Báo cáo " Kế toán tài chính"
Một doanh nghiệp khi thành lập thì nhất thiết phải tổ chức ngay bộ máy kế toán doanh nghiệp, nhằm giám sát, phản ánh, tính toán và báo cáo thông tin kịp thời mọi hoạt động kinh doanh cho doanh nghiệp. Mục tiêu học viên cần đạt được ở bài này là: Hiểu một cách thấu đáo những vấn đề cơ bản của công việc cần làm khi bắt đầu tổ chức bộ máy kế toán doanh nghiệp(DN)
TRƯ NG IH CM TP.HCM
K TOÁN TÀI CHÍNH
TS. Hà Xuân Th ch - Ch b iên
ThS. Nguy n Th M Hoàng
ThS. Ph n Th Thu Hà
Biên so n
1
TRƯ NG IH CM TP.HCM
TÀI LI U HƯ NG D N H C T P
K TOÁN TÀI CHÍNH
Biên so n: TS. Hà Xuân Th ch - Ch biên
ThS. Nguy n Th M Hoàng
ThS. Ph n Th Thu Hà
2
BÀI GI I THI U
1. Gi i thi u.
Chào m ng các b n h c viên n v i chương trình ào t o t xa
c a Trư ng i h c M Thành ph H Chí Minh
Các b n ang ti p c n v i tài li u môn h c K toán tài chính.
Môn h c này giúp b n v s hi u bi t gì ? và ng d ng gi i quy t
nh ng công vi c gì trong s n xu t kinh doanh ? Có c n thi t ph i h c
môn này không ?...T t c ư c tr l i trong toàn b tài li u môn h c
K toán tài chính
Các b n hãy hình dung r ng, t khi xã h i loài ngư i hình thành,
s n x u t là ho t ng c a con ngư i nh m t o ra c a c i v t ch t
bo m t n t i và phát tri n c a xã h i loài ngư i. Thông qua lao
ng, con ngư i ý th c ư c giá tr công vi c c a mình, t ó con
ngư i luôn tìm tòi, sáng t o ra các công c lao ng và cách th c ánh
giá, qu n lý thành qu lao ng ngày càng hi u qu hơn. Lao ng c a
con ngư i i t ơn gi n n ph c t p, ò i h i s tư d uy qu n lý cũng
phát tri n theo, d n d n hình thành m t công c qu n lý kinh t ó là
k toán. Như v y, s ra i và phát tri n c a k toán là m t nhu c u
khách quan c a quá trình s n xu t và c a q uan h xã h i. Nhu c u ó
ư c t n t i trong t t c các hình thái kinh t xã h i khác nhau.
M i các nhân, t ch c trong xã h i t xưa n nay luôn c n có
nh ng thông tin trung th c, k p th i hàng ngày, nh kỳ ph c v
cho vi c ra quy t nh hay ho ch nh cho tương lai, i u này r t c n
thi t hơn cho doanh nghi p s n xu t kinh doanh, nh t là trong n n
3
kinh t th trư ng hi n nay òi h i s c nh tranh m nh m vươn lên.
có nh ng thông tin trung th c k p th i, t i doanh nghi p ph i có
m t b ph n ghi nh n, thu th p d li u, x lý d li u m t cách t ng
h p và chi ti t cho nhà qu n tr , ó là phòng k toán c a doanh
nghi p . B n có mu n làm vi c t i phòng k toán c a doanh nghi p
không ? N u có, b n ph i h c gi i môn k toán tài chính, m t cách
l a ch n duy nh t. Ngư c l i, b n không mu n là chuyên môn k toán,
nhưng n u b n làm vi c m t doanh nghi p s n xu t kinh doanh thì
b n cũng c n p h i c hi u các s li u trên các báo cáo k toán
ph c v cho công vi c chuyên môn c a b n, mu n v y b n cũng ph i
nghiên c u môn h c k toán tài chính m t cách nghiêm túc.
