trợ Kỹ thuật mà nhà tài trợ trực tiếp quản lý hoặc giao cho Tư vấn quốc tế trực tiếp chi tiêu) thì hệ thống kế toán có xu hướng áp dụng hệ thống kế toán của nhà tài trợ. Còn nếu trong BQLDA mà vai trò quản lý hoàn toàn thuộc về các cơ quan chủ quản Việt Nam (chẳng hạn các dự án do quốc gia điều hành) thì cơ sở chủ đạo là chế độ kế toán Việt Nam, chẳng hạn hệ thống kế toán ở các ban quản lý dự án thuộc các ngành như các PMU của Bộ GTVT hay các BQLDA thuộc UBND các tỉnh…. Thực tế cho thấy, đến nay rất ít nhà tài trợ yêu cầu thực hiện theo chế độ kế toán của họ mà thường họ chỉ yêu cầu lập một số báo cáo tài chính theo mẫu biểu nhất định (được thỏa thuận trong Hiệp định hoặc đã quy định trong sổ tay hướng dẫn của nhà tài trợ). Điều này đòi hỏi phải tổ chức thêm các nghiệp vụ để theo dõi và tính toán các tiêu chí theo mẫu biểu được yêu cầu. Trang số: 10/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Hệ thống sổ sách kế toán trong dự án ODA Hệ thống chứng từ, tài khoản Hình thức sổ kế toán Ứng dụng phần mềm kế toán 1. Hệ thống chứng từ, tài khoản • Hệ thống chứng từ ghi chép các nghiệp vụ Chứng từ kế toán là vật mang thông tin về mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh, là cơ sở cho hoạt động ghi nhận, xử lý và báo cáo kế toán của dự án ODA. Do vậy tổ chức hệ thống chứng từ ban đầu có ý nghĩa quan trọng đối với chất lượng thông tin tài chính mà hệ thống kế toán cung cấp. Hơn nữa do tính chất “duy nhất” về pháp lý của chứng từ nên tổ chức hệ thống chứng từ kế toán của dự án ODA phù hợp còn góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho kế toán của dự án trong các hoạt động như quyết toán, kiểm toán. Những yêu cầu cơ bản đối với hệ thống chứng từ của dự án ODA như sau: Đảm bảo các yêu cầu về tính pháp lý của chứng từ mà luật pháp Việt Nam đã quy định như: rõ ràng, chính xác, không được viết tắt, không được tẩy xóa v.v. Tuân thủ quy định của các nhà tài trợ; vừa đảm bảo đúng pháp luật Việt Nam lại vừa đáp ứng được các yêu cầu kiểm tra, kiểm soát của nhà tài trợ. Việc tổ chức ghi chép và tổng hợp, lưu trữ và lưu chuyển chứng từ của dự án cần phải tạo điều kiện thuận tiện cho hoạt động quyết toán và kiểm toán dự án sau này. Do đặc điểm trong hoạt động của các dự án ODA là có nhiều cơ quan cùng tham gia quản lý, kiểm soát nên quản lý dự án cần có các quy định rõ ràng cho hoạt động sao chụp, lưu trữ chứng từ nhằm đảm bảo tính duy nhất của chứng từ nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu kiểm soát của các bên liên quan. Trang số: 11/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Trên thực tế thì yêu cầu về chứng từ kế toán của các bên liên quan có thể khác nhau Nhà tài trợ nước ngoài thường chú trọng tới tính hợp lý của nội dung kinh tế trong chứng từ kế toán, kết hợp với quy trình thực hiện nghiệp vụ hơn là hình thức pháp lý của chứng từ. Đôi khi họ có thể chấp nhận cả chứng từ dưới dạng copy, hay các bản tự in từ máy tính v.v. Các cơ quan hữu quan của Việt Nam thì lại hay chú trọng tới hình thức pháp lý