Bí ẩn sự biến mất của các nền văn minh cổ đại
Các nền văn minh cổ đại là nền tảng căn bản của văn minh nhân loại. Lịch sử loài người đã ghi nhận có tới 7 nền văn minh cổ đại như Ai Cập cổ đại, Lưỡng Hà, Maya... Đến nay, không ít trong số đó chỉ còn là những dòng chữ trong sử sách, còn những thành trì, đền đài... đã đột ngột biến mất mà nguyên nhân là câu hỏi chưa có lời giải cuối cùng.
Bí ẩn sự biến mất của các nền văn minh cổ đại
Hải Nam (Tổng hợp)
Các nền văn minh cổ đại là nền tảng căn bản của văn minh nhân loại. Lịch sử
loài người đã ghi nhận có tới 7 nền văn minh cổ đại như Ai Cập cổ đại, Lưỡng
Hà, Maya... Đến nay, không ít trong số đó chỉ còn là những dòng chữ trong sử
sách, còn những thành trì, đền đài... đã đột ngột biến mất mà nguyên nhân là câu
hỏi chưa có lời giải cuối cùng.
Thành Troy - hư hay thực
Câu chuyện về thành Troy được gắn liền với hai trường thi của Homer: Iliad và
Odyssey trong thần thoại Hy Lạp. Trong khi rất nhiều các nền văn minh cổ đại để lại
di tích vật chất cho hậu thế thì thành Troy được coi như một câu chuyện trong trí
tưởng tượng của người xưa bởi trên trái đất thời hiện đại, người ta không thấy dấu
vết của bức thành gắn liền với cuộc chiến tranh bất hủ và con ngựa gỗ huyền thoại.
Thế nhưng theo những nghiên cứu mới đây của
Tikal-Guatemala, dấu ấn huy hoàng các nhà sử học, thành Troy là có thật. Họ khẳng
của nền văn minh Maya. (Ảnh: định rằng cách đây hơn 3.000 năm, thành Troy
Allposters) nằm trên một đỉnh đồi, gần bến cảng thông ra
biển Aegae (hiện cảng này đã bị cát vùi lấp).
Khi những nhà buôn Hy Lạp, Italy, Bồ Đào Nha dong thuyền từ biển Aegae tới Biển
Đen, họ đều dừng chân ở Troy để tiếp tế lương thực và giải trí. Những dấu tích khảo
cổ học mới được phát hiện như: mảnh thuyền và cọc sắt nằm rải rác dưới những lớp
đất cách thành Troy (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) khoảng 4 km là bằng chứng cho
thấy chiến thuyền Hy Lạp đã từng đậu ở đây trước khi tấn công vào thành, giống như
lời kể của Homer trong anh hùng ca Iliad.
Vì sao thành Troy biến mất? Đó là câu hỏi mà nhiều thế hệ các nhà khoa học mất công
đi tìm câu trả lời.
Giáo sư vật lý Amos Nur tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết: “Chúng tôi tin rằng các
thảm họa tự nhiên, đặc biệt là động đất, đã đóng vai trò quan trọng trong sự mất tích
bí ẩn của nhiều nền văn minh”. Các nhà khoa học khác của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ
lại phát triển một giả thuyết hoàn toàn khác. Khi nghiên cứu vùng phía đông Địa Trung
Hải ở cuối thời kỳ đồ đồng, họ cho rằng một trận động đất lớn có thể là thủ phạm
chính đằng sau sự biến mất của nhiều thành phố như Troy, Mycenae và Knossos. Các
thành phố này đã bị quét khỏi bản đồ thế giới trong khoảng năm 1.225 - 1.175 trước
Công nguyên. Và luận điểm này đã được Hiệp hội Địa lý, Vật lý Mỹ ủng hộ.
Văn hóa Harappa - những pháo đài bằng đất sét nung
Một nền văn minh cổ đại nằm trong tổng thể các nền văn minh Sông Ấn là một nền
văn minh thời Cổ đại phát triển vào khoảng thời gian từ năm 2.800 đến năm 1.800
trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự phát triển cao của nền văn minh này về
sự phát triển kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết... Nhưng nền văn
hóa này đã biến mất mà nguyên nhân cho đến nay vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền
thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự tồn tại.
Giả thuyết phổ biến nhất là do người du mục Arian (tiếng Anh: Aryan) xuất hiện
và đánh chiếm. Giả thuyết thứ hai được nhiều người chấp nhận là về những biến
đổi khí hậu. Vào khoảng 1.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông
Ấn thay đổi, trở nên lạnh và khô hơn, sông Ghaggra-Hakra trở nên khô cạn làm biến
đổi kiến tạo mảng, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng
sông Hằng dẫn đến sự suy tàn của nền văn minh Harappa.
Các thuyết khác cho rằng sự suy tàn của nền văn minh sông Ấn có liên quan đến việc
vương quốc người Sumer chấm dứt và các quan hệ buôn bán với vương quốc này đã
không còn nữa, hay xung đột quân sự và bệnh tật đã chấm dứt nền văn hóa này.
Nguyên nhân quyết định cho sự suy vong vẫn chưa được giải thích rõ ràng. Giáo sư
Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, khi xem xét lịch sử địa chấn, đã nhận thấy có những
trận động đất thảm khốc đổ xuống vùng ven biển gần biên giới giữa Ấn Độ và
Pakistan. Theo giả thuyết của họ, một hoặc nhiều chấn động lớn có thể đã làm vỏ trái
đất di chuyển, kéo theo việc chặn dòng chảy của một con sông lớn trong vùng. Nền
sản xuất nông nghiệp bị phá hủy, các trận lụt nghiêm trọng xảy ra và cuối cùng vùi
lấp các thành phố dưới bùn lầy.
Những tường thành của văn hóa Harappa. (Ảnh:
Globalheritagefund)
Và nền văn minh Maya
Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi
người Maya, một bộ tộc thổ dân châu Mỹ từ năm 1.000 trước Công nguyên. Nền văn
minh Maya đạt một trình độ cao không những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn
phát triển rực rỡ cả lĩnh vực kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian.
Những di tích khảo cổ học đã chứng minh người Maya đã phát triển khái niệm “số 0”
vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng gần 900 năm, xác định chính xác độ dài của
một năm, thời gian trái đất quay hết một vòng quanh mặt trời, chính xác hơn rất nhiều
lịch được châu Âu sử dụng vào thời đó. Không những thế, tôn giáo của người Maya
cũng rất đặc biệt vì có sự kết hợp giữa lễ nghi với các chu kỳ của vũ trụ.
Cùng chung số phận với thành Troy và văn minh Harappa, hai thành phố Quirigua
(Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, vốn là trung tâm văn hóa của người Maya
trong thời kỳ đỉnh cao, đột ngột biến mất vào cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên.
Nhiều nhà sử học trên thế giới cho rằng sự biến mất này là hậu quả của những cuộc
chiến liên miên, ban đầu là ngay trong bộ tộc của người Maya nhằm tranh giành quyền
lực và sau đó là của người Maya chống lại sự xâm lăng mang tên đế quốc Tây Ban
Nha. Nhưng kết quả nghiên cứu của nhà địa - vật lý Robert Kovach lại cho chúng ta
một nguyên nhân hủy diệt khác: một trận động đất kinh hoàng.
Những cơn giận dữ của hành tinh vốn là nguyên nhân của đổ nát nhưng đến nay, đây
còn được xác định là nguyên nhân dẫn đến sự mất tích bí hiểm của nhiều nền văn
minh trong lịch sử loài người.
Theo Sức Khỏe & Đời Sống