Ngày nay, cùng v i s phát tri n m nh m c a l c lư ng s n
xu t, khoa h c k toán cũng không ng ng phát tri n và ngày càng
ư c c i ti n phù h p v i à phát tri n chung c a s n xu t – xã h i.
các nư c kinh t th trư ng phát tri n, k toán ư c g i là “ngôn ng
kinh doanh”, là “cơ s c a các quy t nh kinh doanh”.
2. M c tiêu c a môn h c.
Sau khi h c xong môn k toán tài chính theo tài li u này, sinh
viên c n t ư c các k năng sau:
+ Có chuyên môn sâu làm k toán tài chính t i các doanh
nghi p t vi c l p ch ng t , nh kho n ghi s k toán, x lý s
li u và t ng h p l p b áo cáo tài chính doanh nghi p.
+ Có kh năng t ch c ư c m t phòng k toán t i doanh
nghi p .
4
3. N i dung môn h c k toán tài chính
Tài li u này vi t cho sinh viên chuyên ngành k toán t h c th i
lư ng môn h c là 13 ơn v h c trình, tương ương 195 ti t. Tài li u
chia làm 3 ph n, m i ph n trình bày trong m t cu n sách riêng ti n
h c t p theo tín ch .
Ph n 1 : g m 5 ơn v h c trình, tương ương 75 ti t - Phân này trình
bày trong 8 bài, c th
Bài 1 : Công tác t ch c k toán t i doanh nghi p
Bài 2 : K toán v n b ng ti n và các kho n ng trư c
Bài 3 : K toán hàng t n kho
Bài 4 : K toán nguyên v t li u và công c
Bài 5 : K toán tài s n c nh
Bài 6: K toán ti n lương và các kho n trích theo lương
Bài 7 : K toán chi phí s n xu t và giá thành s n ph m
Bài 8 : K toán thành ph m v à tiêu th thanh ph m
N hư v y, ph n m t các b n sinh viên ư c hư ng d n h c t
công tác t ch c m t b máy k toán t i doanh nghi p n k toán các
y u t quá trình s n xu t như k toán ưa ti n vào ho t ng, mua và
s d ng các y u t s n xu t như hàng t n kho, tài s n c nh, tr ti n
lương ngư i lao ng và quá trình t p h p chi phí s n xu t có
thành ph m cơ b n trong nư c.
Ph n 2: g m 4 v h c trình, tương ương 60 ti t - ph n này trình bày
trong 5 bài c th :
5
Bài 9: K toán mua bán hàng hoá
Bài 10: K toán các kho n u tư tài chính và ho t ng khác
Bài 11: K toán các kho n thu ph i thu
Bài 12: K toán u tư x ây d ng cơ b n và b t ng s n u tư
Bài 13: K toán chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p và xác
nh k t qu kinh doanh
Như v y, ph n hai các b n sinh viên ư c hư ng d n h c
nh ng ph n hành cơ b n c a ho t ng thương m i xu t nh p kh u và
các ph n hành khác c a m t doanh nghi p v u tư tài chính ho t
ng khác, các kho n ph i thu ph i tr , u tư xây d ng cơ b n và b t
ng s n u tư, chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p và k
toán t ng h p xác nh k t qu kinh doanh cu i kỳ...
Ph n 3 : g m 4 v h c trình, tương. ương 60 ti t - ph n này trình bày
trong 6 bài, c th :
Bài 14: K toán ngu n v n ch s h u
Bài 15: c i m k toán các ngành kinh doanh d ch v
Bài 16: c i m k toán ho t ng ngành xây d ng
Bài 17: c i m k toán ho t ng ngành nông nghi p
Bài 18: S k toán và các hình th c k toán
Bài 19: H th ng báo cáo tài chính nh kỳ .
N hư v y ph n ba các b n sinh viên ư c hư ng d n h c
nh ng ph n vi c còn l i k toán như k toán ngu n v n ch s h u và
6
các k thu t ghi chép vào s k toán, t ng h p báo cáo k toán cu i
kỳ. ng th i trong ph n này các b n cũng ư c ti p c n toàn b c
i m k toán c a các ngành kinh doanh c thù khác như d ch v , xây
l p, nông nghi p.