của chứng từ (coi hóa đơn tài chính là quan trọng), hơn là nội dung kinh tế và quy trình thực hiện nghiệp vụ. • Hệ thống tài khoản kế toán dự án ODA Hệ thống tài khoản kế toán là hình thức phân loại thông tin kế toán của dự án nhằm đảo bảo nhu cầu về sử dụng thông tin để phục vụ cho hoạt động quản lý dự án ODA được hiệu quả hơn. Các nhóm tài khoản chủ yếu phản ánh hoạt động của dự án ODA bao gồm: Tài sản, Công nợ, Nguồn vốn, Chi phí và đôi khi còn có cả nhóm tài khoản phải ánh Thu nhập (trong trường hợp quá trình thực hiện dự án có làm phát sinh các khoản thu nhập). Hệ thống tài khoản kế toán dự án ODA phải được xây dựng đảm bảo yêu cầu của quản lý về nội dung thông tin và báo cáo tài chính. Các BQLDA dựa trên đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị, kết hợp với yêu cầu của Nhà tài trợ mà lựa chọn một hệ thống tài khoản kế toán phù hợp cho từng dự án. Khi lựa chọn hệ thống tài khoản kế toán cho một dự án ODA Ban QLDA cần lưu ý những điểm sau: Đảm bảo tương thích với nhiều hệ thống báo cáo khác nhau: báo cáo cho cơ quan chủ quản, báo cáo cho nhà tài trợ, báo cáo cho ngân hàng v.v Hệ thống tài khoản kế toán phải có sự điều chỉnh thích hợp, nhưng thường thì phải đảm bảo tuân thủ quy định về hệ thống tài khoản cấp I của Chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư. Lấy hệ thống tài khoản chi tiết làm cơ sở. Hệ thống tài khoản chi tiết phải được thiết kế để đảm bảo cung cấp đầy đủ số liệu tổng hợp cho yêu cầu của các bên liên quan. Vì trên thực tế tài khoản chi tiết là nơi phản ánh ảnh hưởng của các nghiệp kinh tế tới các khoản mục như tài sản, nợ, nguồn vốn...của dự án. Cần tập trung sự chú ý vào các tài khoản chi tiết, thiết kế mối liên hệ hợp lý giữa các tài khoản chi tiết và tài khoản tổng hợp (TK cấp I) Trang số: 12/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Quy định của Việt Nam đối với Hệ thống tài khoản sử dụng trong các dự án ODA thường chỉ tập trung vào yêu cầu đối với hệ thống các tài khoản cấp I. Trong khi đó trên thực tế thì hầu như ảnh hưởng của mọi nghiệp vụ đều được ghi chép trực tiếp vào các tài khoản chi tiết. Số dư của các tài khoản cấp I (tài khoản tổng hợp) thường chỉ đơn thuần là tổng số của số liệu trong các tài khoản chi tiết. Các nhà tài trợ thì lại tập trung sự chú ý vào nội dung của hệ thống tài khoản chi tiết, coi đó là xương sống của hệ thống tài khoản kế toán, với yêu cầu thiết kế các mối liên hệ hợp lý giữa các tài khoản chi tiết và tài khoản cấp I. Câu hỏi Khi thiết kế hệ thống tài khoản kế toán cho dự án ODA, Ban QLDA cần quan tâm tới yếu tố nào để đảm bảo vừa đáp ứng được yêu cầu về thông tin, báo cáo tài chính của Nhà tài trợ, đồng thời vẫn đảm bảo yêu cầu về ghi chép, báo cáo theo hệ thống kế toán Việt Nam được áp dụng cho dự án? 2. Hình thức sổ kế toán sử dụng cho dự án ODA Kế toán dự án ODA có thể sử dụng một trong các hình thức sổ kế toán áp dụng thống nhất cho các chủ đầu tư như sau: Hình thức sổ kế toán Nhật ký - Sổ Cái; Hình thức sổ kế toán Chứng từ ghi sổ; Hình thức sổ kế toán