Bản chất kinh tế của phạm trù giá cả
Ở tất cả các giai đoạn phát triển của hình thái xã hội có sản xuất hàng hóa, giá cả luôn biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hóa đã được sản xuất ra và tiêu thụ trên thị trường. Giá trị hàng hóa là giá trị thị trường
II/ B¶n chÊt kinh tÕ cña ph¹m trï gi¸ c¶ (theo Häc thuyÕt CMarx)
1. Gi¸ c¶ vμ gi¸ trÞ hμng ho¸ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
ë tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña h×nh th¸i x· héi cã s¶n xuÊt
hμng ho¸, gi¸ c¶ luon biÓu hiÖn b¨ng ftiÒn cña gi¸ trÞ hμng ho¸ ®· ®−îc
s¶n xuÊt ra vμ tiªu thô trªn thÞ tr−êng. Gi¸ trÞ hμng ho¸ lμ gi¸ trÞ thÞ
tr−êng, gi¸ trÞ ®−îc thõa nhËn cña ng−êi mua. Gi¸ trÞ lu«n quyÕt ®Þnh
gi¸ c¶ thÞ tr−êng vμ lμ néi dung, b¶n chÊt cña gi¸ c¶. Ng−îc l¹i, gi¸ c¶ lμ
h×nh thøc, lμ hiÖn t−îng cña gi¸ trÞ. Møc gi¸ thÞ tr−êng phô thuéc rÊt
lín vμo quan hÖ cung-cÇu vÒ hμng ho¸ trªn thÞ tr−êng. Gi¸ c¶ thÞ tr−êng
vμ quan hÖ cung cÇu cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. PhÝa sau cung
cÇu lμ gi¸ trÞ trÞ tr−êng. Gi¸ c¶ thÞ tr−êng h×nh thμnh ë ®iÓm c©n b»ng
cung cÇu vμ t¹i ®iÓm ®ã, gi¸ c¶ thÞ tr−êng ngang b»ng víi gi¸ trÞ thÞ
tr−êng. Trªn thÞ tr−êng, khi cung nhá h¬n cÇu thÞ gi¸ cao vμ ng−îc l¹i.
Song møc cung thÞ tr−êng l¹i phô thuéc vμo gi¸ trÞ thÞ tr−êng. §èi víi
tõng lo¹i hμng ho¸ th× gi¸ c¶ th−êng xuyªn t¸ch rêi gi¸ trÞ cña nã. Tuy
nhiªn, sù t¸ch rêi nμy ph¶i lμ v« h¹n ®é mμ n»m trong mét giíi h¹n
kh¸ch quan do qui luËt gi¸ trÞ qui ®Þnh.
2.Gi¸ c¶ vμ tiÒn tÖ th−êng xuyªn cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i lÉn
nhau
Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng cña nÒn kinh tÕ, gi¸ c¶ lμ yÕu tè
quyÕt ®Þnh l−îng tiÒn tÖ trong l−u th«ng vμ cã ¶nh h−ëng tíi tèc ®é l−u
th«ng tiÒn tÖ. Gi¸ c¶ quyÕt ®Þnh søc mua cña tiÒn tÖ vμ ng−îc l¹i tiÒn tÖ
còng ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn gi¸ c¶. VÒ mèi quan hÖ nμy cã thÓ x¶y ra
mét sè tr−êng hîp ®¸ng chó ý sau:
- NÕu sè tiÒn giÊy thùc tÕ trong l−u th«ng thÊp h¬n so víi yªu cÇu
cÇn thiÕt hoÆc møc gi¸ cña tuyÖt ®¹i bé phËn qu¸ cao so víi kh¶ n¨ng
thanh to¸n sÏ dÉn ®Õn nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nhá h¬n cung,
viÖc tiªu thô hμng ho¸ bÞ ng−ng trÖ ë møc ®é kh¸c nhau vμ lμm gi¶m tèc
®é cña qu¸ tr×nh t¸I s¶n xuÊt. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nμy dÉn ®Õn khuynh
h−íng gi¶m xuèng cña gi¸ c¶. Søc mua triÓn väng cña tiÒn tÖ t¨ng lªn so
víi søc mua hiÖn t¹i trong mèi quan hÖ víi gi¸ c¶ hiÖn hμnh.
- NÕu sè tiÒn giÊy thùc tÕ trong l−u th«ng kh«ng v−ît qu¸ yªu cÇn
cÇn thiÕt th× nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña x· héi t¨ng lªn, gi¸ c¶
t¨ng, søc mua thùc tÕ cña tiÒn tÖ gi¶m sót dÉn ®Õn l−îng tiÒn trong l−u
th«ng ph¶I nhiÒu h¬n. L−îng tiÒn nμy lμm lμm cÇu t¨ng lªn vμ do ®ã,
lμm gi¸ t¨ng. Quan hÖ nμy t¹o thμnh vßng xo¸y gi¸-tiÒn, tiÒn-gi¸, gi¸-gi¸
vμ tÊt yÕu dÉn ®Õn l¹m ph¸t. L¹m ph¸t xÐt vÒ nguån gèc lμ hËu qu¶ tÊt
yÕu cña mét nÒn kinh tÕ mÊt c©n ®èi víi t×nh tr¹ng n¨ng suÊt, chÊt
l−îng vμ hiÖu qu¶ kinh tÕ lu«n ë møc thÊp.
Chó ý ®Õn mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ vμ tiÒn tÖ lμ mét vÊn ®Ò cã ¶nh
h−ëng lín ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt
lμ c¸c doanh nghiÖp ®ßi hái vèn ho¹t ®éng lín, chu kú kinh doanh dμi .
Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi¸ c¶-tiÒn tÖ cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp dù
b¸o chÝnh x¸c h¬n sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hμng ho¸ do m×nh s¶n xuÊt ra
vμ nh÷ng hμng ho¸ cã liªn quan. Nghiªn cøu mèi quan hÖ nμy còng rÊt
cÇn thiÕt cho sù ®iÒu tiÐt vÜ m« sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ còng nh−
®iÒu tiÕt sù h×nh thμnh vμ vËn ®éng cña gi¸ c¶ hμng ho¸. Qu¶n lý gi¸ vÜ
m« ®åi hái ph¶i sö dông ®ång bé c¶ 2 ph¹m trï gi¸ c¶ vμ tiÒn tÖ
3.Gi¸ c¶ cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi gi¸ trÞ sö dông hay tÝnh h÷u Ých
cña hμng ho¸
§· lμ hμng ho¸ nhÊt thiÕt ph¶i cã gi¸ trÞ sö dông. C.Max ®· kh¼ng
®Þnh: Gi¸ trÞ sö dông vμ gi¸ trÞ cã sù nhÊt trÝ víi nhau vμ lμ 2 mÆt thèng
nhÊt cña hμng ho¸. Gi¸ c¶ kh«ng nh÷ng biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ mμ
cßn ph¶n ¸nh gi¸ trÞ sö dông cña hμng ho¸. Gi¸ trÞ sö dông lμ yÕu tè
quan träng chi phèi sù h×nh thμnh gi¸ c¶ hμng ho¸. Mèi quan hÖ gi÷a
gi¸ c¶ vμ gi¸ trÞ sö dông biÓu hiÖn chñ yÕu ë nh÷ng ®iÓm sau ®©y:
- Trªn thÞ tr−êng, gi¸ c¶ h×nh thμnh thèng nhÊt theo mét ®¬n vÞ
gi¸ trÞ sö dông BiÓu hiÖn quan träng nhÊt cña gi¸ trÞ sö dông lμ chÊt
l−îng hμng ho¸. V× vËy, gi¸ c¶ hμng ho¸ h×nh thμnh theo chÊt l−îng cña
nã.
- Møc gi¸ cña hμng ho¸ g¾n liÒn víi chi phÝ sö dông hμng ho¸.
- Gi¸ c¶ ph¶n ¸nh tÝnh thay thÕ lÉn nhau trong s¶n xuÊt vμ trong
tiªu dïng.
Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ víi gi¸ trÞ sö dông cña hμng ho¸ chØ ra
r»ng: sù thèng nhÊt gi÷a gi¸ trÞ vμ gi¸ trÞ sö dông lμ c¬ së cho sù hiÖn
diÖn cña møc gi¸ trªn thÞ tr−êng. Gi¸ c¶ vμ gi¸ trÞ sö dông cña hμng ho¸
lμ hai ph−¬ng tiÖn quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh
c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vμ ph¸t triÓn. ViÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ nμy
còng cã ý nghÜa ®èi víi qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. Th«ng squa viÖc t¸c
®éng ®Õn mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶-gi¸ trÞ-gi¸ tÞ sö dông, Nhμ n−íc thóc
®Èy qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi ®i ®«i víi qu¸ tr×nh t¸I ¶n xuÊt søc lao
®éng c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ còng nh− hiÖn vËt, khuyÕn khÝch h×nh thμnh c¬
cÊu s¶n xuÊt-tiªu dïng tèi −u.
4.Gi¸ c¶ vμ c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi
Trong nÒn kinh tÕ hμng ho¸, gi¸ c¶ xuÊt hiÖn trong mäi ho¹t ®éng
kinh tÕ x· héi. Do ®ã, gi¸ c¶ ph¶n ¸nh tæng hîp vμ ®ång bé c¸c quan hÖ
kinh tÕ-chÝnh trÞ-x· héi. Gi¸ c¶ còng cã t¸c ®éng trë l¹i ®Õn c¸c mèi
quan hÖ nãi trªn. Nhμ n−íc cã thÓ can thiÖp vμo sù h×nh thμnh vμ vËn
®éng cña gi¸ c¶ ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c mèi quan chñ yÕu: cung vμ cÇu hμng
ho¸; tÝch luü vμ tiªu dïng; c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vμ dÞch vô; thÞ
tr−êng trong n−íc vμ thÞ tr−êng thÕ giíi T¸c ®éng ®Õn c¸c mèi quan hÖ
lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n th«ng qua gi¸ c¶ lμ mét h−íng quan träng
cña c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ.
C¸c doanh nghiÖp l¹i khai th¸c mèi quan hÖ gi÷a gi¸ c¶ vμ c¸c
mèi quan hÖ kinh tÕ theo gãc ®é kh¸c. C¸c quan hÖ kinh tÕ, c¸c chÝnh
s¸ch cña nhμ n−íc vÒ thuÕ, tμi chÝnh, tiÒn tÖ, xuÊt nhËp khÈu cã ¶nh
h−ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
vμ ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i hiÓu biÕt vμ thÝch nghi mét c¸ch tèt nhÊt
nh÷ng lùc l−îng vÜ m« nμy trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh vμ ph¸t triÓn.
Tãm l¹i, gi¸ c¶ lμ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan rÊt tæng hîp.
ViÖc nghiªn cøu gi¸ c¶ b¾t ®Çu tõ nghiªn cøu b¶n chÊt cña nã lμ cÇn
thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vμ cho c«ng t¸c qu¶n
lý vÜ m« nÒn kinh tÕ.