4. Hư ng d n h c môn h c k toán tài chính
c thù c a môn h c này là có s liên k t ch t ch gi a các bài
h c, k t qu c a bài h c trư c là ti n cho bài h c sau vì tính ch t
k toán kép. M c khác k toán òi h i tư duy v toán h c và tính logic,
tính nguyên t c r t l n, nên ngư i h c ph i n m v ng lý thuy t,
nguyên t c k toán v n d ng x lý nhi u nghi p v kinh t khác
nhau phát sinh trong th c t . Mu n t o ra k x o chuyên môn, òi h i
sinh viên ph i làm bài t p th t nhi u m i t o nên các ph n x , x lý
tình hu ng nhanh và úng. Kinh nghi m h c t t môn h c này và tr
thành ngư i hành ngh k toán gi i là ph i th c hi n các i u sau:
+ H c lý thuy t và hi u lý thuy t m t cách tư ng t n
c và làm l i nhi u l n các ví d m u nh ng tình lu ng i n hình
+
c và làm l i nhi u l n các bài t p có l i gi i m u m r ng
+
nh ng tình hu ng SXKD phát sinh trong th c t nàng ngày.
+ Làm bài t p chưa có l i gi i. m u ki m tr l i s hi u bi t c a
mình.
+ Tìm hi u h th ng ch ng t và luân chuy n ch ng t , s k toán,
các báo cáo tài chính do nhà nư c ban hành trong các tài li u và liên
h m t doanh nghi p h c h i t th c t .
+ Thư ng xuyên theo dõi và c p nh t ki n th c t các văn b n c a B
Tài Chính Vi t Nam, ch ng h n các Quy t nh Thông Tư,...hư ng
7
d n v ch k toán, ch tài chính, hư ng d n th c hi n các lu t
thu ,...
N hư v y th i gian t h c c a sinh viên v môn h c này chi m r t l n.
Phương pháp h c: không nên n m c vì nh ng s li u k toán r t d
làm b n bu n ng , nên ng i bàn h c và làm bài t p thư ng xuyên .
5. Tài li u tham kh o thêm cho môn h c này:
Tài li u tham kh o chính:
+ H ư ng d n h c và làm k toán tai chính: TS . H à Xuân Th ch,
PGS.TS: Vô Văn Nh h p . so n. NXB Tài Chính 2006.
+ K toán tài chính: TS. Bùi V ăn D ương: NXB Tài Chính 2006.
+ K toán tài chính : TS. Võ Văn Nh , NXB Tài Chính 2006.
+ K toán thương m i và d ch v . TS . Hà Xuân Th ch. NXB Tài
Chính 2006.
+ 100 bài t p và bài gi i k toán tài chính: TS . H à Xuân Th ch. NXB
Tài Chính 2006.
+ Lu t k toán.
+ H th ng chu n m c k toán Vi t Nam.
+ Quy t nh 1141 / 1995/BTC và các thông tư 89/2002 , TT
105/2003 , T 120/2003, TT 128/2003 , TT23/2005 . . . c a B Tài
Chính ban hành.
Tài li u tham kh o ph :
+ K Toán tài Chính : B Môn K Toán Tài Chính Trư ng iH c
8
K inh T TP. HCM.
+ K Toán Tài Chính : B Môn K Toán Tài Chính Trư ng iH c
K inh T Qu c D ân.
+ Bài t p k toán tài chính : B Môn K Toán Tài Chính Trư ng i
H c K inh T TP.HCM.
a ch liên l c, ph n h i:
i n tho i : 0903 .878 . 968 . G p TS. Hà Xuân Th ch.
Email : [email protected]
9
BÀI 1
T CH C CÔNG TÁC K TOÁN T I CÁC
DOANH NGHI P
A. GI I THI U
M t doanh nghi p khi thành l p thì nh t thi t ph i t ch c ngay b
máy k toán doanh nghi p, nh m giám sát, ph n ánh, tính toán và báo
cáo thông tin k p th i m i ho t ng kinh doanh c a doanh nghi p.