Nhật ký chung; Lựa chọn hình thức nào cho phù hợp thì quản lý dự án phải căn cứ vào quy mô, đặc điểm hoạt động, yêu cầu quản lý, trình độ nghiệp vụ của cán bộ kế toán, điều kiện trang bị kỹ thuật tính toán. Có thể tham khảo các hướng dẫn chi tiết về quy trình ghi sổ đối với các hình thức sổ kế toán ở trên tại Phụ lục số 01 và 02 của “Chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư” ban hành kèm theo Quyết định số 214/2000/QĐ – BTC ngày 28 tháng 12 năm 2000 của Bộ Tài chính. Đối với hoạt động kế toán ở các cấp độ phân cấp thấp như phường, xã, nếu khả năng kế toán hạn chế thì có thể sử dụng hình thức kế toán ghi sổ đơn. Trang số: 13/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA 3. Ứng dụng phần mềm kế toán trong các dự án ODA Phần mềm kế toán hiện nay đã được sử dụng phổ biến trong hầu hết các dự án ODA, thay thế cho hệ thống kế toán thủ công. Khi lựa chọn phần mềm kế toán, quản lý các dự án ODA cần lưu ý những điểm sau: Trước hết là tính linh hoạt về thông tin tổng hợp nhằm đảm bảo cung cấp thông tin theo nhiều tiêu thức, nhiều dạng khác nhau – do mỗi đối tượng liên quan cần những loại thông tin, báo cáo khác nhau. Đặc biệt các nhà tài trợ thường có yêu cầu báo cáo khác với cơ quan chủ quản Việt Nam. Giao diện sử dụng thân thiện với người dùng Đảm bảo thực hiện được các tác vụ kế toán ở nhiều cấp độ trong phân cấp quản lý. Có nhiều dự án ODA việc triển khai thực hiện qua nhiều cấp, đặc biệt trong trường hợp ở cấp xã, phường là nơi hoạt động kế toán đơn giản, trình độ kế toán hạn chế. Do đó phần mềm kế toán phải đảm bảo không chỉ thuận tiện cho bộ phận kế toán cấp trên mà còn phải thuận tiện cho hoạt động của kế toán ở các cấp thấp nhất trong phân cấp quản lý dự án. Chất lượng của một hệ thống phần mềm kế toán sử dụng cho dự án ODA thường được đánh giá thông qua các khía cạnh sau: Các chức năng mà phần mềm có thể thực hiện được Tính tương thích Chi phí Hệ thống báo cáo phần mềm có thể tạo ra Tính bảo mật Khả năng hỗ trợ Khi đánh giá một phần mềm kế toán trước khi lựa chọn sử dụng cho dự án của mình, quản lý dự án có thể tham khảo bảng các chỉ tiêu đánh giá nhanh dưới đây: Trang số: 14/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Tiêu chí đánh giá Có Không Hỗ trợ nhiều loại đồng tiền Tương thích với nhiều môi trường hệ điều hành Làm việc theo môi trường mạng Có khả năng truy xuất thông tin theo các tiêu thức Thực tế Dự toán Hỗ trợ đa hệ tài khoản kế toán Có khả năng quản lý thông tin theo các mođun độc lập như: Tiền, mua sắm, tài sản cố định, tiền lương, … Có khả năng trích xuất báo cáo sang các dạng format khác (word, excel,…) Có khả năng phân quyền và bảo mật theo cấp độ người sử dụng Hệ thống sao lưu dữ liệu (back-up) Hỗ trợ đa ngôn ngữ Cung cấp báo cáo tài chính phi chuẩn, nhất thời theo yêu cầu quản lý Truy xuất thông tin chi tiết của mỗi nghiệp vụ cụ thể Khả năng lập báo cáo theo các tiêu thức khác nhau Theo thời gian Theo nguồn vốn Theo loại chi phí Theo cấu phần dự án Tài liệu hướng dẫn người dùng đi kèm Trang số: 15/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Yêu cầu đối với các phần hành kế toán cơ bản Kế toán nguồn vốn dự án Kế toán sử dụng nguồn vốn (chi tiêu) dự án Lưu ý trong kế toán mua sắm tài sản Nội dung của công tác kế toán dự án ODA tập trung vào hai lĩnh vực chủ yếu, phản ánh đặc thù trong hoạt động của dự án, đó là: Tiếp nhận các nguồn vốn dự án, và Sử dụng vốn dự án (chi tiêu) 1. Kế toán nguồn vốn dự án Kế toán nguồn vốn dự án ODA nhằm theo dõi và phản ánh quá trình tiếp nhận và tình hình biến động của các nguồn vốn sử dụng cho dự án. Các yêu cầu cụ thể cho hoạt động kế toán nguồn vốn dự án có thể khác nhau, tùy theo từng dự án (tính chất dự án, yêu cầu của nhà tài trợ v.v.). Tuy nhiên hoạt động kế toán nguồn vốn cho các dự án ODA cần phải đảm bảo phản ánh sát thực tình hình tiếp nhận và biến động của nguồn vốn chi tiết theo những tiêu thức sau: Nhà tài trợ Hình thức vốn (ODA, vay viện trợ, đối ứng, khác) Mục đích sự dụng của nguồn vốn (phân theo tính chất sử dụng và theo các hạng mục, hoạt động chủ yếu của dự án) Thời gian phát sinh Tổ chức kế toán việc tiếp nhận nguồn vốn dự án một cách hợp lý, rõ ràng sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho quản lý dự án ODA ở các khía cạnh sau: Hỗ trợ công tác lập kế hoạch tài chính dự án hàng kỳ Giúp cho cơ quan quản lý đảm bảo tiến độ thực hiện dự án thông qua việc so sánh, cân đối giữa khối lượng công việc đã thực hiện và khối lượng công việc phải thực hiện với nguồn vốn đã sử dụng và khả năng về nguồn vốn còn lại của dự án. Là cơ sở để quản lý dự án có kế hoạch giải ngân phù hợp Trang số: 16/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA 2. Kế toán sử dụng nguồn vốn dự án ODA (kế toán chi tiêu dự án ODA) Do đặc thù của các dự án hỗ trợ là hoạt động chi tiêu chiếm tỷ trọng gần như tuyệt đối trong hoạt động thực hiện dự án. Đặc tính đó đã được phản ánh trong quan niệm của đời thường, xem dự án là “tiêu tiền”, là “giải ngân”. Chính vì vậy, đây là hoạt động phức tạp nhất của hoạt động kế toán dự án ODA, thể hiện ở những điểm sau: Các khoản mục chi tiêu nhiều, đa dạng Phải đảm bảo đúng mục đích của nguồn vốn dự án Yêu cầu đối với hoạt động ghi chép, theo dõi, tuân thủ các quy định của các bên tham gia thường rất khác nhau (Cơ quan chủ quản phía Việt Nam, nhà tài trợ, ngân hàng…) Thường thì yêu cầu theo dõi chi tiêu của nhà tài trợ rất khác với yêu cầu theo dõi của phía các cơ quản chủ quản Việt Nam, đó là do cách thức phân loại và phản ánh các khoản mục chi tiêu của dự án. Công tác kế toán chi tiêu của dự án ODA do vậy phức tạp hơn hoạt động theo dõi nguồn vốn rất nhiều. Yêu cầu của hệ thống kế toán đối với kế toán chi thực hiện dự án do vậy đòi hỏi phải có phân loại chi tiết cho từng nghiệp vụ kinh tế chủ yếu của dự án ODA 3. Lưu ý trong kế toán mua sắm tài sản của dự án Trong hoạt động chi tiêu dự án thì mua sắm tài sản là hoạt động thường xuyên đối với dự án ODA. Nghiệp vụ kế toán đối với hoạt động mua sắm tài sản của dự án ODA có thể được ghi nhận khác nhau tùy thuộc vào