M c tiêu h c viên c n t ưc bài này là:
H i u m t cách th u áo nh ng v n cơ b n c a công vi c c n
làm khi b t u t ch c b máy k toán doanh nghi p (DN).
L a ch n các mô hình t ch c và t ch c ư c b máy k toán
t i m t d oanh nghi p s n xu t kinh doanh (SXKD).
Tóm t t n i dung chính :
- Các công vi c c n thi t t ch c công tác k toán doanh nghi p .
- T ch c b máy k toán doanh nghi p.
- H th ng tài kho n k toán doanh nghi p
10
B. N I DUNG
I. CÁC CÔNG VI C C N THI T T CH C CÔNG TÁC
K TOÁN T I D OANH NGHI P
thi t l p m t b máy k toán t i doanh nghi p ho t ng
h u hi u, c n th c hi n các công vi c sau ây m t cách ng b , phù
h p v i yêu c u trình q u n lý và c i m SXKD, quy mô ho t
ng c a DN.
1. T ch c h th ng ch ng t k toán, t ch c vi c ghi chép ban
u và t ch c luân chuy n ch ng t khoa h c và h p lý.
- Tuân th úng ch k toán v ch ng t b t bu c.
- Thi t k và s d ng linh ho t ch ng t hư ng d n, ch ng t n i b .
- L p sơ luân chuy n ch ng t , th i gian luân chuy n m ib
phân k toán, trách nhi m xét duy t và lưu tr tài li u k toán.
2. T ch c v n d ng h th ng tài kho n k toán doanh nghi p
(TKKT)
- Tuân th úng b ng h th ng TK k toán b t bu c th ng nh t toàn
qu c.
- Thi t k các tài kho n c p 2, c p 3, c p 4...chưa quy nh trong h
th ng tài kho n k toán sao cho phù h p v i quy mô, c i m qu n
lý và SXKD t i doanh nghi p, t ó xây d ng h th ng TKKT n i b
s d ng c thù cho doanh nghi p.
11
- Thi t k mã c p hàng hóa, công n ...các chi ti t mang tính m r ng
khi khai báo mã c p TKKT trư c khi doanh nghi p ho t ng và b
sung khi ho t ng.
3. T ch c h th ng s k toán phù h p, nh m t o i u ki n cho
vi c cung c p thông tin k p th i, chính xác, ph c v cho vi c i u
hành và qu n lý kinh t doanh nghi p.
- S k toán theo hình th c N h t ký - S Cái
- S k toán theo hình th c Ch ng T G hi S
- S k toán theo hình th c N h t Ký Chung
- S k toán theo hình th c N h t Ký Ch ng T
X u hư ng ngày nay, Doanh nghi p nên ch n s k toán theo
hình th c N h t K ý Chung, vì hình th c này phù h p v i q uy mô và
trình q u n lý kinh t c a Doanh nghi p.
4. T ch c th c hi n ch báo cáo tài chính theo qui nh Nhà
nư c và phù h p v i yêu c u qu n lý c th t i DN.
- B ng cân i K Toán.
- B ng K t Qu K inh Doanh
- B ng lưu chuy n ti n t
- B ng Thuy t Minh Báo Cáo Tài Chính
- Các B ng kê hoá ơn u vào, u ra,...ph c v khai báo thu hàng
tháng theo quy nh và B ng chi ti t k toán theo yêu c u qu n lý
riêng c a t ng DNnhư chi ti t n ph i thu, ph i tr , chi ti t hàng t n
kho, B ng tính giá thành s n ph m,...
12
5. L a ch n mô hình t ch c b máy k toán thích h p v i c
i m t ch c ho t ng s n xu t kinh doanh và t ch c qu n lý
c a doanh nghi p, ch n m t trong ba mô hình sau : (xem sách
nguyên lý k toán)
- Mô hình t ch c b máy k toán t p trung.