tính chất và đặc điểm của mua sắm. Do vậy cùng một loại chi tiêu, mua sắm nhưng cách thức hạch toán và báo cáo lại có thể hoàn toàn đối ngược nhau. Các yếu tố cần lưu ý trong hạch toán mua sắm tài sản của dự án như sau: • Tính chất của mua sắm Tài sản dùng cho hoạt động quản lý dự án (của Ban QLDA). Nếu mua sắm là để phục vụ cho hoạt động quản lý của dự án thì khoản chi sẽ được ghi nhận là tài sản và quản lý dự án phải theo dõi tài sản đó trên sổ sách kế toán của dự án theo đúng các quy định kế toán, tài chính về quản lý tài sản. Việc ghi nhận tài sản sẽ đồng thời với việc ghi nhận Chi phí quản lý dự án và Nguồn kinh phí hình thành của tài sản (nếu là tài sản cố định – sử dụng lâu dài). Trang số: 17/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Tài sản mua sắm để thực hiện dự án (giao cho các đối tượng thụ hưởng dự án; giao cho nhà thầu sử dụng…). Trường hợp này khoản chi sẽ được hạch toán trực tiếp vào Chi phí thực hiện dự án, kế toán dự án KHÔNG phải ghi nhận và theo dõi tài sản loại này. • Đặc điểm của tài sản Tài sản sử dụng lâu dài. Những tài sản mua sắm với mục đích sử dụng lâu dài và có đầy đủ đặc điểm của tài sản cố định theo quy định thì phải được ghi nhận và theo dõi trên sổ kế toán và phải được quản lý theo các quy định hiện hành về quản lý tài sản cố định (khấu hao, thanh lý, nhượng bán…). Những tài sản sử dụng lâu dài nhưng không đủ điều kiện để được ghi nhận là tài sản cố định hoặc những tài sản được mua về sử dụng dần thì cũng phải được theo dõi trên sổ kế toán và quản lý theo các quy định về Nguyên liệu, vật liệu (tồn kho) hoặc Công cụ, dụng cụ Tài sản tiêu dùng ngay. Những tài sản mua về để tiêu dùng ngay sẽ được ghi nhận trực tiếp vào chi phí trong kỳ kế toán. Nếu không dùng hết ngay trong kỳ thì sẽ được phản ánh trong sổ kế toán dưới dạng tài sản Nguyên liệu, vật liệu (tồn kho). Khi xuất dùng ở kỳ nào thì sẽ ghi vào chi phí của kỳ đó. Có thể tham khảo thêm tài liệu hướng dẫn kế toán đối với các nghiệp vụ kinh tế của các dự án ODA sau: • Phụ lục 10 “Hướng dẫn phương pháp kế toán một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu áp dụng đối với dự án ODA sử dụng chế độ kế toán chủ đầu tư”, Sổ tay hướng dẫn các vấn đề tài chính trong dự án hỗ trợ phát triển chính thức tại Việt Nam, Nhà xuất bản Tài chính, 12-2004. • Phụ lục 11 “Hướng dẫn phương pháp kế toán một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu áp dụng đối với dự án ODA sử dụng chế độ kế toán hành chính sự nghiệp”, Sổ tay hướng dẫn các vấn đề tài chính trong dự án hỗ trợ phát triển chính thức tại Việt Nam, Nhà xuất bản Tài chính, 12-2004. Trang số: 18/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA Chế độ thuế áp dụng cho dự án ODA Nguyên tắc chung Các loại thuế Một trong những vấn đề phức tạp đối với các cán bộ làm kế toán ở các dự án ODA là các vấn đề kế toán liên quan đến thuế. Các dự án ODA do tính chất phức tạp trong hình thức thực hiện, đối tượng tham gia, cơ quan quản lý, cấp phép, nên việc áp dụng chính sách thuế cũng rất đa dạng và