- Mô hình t. chưc b máy k toán phân tán.
- Mô hình t ch c b máy k toán v a t p trung v a phân tán.
6. T ch c trang b và ng d ng k thu t tính toán và thông tin
hi n i trong công tác k toán, c th như:
- D ki n các trang thi t b c n thi t, cho công tác k toán.
- Ch n l a phương pháp th c hi n k toán th công hay s d ng ph n
m m k toán.
- L a ch n ph n m m k toán phù h p v i trình qu n lý, c im
s n xu t kinh doanh, quy mô...
7. Ki m tra k toán trong n i b doanh nghi p và trong các ơn v
tr c thu c.
- X ây d ng quy ch tài chính, quy ch k toán t i DN.
- Ti n hành ki m kê nh kỳ, b t thư ng tài s n d b th t thoát, hư
h ng,...
- Ki m tra n i b công tác k toán – tài chính DN, các ơn v tr c
thu c nh kỳ, hàng năm
13
8. T ch c k toán qu n tr và phân tích ho t ng kinh doanh
trong doanh nghi p.
- X ây d ng các báo cáo n i b k toán v vi c phân tích, ánh giá ho t
ng SXKD t ng kỳ, t ng năm.
- T ch c b ph n k toán qu n tr th c hi n các ch c năng nh
hư ng tài chính trong tương lai, khai thác ti m năng th trư ng...thông
qua s li u d toán c a k toán.
9. T ch c nhân s phòng k toán, ây là công vi c có tính ch t
quy t nh ch t lư ng v thông tin k toán cung c p cho nhà qu n
tr , vì v y nên:
- Xây d ng tiêu th c tuy n ch n nhân s k toán phù h p v i yêu c u
t ng v trí, nhi m v k toán v i m c thù lao tho áng.
- Xây d ng chương trình b i dư ng ki n th c k toán tài chính hàng
năm cho nhân viên theo ch k toán, tài chính, thu .. hi n hành .
- Xây d ng m i quan h thân thi n gi a các b ph n k toán và gi a
nhân viên k toán v i nhân viên các phòng ban khác trong công vi c
II. T CH C B MÁY K TOÁN DOANH NGHI P
1. Nguyên t c t ch c b máy k toán.
- Ch p hành úng lu t k toán khi th c hi n t ch c b máy k toán,
m i m t t ch c kinh t ch thi t l p duy nh t m t ơn v k toán,
ng u là k toán trư ng, n u có các ơn v p h thu c h ch toán
c l p thì g i là ơn v k toán ph thu c.
- T ch c b máy k toán ph i b o m tính toàn di n, ch t ch , k p
th i và nh t là tính th ng nh t và chính sách, phương pháp k toán,...,
14
nh t quán v th i gian, không gian khoá s và báo cáo k toán.
- Cơ c u p hòng k toán g n nh , chuyên môn cao, chi phí th p.
- Thông tin k toán cung c p ph i phù h p v i trình , yêu c u qu n
lý c a doanh nghi p.
2. Nhi m v c a b máy k toán.
Có hai nhi m v l n c n quan tâm:
- i v i doanh nghi p: Giám c tài chính, b o v tài s n c a
doanh nghi p, cung c p thông tin v tài s n, tình hình s n xu t
kinh doanh,...quá kh , hi n t i và d báo tài chính trong tương lai
cho ho t ng s n xu t kinh doanh.
- i v i nhà nư c: Tuân th úng lu t k toán, h th ng chu n
m c k toán và các quy t nh, thông tư c a nhà nư c hư ng d n
ch k toán, ch tài chính doanh nghi p, thu ...
3 . Cơ c u t ch c b máy k toán.
- Tùy thu c vào vi c t ch c b máy k toán th công hay ng d ng
ph n m m k toán, các b ph n K T g m:
+ K toán nguyên v t li u, hàng hoá.
+ K toán doanh thu và công n .