phức tạp. Kế toán của các dự án dễ nhầm lẫn trong việc xử lý, ghi chép quá trình thực hiện chính sách thuế do sự phức tạp xuất phát từ tính chất công việc, nguồn vốn dự án, điều khoản ký kết. Dưới đây là một số điểm mà kế toán dự án ODA cần quan tâm khi xử lý các nghiệp vụ có liên quan đến các vấn đề về chế độ thuế. 1. Nguyên tắc chung trong thực hiện chế độ thuế đối với dự án ODA Khi phản ánh các nghiệp vụ kinh tế có liên quan tới chế độ thuế, kế toán dự án ODA cần phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản sau: • Các hoạt động kinh tế đều phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế theo quy định của luật pháp Việt Nam, trừ phi có yếu tố điều chỉnh việc áp dụng chế độ thuế đối với các hoạt động và mối quan hệ kinh tế của dự án ODA. • Nhìn chung các dự án ODA đều chịu sự điều chỉnh của Điều ước Quốc tế mà Chính phủ Việt Nam ký kết hoặc tham gia. Khi đó nguyên tắc là nếu điều ước quốc tế có những quy định khác với pháp luật Việt Nam thì dự án tuân thủ các quy định về thuế trong điều ước đó. • Việc vận dụng chính sách thuế vào mỗi dự án cụ thể phải dựa vào từng hình thức cung cấp vốn ODA và cơ chế tài chính áp dụng cho dự án (NS cấp phát hay cho vay lại) ODA không hoàn lại ODA vay ưu đãi được NSNN cấp phát ODA vay ưu đãi được NSNN cho vay lại • Dự án ODA sử dụng nhiều hình thức vốn khác nhau với những văn bản ký với những nhà tài trợ khác nhau thì việc áp dụng chính sách thuế được thực hiện riêng rẽ cho từng bộ phận của dự án theo từng văn bản đã ký. Trang số: 19/35 BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ Phần I: Các kỹ năng quản lý dự án ODA Chương trình Nâng cao Năng lực Toàn diện Quản lý ODA (CCBP) Nhóm: Quản lý tài chính kế toán dự án ODA Giáo trình Đào tạo Quản lý Dự án ODA Mođun TC3: Kế toán dự án ODA • Các điều khoản áp dụng thuế phải được ghi rõ trong quyết định phê duyệt dự án ODA của cơ quan có thẩm quyền 2. Các loại thuế áp dụng trong quá trình thực hiện các dự án ODA Các loại thuế áp dụng trong quá trình thực hiện các dự án ODA bao gồm: Thuế nhập khẩu Thuế tiêu thụ đặc biệt Thuế giá trị gia tăng Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao Thuế đối với nhà thầu chính nước ngoài, nhà thầu phụ nước ngoài xây lắp công trình, cung cấp hàng hoá, dịch vụ cho các dự án ODA Quy định và hướng dẫn cụ thể về việc thực hiện các nghĩa vụ thuế đối với 5 loại thuế trên cho từng hình thức vốn ODA được quy định trong Thông tư 41/2002/TT-BTC về việc “Hướng dẫn thực hiện chính sách thuế đối với các chương trình, dự án sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA)”, ban hành ngày 3/5/2002 của Bộ Tài Chính và các văn bản sửa đổi, bổ sung khác. Ngoài ra, đối với nhà thầu nước ngoài, cần thực hiện theo Thông tư Số 05/2005/TT- BTC ngày ngày 11 tháng 1 năm 2005, hướng dẫn chế độ thuế áp dụng đối với các tổ chức nước ngoài không có tư cách pháp nhân Việt Nam và cá nhân nước ngoài kinh doanh hoặc có thu nhập phát sinh tại Việt Nam. i Trang số: 20/35
DMCA.com Protection Status Copyright by webtailieu.net