+ K toán v n b ng ti n và chi phí
+ K toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m,...
+ K toán t ng h p.
Lưu ý: Khi vi tính hoá k toán không nên phân công lao ng theo
15
n i dung kinh t như t ch c k toán th công, mà theo s ti n ích khi
s d ng menu ph n m m k toán
III. H TH NG TÀI KHO N K TOÁN DOANH NGHI P
S HI U
TÊN TÀI KHO N
TK
LO I TK1 – TÀI S N LƯU NG
111 Ti n m t
1111 Ti n V i t Nam
1112 Ngo i t
1113 V àng b c, kim khí quí, á quí
112 Ti n g i Ngân hàng
1121 Ti n V i t Nam
1122 Ngo i t
1123 V àng b c, kim khí quí, á quí
113 Ti n ang chuy n
1131 Ti n V i t Nam
1132 Ngo i t
121 u tư ch ng khoán ng n h n
16
1211 C p hi u
1212 Trái phi u, tín phi u, kỳ phi u
128 u tư ng n h n khác
1281 Ti n g i có kỳ h n
1288 u tư ng n h n khác
129 D phòng gi m g iá u tư ng n h n
131 Ph i thu c a khách hàng
133 Thu giá tr gia tă ng (GTGT) ư c kh u tr
1331 Thu G TGT ư c kh u tr c a hàng hóa, d ch v
1332 Thu G TGT ư c kh u tr c a tài s n c nh
136 Ph i thu n i b
1361 V n kinh doanh các ơn v tr c thu c
1368 Ph i thu n i b khác
138 Ph i thu khác
1381 Tài s n thi u ch x lý
1388 Ph i thu khác
139 D phòng ph i thu khó òi
141 T m ng
142 Chi phí tr trư c
17
1421 Chi phí tr trư c
1422 Chi phí ch k t chuy n
144 C m c , ký cư c, ký qu ng n h n
151 Hàng mua ang i trên ư ng
152 Nguyên li u, v t li u
153 Công c , d ng c
1531 Công c , d ng c
1532 Bao bì luân chuy n
1533 dùng cho thuê
154 C hi phí s n xu t kinh doanh d dang
155 Thành ph m
156 Hàng hoá
1561 G iá mua hàng hoá
1562 Chi phí thu mua hàng hoá
1567 Hàng hoá b t ng s n
157 Hàng g i i bán
158 Hàng hoá kho b o thu
159 D phòng gi m g iá hàng t n kho
161 Chi s nghi p
18
1 611 Chi s nghi p năm trư c
1612 Chi s nghi p năm nay
LO I TK2- TÀI S N C NH
211 Tài s n c nh (TSC ) h u hình
2111 N hà c a, v t ki n trúc
2112 Máy móc, thi t b
2113 Phương ti n v n t i, truy n d n
2114 Thi t b , d ng c qu n lý
2115 Cây lâu năm, v t làm vi c và cho s n p h m
2118 Tài s n c nh khác
212 Tài s n c nh thuê tài chính
213 Tài s n c nh vô hình
2131 Q uy n s d ng t
2132 Q uy n phát hành
2133 B n quy n, b ng sáng ch
2134 N hãn hi u hàng hoá
2135 Ph n m m vi tính
2136 Gi y phép và gi y phép như ng quy n
2138 Tài s n c nh vô hình khác
19
214 Hao mòn TSC
2141 H ao mòn TSC h u hình
2142 Hao mòn TSC i thuê
2143 Hao mòn TSC vô hình
2147 Hao mòn b t ng s n u tư
217 Bt ng s n d u tư
221 u tư vào công ty con
2211 u tư c phi u
2212 u tư khác
222 Góp v n liên doanh
223 u tư vào công ty liên k t
228 u tư dài h n khác
2281 C p hi u
2282 Trái phi u
2283 u tư dài h n khác
229 D phòng gi m g iá u tư dài h n
241 Xây d ng cơ b n d dang
2411 Mua s m TSC
2412 X ây d ng cơ b n
20
